Αθεϊσμός: Ο νέος φονταμενταλισμός

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 03-02-2008 20:01 ]

Παύλο, κάνεις μία πολύ σημαντική εννοιολογική αστοχία στη χρήση του όρου "άθεος". Το "άθεος" ή "ένθεος" δεν είναι συγκριτικό και συγκρίσιμο μέγεθος. Έχει να κάνει με το άν πιστεύεις στην ύπαρξη ανώτερης οντότητας που ονομάζεται Θεός. Όχι αν πιστεύεις στη συγκεκριμένη ύπαρξη που πιστεύουν κάποιοι άλλοι. Με αυτόν τον τρόπο ονομάζεσαι "αλλόθρησκος" ή "αλλόδοξος". Ως προς τους πιστούς του Δία είμαι αλλόδοξος και όχι άθεος, γεγονός που αναγνωρίζεται από τα πανάρχαια ακόμη χρόνια και ήταν απόλυτα σεβαστό (διατήρηση των μνημείων και της πίστης κατά τους πολέμους, αλλά φυσικά όχι πάντα). Ο όρος άθεος έχει να κάνει με το τί αισθάνεσαι εσύ και όχι τί αισθάνονται οι άλλοι.

"Ακόμα και ο Dawkins που είναι απ' τους πιο επιφανείς αθέους χαρακτηρίζει την ύπαρξη ενός δημιουργού ως εξαιρετικά απίθανη (και όχι αδύνατη)."

Αν και σέβομαι τον επιστήμονα στο γνωστικό του πεδίο, έχω τις επιφυλάξεις μου για τις εμπορικές επινοήσεις για εξασφάλιση πωλήσεων των βιβλίων.Ας εξηγηθώ...

Όταν μιλούμε για "εξαιρετικά απίθανες περιπτώσεις", αναφερόμαστε σε θέματα στα οποία έχουμε αίσθηση της κατάστασης. Προφανώς ο κος Dawkins θεωρεί ότι πίπτουν στα πεδία των αισθήσεών μας σχεδόν όλες οι πληροφορίες του σύμπαντος, όπως πχ. συμβαίνει στην περίπτωση της ελονοσίας, στην οποία λέμε "ο κίνδυνος να πασχει κάποιος από ελονοσία στην Ελλάδα είναι απειροελάχιστος" μιας και κατανοήσαμε τη βιολογική λειτουργία της νόσου... Εντούτοις, η ίδια η επιστήμη αναγνωρίζει (κυρίως μέσω των ευρημάτων της κβαντομηχανικής), ότι μάλλον δεν κατανοούμε ακόμη ούτε το απειροελάχιστο σε σχέση με τη συνολική λειτουργία του σύμπαντος (ή και περισσοτέρων). Δεν είμαστε σε θέση να υπολογίσουμε το σύνολο των "δεδομένων" που υπάρχουν "εκεί έξω" αλλά ακόμη και μέσα μας. Πώς ένας επιστήμων με κύρος κορυφαίου στο είδος του δεν αναγνωρίζει την συμπαντική του αγνωσία και βγάζει τόσο ασφαλή συμπεράσματα σε σχέση με ένα θέμα που δεν αποτελεί καν γνωστικό του αντικείμενο;

Σήμερα, η μεγαλύτερη παρανόηση που γίνεται στην επιστήμη είναι η σύγχιση του ρήματος ΘΕΩΡΩ με το ρήμα ΓΝΩΡΙΖΩ. Η σύγχιση αυτή δε, γίνεται εσκεμμένα από επιστημον-ιστές (γιατί εκεί έξω υπάρχουν πάμπολλοι ικανότατοι επιστήμονες που κάνουν "όλη τη βρώμικη δουλειά") για να βγαίνουν κάποιοι "σταρς" και να πουλάνε βιβλία, στήνοντας ολόκληρο μάνατζμεντ επάνω σε ένα όνομα. Και να φανταστεί κανείς ότι χλευάζεται ο Λιακό για τις θεωρίες των "ΕΛ".

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 17-05-2008 16:02 ]

Για να μη συμβαίνει αυτό το μπλέξιμο του να χρησιμοποιούμε την ίδια λέξη με διαφορετικό νόημα, θεωρώ ότι πρέπει πρώτα να δίνεται ο ορισμός του όρου Θεός. Η "ύπαρξη ανώτερης οντότητας που ονομάζεται Θεός" μπορεί για εσένα να είναι μία φράση με πολύ συγκεκριμένο νόημα, αλλά στην πραγματικότητα θα μπορούσε να σημαίνει εκαντοντάδες διαφορετικά πράγματα.

Εξηγούμαι: έστω ότι υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί σε άλλους πλανήτες με εγκεφάλους πολύ πιο ανεπτυγμένους από εμάς, πολύ ανώτερες (ίσως και περισσότερες) αισθήσεις, και ικανότητες που να υπερβαίνουν κατά πολύ τις δικές μας. Με τον ορισμό που έδωσες θα έπρεπε να τους ορίσουμε ως Θεούς αφου είναι πράγματι "ανώτερες οντότητες" σε σχέση με εμάς.
Σε άλλη περίπτωση ως Θεός ορίζεται εκείνο το ον που προκαλεί τις εκρήξεις των ηφαιστείων, ή τις φουρτούνες στη θάλασσα. Σε άλλη περίπτωση ο Θεός στέλνει τον υιό του για να δειξει τον ορθό δρόμο στους ανθρώπους. Σε άλλη περίπτωση ο Θεός ταυτίζεται με τη φύση αλλά δεν επεμβαίνει ποτέ στα πράγματα. Σε άλλη περίπτωση ο Θεός είναι απλά ο δημιουργός του σύμπαντος που το δημιούργησε και εκτοτε δεν έχει ξαναασχοληθεί με αυτό. Σε άλλη περίπτωση ο Θεός κατοικεί στον Όλυμπο, ή στα δέντρα. Σε άλλες περιπτώσεις είναι παντοδύναμος, σε άλλες ανθρωπόμορφος, σε άλλες έχει ελαττώματα, σε άλλες πεθαίνει...

Όπως αντιλαμβάνεσαι, η έννοια του Θεού χωράει τόσο πολύ νερό που είναι δύσκολο να καταλάβεις αμέσως τί πιστεύει κάποιος που χαρακτηρίζεται "άθεος" ή "ένθεος".  Εάν λοιπόν ορίσουμε ως Θεό ένα ον ανώτερο απ' τον άνθρωπο θα σου πω ότι πιθανότατα είμαι ένθεος. Αυτό επειδή οι νόμοι της φύσης ειναι οικουμενικοί στο σύμπαν, επομένως οι νόμοι και οι συνθήκες που οδήγησαν στη ζωή στη Γη μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία ζωής και σε άλλους πλανήτες, και ενδεχομένως εκεί η ζωή να έχει φτάσει σε πολύ υψηλότερα επίπεδα συνείδησης απ' την δική μας. Άρα κάτι τέτοιο δεν μπορώ να το αποκλείσω και το θεωρώ αρκετά πιθανό.
Εάν απ' την άλλη αναφέρεσαι σε ένα παντοδύναμο ον παρόμοιο με αυτό της Ιουδαιο-χριστιανικής (και ισλαμικής) παράδοσης, θα σου έλεγα ότι είμαι μάλλον άθεος και ότι το θεωρώ μάλλον απίθανο ενδεχόμενο (για λόγους που έχω εξηγήσει στα αντίστοιχα topics). Σήμερα πια συνήθως ο όρος άθεος χρησιμοποιείται για να εκφράσει αυτόν που δεν πιστεύει στον Αβρααμικό Θεό των τριών μεγάλων θρησκειών, επειδή αυτές είναι οι επικρατέστερες.

Επομένως ο όρος άθεος είναι πράγματι μια μεταβαλλόμενη έννοια, ακριβώς όπως είναι και ο όρος ένθεος.

Υ.Γ. Αξίζει να διαβάσεις το βιβλίο του Dawkins "Η περί Θεού αυταπάτη" (The God Delusion), για να δεις τί τον οδήγησε στην άποψη ότι ο Θεός (με την έννοια που χρησιμοποιούν οι τρεις μεγάλες θρησκείες) μάλλον δεν υπάρχει. Όχι για να πειστείς, αλλά για να γνωρίσεις την άλλη άποψη. Νομίζω είναι κακοπροαίρετο να θεωρείς ότι κυριαρχούν τα οικονομικά κίνητρα στην συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου. Εάν το διαβάσεις θα δεις ότι είναι πράγματι μια πρόκληση για το νου, είτε συμφωνεί κανείς είτε όχι.

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Astron στις 17-05-2008 16:43 ]

Δε σε ρωτώ αν πιστεύεις στο δικό μου Θεό όπως εγώ τον αντιλαμβάνομαι, αλλά αν πιστεύεις στην έννοια του Θεού όπως ΕΣΥ την αντιλαμβάνεσαι κι ας είναι και ψάρι σε τελική ανάλυση. Το άν οι απόψεις μας, τα πιστεύω μας και τα βιώματά μας θα ταιριάξουν είναι θέμα ομοδοξίας ή αλλοδοξίας, δηλαδή έτερον εκάτερον. Φυσικά στην πρώτη ερώτηση διατηρείς το φυσικό δικαίωμα να μην απαντήσεις μιας και αποτελεί προσωπικό δεδομένο.

Παύλο, αποφεύγω να διαβάσω βιβλία που φέρουν φιλοσοφικές καταφατικές αποληκτικές κατακλείδες από τον τίτλο τους, ανεξάρτητα από το ποιος το γράφει. Δεν είμαι υπέρ της καύσης των βιβλίων, αλλά δεν μπορώ να ασχολούμαι με κάθε συγγραφή που δε συμβαδίζει με τη νοημοσύνη μου, όπως σου εξήγησα παραπάνω. Δεν αμφιβάλλω ότι θα έχει και πολλά χρήσιμα στοιχεία, αλλά πολύ φοβάμαι ότι θα παρασυρθούν από το ορμητικό ρεύμα των "φρονημάτων" του συγγραφέως. Θα δοκιμάσω κάποια στιγμή να το περάσω μία "γρήγορη" που λέν και στη δημοτική.

Πριν από κάποια ποστς, έδωσες επίσης ένα επιχείρημα που έλεγε περίπου: " το γεγονός πως γενήθηκες στην Ελλάδα είναι εκείνο που σε έκανε Χριστιανό"

Από ότι βλέπω γύρω μου, όλοι μας γενηθήκαμε στην Ελλάδα αλλά δεν είμαστε όλοι μας Χριστιανοί. Πώς το εξηγείς αυτό, αν το μοναδικό κριτήριο "επιλογής Θεού" (οπως το θέτεις) είναι ο τόπος γέννησης; Ακόμα, υπάρχουν Χριστιανοί στη Ζιμπάμπουε και την Ανταρκτική και Μουσουλμάνοι στη Σουηδία. Μήπως, ο τόπος γέννησης βοηθά τον άνθρωπο απλώς να δεχθεί πιο εύκολα την "κατά κόσμον" διδασκαλία της εκάστοτε θρησκείας του θεού, την ύπαρξη του οποίου βίωνε; Με αυτόν τον τρόπο, βέβαια, θα μπούμε σε συζητήσεις περί Θρησκειών και τους συσχετισμούς τους, που ανήκουν σε άλλα θέματα και θα χαλάσουμε αυτό το τόπικ.

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 17-05-2008 17:08 ]

Η μοναδική αληθινή θρησκεία ήταν, είναι και θα είναι ο αθεισμός

Στην πραξη κανενας δεν μπορει να αποδειξει την υπαρξη του θεου, το ιδιο ισχυει και αντιστροφα. Αυτοι που πιστευουν, ομως, πρεπει να το αποδειξουν.

Αν υπαρχει θεος δεν ειναι χριστιανος, ουτε μουσουλμανος, ουτε κλπ.

Αν, τελικα, υπαρχει θεος μαλλον μας παιζει πολυ ασχημα παιχνιδια.

Ο πονος, αρρωστια, πεινα, θανατος, λιμοι, σεισμοι, τσουναμι, ποιου θεου κατασκευασματα ειναι;

jethroomi, θα είμαι πολύ σύνοτμος σε σχέση με την στρεβλή σε λογικό ειρμό τοποθέτησή σου. Πολύ εύλογα λές ότι εκείνος που πιστεύει σε κάτι πρέπει σύμφωνα με τον ορθολογισμό να τα αποδείξει. Την παραπάνω πρόσταση την θέτεις έχοντας θεωρήσει μονομερώς ότι μόνο οι ένθεοι πιστεύουν. Σύμφωνα με την ορθολογική διαδικασία, το ίδιο δεν πρέπει να αποδείξει κι εκείνος που πιστεύει ότι δεν υπάρχει θεός; Εδώ δεν είναι δικαστήριο να δικάζουμε με βάση το "είναι αθώος μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή του". Εδώ συζητούμε χωρίς να καταδικάζουμε και είμαστε υποχρεωμένοι να υποστηρίξουμε τις θέσεις μας ίσοις όροις.

Λες "Ο πονος, αρρωστια, πεινα, θανατος, λιμοι, σεισμοι, τσουναμι, ποιου θεου κατασκευασματα ειναι;". Προφανώς, έχεις την εικόνα ενός θεού που κρατά τα σχοινάκια από τις μαριονέττες στα χέρια και παίζει κουκλοθέατρο. Κάτι δηλαδή σαν να παίζει το videogame the sims. Τη συγκεκριμένη ερώτηση που έκανες, σου την κάνω εγώ και προσπάθησε εσύ να απαντήσεις το πώς δημιουργήθηκε όλη η γνωστή φύση και από τί...

nek93: "Η μοναδική αληθινή θρησκεία ήταν, είναι και θα είναι ο αθεισμός"

και η μοναδικότητα της αδιαμφισβήτητης "αλήθειας" της κυρήττει ότι...;

Σταύρο, καλησπέρα και χρόνια και ζαμάνια! Καιρό έχουμε να "ειδωθούμε".

Όσον αφορά την απάντηση που έδωσες, φοβάμαι πως δεν είναι πολύ περισσότερο από ένα σόφισμα που θα μας βάλει σοτν κύκλο "τα πάντα είναι άποψη".

Αυτό που υποστηρίζουν οι ορθολογιστές είναι πως αυτός που ισχυρίζεται κάτι εντυπωσιακό (όπως έναν ροζ ιπτάμενο ελέφαντα, ένα αυτοκίνητο του θείου του με 1500 άλογα ή έναν παππούλη στον ουρανό) οφείλει να δώσει αποδείξεις. Και μάλιστα εξίσου εντυπωσιακές (όσο φαντάζομαι πως θα είναι ένας ροζ ιπτάμενο ελέφαντα, ένα αυτοκίνητο του θείου του με 1500 άλογα ή ένας παππούλης στον ουρανό).

Ευάγγελε, καταρχήν καλησπέρα και χαίρομαι που σε ξαναδιαβάζω.

Οποιοσήποτε καταθέτει καταφατική πρόταση ως επιχείρημα οφείλει να επιχειρηματολογήσει. Η πρόταση "δεν υπάρχει θεός" είναι καταφατική, καταληκτική, συμπερασματική κλπ. Δεν πρέπει να αιτιολογηθεί ως τέτοια; Γιατί θα πρέπει να γίνει μονομερώς;

Αν κάποιος δεν κατέθετε τέτοιου είδους πρόταση, αλλά ερωτηματική (: "υπάρχει θεός;") τότε μπορούσε ζητηθεί η εξήγηση επάνω σε κάποια εκ των θρησκειών. Ακόμα και σε αυτήν την άποψη, πχ. η Χριστιανική θρησκεία διδάσκει πως ο άνθρωπος που δεν βλέπει το θεό είναι στην πραγματικότητα "τυφλός". Δηλαδή, αν σε ρωτούσε ένας τυφλός αν υπάρχει φεγγάρι, πώς θα τον έπειθες ότι υπάρχει; Είτε έχεις κάποια αίσθηση είτε όχι. Αυτή η άποψη (γενικά του συναισθηματικά -και όχι του θρησκευτικώς- ανάπηρου), αν και εύκολα παρεξηγήσιμη, υπάρχει και σε επιστημονικά κείμενα, μόνο που αναφέρεται σε "αναγνωρισμένα" από την επιστήμη της ψυχολογίας συναισθήματα.

Το αστείο του πράγματος είναι ότι ακούω συνεχώς για γελοιοποιημένες υλιστικές καταστάσεις. Ακόμα, κι αν αναρωτηθούμε αν υπάρχει ροζ ιπτάμενος ελέφαντας εκεί έξω, δεν είμαστε απολύτως τρελοί, καθότι δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει ζωή εκτός του ηλιακού συστήματος και ποια μορφή έχει. Εντούτοις, η εμπειρική μας γνώση που ΑΦΟΡΑ ΣΧΕΔΟΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΤΗΝ ΥΛΗ ΣΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΜΑΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ μας λέει ότι στατιστικά είναι δύσκολο να υπάρχει τέτοιο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ πλάσμα με τις δεδομένες θεωρήσεις μας. Το ακόμα σημαντιοκότερο δεν είναι το αν απλώς υπάρχει, αλλά το τί επίδραση έχει στη ζωή μας και το συνολικό σύμπαν.

Το ΜΕΓΑ λάθος είναι η εικόνα του παπούλη στον ουρανό, την οποία έχω αξηγήσει σε άλλο τόπικ. Παίρνετε την εκκλησιαστική τέχνη και τις γραφές και τις ερμηνεύετε κατά γράμμα, όπως θα κάνατε σε επιστημονικό πόρισμα. Το "ανώτερο όν" που περιγράφεται δεν είναι ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ υπόστασης (σύμφωνα με την ως τώρα ανεπτυγμένη βιολογία), δηλαδή δεν έχει υλική υπόσταση. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κανείς επάνω στην πίστη του. Επομένως, η εικόνα του παπούλη και της γιαγιούλας είναι αντίστοιχη της εμμονής μας ότι το καλό, το σωστό, το ενάρετο έχουν τη μορφή αετού γιατί έτσι το μάθαμε όταν είμασταν τριών ετών. Στην ενήλικη ζωή αυτό το στάδιο οφείλει να ξεπεραστεί, και να αποδεσμευτεί η εικόνα από την έννοια. Σε άλλη περίπτωση παγιδεύουμε το νού σε εμπειριοκρατικά (αισθητικά) κλουβιά, που πλέον αδυνατεί να προσεγγίσει τις έννοιες. Δεν πιστεύεις ότι υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα δεν έχουν αποδεσμευτεί από την "εικόνα" του έρωτα ως μπόμπιρα με το τόξο που πετά σαν τη μύγα ανάμεσά μας (ώρες ώρες γίνεται και πολύ ενοχλητικό ο άτιμος );

(αν θέλεις ρίξε μία ματιά στο μπλογκ μου για να καταλάβεις πως αντιλαμβάνομαι τα πλαίσια του Λόγου: http://stavmanr.wordpress.com/2008/01/06/%ce%93%ce%bb%cf%8e%cf%83%cf%83%ce%b1-%cf%83%cf%8d%ce%bc%ce%b2%ce%bf%ce%bb%ce%b1-%ce%bd%cf%8c%ce%b7%cf%83%ce%b7/).

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 20-05-2008 14:34 ]

Μάλλον δεν το έθεσα σωστά,

μετά απο πάρα πολλά χρόνια πρωσοπικής έρευνας έφτασα στο σημείο να θεωρώ πως δεν υπάρχει θεός, αλλα οτι είναι ενα ανθρώπινο κατασκεύασμα προκειμένου κάποιοι μέσω αυτού να εξουσιάσουν κάποιους άλλους,όπως και γίνεται ακόμα και στις μέρες μας.

πόσοι ακόμα και σήμερα πιστεύουν και πράτουν άκριτα σύμφωνα με τις έμμεσες διαταγες της εκάστοτε θρησκευτικής ηγεσίας

Ζωντανό και πρόσφατο παράδειγμα μια Αποκαλυπτική ορθόδοξη σέκτα κάπου στην Ρωσία που περιμένουν το τέλος του κόσμου και είχαν κλειστεί οικειοθελώς σε μια σπηλιά απο τον Νοέμβριο.Η αστυνομία επιχείρησε να τους βγαλει και δεν τα κατάφερε την πρώτη φορα και τελικά βγηκαν μετά απο μήνες στο φώς πριν λίγες μέρες.

πωπω τι μου θυμισες stavmar την φιλοσοφια που εχω να διαβασω το καλοκαιρι... αυτα μαθαινω και εγω περι θεου με τον Καντ, Δαρβίνο και τους αλλους....

επειδη το θέμα το αρχισαμε αμεσως στα φιλοσοφικα ζητήματα καταρχην για να εξηγησουμε κατι πρεπει να πουμε και τι σημαινει η λεξη φονταμενταλισμος

βρηκα 2 πηγες:
πρωτη πηγη απο το wikipedia 
O όρος Φονταμενταλισμός (θεμελιωτισμός) αφορούσε αρχικά ένα θεολογικό ρεύμα προτεσταντικής προέλευσης, το οποίο αντιτίθεται σε οποιαδήποτε ιστορική και επιστημονική εξηγήση που αναιρεί την Αγία Γραφή.

Αυτή η έννοια επεκτάθηκε και στις άλλες θρησκείες , κυρίως στο Ισλάμ. Χαρακτηρίζεται κατά γενικό τρόπο μια συμπεριφορά που αφορά, ανεξαρτήτως θρησκείας, την υπεράσπιση με ζήλο και ενίοτε με φανατισμό του ίδιου του γράμματος της αγνής και ορθής πίστης. Μια τέτοιας μορφής φονταμενταλισμός απαντάται για παράδειγμα στον ισλαμισμό, στα λεγόμενα υπερορθόδοξα εβραϊκά κινήματα, καθώς και στους Ευαγγελικούς Χριστιανούς.

και δευτερη πηγή απο το λεξικο που Μπαμπηνιωτη
1 ο θρησκευτικός συντηρητισμός και η αντιπαράθεση προς τις φιλευλεύθερες ή νεωτεριστικές τάσεις: ισλαμισμός / προτεστανισμός
2 (γενικοτ) η ακρραία προσύλωση σε ορισμένες αρχές: πολιτικός > φονταμενταλιστής

επίσης κοινωνιολογικά μπορείτε να μου το στηριξετε?

-----------------
Eχω ενα κομπο στο λαιμο και μια θηλια που όλο στενευει Ελα και κανε μουσικη την τρελα που με διαφεντευει

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : vero στις 21-05-2008 14:21 ]

vero, αν θέλεις ρίξε μία ματιά στο κείμενο που παρέθεσε η mnk στο μέσο της πρώτης σελίδας. Εκεί εξηγείται σε μεγάλο βαθμό τί είναι ο αθεϊσμός και ποια η διαφορά του από την αθεΐα. Έτσι σε συνδυασμό με το πρώτο κείμενο της margo, που αναφέρεται σε αναλύσεις του Επστάιν, πιστεύω ότι θα βρεις την τομή που ψάχνεις.

Η βασική απόδοση της λέξεως φονταμενταλισμός είναι θεμελιοκρατία, δηλαδή η δογματική στήριξη ιδεολογίας. Το γεγονός πως αποδόθηκε στους προτεστάντες δε σημαίνει ότι η έννοια του όρου περιορίζεται εκεί. Απλώς οι Πρoτεστάντες μας έρχονται στο μυαλό μόλις ακούσουμε αυτή τη λέξη. Ακόμη, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η φράση "αθεϊστικός φονταμενταλισμός" έχει και μεταφορική χροιά, καθώς ο όρος φονταμενταλισμός που συνοδεύει την αθεϊστική θρησκεία, "στολίζει" τους ακόλουθους αυτής με ζήλο και προσήλωση (βλέπε επεξήγηση 2 του Μπαμπινιώτη), που είναι χαρακτηριστικά των φονταμενταλιστών...

Στο κείμενο της Μαρίας (mnk), περιγράφεται επακριβώς η φύση της προσήλωσης στο δόγμα του αθεϊσμού.

Όταν λές να το στηρίξει κανείς κοινωνιολογικά, τί ακριβώς εννοείς; Κάθε αναλυση που περιλαμβάνει, ως δείγμα, περισσότερους από έναν ανθρώπους, έχει ούτως ή άλλως κοινωνιολογική προέκταση. Οι θρησκευόμενοι είναι περισσότεροι του ενός, καθώς και οι έρευνες αφορούν το σύνολο ενός πληθυσμού.

Εγώ βασικά το καλοκαίρι λέω να ακολουθήσω την "εξέλιξη" και τις θεωρίες του Δαρβίνου, και να μετατραπώ σε homo iliotherapus delfinius. Η μελέτη της φιλοσοφίας είναι χειμερινό σπορ :P

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 31-05-2008 06:01 ]

Η αθεΐα. Το καύχημα της εποχής μας.

Ένα κείμενο του Φώτη Κόντογλου,γραμμένο πριν πολλά χρόνια αλλά-σε πολλά σημεία- επίκαιρο όσο ποτέ.

Αθεΐα! Τίτλος μεγάλος και καύχημα για τον σημερινόν άνθρωπο. Όποιος τον αποχτήσει(και για να τον αποχτήσει, φτάνει να χειροτονηθεί μοναχός του άπιστος),γίνεται παρευθύς στα μάτια των άλλων σοφός, κι' ας είναι αμόρφωτος, σοβαρός, κι' ας είναι γελοίος, επίσημος κι' ας είναι αλογάριαστος, υπεράξιος κι' ας είναι ανάξιος, επιστήμονας κι' ας είναι κουφιοκέφαλος.

Δεν μιλώ για τον άνθρωπο που έχει πόθο να πιστέψει, μα δεν μπορεί, με όλο που κατά βάθος πάντα η αιτία της απιστίας είναι η περηφάνεια, αυτή η οχιά, που κρύβεται τόσο επιτήδεια μέσα στον άνθρωπο, που δεν μπορεί να την καταλάβει. Όπως και νάναι, οι άνθρωποι που αγωνίζουνται και πολεμάνε με τον άπιστο εαυτό τους, έχουνε όλη τη συμπόνεσή μας. Γι' αυτούς παρακαλούμε, όσοι πιστεύουμε, να τους βοηθήσει ο Θεός να πιστέψουνε, όπως έκανε σε κείνον τον πατέρα που είχε άρρωστο το παιδί του, και παρεκάλεσε τον Χριστό να το γιατρέψει. Και Κείνος του είπε: «Αν μπορείς να πιστέψεις, όλα είναι δυνατά σε κείνον που πιστεύει». Και τότε ο πατέρας του παιδιού έκραξε με δάκρυα: «Πιστεύω, Κύριε. Βοήθει μου τη απιστία», δηλαδή «έχω πόθο να πιστέψω, κι' εσύ, Κύριε, δυνάμωσέ τον». Οι άπιστοι, για τους οποίους μιλούμε, δεν είναι τέτοιοι.

Όχι μονάχα δεν κλάψανε ποτέ, για να ανοίξουνε με τον πόνο και με τη συντριβή την κλεισμένη πόρτα, την πόρτα της μετανοίας, όπως έκανε εκείνος ο δυστυχισμένος πατέρας που γράφει το Ευαγγέλιο, αλλά μήτε συγκινηθήκανε ποτέ τους, μήτε αισθανθήκανε καμμιά πίκρα για την απιστία τους, μήτε νοιώσανε πως έχουνε γι' αυτό καμμιά ευθύνη, κανένα φταίξιμο. Όλο το φταίξιμο είναι του Θεού, που δεν φανερώνεται μπροστά τους να τους πει: «Ελάτε, ψηλαφήσετέ με, πιάστε με, μιλείστε μαζί μου όπως μιλάτε μεταξύ σας, αναλύσετέ με μέ τη χημεία σας, κομματιάστε με μέ το μαχαίρι της ανατομίας σας, ζυγίστε με, μετρείστε με, ικανοποιήσετε τις άπιστες αισθήσεις σας, χορτάσετε τ' αχόρταγο λογικό σας!».

Αυτοί οι αυτοτιτλοφορούμενοι άπιστοι, σε καιρό που επιδείχνουνε την εξυπνάδα τους, φουσκωμένοι από τον κούφιον αγέρα της περηφάνειας κι' από την πονηρή ευστροφία του μυαλού τους, δεν είναι σε θέση οι δύστυχοι, να νοιώσουνε πόσο ανόητοι και στενόψυχοι φαίνουνται σε κείνους που πιστεύουνε. Γιατί, για να πιστέψουνε, ζητάνε κάποιες αποδείξεις που κάνουνε τον πιστό να τους ελεεινολογεί για την περιορισμένη αντίληψη που έχουνε για το πνεύμα και για τα πνευματικά ζητήματα.

Ο πιστός ξέρει πολύ καλά ως που μπορούνε να φτάξουνε οι διαλογισμοί του άπιστου, γιατί, κι' αυτός, σαν άνθρωπος, τους έχει εκείνους τους λογισμούς, τους λογισμούς της σάρκας, τους λογισμούς τούτου του κόσμου. Ενώ ο άπιστος είναι ανύποπτος για όσα έχει μέσα του ο πιστός, και για ό,τι βρίσκεται παραπέρα από την πρακτική γνώση του, δηλαδή για τα μυστήρια που είναι κρυμμένα από τα μάτια του, και που γι' αυτό θαρρεί πως δεν υπάρχουνε.

Κι' από την ανοησία του κορδώνεται, και μιλά με καταφρόνεση για κείνους που είναι σε θέση να νοιώσουνε τη βαθύτερη σύσταση του κόσμου, ενώ αυτός ο δυστυχής είναι τυφλός και κουφός, και θαρρεί πως τα' ακούει όλα και πως τα βλέπει όλα.

Ο πιστός έχει πνευματικά μάτια και πνευματικά αυτιά, καθώς και κάποια «υπέρ αίσθησιν». Ο άπιστος πώς να πάρει είδηση από κείνον τον μυστικόν κόσμο μόνο με τα χονδροειδή μέσα που έχει, δηλαδή με τις σωματικές αισθήσεις; Πώς να πιάσει τα λεπτά κι' αλλόκοτα μηνύματα εκείνου του κόσμου, αφού ο δυστυχής δεν έχει τις κεραίες που χρειάζουνται για να τα πιάσει; 

Ο Απόστολος Παύλος γράφει στην Α' προς Κορινθίους επιστολή του, με τον τρόπο που γνωρίζει μονάχα αυτός, για το τι είναι σε θέση να νοιώσει ο πιστός, και τι μπορεί να νοιώσει ο άπιστος: Λαλούμε, λέγει, τη σοφία του Θεού που είναι μέσα σε μυστήριο, και που είναι κρυμμένη, τη σοφία που την προόρισε ο Θεός, πριν από τους αιώνες, για δόξα δική μας, και που δεν τη γνώρισε κανένας από τους άρχοντες τούτου του κόσμου (δηλ. τους σοφούς της κοσμικής σοφίας), και που ξεσκεπάζει αυτά που, κατά τη Γραφή, δεν τα είδε μάτι, και που δεν τ' άκουσε αυτί, και που δεν ανεβήκανε στην καρδιά κανενός ανθρώπου, εκείνα που ετοίμασε ο Θεός για κείνους που τον αγαπούνε. Αλλά σε μας τα φανέρωσε ο Θεός με το Πνεύμα του το άγιο. Επειδή, το άγιο Πνεύμα όλα τα ερευνά, και τα βάθη του Θεού.

Γιατί, ποιος άνθρωπος γνωρίζει το μέσα του ανθρώπου, παρά μονάχα το πνεύμα του ανθρώπου που είναι μέσα στον άνθρωπο; Έτσι και τα μυστήρια του Θεού δεν τα γνωρίζει κανένας παρά μονάχα το Πνεύμα του Θεού. Κι' εμείς δεν επήραμε το πνεύμα του κόσμου ( δηλ. τη φιλοσοφία και την κοσμική γνώση), αλλά το Πνεύμα του Θεού, για να γνωρίσουμε όσα χάρισε σε μας ο Θεός. Κι' αυτά (τα χαρίσματα) δεν τα εκφράζουμε με τα λόγια που διδάσκεται η ανθρώπινη σοφία, αλλά με λόγια που διδάσκει το άγιο Πνεύμα, μιλώντας σε πνευματικούς ανθρώπους με πνευματικόν τρόπο. Πλην, ο άνθρωπος που έχει την σαρκική γνώση (τον ορθολογισμό), δεν παραδέχεται όσα διδάσκει το Πνεύμα του Θεού, γιατί τα νομίζει για ανοησίες, και δεν είναι σε θέση να καταλάβει πως ανακρίνεται πνευματικά. Ο πνευματικός όμως άνθρωπος, ανακρίνει κάθε άνθρωπο, ενώ αυτός από κανέναν δεν ανακρίνεται».

Η απιστία υπήρχε πάντα. Μα σήμερα, με την αποτρόπαια ματαιοδοξία που μας τρώγει, την επιδείχνουμε σαν να μας δίνει τη μεγαλύτερη αξία. Όποιος έχει πίστη στον Θεό και στην αλήθεια που φανέρωσε, είναι καταφρονεμένος, σαν στενόμυαλος κι' ανόητος, και τραβά πάνω του όλα τα περιγελάσματα.

Λογαριάζεται για ¨βλαμμένος» από τον πολύν κόσμο, μάλιστα από τον κόσμο που ξέρει να τα καταφέρνει στη ζωή, να «πετυχαίνει», να βγάζει λεφτά, να καλοπερνά, να μη δίνει πεντάρα για τίποτα, κατά το ρητό που λέγει: «Φάγωμεν και πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν». Για τούτο, χρειάζεται να έχει θάρρος και να περιφρονά την εκτίμηση του κόσμου και το υλικό συμφέρον του, όποιος λέγει πως έχει πίστη στον Θεό.

Ενώ εκείνον που καυχιέται πως δεν πιστεύει σε τίποτα, α') Τον έχει ο κόσμος σε μεγάλη υπόληψη και σεβασμό, μάλιστα όσο περισσότερο άπιστος λέγει πως είναι, τόσο περισσότερη είναι η εκτίμηση και ο σεβασμός που φανερώνει ο έξυπνος και σοβαρός κόσμος στο πρόσωπό του. Ο τέτοιος άνθρωπος είναι συνοφρυωμένος, με λίγα και βαρειά λόγια, αράθυμος κι' απότομος, « θετικός άνθρωπος», « γερό μυαλό». β') Όλα του έρχουνται βολικά, και δεν σκοτίζεται, δεν στενοχωριέται για τίποτα. Δεν έχει ευθύνες και ζαλούρες: Εδώ κάτω, λέγει, είναι η Κόλαση κι' ο Παράδεισος. Η ζωή είναι για να την απολαβαίνουνε οι έξυπνοι. Οι κοιμισμένοι κι' οι αφιονισμένοι ας πεθάνουνε».

Εξ άλλου, δεν υπάρχει πιο εύκολο πράγμα από το να κάνεις τον άπιστο! Πατάς ένα μονάχα κουμπί, κι' όλα σου έρχονται βολικά. Ο διάβολος είπε στον Χριστό: Πέσε, προσκύνησέ με, και θα γίνουνε οι πέτρες ψωμιά, «οι λίθοι άρτοι».

Λέγει λοιπόν ο έξυπνος : « Να κάθεσαι, άνθρωπος με τετρακόσα μυαλά, να χάνεις τον καιρό σου με χαζομάρες, σαν τις γρηές, με θεούς, με κόλαση και με παράδεισο, με καντήλια, με θυμιατά, με δισκοπότηρα, με παπάδες και με καλόγρηες! Και σε ποια εποχή; Στην εποχή μας, που η επιστήμη στέλνει ανθρώπους στους πλανήτες! Ακούς, φίλε μου, βλακεία που έχει αυτός ο κόσμος;».

Αυτά λένε για τους πιστούς οι έξυπνοι και οι τιμημένοι τούτου του κόσμου, και τους χειροκροτούνε οι πολλοί, που τους έχουνε για φρόνιμους σε όλα, επειδή δεν κυνηγάνε ίσκιους, αλλά έχουνε μυαλό γερό, και επιτυχαίνουνε σε ότι καταπιαστούνε.

Ναι! Επιτυχαίνουνε, γιατί, μ' έναν λόγο, η απιστία είναι « η πλατεία πύλη και ευρύχωρος οδός», που δεν πιστεύουνε πως είναι «η απάγουσα εις την απώλειαν», όπως είπε ο Χριστός, αλλά « εις την επί γης ευδαιμονίαν». Ενώ η πίστη είναι «η στενή πύλη και τεθλιμμένη οδός», που δεν πιστεύουνε πως είναι « η απάγουσα εις την ζωήν», αλλά « εις την επί γης δυστυχίαν και περιφρόνησιν». « Πολλοί εισιν οι εισερχόμενοι διά της πλατείας πύλης» κατά τον λόγο του Κυρίου, « και ολίγοι εισιν οι ευρίσκοντες την στενήν πύλην».

Όλοι οι άπιστοι λένε πως αν βλέπανε ένα θαύμα, θα πιστεύανε. Μα η πίστη δεν έρχεται με τη βία, αλλά με τη συγκατάθεση της ψυχής. Γι' αυτό σε όσους ζητάνε θαύμα για να πιστέψουνε, δεν δίνεται, κατά τον λόγο που είπε ο Χριστός στους Φαρισαίους: « Γενεά πονηρά και μοιχαλίς σημείον επιζητεί και σημείον ου δοθήσεται αυτή».

Αλλά και θαύμα να δει ένας άπιστος, η υπερηφάνεια δεν τον αφήνει να πιστέψει, για να μη φανεί ευκολόπιστος και καταφρονεθεί.

Πριν καιρό έγραψα με συντομία πέντε- έξη άρθρα για τα θαύματα που γίνουνται σ' ένα χωριό της Μυτιλήνης, με τον τίτλο « Φρικτά μυστήρια». Πολλοί αναγνώστες συγκινηθήκανε στο έπακρο, ιδίως οι ταπεινοί κι' αγράμματοι άνθρωποι, «τα μωρά του κόσμου και τα εξουθενημένα». Οι έξυπνοι όμως κι' οι τετραπέρατοι δεν δώσανε σημασία, και κάποιοι απ' αυτούς με περιγελάσανε και μου γράψανε πως λέγω ανοησίες.

Αλλά, «Θεός ου μυκτηρίζεται». Από τότε ως τα σήμερα τα θαύματα δεν πάψανε, κι ολοένα γίνουνται πυκνότερα και τρομαχτικώτερα. Οι άνθρωποι που τα βλέπουνε μου τα γράφουνε με όλα τα καθέκαστα, κι απ' αυτά κάνω ένα βιβλίο που θα είναι σαν πυρωμένο σίδερο για τις άπιστες γλώσσες (Πρόκειται για το βιβλίο «Σημείον μέγα» που εξέδωσε ο « Αστήρ»). Αυτόν τον καιρόν γίνουνται ανασκαφές, για να βρεθεί η αρχαία εκκλησία με τα λείψανα εκείνων που φανερώνονται ολοζώντανοι μπροστά στους απλούς ανθρώπους, στον ύπνο και στον ξύπνο τους, καθώς κι εικόνες και τα' άλλα κειμήλια. Θα είχανε βρεθεί όλα, και θα ξεσκεπαζότανε γρήγορα ολότελα αυτός ο φοβερός κρατήρας, που θα σάρωνε τους άπιστους με την αγιασμένη λάβα του, αν υπήρχανε περισσότερα μέσα στα χέρια των φτωχών ανθρώπων που σκάβουνε με μια πίστη που είναι σαν φωτιά.

Μα, όπως και να είναι, με τη χάρη του Θεού « την τ' ασθενή θεραπεύουσαν και τα ελλείποντα αναπληρούσαν», θα βγάλουνε σε καλό τέλος το βλογημένο αυτό έργο, και θα θριαμβέψει η ακατάλυτη πίστη μας, και θα ακουστεί ως τα πέρατα του άπιστου κόσμου η βροντερή φωνή: « Τις Θεός μέγας ως ο Θεός ημών; Συ ει ο Θεός ο ποιών θαυμάσια μόνος!».

Κριτική του Καθαρού Παραλόγου. Μονοθεϊσμός, αγνωστικισμός, αθεϊσμός

του Μichel Οnfray, Φιλόσοφος, συγγραφέας
Μονοθεϊσμός ή αγνωστικισμός; Να ένα ερώτημα που ισοδυναμεί, κατ΄ εμέ, με ένα άλλο: ηλεκτρική καρέκλα ή γκιλοτίνα; Γιατί αν μου ζητούσατε να διαλέξω ανάμεσα στα δύο, θα σας απαντούσα... αθεϊσμός, μην έχετε καμία αμφιβολία... Για ποιους λόγους; Διότι δεν μπορώ να διαλέξω ανάμεσα σε μια βίαιη ιδεολογία και σε μια μαλθακή σκέψη. Η βίαιη ιδεολογία είναι η θρησκεία του ενός και μοναδικού Θεού, γιατί η μοναδικότητα παρασύρει στη ριζοσπαστική μισαλλοδοξία για όλα όσα δεν είναι αυτός ο μοναδικός Θεός, μέχρι και, συμπεριλαμβανομένης, μιας μισαλλοδοξίας για έναν ορισμό του Θεού που δεν θα είναι ο αυστηρώς ορθόδοξος.
Η ιστορία δείχνει ότι ο μονοθεϊσμός οδηγεί ανθρώπους στην πυρά. Ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και το Ισλάμ, θρησκείες που τάχα επαγγέλλονται την ειρήνη, την αγάπη και την ανεκτικότητα, έχυσαν ποταμούς αίματος- και χύνουν ακόμη στους τόπους των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, στην Ευρώπη στα Βαλκάνια και στον υπόλοιπο πλανήτη...
Από την άλλη πλευρά ο αγνωστικισμός είναι μια μαλθακή σκέψη, γιατί είναι ημιτελής, ανολοκλήρωτη, ανίκανη να καταλήξει σε συμπέρασμα. Και τι είναι μια ανίκανη σκέψη, αν όχι η απόδειξη της ανυπαρξίας της σκέψης; Ο αγνωστικιστής λέει- με πρώτον και καλύτερο τον Πρωταγόρα- ότι για τον Θεό δεν μπορούμε να πούμε τίποτε, ούτε ότι υπάρχει ούτε ότι δεν υπάρχει. Ο αγνωστικισμός στη θρησκεία αντιστοιχεί στην πολιτική στην ανικανότητα να αποφασίσει κανείς αν θα ψηφίσει τη Δεξιά ή την Αριστερά, στον έρωτα στην ομολογημένη ανικανότητα να διαλέξει ανάμεσα στην ύπαρξη ενός συναισθήματος για ένα πρόσωπο ή στην απουσία αυτού του συναισθήματος, στη γαστρονομία στην ανικανότητα να γνωρίζει κάποιος αν του αρέσει ένα κρασί ή όχι αφού το δοκιμάσει.
Να ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να προχωρήσει ένας χωροφύλακας, ένας συμβολαιογράφος, ένας μεσίτης ή άλλοι άνθρωποι με επαγγέλματα που δεν τους υποχρεώνουν να στοχάζονται- και να με συγχωρούν-, αλλά είναι μια γνώμη την οποία δεν μπορούμε να υπερασπιστούμε εμείς οι επαγγελματίες του στοχασμού. Πώς μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν είμαστε σε θέση να καταλήξουμε σε συμπέρασμα, αν δεν έχουμε στοχαστεί αρκετά, αν δεν έχουμε στοχαστεί αρκετά καλά, ή αν δεν έχουμε στοχαστεί καθόλου;
Ο αγνωστικισμός είναι μια γνώμη η οποία σημαίνει ένα ημιτελές ταξίδι. Ο μονοθεϊσμός, από την πλευρά του, είναι μια μαγική σκέψη. Μπορούμε να προτιμήσουμε τον αθεϊσμό, ο οποίος αποφεύγει τον διπλό σκόπελο του διανοητικού αδιεξόδου και της μυθοπλασίας και ταυτοχρόνως ανοίγει τον δρόμο στον Λόγο, στον στοχασμό, στη σκέψη και στη φιλο σοφία. Ούτε ένας και μοναδικός Θεός ούτε αναστολή της κρίσης για την ύπαρξη του Θεού, αλλά απουσία Θεού. Διότι ήρθε ο καιρός να αποδομήσουμε τις μαγικές σκέψεις και να φτάσουμε επιτέλους σε λίγο Καθαρό Λόγο! Οταν η Ελλάδα του Σωκράτη βγήκε από την εποχή της μυθολογίας προσέφερε στη Δύση ένα τρομερό όπλο για να στοχαστεί πάνω στο ον, στις σχέσεις ανάμεσα στα όντα και στις σχέσεις ανάμεσα σε αυτά τα όντα και στον κόσμο. Από τότε η Ευρώπη απέκτησε το όραμα της ενύπαρξης.
Ο μονοθεϊσμός προϋποθέτει την υπερβατικότητα, το επέκεινα. Ο αγνωστικισμός δεν τα απαγορεύει, αν και δεν καταλήγει σε κανένα συμπέρασμα για αυτά. Και η ύπαρξη αυτού του επέκεινα, ή η πιθανότητα  της ύπαρξής του, ανοίγει τον δρόμο στη δύναμη του παραλόγου: σε έναν Θεό ζηλόφθονο, κακό, εκδικητικό, οργισμένο, που προκαλεί τον τρόμο, τον φόβο, το άγχος της τιμωρίας και την ενοχή.

Ο αθεϊσμός επαναφέρει το πραγματικό στα πεδία της ενύπαρξης, στις εξηγήσιμες αιτιότητες, στις αποδείξιμες αλληλουχίες, φέρνει τους ανθρώπους ενώπιον της ιστορίας τους και αποκλείει τις μοιρολατρικές και ντετερμινιστικές αναγνώσεις, αυτές που καθιστούν δυνατά τα θρησκευτικά οράματα ή τις αναγνώσεις του κόσμου που
δεν απορρίπτουν τα οράματα αυτά. Ο μονοθεϊσμός είναι η βεβαιότητα του παραλόγου. Ο αγνωστικισμός είναι η βεβαιότητα του αβέβαιου. Ο αθεϊσμός είναι η βεβαιότητα του Λόγου.

Οι δύο πρώτοι τρόποι παραπέμπουν στους αρχαίους χρόνους, στους χρόνους της πρωτόγονης σκέψης- με την έννοια της πρώτης σκέψης- στο παρελθόν. Ο τρίτος τρόπος ανοίγει έναν νέο δρόμο για νέους πολιτισμούς.
Αλλά φοβάμαι ότι κανένας πολιτισμός δεν θα οικοδομηθεί ποτέ πάνω στον Λόγο,
πάνω στη φιλοσοφία. Σε εκείνους τους γενεαλογικούς χρόνους των θεμελίων υπάρχουν πάντα θυσίες, αίμα που χύνεται, τελετουργικές δολοφονίες, σήμερα όπως και χθες.
Ο αθεϊσμός είναι ο Καθαρός Λόγος και οφείλουμε, τουλάχιστον όταν είμαστε φιλόσοφοι, να εμμένουμε σε αυτόν.
Ο αγώνας του Λόγου είναι μάλλον χαμένος εκ των προτέρων, γιατί το παράλογο ταιριάζει περισσότερο στα πλήθη, στις μάζες, στους περισσότερους ανθρώπους που δεν διαθέτουν ελεύθερο χρόνο για στοχασμό.
Αλλά ακόμη και αν είναι χαμένος εκ των προτέρων, πρέπει να τον δώσουμε αυτόν τον αγώνα, γιατί είναι η τιμή της φιλοσοφίας.

πηγή: ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ - Τεύχος 02/11/2007

ωραίο.

Ας δούμε και μια σχετική κριτική με αρκετά ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις

Αυτοκριτική του Καθαρού Παρα/λόγου Σχολιάζοντας την «Κριτική του Καθαρού Παραλόγου» του Μισέλ Ονφρέ

Μάριος Μπέγζος Καθηγητής συγκριτικής φιλοσοφίας της θρησκείας στο πανεπιστήμιο Αθηνών.

Αυτό που χρειαζόμαστε ειδικά σήμερα είναι ένα κυρίως: ο εξανθρωπισμός της θρησκευτικότητας, μονοθεϊστικής και πολυθεϊστικής εξίσου Αφού το κείμενο του γνωστού γάλλου στοχαστή Μισέλ Ονφρέ αυτοτιτλοφορείται «Κριτική του Καθαρού Παραλόγου» (Critique de la d raison pure), ο σχολιασμός μας επονομάζεται «Αυτοκριτική του Καθαρού Παρα/λόγου». Στην κριτική του Ονφρέ χρειάζεται αυτοκριτική. Η αυτοκριτική που επιχειρούμε αφορά τόσο τον λόγο (raison) όσο και το παράλογο (d raison = παράλογο, μωρία). Επειδή κατά τον Ονφρέ αλληλοπροσδιορίζονται στενά, αναγκαζόμαστε να καταφύγουμε σκόπιμα στον γραμματικώς ανεπίτρεπτο ίσως νεολογισμό τού «παρα/λόγου» αντί του συνηθισμένου «παρα-λόγου». Συμφωνούμε και διαφωνούμε ταυτόχρονα με τον Μισέλ Ονφρέ γενικά και βασικά όσον αφορά το πασίγνωστο βιβλίο του «Πραγματεία περί αθεολογίας», όπως και αναφορικά με το κείμενό του «Κριτική του Καθαρού Παραλόγου». Διαφωνούμε με τις θέσεις του και συμφωνούμε με τις προθέσεις του. Απορρίπτουμε τους ισχυρισμούς του ως ελάχιστα πειστικούς, αν και είναι όντως εντυπωσιακά ελκυστικοί. Υιοθετούμε όμως τις πράγματι αγαθές προθέσεις του.
▅ Ι. ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΘΕΣΕΩΝ
Διαφωνούμε με τις θέσεις του για πάρα πολύ συγκεκριμένους λόγους. Μοιάζει εντελώς επινοημένο το δίλημμα του Μισέλ Ονφρέ «μονοθεϊσμός ή αθεϊσμός», με βάση το οποίο σκηνοθετεί τη ρητορεία της στρατηγικής του συνηγορίας υπέρ του τελευταίου. 1. Γιατί άραγε αγνοείται ο πολυθεϊσμός; Πώς είναι αποκλειστικά ο μονοθεϊσμός που μονοπωλεί το ενδιαφέρον του στοχαστή μας; Αυτό που ίσως εσφαλμένα αποκαλείται πολυθεϊσμός είναι η αρχαιότερη και οικουμενικότερη έκφραση της ανθρώπινης εμπειρίας του ιερού, καλύπτοντας πληθώρα πάμπλουτων παραδόσεων από την αρχαιοελληνική θρησκευτικότητα μέχρι τα ανατολικά θρησκεύματα (ινδουισμός, βουδισμός, τζαϊνισμός, λαμαϊσμός, κομφουκιανισμός, ταοϊσμός, ζεν, σίντο κ.ά.), που όχι αδικαιολόγητααν και κάπως υπερβολικά ίσως- αναβιώνουν σήμερα. Ετσι τόσο εύκολα αποσιωπάται ή, ακόμη χειρότερα, διαγράφεται ο λεγόμενος πολυθεϊσμός; 2. Γιατί υποτιμάται από τον λόγιο κριτικό μας ο αγνωστικισμός, που τόσο πολλά πρόσφερε με τον φιλελευθερισμό, τον θεϊσμό, τη «φυσική θρησκεία» (natural religion) κ.ά., ως πρωτότοκο τέκνο του νεότερου δυτικοευρωπαϊκού διαφωτισμού; Η προτίμησή του για τον αθεϊσμό δικαιολογεί άραγε την υποτίμησή του για τον αγνωστικισμό; Ούτε μια καλή κουβέντα δεν βρίσκεται στα κείμενά του για την ανοικτότητα και την τιμιότητα του αγνωστικισμού!.. 3. Γιατί ο μονοθεϊσμός (ιουδαϊσμός, χριστιανισμός, Ισλάμ) σκιαγραφείται από τον διανοούμενό μας τόσο αδιαφοροποίητα; Ο μυστικισμός των τριών μονοθεϊσμών (εβραίοι καββαλιστές, χριστιανοί ησυχαστές, μουσουλμάνοι σούφι) διαφοροποιείται από τον δογματικό κορμό των αντίστοιχων παραδόσεων τόσο πολύ ώστε μόνον αφέλεια ή ιδιοτέλεια μπορεί να προβεί σε μια τόσο ηχηρή αποσιώπηση. Προσωπικά πιστεύουμε ότι ο Μισέλ Ονφρέ δεν είναι ούτε αφελής ούτε ιδιοτελής, αλλά τίμιος και οδυνηρά προβληματιζόμενος στοχαστής του θρησκευτικού φαινομένου της μεταμοντέρνας εποχής μας.
▅ ΙΙ. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ
Πού λοιπόν συμφωνούμε με τον λόγιο Γάλλο και ποιες ακριβώς προθέσεις του υιοθετούμε σχολιάζοντας τα κείμενά του; Εξηγούμαστε καθαρά και τίμια με όση συντομία είναι δυνατή εδώ. 1. Ο λόγος υπηρετεί την ελευθερία και αυτή με τη σειρά της είναι η μόνη εγγύηση της ανθρωπιάς του ανθρώπου. Ο Μισέλ Ονφρέ είναι υπερασπιστής της ανθρωπιάς που υπονομεύεται από την ανελευθερία του παραλόγου, το οποίο κατά την εκτίμησή του ταυτίζεται με τον μονοθεϊσμό στην τωρινή έκφανσή του, ιδίως στον φονταμενταλισμό. Συμφωνούμε απόλυτα με τον κριτικό μας σε αυτό ειδικά το αφετηριακό σημείο των προθέσεών του, αλλά όσον αφορά τον φονταμενταλισμό μόνον και όχι τον μονοθεϊσμό αδιαφοροποίητα, σχηματοποιημένα και γενικόλογα. 2. Ο λόγος (ορθός λόγος, ratio, reason, raison, Vernunft) είναι αναγκαίος, αλλά παραμένει ανεπαρκής. Χρειάζεται χωρίς να αρκεί όμως. Ο ορθός λόγος της νεωτερι κότητας συνυπάρχει με τη σοφία της προνεωτερικότητας που κάθε θρησκευτική κληρονομιά ενέχει, μονοθεϊστική και πολυθεϊστική εξίσου. Η μονόπλευρη εμπιστοσύνη στον λόγο και η ταυτόχρονη δυσπιστία στη σοφία σε βαθμό μάλιστα έσχατης απαξίωσής της αποτελούν σφάλμα. Είναι σαν να μιλάμε μόνο για το συνειδητό του ανθρώπινου ψυχισμού αγνοώντας ή, ακόμη χειρότερα, υποτιμώντας το ασυνείδητο. Διαβάζοντας Μισέλ Ονφρέ αναρωτηθήκαμε μήπως δεν υπήρξε ποτέ ψυχανάλυση και ψυχαναλυτική κριτική της θρησκείας ή φανταστήκαμε πως δεν συνέβη τίποτε στη Βιέννη του 1900 με τον Φρόιντ και τις ρηξικέλευθες θεωρήσεις του («Πολιτισμός, πηγή δυστυχίας» ή, ακριβέστερα, «Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό», 1927). 3. Μια γερμανική ρήση ισχυρίζεται ότι «μαζί με τα απόνερα του λουτήρα πετάξαμε και το νήπιο που πλενόταν εκεί μέσα», ενώ κατά μια γαλλική παροιμία «ο δρόμος για την Κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις». Οι όντως καλές προθέσεις του Μισέλ Ονφρέ να διασώσει την ανθρωπιά, την ελευθερία και την ορθολογικότητα του ανθρώπου σήμερα αδικούνται από τον ίδιο με την υπερβολή της κριτικής του κατά της θρησκείας και μάλιστα εναντίον του μονοθεϊσμού, που μεταστοιχειώνεται σε πολεμική ενάντια στον αγνωστικισμό με αποσιώπηση του πολυθεϊσμού και παραθεώρηση του μυστικισμού, ο οποίος είναι η θρησκευτική κριτική της θρησκείας.
▅ ΙΙΙ. ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Αυτό που χρειαζόμαστε ειδικά σήμερα, κατά τη γνώμη μας πάντοτε που είναι εξ ορισμού τοποθέτηση προσωπική, άρα υποκειμενική και ίσως αυθαίρετη, είναι ένα κυρίως: ο εξανθρωπισμός της θρησκευτικότητας, μονοθεϊστικής και πολυθεϊστικής εξίσου. Περιττεύει ο κατά τον Μισέλ Ονφρέ εξοβελισμός του μονοθεϊσμού και η αντικατάστασή του από τον αθεϊσμό, που δεν απαγορεύεται βέβαια ούτε επιβάλλεται επίσης.
Πώς μπορεί να εξανθρωπισθεί ο μονοθεϊσμός; Με δύο τουλάχιστον μέσα είναι κάτι τέτοιο εφικτό: 1. Φωτισμένη θρησκευτική ηγεσία και φιλάνθρωπη θεολογική λογιοσύνη μπορούν να ποδηγετούν τον «λαό του Θεού» κάθε παράδοσης και όχι να ποδηγετούνται από τις φανατισμένες μάζες εξαθλιωμένων και εξεγερμένων κατά της παγκοσμιοποίησης συνανθρώπων, μας οι οποίοι έχουν ένα μεγάλο δίκιο και κάποιο όμως άδικο στην υπερβολή της βίαιης αντίδρασής τους στη μετανεωτερικότητα. 2. Φιλάνθρωπη επανερμηνεία των πηγαίων κειμένων του μονοθεϊσμού. Η Εβραϊκή Βίβλος τού «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος» είναι το αρχαιότερο ιερό κείμενο της ανθρωπότητας με την προτροπή «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου και τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Γιατί να τονίζεται το πρώτο και να αγνοείται το δεύτερο, που αξιολογικά είναι πρώτιστο; Η Καινή Διαθήκη καθιερώνει τη μία και μοναδική «καινήν εντολήν» τού «αγαπάτε αλλήλους», ιδίως τον «πλησίον» και μάλιστα τον εχθρό, αλλά δρομολόγησε μέσα στην παγκόσμια ιστορία σταυροφορίες, ιεροεξεταστικές εκκαθαρίσεις και μισιοναρισμούς. Γιατί λοιπόν λησμονείται το πρώτο και δεν απορρίπτεται στην πράξη το τελευταίο; Το Ισλάμ του «ιερού πολέμου» (τζιχάντ) και του «ιερού νόμου» («σαρία») προβλέπει και έμπρακτα εφαρμόζει την ανεξιθρησκία έναντι των πιστών της Βίβλου (εβραίων και χριστιανών) παρέχοντας προνόμια στους υπόδουλους της τουρκοκρατίας και φιλοξενώντας διωκόμενους από τη χριστιανική Ισπανία εβραίους που μετοίκησαν στην τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γιατί λοιπόν να μην ανανεωθεί η βιωμένη θρησκευτική ανοχή τού χθες στο σήμερα και να μην υιοθετηθεί η κορανική ανεξιθρησκία τώρα; Ισως όλα αυτά να είναι πάρα πολύ ωραία για να είναι αληθινά. Και όμως υπήρξαν πραγματικότητες του ιστορικού παρελθόντος. Τι εμποδίζει άραγε να επαναβιωθούν σήμερα πια ως οντότητες του παγκοσμιοποιημένου μέλλοντος της μετανεωτερικότητας; Αν η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, εμείς επιμένουμε να ζούμε παρέα με αυτήν παρά με τις αφάνταστα ελκυστικές αλλά ελάχιστα πειστικές τοποθετήσεις του αγαπητού Μισέλ Ονφρέ, που σε τελευταία ανάλυση και εξαιτίας της κάπως νιτσεϊκής απαισιοδοξίας τους μοιάζουν λίγο-πολύ με ταινία φρίκης. *
-----------------

πηγή: ΒΗΜΑ ΙΔΕΩΝ

"..Δεν μπορείς να σταθείς στη Γη αν δεν έχεις το ένα πόδι στο διάστημα.." Οδ.Ελύτης

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : margo στις 06-07-2008 18:08 ]

[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : margo στις 06-07-2008 18:17 ]