Μία φράση που ακούω συχνά, κυρίως από εκείνους που πιστεύουν σε κάποια θρησκεία, είναι ότι "δεν εξηγούνται όλα με την λογική". Συμφωνώ απόλυτα. Αλλά ούτε εξηγούνται όλα με το συναίσθημα. Εάν βγάλουμε την λογική και από την εξήγηση του κόσμου και από τα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα, τότε πού θα εφαρμόσουμε την λογική μας; Η φιλοσοφία είναι ο κλασικός χώρος όπου η λογική μπορεί να μας οδηγήσει σε κάποιες απαντήσεις.

Αλλά να δούμε και την άλλη πλευρά. Η πλευρά εκείνη που υποστηρίζει ότι δεν λειτουργεί λογικά αλλά συναισθηματικά και βιωματικά, είναι πράγματι συνεπής με τον εαυτό της; Προσωπικά δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Βλέπω ακριβώς το αντίθετο: μια σχεδόν μαθηματική ερμηνεία των κινήσεων του Θεού,του σχεδίου του, της θέλησής του, της ηθικής του, του καλού και του κακού του, των απόψεών του για διάφορα ζητήματα της καθημερινότητάς μας κλπ κλπ  Βεβαίως εκεί που σταματάει η λογική των εξηγήσεων  έρχεται σαν από μηχανής Θεός η φράση "άγνωσται αι βουλαί του Κυρίου". Εκεί το δέχομαι, εκεί η λογική πια σταματάει. Αλλά τότε πια είναι πολύ αργά. 

Ένα άλλο πράγμα που συναντώ και είναι ίσως λανθασμένο σε μία φιλοσοφική συζήτηση είναι ο δυαδικός χωρισμός σε ένθεους και άθεους. Δεν ισχύει δηλαδή κατά τη γνώμη μου η φράση "είτε πιστεύεις σε Θεό είτε όχι". Πρώτα απ' όλα πρέπει να ορίσει κανείς τί είναι Θεός. Πρέπει να σκεφτούμε έξω απ' το περιορισμένο ελληνο-χριστιανικό περιβάλλον. Να δούμε τί λένε και οι άλλες κοινωνίες. Τί λέγανε οι αρχαίοι έλληνες για τον Θεό, τί λένε οι Βουδιστές, τί λέγανε οι προκολομβιανές αμερικάνικες φυλές, τί λέγανε οι γνωστικοί, τί λένε οι πανθεϊστές κλπ. Όπως καταλαβαίνετε δεν υπάρχει καμία σύγκριση ανάμεσα πχ στον αρχαίο Έλληνικό Θεό και στον χριστιανικό Θεό. Είναι εντελώς διαφορετικές έννοιες, τόσο διαφορετικές που μάλλον από συνήθεια  χρησιμοποιούμε την ίδια λέξη. Οι αρχαίοι Έλληνες Θεοί κάνουν λάθη, έχουν επιθυμίες, βοηθάνε ή μπαίνουν εμπόδιο στους ανθρώπους, ερωτεύονται, γλεντάνε, λυπούνται. Ο χριστιανικός Θεός είναι τέλειος, αιώνιος, άφθαρτος, παντοδύναμος. Με λίγα λόγια είναι εκείνο το ον για το οποίο τίποτα δεν είναι αδύνατο. (Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι η δημιουργία του -οι άνθρωποι- ξεστράτισε αρκετά).

Επίσης ο κάθε φιλόσοφος έδινε μια δική του ερμηνεία για την έννοια του Θεού. Άλλος έλεγε ότι ο Θεός είναι απλά ένας δημιουργός που έφιαξε μία τέλεια μηχανή (το σύμπαν) και από τότε όλα λειτουργούν αυτόματα και αιτιοκρατικά. Άλλος έλεγε ότι ο Θεός ταυτίζεται με την φύση, κι άλλος έλεγε ότι πχ ότι ο Θεός ήταν ο πόθος του ανθρώπου για κάτι ανώτερο. Όπως καταλαβαίνετε υπάρχουν άπειρες ερμηνείες της έννοιας του Θεού. Επομένως δεν υπάρχει κανένας λόγος δύο άνθρωποι που πιστεύουν σε κάτι που ονομάζουν "Θεό" να θεωρούν ότι έχουν κάτι κοινό. Μπορεί κάλλιστα ένας "άθεος" και ένας "ένθεος" να έχουν περισσότερα κοινά μεταξύ τους απ' ότι δύο ένθεοι διαφορετικών θρησκειών. Όπως φαίνεται από την συζήτηση που γίνεται κατά καιρούς στο forum, ακόμα και οι πιστοί της ίδιας θρησκείας πολλές φορές έχουν εντελώς διαφορετική γνώμη για τον τρόπο που λειτουργεί ο Θεός τους.

Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι οι θρησκείες είναι κατασκευασμένες από ανθρώπους για ανθρώπους. Δηλαδή κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχει καμία ένδειξη σε καμία από αυτές ότι πήραν έμπνευση από κάποια "ανώτερη δύναμη". Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι είμαι "άθεος". Όπως έχω γράψει και στις σχετικές συζητήσεις, νομίζω ότι η πιο ειλικρινής απάντηση πάνω στην δημιουργία του κόσμου είναι "δεν ξέρω". Αυτό ίσως να λέγεται αγνωστικισμός, αλλά στην πραγματικότητα λίγη σημασία έχει τελικά πώς θα το ορίσει κάποιος.

Κουβέντα λοιπόν για την ύπαρξη ή μη του Θεού δεν μπορεί να γίνει εάν πρώτα δεν δοθεί ο ορισμός του Θεού. Εάν γίνει αυτό, τότε μπορούν οι απαντήσεις να είναι και πιο σαφείς και να αποφευχθεί η όποια παρεξήγηση.

Κλείνοντας αυτές τις σκέψεις περί φιλοσοφικών συζητήσεων θέλω να σας πω ότι είμαι πολύ χαρούμενος γιατί σήμερα δημοσιεύεται ένα κείμενό μου για έναν αγωνιστή της ανθρώπινης σκέψης που ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με το κατεστημένο δίχως να φοβηθεί τις συνέπειες. Μπορείτε να διαβάσετε το κείμενο εδώ: Σκιά και Δόξα.

Χαίρομαι πολύ όταν ξεκινάμε σοβαρές φιλοσοφικές συζητήσεις στο Forum. Ακόμα κι αν είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να καταλήξουμε σε συμπέρασμα. Αυτή η πολυφωνία, η πληθώρα διαφορετικών απόψεων ίσως είναι η καλύτερη απόδειξη ότι η εποχή μας ωρίμασε. Είναι πράγματι ένδειξη μεγάλης ωριμότητας να μπορούμε καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι απλά διαφωνούμε, χωρίς να ξεφεύγουμε απ' τα όρια της ευγένειας.

Παρατηρώ ότι πλέον αυτές οι συζητήσεις γίνονται σε πολυ πιο ειρηνικά πλαίσια απ' όταν γίνονταν παλιότερα κι αυτό είναι πάρα πολύ ευχάριστο.

Κάθε τόσο κάποιος που διαβάζει αυτές τις συζητήσεις και αναρωτιέται τί νόημα έχουν όλα αυτά αφού είναι ζητήματα καθαρά προσωπικά. Η απάντησή μου είναι ότι έχει τόσο νόημα όσο έχει να κουβεντιάζουμε για το αγαπημένο μας είδος τέχνης, για τα τραγούδια, για την ποίηση... Άλλωστε αν με την τέχνη εκφράζουμε τα συναισθήματά μας που δεν εκφράζονται αλλιώς, με τις φιλοσοφικές συζητήσεις εκφράζουμε τους προβληματισμούς μας που δεν είναι εύκολο να τους εκφράσουμε σε άλλους χώρους. Άλλωστε οι φιλοσοφικές αγωνίες των ανθρώπων εμφανίζονται σχεδόν ταυτόχρονα με το ανθρώπινο είδος όπως και η τέχνη.

Όπως είναι φυσικό αυτές οι φιλοσοφικές συζητήσεις συχνά καταλήγουν στο ζήτημα του "Θεού". Όμως πρέπει να ξέρει όποιος είναι έτοιμος να συμμετάσχει σε μία συζήτηση ότι αυτά που ο ίδιος αποδέχεται δογματικά μπορεί για τους άλλους να ακούγονται εντελώς ξένα ή ψεύτικα. Άλλωστε το δόγμα είναι ο εχθρός της φιλοσοφικής συζήτησης. Απ' την στιγμή που μπαίνω σε μία τέτοια συζήτηση σημαίνει ότι όλα είναι προς διαπραγμάτευση. Ακόμα και τα πιο ιερά (για μένα) ζητήματα. Εάν δεν τα θεωρώ προς διαπραγμάτευση τότε δεν μπαίνω σε αυτήν την κουβέντα για να τα προστατεύσω.  Πάντως ειλικρινά χαίρομαι πολύ γιατί ανεξάρτητα απ' το αν συμφωνώ ή αν διαφωνώ με κάποιες απόψεις βλέπω ότι οι άνθρωποι του musicheaven είναι πάρα πολύ αξιόλογοι και "ψάχνονται". Ας μην πυροβολούμε λοιπόν τέτοιες συζητήσεις. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, αυτά τα ερωτήματα είναι που έκαναν την ανθρωπότητα να πάει μπροστά.

Υ.Γ. Σύντομα θα δημοσιευτεί στην στήλη μου "Σκέψεις" του e-Περιοδικού ένα κείμενό μου για έναν αγωνιστή της ελεύθερης σκέψης που χάρη σε αυτόν και σε ορισμένους άλλους μπορούμε σήμερα να μιλούμε ελεύθερα και να εκφράζουμε τις απόψεις μας όσο διαφορετικές κι αν είναι απ' τις απόψεις των πλειοψηφίας.

Ακούω τα τραγούδια του Χάρη και του Πάνου. Τα τραγούδια τους που έχουν πια "παλιώσει" κι αναρωτιέμαι πόσο φτωχότερη είναι σήμερα η μουσική...

Θυμάμαι στις αρχές της εφηβείας μου να καθόμαστε στις παραλίες με τις κιθάρες τα καλοκαίρια και να παίζουμε τα τραγουδια του Χάρη και του Πάνου, κάτι από Μαχαιρίτσα, κάτι από Τσακνή, κι αργότερα κάτι απ' τη συνεργασία Νταλάρα-Πυξ Λαξ. Προς μεγάλη μου έκπληξη αυτό το καλοκαίρι διαπίστωσα ότι οι μικρές ηλικίες από 12-16 χρονών ακόμα παίζουν ακριβώς τα ίδια. Ήταν σαν να βλέπω τον εαυτό μου 10 χρόνια πριν. Ρίτα Ριτάκι, Μια βραδιά στου Λούκι, Ένας κόμπος η χαρά μου, Οι παλιές αγάπες πάνε στον παράδεισο, Σκόνη. Δεν πρέπει να μας ανησυχεί αυτό;

Θυμάμαι τότε αυτά τα τραγούδια τα είχαμε δεδομένα. Ήταν η μουσική μας, η μουσική που γραφόταν εκείνο τον καιρό. Τραγουδούσαμε συγκάτοικοι είμαστε όλοι στην τρέλα και νομίζαμε ότι είναι εύκολο να γραφτούν τέτοια τραγούδια. Και τώρα όταν οδηγώ στο αμάξι με πιάνει μια νοσταλγία, και βάζω ένα CD-MP3 που έχω γράψει τα άπαντα των Κατσιμιχαίων. Και μένω ακόμα με το στόμα ανοιχτό. Της αγάπης μαχαιριά, Γέλα πουλί μου, Κορίτσια της συγνώμης, Δωμάτιο, Υπόγειο... Ποιος να γράψει σήμερα τέτοια τραγούδια; Και ίσως τώρα πια καταλαβαίνω εκείνο που μας λέγανε οι παλιότεροι για την δεκαετία του '70. Καταλαβαίνω την δική τους νοσταλγία στην φράση "τέτοια τραγούδια δεν γράφονται πια". Είναι αλήθεια. Αλλά και τα τραγούδια που αγαπήσαμε στην εφηβεία μας δεν γράφονται πια. Όχι επειδή άλλαξε η μόδα, ή επειδή ήρθε κάτι άλλο καλύτερο, παρά γιατί στερέψαμε από εμπνευση. Οι καλλιτέχνες άρχισαν να επαναλαμβάνουν τον εαυτό τους. Κάθε καινούριο τραγούδι θυμίζει κάτι άλλο.

Σίγουρα υπάρχουν αξιόλογοι συνθέτες και στιχουργοί και σήμερα. Όμως όταν ακούω ξανά τα αριστουργήματα του Χάρη και του Πάνου, τίποτα δεν μπορεί να σταθεί δίπλα τους και τότε είναι που πραγματικά συνειδητοποιώ την αξία τους. Ας είναι καλά για όσα μας χαρίσανε.

Μου φαίνεται σα να 'ναι χθες μα πάνε τόσα χρόνια... 

Ένας άνθρωπος που εκτιμώ πάρα πολύ και τον θεωρώ απ' τους μεγάλους αστρονόμους οραματιστές που με επηρέασαν βαθιά και σμίλεψαν αυτήν την μεγάλη αγάπη που έχω για την αστρονομία ήταν ο Carl Sagan. Ίσως σας είναι γνωστή η πολυβραβευμένη σειρά ντοκιμαντέρ "Cosmos" που είχε κάνει, όπου πέρα απ' την καθαρή επιστημονική πληροφορία προέβαλλε και ένα είδος ρομαντικής επιστήμης που πάντα με συγκινούσε. Συχνά γίνεται το λάθος και η επιστήμη θεωρείται κάτι σκληρό, άκαμπτο, δίχως συναίσθημα. Όμως άνθρωποι σαν τον Sagan έδειξαν ότι δεν υπάρχει πιο ρομαντικό πράγμα, πιο γενναίο και μεγαλειώδες από το να προσπαθήσεις να εξηγήσεις τον κόσμο. 

Θυμάμαι, λοιπόν, ένα επεισόδιο όπου το θέμα ήταν η προέλευση του σύμπαντος. Αφού περιέγραψε την γνωστή θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης αναφέρθηκε στην φιλοσοφική πλευρά του ζητήματος αυτού. Δεν θυμάμαι με ακρίβεια τα λόγια του, αλλά το νόημα ήταν το εξής: Στο ερώτημα με ποιο τρόπο δημιουργήθηκε η μεγάλη έκρηξη ή πώς δημιουργήθηκε το Σύμπαν  η επιστημονική απάντηση είναι ότι προς το παρόν δεν ξέρουμε, έστω κι αν υπάρχουν κάποιες θεωρίες που επιχειρούν να δώσουν λύση. Κάποιοι άνθρωποι όμως απαντούν ότι ο Θεός ήταν ο δημιουργός του σύμπαντος. Εκεί αυθόρμητα, εάν αντιμετωπίζουμε τα πράγματα επιστημονικά, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς δημιουργήθηκε ο Θεός; Αλλά αυτή είναι άλλη μια ερώτηση όπου δεν μπορούμε να δώσουμε απάντηση. Γιατί λοιπόν να μην γλιτώσουμε ένα βήμα; Γιατί να μην πούμε ότι απλά προς το παρόν δεν ξέρουμε πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν;

Ξέρω ότι πολλά απ' τα θρησκευτικά δόγματα δίνουν την απάντηση ότι ο Θεός είναι αιώνιος, παντοτινός. Και πάλι, αν θέλουμε να δώσουμε μια τέτοια απόλυτη απάντηση, γιατί να μην γλιτώσουμε ένα βήμα και να πούμε απλά ότι το σύμπαν είναι αιώνιο;

Ο Carl Sagan γεννήθηκε το 1934 και πέθανε το 1996 μετά από μία ζωή προσφοράς στην επιστήμη και μετά από μία γενναία προσπάθεια να κάνει την επιστήμη προσιτή στον πολύ κόσμο. Για περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του πατήστε εδώ.

Κατά τη γνώμη μου ίσως η καλύτερη ταινία της τελευταίας διετίας. Ένα σενάριο που είναι τρομακτικό αλλά δεν απέχει και πολύ απ' την πραγματικότητα. Τα πολιτικά υπονοούμενα είναι σαφή. Στην Αγγλία του όχι πολύ μακρινού μέλλοντος η ανάγκη για "ασφάλεια" έχει δημιουργήσει μία δικτατορία όπου οι περισσότερες ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών έχουν καταργηθεί. Δεν θέλω να πω περισσότερα για να μην αποκαλύψω στοιχεία της πλοκής σε εκείνους που δεν την έχουν δει. Το σίγουρο είναι πως είναι μια ταινία που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη. Οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές. Για όσους δεν την πρόλαβαν στους κινηματογράφους, κυκλοφορεί πλέον και σε DVD στα videoclubs.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ταινία πατήστε εδώ.