Είναι ο κύριος Τζόν Ρόλαντ Ρόιελ Τόλκιν (J.R.R.Tolkien), ο γνωστός σε όλους (φαντάζομαι) δημιουργός του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Το έργο του το πρωτογνώρισα μαθητής του Δημοτικού ακόμη σε μια έκθεση βιβλίου στο Λουτράκι, εκείνη την εποχή διάβαζα τους Μυστικούς Επτά και τους 5 φίλους της Έντιν Μπλάιτον, την Άλκη Ζέη, την Κίρα Σίνου, και την Πηνελόπη Δέλτα. Το βιβλίο που μου τράβηξε την προσοχή ήταν πολύχρωμο με ένα μεγάλο κόκκινο δράκο να δεσπόζει στο εξώφυλλο και σε μια γωνία ένα ανθρωπάκι και λεγόταν Χόμπιτ. Όταν το άνοιξα αυτό ήταν, κόλλησα, απλά ό,τι πιο γοητευτικό είχα διαβάσει μέχρι τότε.

Σε αυτό το σημείο να πούμε και δυο φωνήεντα για τον άνθρωπο Τόλκιν. Λοιπόν ο Τόλκιν ήταν ΦΙΛΟΛΟΓΑΡΑ πρώτης, αριστούχος φοιτητής στην Οξφόρδη του 1914 παρακαλώ και με μια περιπετειώδη παιδική ηλικία (ορφανός από μικρός και τα σχετικά) και έχοντας μεγαλώσει στην αγγλική ύπαιθρο λάτρευε το διάβασμα και τη φύση. Το πόσο σπουδαίος φιλόλογος ήταν φαίνεται και από το ότι η πρώτη του δουλειά μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν βοηθός λεξικογράφου στην 1η έκδοση του περίφημου Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης (η διαχρονική βίβλος των απανταχού φιλολόγων) και ήταν χαρακτηριστικά ξεροκέφαλος όπως όλοι του σιναφιού του, δηλαδή ενώ έγραφε λάθος τον πληθυντικό της λέξης νάνος, dwarves, το σωστό είναι dwarfs, δεν το παραδεχόταν με τίποτα, μάλιστα οι φανατικοί αναγνώστες του, πρότειναν να αλλάξει το ίδιο το Αγγλικό Λεξικό (!), ώσπου στα γεράματα του παραδέχτηκε ότι: «Ασφαλώς και ήταν ένα λάθος, το οποίο προσπάθησα τότε να συγκαλύψω», είπαμε μεγάλοι άνθρωποι, μεγάλα και τα εγώ.

Η καταξίωση του ως επιστήμονα βασιζόταν στην βαθιά γνώση των θρύλων, των αρχαίων γλωσσών και της ιστορίας του αρχέγονου Βορρά. Καταλάβαινε ο αθεόφοβος μέχρι και φιλανδικά (η κορυφαία παλουκόγλωσσα, εφάμιλλης δυσκολίας με τα ελληνικά), διάβαζε ρούνους και ήταν μέγας γλωσσολόγος. Από τη μια λοιπόν υπήρχε η επιστημονική του κατάρτιση, η αγάπη του για την οικογενειακή θαλπωρή που στερήθηκε μικρός και η γνώση των παραδόσεων του Βορρά.

Παρένθεση, στην προσωπική του ζωή επειδή φοβήθηκε ότι θα τελειώσουν οι γυναίκες και θα μείνει ρέστος, γνώρισε μια κοπέλα (το πρότυπο της αιώνιας αγαπημένης Λούθιεν) στα 14 του, την ερωτεύτηκε, την παντρεύτηκε αργότερα, περιπετειωδώς είναι η αλήθεια και έκανε 4 κουτσούβελα.

Το επόμενο στοιχείο που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του και επηρέασε το έργο του ήταν η εμπειρία του ως έφεδρος αξιωματικός στα χαρακώματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η παράνοια που έζησε μέσα στις λάσπες και στη βρωμιά, όπου χιλιάδες στρατιώτες στέλνονταν σε μάχες-αιματοκυλίσματα για να κερδηθούν μερικά μέτρα γης και από την άλλη το θάρρος, το χιούμορ, η στωικότητα, και η ικανότητα να υπομένουν κάθε λογής αντιξοότητες που έδειξαν οι Τόμμυδες, δηλαδή οι απλοί Βρετανοί στρατιώτες είτε ήταν ανθρακωρύχοι από το Νιουκάστλ, αγρότες από το Κάρντιφ ή υπάλληλοι από το Λονδίνο τον εντυπωσίασε βαθύτατα. Καθημερινοί άνθρωποι, ίσως και απλοϊκοί, που μοιράζονταν μια αισιοδοξία, μια αγάπη για την απλή ζωή και διέθεταν στέρεα κοινή λογική.

Αυτό είναι το δεύτερο βασικό στοιχείο που τον επηρέασε ώσπου: «Σε ένα λευκό χαρτί έγραψα μια μέρα…μέσα σε μια τρύπα στο χώμα ζούσε ένας Χόμπιτ…ούτε τότε ήξερα, ούτε τώρα ξέρω το γιατί», μπορούμε όμως να φανταστούμε εμείς οι υπόλοιποι.

Πολύ απλά ο άνθρωπος μετουσίωσε τη φαντασία του, τις εμπειρίες του, τα βιώματα του, τις γνώσεις του, το ψώνιο του αν θέλετε σε μυθιστόρημα. Βέβαια η κατάρα κάθε μορφής Τέχνης, οι κριτικοί, το τι έγραψαν για πάρτη του δεν λέγεται, οι χειρότεροι δε ήταν αυτοί που (νόμιζαν ότι) τον εγκωμίαζαν και όχι τόσο όσοι τον έθαβαν. Τι για κομμουνισμό και αριστοκρατία είπαν, τι για το θείο στο έργο του έγραψαν, τι για παραμύθια για παιδιά, τι για νοσταλγία της παραδοσιακής ζωής και τι για φυσιολατρία δε περιγράφεται. Συγνώμη αλλά όλα αυτά είναι κολοκύθια με τη ρίγανη, γιατί αυτό που ηθελημένα κάθε κριτικός παραβλέπει είναι πώς κάθε μεγάλο έργο είτε λογοτεχνικό, είτε μουσικό είτε ζωγραφικό, είτε ό,τι θες, είναι ΠΑΝΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ ΤΟΥ. Κάθε αριστούργημα ο καθένας το εκλαμβάνει ξέχωρα, με βάση τη μοναδική του υπόσταση, τις εμπειρίες, το θυμικό, τα συναισθήματα και τη διάθεση του. Όταν ακούσω ένα τραγούδι, όταν διαβάσω ένα βιβλίο, όταν δω έναν πίνακα, το επεξεργάζομαι μέσα μου και το οικειοποιούμαι κάνοντας το κτήμα μου. Και με βάση τα ερεθίσματα, τις γνώσεις και τη διάθεση μου βλέπω στο έργο ό,τι με εκφράζει και γουστάρω.

Εγώ προσωπικά μέσα στο συνολικό έργο του Τόλκιν βλέπω μια μαγεία, μια ποίηση, μια γοητεία, μια περιπέτεια, μια μουσική, μια πανδαισία χρωμάτων, μυρωδιών και γεύσεων αξεπέραστη. Μάλλον δεν είμαι και μόνος, γιατί τα βιβλία του σε κάθε ψηφοφορία βγαίνουν πρώτα σε δημοφηλία (και ας ωρύονται οι κριτικοί), στη μουσική πάνω από 600 συγκροτήματα και τραγουδιστές έχουν εμπνευστεί και τραγουδήσει από αυτόν, από κάτι παντελώς άγνωστα ως τους Led Zeppelin, τους Nightwish, τους Blind Guardian κ.α  Η λογοτεχνία δεν ήταν πια η ίδια και πολλοί ζωγράφοι όπως ο John Howe (δικό του το παραπάνω έργο) έδωσαν ζωή στις εικόνες του. Την (μέτρια και ρηχή) κινηματογραφική εκδοχή την έχετε δει φαντάζομαι όλοι και ας μη μιλήσουμε για παιχνίδια και τα σχετικά, γιατί πια μιλάμε για καθαρή εμπορευματοποίηση.

Το πιο σημαντικό που πρόσφερε στο συλλογικό ασυνείδητο ο Τόλκιν, ήταν μια μυθολογία η οποία σαγήνευσε την ανθρώπινη φαντασία, μια συνέχεια της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, του Βασιλιά Αρθούρου, των Νιμπελούγκεν, του Μπέογουλφ, του Όντιν, του Ζίγκφριντ, των γιγάντων, των τρόλ, των ξωτικών, των νάνων, των δράκων, των μάγων και τη αρχέγονης πάλης Καλού-Κακού και Φωτός-Σκοταδιού. Με μια μικρή διαφοροποίηση όμως, εδώ δεν έχουμε τον μοναχικό ημίθεο-θαραλλέο-παλικάρι ήρωα, αλλά την συντροφικότητα και τη συλλογική προσπάθεια μιας ομάδας και σε αντίθεση με τα προηγούμενα ηρωικά πρότυπα, ο βασικός ήρωας είναι μισό μέτρο κοντός, χοντρούλης και νοσταλγεί συνέχεια το σπιτάκι του. 

Τέλος θέλω να κλείσω με την νεκρολογία της Daily Telegraph: «Ο Μπίλμπο βρήκε ένα κομμάτι σχοινιού και το έδεσε γύρω στο μπράτσο του. Ο μικρούλης χόμπιτ έκλαψε πικρά. Κάπου μέσα στον κόσμο της φαντασίας που ο καθηγητής Τζ. Ρ.Ρ.Τόλκιν δημιούργησε, όλα αυτά συμβαίνουν με τη διάδοση των νέων του θανάτου του. Τα πλάσματα του, πρίγκιπες των ξωτικών, χόμπιτ, έντ, τρόλ, όρκ κι οι άλλοι σκοτεινοί εχθροί ήταν τόσο αληθινά, ώστε ο καθηγητής του Μέρτον είχε αποκτήσει, όπως και αυτά διαχρονική διάσταση. Ήταν ο Γκάνταλφ, ο αγέραστος μάγος, ο οποίος εμφανιζόταν και έπλαθε τα πεπρωμένα των απέραντων ορεινών βασιλείων, γεμάτων υπέροχα τοπία και το λυκόφως της προϊστορίας. Ακόμη και στην ώριμη ηλικία των ογδόντα ενός ετών, είναι λυπηρό να χάνει κανείς κάποιον ο οποίος έφερε τόση φρεσκάδα και ποίηση στη λογοτεχνία μας. Τα βασίλεια τα οποία δημιούργησε δεν πρόκειται να σβήσουν».

Έτσι έγραψαν στην Daily Telegraph το 1973 και είχαν δίκιο καθώς τα βασίλεια της φαντασίας πράγματι δεν σβήνουν ποτέ.

Καληνύχτα σε όλους και σε όλες.