Τις προάλλες διάβασα ένα βαρύγδουπο βιβλίο με βασικό και καθόλου πρωτότυπο τίτλο «Παγκοσμιοποίηση», όπου προσπαθούσε να πιάσει το θέμα με βάση την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό. Αν το έπιασε; Μωρε το έπιασε και του έδωσε και κατάλαβε, χρόνια είχα να διαβάσω τόσες κοτσάνες αραδιασμένες σ’ένα μόνο βιβλίο, κοτσάνες μεν, ακαδημαικά διατυπωμένες δε, με τον τρόπο που μόνο ένας πολιτικάντης μπορεί να μιλάει, δηλαδή πολύπλοκα, ωραία και ρητορικά χωρίς στην ουσία να λέει τίποτε. 

Για παράδειγμα «…ο καταχρηστικός οικονομισμός των νεοφιλελεύθερων περιγραφών της διαδικασίας είναι απόρροια της «disembeddedness», της απόπειρας δηλαδή να αποσυσχετιστεί η «οικονομία» από τα ζητήματα εξουσίας, κοινωνίας, πολιτικής…» μιλάτε ελληνικά ρε κύριοι, δεν έχουμε τελειώσει όλοι κοινωνιολογία στο Πάντειο ούτε βγάλαμε την ΑΣΣΟΕ, αν δεν βγάζει γρυ ο μέσος κόσμος στον οποίο ανήκω εγώ τι ρόλο βαράνε τα βαρύγδουπα βιβλία σας, για να γεμίζουν τα ράφια στις βιβλιοθήκες;  

Τον όρο τουλάχιστον εξηγεί πώς βγήκε, «από το αγγλικό globalization που καταχωρήθηκε πρώτη φορά στο λεξικό Webster το 1960». Πάλι καλά δηλαδή, γιατί το μόνο που αποκόμισα ήταν, παγκοσμιοποίηση μπλαμπλαμπλα, οικονομική παγκοσμιοποίηση μπλαμπλαμπλα, πολική παγκοσμιοποίηση μπλαμπλαμπλα και πολιτισμική παγκοσμιοποίηση μπλάμπλαμπλα και μπλα.  

Μόνο ένα σημείο μου έκανε κλικ «…απλουστευμένος και εκλαϊκευμένος από τα ΜΜΕ, χρησιμοποιούμενος από πολλούς πολιτικούς σχεδιαστές ως εύχρηστη συντομογραφία ή σχήμα λόγου, ο όρος παγκοσμιοποίηση κατέληξε να σηματοδοτεί την απεριόριστη διάχυση…"αυτό είναι κύριοι τι στα κομμάτια το παιδεύετε, δεν ξέρετε ότι το αισθητήριο της Κοινής Γνώμης είναι πανίσχυρο; Απλά τα πράγματα που λέει και το άσμα, ένα απεριόριστο χυμαδιό, ένα συντεταγμένο μπάχαλο, ένα γαϊτανάκι των μουρλών, έτσι το αντιλαμβάνεται ο κόσμος το πράγμα. Ακούς εκεί υπεραπλούστευση και εκλαΐκευση, που και έτσι να΄ναι δηλαδή την προτιμώ από την ακαδημαϊκή μπουρδολογία. 

Εδώ και χρόνια για την παγκοσμιοποίηση, υπάρχει το παροιμιακό ρητό «Το πέταγμα μιας πεταλούδας στην Κίνα μπορεί να προκαλέσει τυφώνα στην Αμερική» και αν αυτό μπορεί να κάνει μια αθώα κινέζικη πεταλουδίτσα στην Αμερική, φανταστείτε τι μπορεί να κάνει η Αμερική αν η οικονομία της πάρει την κάτω βόλτα στον υπόλοιπο κόσμο. Άλλωστε ο Αλογοσκούφης το δήλωσε «δεν επηρεάζεται αποφασιστικά η ελληνική οικονομία από τα εσωτερικά προβλήματα της αμερικανικής» υπάρχει μεγαλύτερος λόγος ανησυχίας απ΄αυτή την δήλωση; 

Φυσικά αυτή καθαυτή η παγκοσμιοποίηση δεν πρόκειται παρά για μια λέξη, δηλαδή για φρέσκο αέρα, τον οποίο εμείς νοηματοδοτούμε και του δίνουμε σάρκα και οστά με βάση τις προεκτάσεις του στην καθημερινότητα. Και καθότι τα θετικά της ελεύθερης αγοράς, της απρόσκοπτης οικονομίας και της παγκόσμιας εφαρμογής του προτάγματος του Διαφωτισμού Laissez faire, Laissez passer, ωχριούν μπροστά στον φόβο της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της ακρίβειας, του κατακερματισμού του ασφαλιστικού, της έλλειψης του κράτους πρόνοιας και ίσως-ίσως ακόμη και ενός οικονομικού κραχ το οποίο θα αγκαλιάσει στη στοργική του αγκαλιά όλο το «παγκόσμιο χωριό» (γλυκιά έκφραση της παγκοσμιοποίησης), τείνουν τα αρνητικά της να προκαλούν φόβο στη σκέψη και στη συνείδηση του μέσου ανθρώπου. 

Βέβαια ο πιο διαδεδομένος ορισμός που έχει διαδοθεί στον κυβερνοχώρο είναι αυτός που δόθηκε με αφορμή το δυστύχημα της πριγκίπισσας Νταϊάνας και πάει κάπως έτσι:  

Μια Αγγλίδα πριγκίπισσα, που με τον Αιγύπτιο φίλο της έχει ατύχημα σε μια γαλλική σήραγγα, μέσα σε ένα γερμανικό αυτοκίνητο με ολλανδική μηχανή, που το οδηγεί ένας Βέλγος μεθυσμένος από σκοτσέζικο ουίσκι, ενώ τους ακολουθούν από κοντά Ιταλοί παπαράτσι με γιαπωνέζικες μοτοσικλέτες, τυγχάνει των πρώτων βοηθειών από έναν Αμερικανό γιατρό με βραζιλιάνικα φάρμακα! Και όλα αυτά σου τα γράφει ένας Έλληνας που χρησιμοποιεί την τεχνολογία του Μπιλ Γκέιτς, κι εσύ πιθανώς τα διαβάζεις σε έναν από τους αμέτρητους υπολογιστές της IBM, που χρησιμοποιεί ταϊβανέζικα τσιπς, και κορεάτικη οθόνη, συναρμολογημένο από εργάτες της Μπαγκλαντές σε ένα εργοστάσιο της Σιγκαπούρης, που μεταφέρανε σε φορτηγά Ινδοί, και έκλεψαν Ινδονήσιοι, και ξεφόρτωσαν Σικελοί λιμενεργάτες και μετέφεραν Μεξικανοί παράνομοι, και τελικά σου πούλησαν Αφρικανοί μετανάστες.

Εξυπνητζίδικο δε λέω αλλά κομμάτι επιφανειακό… 

Ίσως στο τι είναι τελικά παγκοσμιοποίηση να απαντά ο Τζόν Στάινμπεκ (John Steinbeck) στο κλασικό «Τα σταφύλια της Οργής»/«The grapes of Wrath», πιστεύω από τα βιβλία που οφείλει να’χει διαβάσει κανείς όπως και δήποτε και με λίγα λόγια διαπραγματεύεται την κατάθλιψη της οικονομικής καταστροφής που βίωσε η Αμερική στα χρόνια του κραχ, μέσα από τη μοναχική Οδύσσεια ενός ήρωα που έμελλε να αποτελέσει διαχρονικό σύμβολο του Tom Joad (αν θέλετε ρίχτε ένα βλέφαρο στα Μπλουζ της Σκόνης του infowar στο youtube).

Το παραπάκατω είναι ένα χαρακτηριστικό σημείο του βιβλίου και της ταινίας και είναι στο σημείο όπου ένας πράκτορας λέει σε μια οικογένεια αγροτών, να την κάνουν από το χωράφι τους, το οποίο κατασχέθηκε λόγω χρεών: 

Πράκτορας: Δεν μπορώ να βοηθήσω, το μόνο που ξέρω είναι οι εντολές μου. Αυτοί μου λένε να σε διώξω και αυτό σου λέω σε΄σένα.

Μούλει: Εννοείς να φύγω από τη γη μου;

Πράκτορας: Τώρα μη τα βάζεις μαζί μου, δεν φταίω εγώ.

Γιός του Μούλει: Και τότε ποιος φταίει;

Πράκτορας: Ξέρεις σε ποιόν ανήκει αυτή η γη, στην Shawnee Land and Cattle Company.

Μούλει: Και ποιος είναι η Shawnee Land and Cattle Company;

Πράκτορας: Δεν είναι κανένας είναι μια εταιρεία.

Γιός του Μούλει: Έχουν όμως έναν πρόεδρο δεν έχουν; Έχουν κάποιον που να καταλαβαίνει τι είναι ένα δίκαννο έτσι δεν είναι;

Πράκτορας: Γιε μου δεν είναι δικό του το λάθος γιατί η τράπεζα τους υποδεικνύει τι να κάνουν.

Γιός του Μούλει: Εντάξει τότε που βρίσκεται η τράπεζα;

Πράκτορας: Στην Τούλσα, αλλά ποιο το νόημα να πας εκεί αφού δεν είναι επικεφαλής παρά ένας μάνατζερ, ο οποίος είναι ένας ημι-τρελλος από την αγωνία του τύπος που προσπαθεί να κρατήσει μια σειρά με τις εντολές που του δίνουν από την Ανατολή

Μούλει: Τότε λοιπόν ποιόν να πυροβολήσουμε;

Πράκτορας: Αδερφέ δεν ξέρω, αν ήξερα θα σου΄λεγα, απλά δεν ξέρω ποιόν να κατηγορήσεις…

Το συμπέρασμα που βγάζω από τον κύριο Στάινμπεκ;

Παγκοσμιοποίηση είναι όταν θέλεις να πάρεις την καραμπίνα και να καθαρίσεις αυτούς που σου πηδήξανε την ζωή και δεν ξέρεις ούτε και βρίσκεις ποιόν να (πρωτο) πυροβολήσεις.

Καληνύχτα σε όλους και όλες