Η ανεξαρτησία της Κύπρου, η επέτειός της, 16 Αυγούστου, και η Ημέρα της, 1 Οκτωβρίου, είναι το αντικείμενο του σύντομου αυτού μελετήματος.

Τεκμήρια ανθρώπινης παρουσίας στην Κύπρο υπάρχουν εδώ και δώδεκα χιλιάδες χρόνια. Από την έβδομη π.Χ. χιλιετία αναπτύσσεται μνημειακός πολιτισμός. Και από τον 15ο αιώνα π.Χ. η νήσος εξελληνίζεται. Στη διάρκεια της ιστορίας της η Κύπρος εδοκιμάσθη αγρίως από επιδρομές και κατακτήσεις. Το 1570 την κατέλαβαν οι Οθωμανοί Τούρκοι. Προηγουμένως, δεν υπήρχε Τούρκος στην Κύπρο. Οι σημερινοί Τουρκοκύπριοι είναι απόγονοι Τούρκων στρατιωτών και μεταφερθέντων εκεί τότε και μετά εποίκων, καθώς και εξισλαμισθέντων Ελλήνων. Το προδοτικό χουντικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 κατά του Εθνάρχου Μακαρίου έφερε ξανά την Τουρκία στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974.

Η Κύπρος ανεκηρύχθη ανεξάρτητη πολιτεία στις 16 Αυγούστου 1960. Ηγέτης της από το 1950 μέχρι το 1977 ήταν ο Εθνάρχης Μακάριος. «Θεία μορφή» τον αποκάλεσε ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος. Βέβαια, ο αγώνας μας ήταν για την Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Τη μεταποιήσαμε σε αυτοδιάθεση. Και καταλήξαμε σε μιαν κολοβωμένη ανεξαρτησία. Οι διακοινοτικές ταραχές κατά τον Δεκέμβριο του 1963 υπεκινήθησαν έξωθεν. Η 16η Αυγούστου είναι η επέτειος της ανακηρύξεως της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Εορτάστηκε η επέτειος αυτή μόνο δύο φορές. Το 1961 και το 1962. Αλλ' είναι θερμός μήνας ο Αύγουστος και μήνας διακοπών. Αλλά και το διπλωματικό σώμα, δηλαδή οι ξένοι διπλωμάτες, οι διαπιστευμένοι στη νεότευκτη πολιτεία, προτιμούσαν να επισκέπτονται τις πατρίδες τους τον Αύγουστο. Γι' αυτόν τον λόγο και μόνο, το Υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούμενον από επτά Ελληνες Κυπρίους και τρεις Τουρκοκυπρίους υπουργούς στις 11 Ιουλίου 1963 ομοφώνως απεφάσισε τον ορισμό της 1ης Οκτωβρίου ως Ημέρας της Ανεξαρτησίας της Κύπρου. Η επέτειος της ανεξαρτησίας, η 16η Αυγούστου, παραμένει απλώς ως ημερολογιακή ιστορική μνήμη. Την υποκατέστησε η 1η Οκτωβρίου, που επέχει πλέον, από το 1963, θεσμικό χαρακτήρα, με τις καθιερωμένες επίσημες τελετές, δεξιώσεις, παρελάσεις, συγκεντρώσεις.

Είθισται, παγκοσμίως και διεθνώς, οι αρχηγοί κρατών αλλά και κυβερνήσεων, να ανταλλάσσουν μηνύματα για τις εθνικές επετείους τους, τις Ημέρες ελευθερίας ή ανεξαρτησίας τους. Στην περίπτωση της Κύπρου, με αυτή την αλλαγή προέκυψε κάποια σύγχυση, όχι μόνο σε διεθνές επίπεδο, αλλά και εδώ στην Ελλάδα. Ετσι, αρχηγοί κρατών στέλνουν στον προέδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας συγχαρητήριο τηλεγράφημα στις 16 Αυγούστου, άλλοι την 1η Οκτωβρίου και μερικοί και στις 16 Αυγούστου και την 1η Οκτωβρίου. Με την Αθήνα, το εθνικό μας κέντρο, τι γίνεται; Οχι ό,τι σωστότερο. Προέδροι, πρωθυπουργοί και άλλοι θεσμικοί αξιωματούχοι από την ελληνική πρωτεύουσα στέλνουν στη Λευκωσία συγχαρητήριο μήνυμα την 1η Οκτωβρίου, χαρακτηρίζοντάς την ως επέτειο -ενώ δεν είναι επέτειος, αλλά Ημέρα- της Κυπριακής ανεξαρτησίας.

Για τριάντα τρία χρόνια, από το 1963, ο υποφαινόμενος ως υφυπουργός παρά τω Προέδρω της Κυπριακής Δημοκρατίας ετοίμαζα και έστελνα τις απαντήσεις του εκάστοτε Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας προς τους συγχαίροντες αρχηγούς κρατών, βασιλείς, προέδρους και άλλους. Λίγες απαντήσεις έστελνα διά της διπλωματικής οδού, με ρηματική διακοίνωση ή με προεδρική επιστολή, κατά περίπτωση.

Ας προσθέσω ότι ως ημερομηνία ανακήρυξης της ανεξαρτησίας της Κύπρου ορίστηκε αρχικά η 19η Φεβρουαρίου 1960, πρώτη επέτειος της υπογραφής στο Λονδίνο των Συνθηκών Ζυρίχης - Λονδίνου, στις οποίες εβασίσθη το καθεστώς της ανεξαρτησίας. Επειδή οι σχετικές ετοιμασίες δεν ολοκληρώθηκαν -και αφορούσαν κυρίως το καθεστώς και την έκταση των στρατιωτικών βάσεων που εκράτησε η Αγγλία στην Κύπρο με την καταναγκαστική συναίνεσή μας- η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας μας ανεβλήθη για τις 19 Μαρτίου 1960. Αλλά και πάλιν τα πράγματα δεν ήταν έτοιμα. Και, τελικά, κατά τα μεσάνυχτα της 15ης προς την 16η Αυγούστου 1960 η αγγλική σημαία υπεστάλη από τον ιστό της στο αποικιακό Βρετανικό Κυβερνείο στη Λευκωσία και στη θέση της αναπετάστηκε η κυπριακή σημαία, με τον χαλκόχρωμο χάρτη της Κύπρου σε λευκό φόντο και με κλωνάρια ελιάς εκατέρωθεν, σύμβολα ειρήνης. Τα σύμβολα τα έχουμε ακόμη. Ειρήνη δεν έχουμε. Το Κυβερνείο έγινε Προεδρικό Μέγαρο, με διατήρηση του βρετανικού θυρεού στην είσοδό του ως λάφυρο, τάχατες, κατά το αρχαίον έθος.

Το κανονιοβόλησε και το πυρπόλησε η ελληνική χούντα στις 15 Ιουλίου 1974. Αντί να το διατηρήσουμε ως μνημείο εθνικής βαρβαρότητας, το ανοικοδομήσαμε με χρήματα του ελληνικού δημοσίου, που επήραμε επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή ως «πολεμικές αποζημιώσεις», μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος για λόγους σκοπιμότητας.

Οι Αγγλοι τότε ήθελαν τις στρατιωτικές βάσεις τους πολλαπλάσιες σε έκταση και με ευρύτερες αρμοδιότητες και εξουσίες. Το φλύαρο Σχέδιο Ανάν, άτιμο και ανήθικο, προνόησε αναβάθμιση των αγγλικών στρατιωτικών βάσεων δίδοντάς τους και υφαλοκρηπίδες και κυριαρχία στη θάλασσα νότια της Κύπρου. Λεπτομέρεια αυτή, αν αναλογιστούμε τη δημόσια δήλωση Αμερικανού αξιωματούχου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του Σχεδίου Ανάν έκαναν την Κύπρο δώρο στην Τουρκία για να τους επιτρέψει επέμβασή τους από το έδαφός της στο Ιράκ.

Ετσι εορτάζουμε την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Κύπρου.

Του δρος ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, ENET.GR