Η προσπάθεια αλλαγής του κόσμου καθώς και αυτή για μια συνύπαρξη χωρίς την άσκηση βίας είναι τόσο παλιά όσο και η ανθρωπότητα. Υπάρχει όμως και η ακριβώς αντίθετη άποψη…

Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, υπάρχει μια σειρά αλλαγής καθεστώτων -ακόμα και δικτατοριών- κάτω από την πίεση μαζικών κινημάτων και κινητοποιήσεων χωρίς τη χρήση όπλων ή βίας. Παράδειγμα τέτοιου είδους αποτελεσματικού κινήματος είναι η σερβική φοιτητική οργάνωση Octpor, που μαζί με το συνδικάτο των ανθρακωρύχων και έναν κομματικό συνασπισμό της τότε αντιπολίτευσης κατάφεραν να ανατρέψουν τον Μιλόσεβιτς, κάτι που ούτε καν οι ανελέητοι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί και οι τεράστιας έκτασης στρατιωτικές επιχειρήσεις των νατοϊκών συμμάχων κατάφεραν.

Άλλα παραδείγματα είναι οι μαζικές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στις Φιλιππίνες που έτρεψαν σε φυγή τον δικτάτορα Μάρκος, η πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος της Ν. Αφρικής, μετά από μεγάλες απεργίες, πολιτική ανυπακοή και διαδηλώσεις που διοργανώθηκαν από το Μαζικό Δημοκρατικό Κίνημα -μιας ευρείας συμμαχίας πολλών οργανώσεων, συνδικάτων και εκκλησιών- καθώς και η ανατροπή του καθεστώτος Γιαρουσέλσκι στην Πολωνία τη δεκαετία του ’80 από το συνδικαλιστικό κίνημα της Αλληλεγγύης.

Ο όρος «μη χρήση βίας» μπορεί να ορισθεί με πολλούς τρόπους, κάτι που έχει οδηγήσει σε πολλές αντιφάσεις και στρεβλώσεις. Η μη χρήση βίας δεν αποτελεί συνώνυμο της παθητικότητας και της χριστιανικού τύπου στάσης «μη χρήσης βίας». Ακόμα και ο Μ. Γκάντι, που διάφοροι υποστηρικτές μιας παρεξηγημένης θεώρησης περί μη άσκησης βίας επικαλούνται, όχι μόνο δεν δέχθηκε ποτέ τον τίτλο του ειρηνιστή που του απέδιδαν αλλά ήταν υπέρ μιας ενεργητικής αντίστασης χωρίς όμως άσκηση βίας. Ο Γκάντι στράφηκε δυναμικά απέναντι σε κάθε μορφή παθητικής αντίστασης, θεωρώντας την παθητικότητα χειρότερη ακόμα και από αυτήν την ίδια τη χρήση βίας!!! Πίστευε πως η βία απέναντι στη βία ή την καταπίεση είναι, αν μη τι άλλο, μία μορφή αντίστασης, ενώ η παθητικότητα είναι κατά βάση μία έκφραση δειλίας που καθιστά εφικτή την καταπίεση. Η στάση αυτή είναι το εντελώς αντίθετο της πρώιμης χριστιανικής θέσης περί «μη βίας», δηλαδή της αποφυγής…

Όταν η όποια μορφή βίας που ασκείται δεν αποτελεί ενσωματωμένο μέρος κάποιου ευρύτερου κοινωνικού κινήματος, τότε οδηγεί σε μια βία αποκομμένη από τις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή στην αυθαίρετη άσκηση βίας μιας φράξιας, που εύκολα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τρομοκρατία, όχι μόνο χωρίς το παραμικρό κοινωνικό έρισμα αλλά και ως πράξη που αποπροσανατολίζει πολιτικά, βάζοντας στο περιθώριο τα πραγματικά κοινωνικά προβλήματα, μετατρέποντας τα χρησιμοποιούμενα μέσα σε στόχο και δίνοντας άλλοθι στη χρήση κρατικής βίας και στην αστυνομοκρατία…

Ο κυριότερος λόγος που κάποιες από τις μεγαλύτερες οργανώσεις ένοπλου αγώνα -όπως π.χ. οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και η «Μπάαντερ-Μάινχοφ»- απέτυχαν και τελικά διαλύθηκαν ήταν η κοινωνική τους απομόνωση. Όποιος παραβλέπει την ουσιαστικότατη αυτή παράμετρο, ανάγοντας τον ένοπλο αγώνα -πολύ περισσότερο την τρομοκρατία- σε αυτοσκοπό, παίζει στην ουσία το παιχνίδι του συστήματος που υποτίθεται πως θέλει να ανατρέψει.

Αυτού του είδους η άσκηση βίας από διάφορες ομάδες δεν είναι παρά η ψευδαίσθηση περί μίας δήθεν πολιτικής, ιδεολογικής και κοινωνικής κοινότητας που οδηγεί, εν τέλει, είτε στη διάλυσή τους είτε στη μετατροπή τους σε νέες ομάδες άσκησης εξουσίας. ΟΛΕΣ οι ηγεσίες των απανταχού ενόπλων επαναστάσεων που γνώρισε η σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας και που οδήγησαν σε κατάληψη της εξουσίας μετατράπηκαν σχεδόν αυτόματα σε αυταρχικά καθεστώτα απίστευτης καταπίεσης, ανελευθερίας, άσκησης βίας και διωγμών, εν ονόματι των πιο αγνών πανανθρώπινων αξιών και ιδεολογιών…

Ακόμα και η σχέση μεταξύ αναρχισμού και βίας έχει πάμπολλες φορές παρεξηγηθεί. Η φυσική βία, όπως και ο τιμωρητικός τρόπος σκέψης αποτελούν μορφές αυταρχισμού και ως εκ τούτου δεν έχουν, καμία σχέση με το αξιακό σύστημα του αναρχισμού. Οι ειρηνικές μορφές πάλης θα πρέπει πάντα να έχουν με κάθε δυνατό τρόπο προτεραιότητα. Η ηθική του αναρχισμού θεωρεί πως τα μέσα και οι στόχοι θα πρέπει πάντα να συμφωνούν μεταξύ τους.

Ο Ε. Μαλατέστα λέει πως «οι αναρχικοί είναι πολέμιοι της βίας. Η κύρια κατεύθυνση ενός αναρχικού είναι η εξάλειψη της βίας από κάθε είδους ανθρώπινη σχέση…».

Άσκηση βίας, λοιπόν, ή όχι και υπό ποιες προϋποθέσεις; Η όποια απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, μεταξύ άλλων, γιατί προσκρούει και σε υπαρκτούς υφάλους της ανθρώπινής μας φύσης και της διάχυτης βίας -ωμής ή με προσωπείο- που ασκείται με άπειρους τρόπους, μέσα και άλλοθι σε ολόκληρο τον κόσμο και σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας…

Ποια η δική σας άποψη;