Αγαπητοί φίλοι , αγαπητές φίλες,

πριν λίγες μέρες παρακολούθησα  μια θεατρική παράσταση των μαθητών του 91ουΣχολείου Αθηνών, που με ενθουσίασε γιατί 4-5 άνθρωποι έβαλαν το μεράκι τους, το ταλέντο τους που ελλοχεύει  μέσα τους, και με την συμπαράσταση των γονέων και την ακούραστη διάθεση αρκετών μικρών μαθητών, παρουσίασαν μια σπουδαία θεατρική παράσταση, βασισμένη στο έργο «Ικαρομένιππος» του  μεγάλου  μυθοπλάστη της αρχαιότητας, του Λουκιανού, που είχε την ικανότητα να βλέπει μέσα από τα γραφόμενά του, πράγματα, γεγονότα και εξελίξεις από το μέλλον. Αυτός ο σπουδαίος παραμυθατζής, εδώ και 2000 χρόνια έγραψε τον «Ικαρομένιππο» λέτε και ζούσε σήμερα και πολύ πιο πέρα, στο μέλλον, όταν ο άνθρωπος θα ταξιδεύει στ’ αστέρια. Η θεατρική παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία.

Οι μικροί μαθητές  έδωσαν ρεσιτάλ ηθοποιίας, αφού ελάχιστα είχαν να ζηλέψουν από επαγγελματίες ηθοποιούς , το ίδιο και οι υπόλοιποι συντελεστές της παράστασης. Ο Δάσκαλος – Διευθυντής Γιάννης Στεφανίδης που μετέφερε το έργο στα Νεοελληνικά και έκανε την διασκευή του με απόλυτη επιτυχία, ο Μουσικοσυνθέτης και Καθηγητής Μουσικής Μιχάλης Κεφάλας που έγραψε την Μουσική και τα τραγούδια και που τα εκτέλεσε η Κατερίνα Βέρδη με την αγγελική φωνή της, που είναι μαθήτρια στο μουσικό Γυμνάσιο Ιλίου, για την οποία αισθάνομαι μεγάλη ικανοποίηση για την πρόοδό της, που τόσο εύστοχα εξάλλου είχα προβλέψει πριν χρόνια.

Ακόμα,  ο μηχανικός  ήχου Μιχάλης Κλεάνθης που υλοποίησε την ηχητική επένδυση του έργου, ο ταλαντούχος Ηθοποιός- Σκηνοθέτης Ωρφέας  (Ορφέας Χατζηδημητρίου) που δίδαξε τα παιδιά την εκτέλεση του έργου, και τέλος η       Ελληνοζηλανδή  Τζίνα Βαρελά (και αυτή ταλαντούχος και ευρηματική) που έφτιαξε και συνέθεσε τα ολοζώντανα μέσω αναπαράστασης αστρικά αντικείμενα, αλλά φρόντισε και για την ενδυματολογική παρουσία των παιδιών.

 Τέλος οφείλονται πολλά εύγε σε όλα τα παιδιά που κατάφεραν με την επιμονή τους και το ταλέντο τους να παρουσιάσουν ένα τόσο ωραίο αλλά και δύσκολο στην εκτέλεσή  του πρωτότυπο έργο.

Η αίθουσα του πνευματικού κέντρου του Δήμου Αθηναίων στον Νέο κόσμο ήταν κατάμεστη και οι εκδηλώσεις θαυμασμού πάρα πολλές, όπως τους άξιζε εξάλλου.

Υπήρξε και ενδιαφέρον για να  παρουσιαστεί η παράσταση και αλλού. Παράδειγμα εγώ θα μεταφέρω τις εντυπώσεις μου στον δήμαρχο της ιδιαιτέρας μου πατρίδας και πιστεύω, αν τα οικονομικά το επιτρέψουν, γιατί είναι πολλοί οι συμμετέχοντες, κάποια στιγμή να παιχθεί εκεί η παράσταση.

Για εδώ την Αθήνα, τα πράγματα είναι πολύ εύκολα και η παράσταση θα έχει μια καλή πορεία. Φυσικά πάντα με ελεύθερη είσοδο για τους ενδιαφερομένους, και με λίγα έξοδα από τα σχολεία Δήμους και λοιπά, ώστε να μην βάζουν από την τσέπη τους οι συντελεστές και οι γονείς. Πιστεύω δε πως σε κάποιο  Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου με μικρά παιδιά, αν υπάρχει κάτι τέτοιο, το έργο και οι συντελεστές είναι ικανοί να αποσπάσουν Βραβείο. Η Ελλάδα της φτώχιας είναι εδώ, ζωντανή και έτοιμη για την αναγέννησή της. Την εγγυώνται όλοι οι Έλληνες

Adreo

και κατά κόσμον Γιάννης Ανδρεόπουλος 

Καιρός τώρα να διαβάσετε σχετικά ,για την παράσταση, το σημείωμα που ακολουθεί, του Δάσκαλου- Διευθυντή του 91ου  Σχολείου Αθηνών, που είναι ο εμπνευστής- σεναριογράφος, και ένας από τους συντελεστές της παράστασης.

Λίγα λόγια  από τον  Γιάννη Στεφανίδη.

Το πρωτότυπο έργο:

Ο «Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος»  είναι το ένα από τα δύο διαπλανητικά έργα του αρχαίου Λουκιανού από τα Σαμόσατα ,στον Άνω Ευφράτη της Συρίας. Στο έργο του αυτό, συνδυάζεται ο αιχμηρός και διεισδυτικός λόγος με τη λιτότητα του καθημερινού διαλόγου. Σατιρίζει και καυτηριάζει, φτάνοντας στα όρια του χλευασμού, τους φιλοσόφους και τους ρήτορες της εποχής του, έχοντας ως κύριο στόχο του την αδιαλλαξία, τον εγωκεντρισμό και την διαφθορά των ηθών. Έργο γεμάτο πικρία και σαρκασμό, όπως και όλα τα έργα που έγραψε προς το τέλος της ζωής του στην Αθήνα, δεν χρησιμοποιεί κωμικά στοιχεία ούτε προτείνει δραστικές λύσεις. Η σάτιρά του όμως παραμένει ουσιαστική και δηκτική.

Η σύγχρονη διασκευή:

Να μεταφέρεις ένα αρχαίο σατιρικό κείμενο, γεμάτο πίκρα από τα κακώς κείμενα της εποχής του 2ου αι. μ.Χ., σημαίνει πως μάχεσαι με τη χρονική απόσταση του σήμερα από την εποχή που γεννήθηκε το έργο. Δεν πρόκειται για απλή μετάφραση του πρωτότυπου αλλά ελεύθερη διασκευή σε σύγχρονη γλώσσα, κατανοητή από παιδιά και ενήλικες, σε καμία περίπτωση όμως φτωχή ή άτεχνη. Με πλήρη σεβασμό στο πρωτότυπο, αφαιρέθηκαν στοιχεία, όπως αναφορές στην επιστημονική γνώση της τότε εποχής και στις ιδιαιτερότητες της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και των φιλοσοφικών ρευμάτων του αρχαίου κόσμου. Εισήχθησαν στοιχεία της σημερινής καθημερινής ζωής, των σχέσεων των δύο φύλων και των γενεών, της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου αλλά και της γενικότερης εξέλιξης σε τομείς όπως η πολιτική, η ρητορεία και η γλώσσα. Παρά την αυστηρότητα της πικρής σάτιρας, χρησιμοποιήθηκε και το στοιχείο της αστειότητας (χιούμορ), στοιχείο το οποίο υπήρχε άλλωστε και στα πρώτα έργα του Λουκιανού. Επίσης δόθηκε με μεγαλύτερη σαφήνεια η ουσία της σάτιρας αυτής, προσφέροντας στον θεατή, παιδί ή ενήλικα, αφορμή και αιτία να σκεφθεί και να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα.  

Στόχοι της προσπάθειας αυτής:

Ως εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουμε και κατανοούμε βαθιά την παιδαγωγική αξία του θεάτρου.  Παιδαγωγικό μέσο έκφρασης και γνώσης, επικοινωνίας και αίσθησης, το θέατρο αφορά πολλαπλά αντικείμενα και συσχετισμούς δυνάμεων στο σχολείο: την προφορική γλώσσα, τη χρήση του χώρου, τη δημιουργική γλώσσα του σώματος, τη σχέση με τα κείμενα, την πρωτότυπη συγγραφή, αλλά και το ρόλο της εφευρετικότητας, της φαντασίας, καθώς και της ενεργοποίησης του μαθητή ατομικά και συλλογικά, μέσα στην ομάδα.

Το παιδί και ο νέος μέσα από τη διαδικασία της Θεατρικής Παιδείας καλλιεργεί τις φυσικές, διανοητικές και ψυχικές του ικανότητες. Με τη δύναμη της φαντασίας και την ελευθερία των συναισθημάτων φθάνει να κατασκευάσει το δικό του κόσμο μεταμορφώνοντας το πραγματικό σε μαγικό. Η συναισθηματική του ζωή αποκτά οντότητα και αυτονομία, ενώ παράλληλα η αίσθηση της προσωπικής δημιουργίας μέσα στην ομάδα οπλίζει το νεαρό μαθητή με πίστη στον εαυτό του, αυτογνωσία και επικοινωνιακή δύναμη. Μαθαίνει να σέβεται τους κανόνες της ομάδας, να συνθέτει μέσα από το διάλογο, αποδεσμεύοντας εγωισμούς και άλλες αδυναμίες. Το σημαντικότερο: δεν  χρειάζεται πια ο φόβος για να πεισθεί, η μάθηση συνδέεται με την ελευθερία έκφρασης και την πολυφωνία.

Η αισθητική εμπειρία των μαθητών μας σε αυτή τη σχολική δραστηριότητα διακρίνεται από την αντίστοιχη του επαγγελματικού θεάτρου, γιατί στόχος της δεν είναι αποκλειστικά το ίδιο το θέαμα, το καλλιτεχνικό έργο. Εδώ η εμπειρία είναι μέσο έκφρασης και αίσθησης, χώρος επικοινωνίας και ενεργούς μάθησης. Με το θέατρο ως εφαρμογή ο ανήλικος μαθητής περνάει σταδιακά σε μια συνθετική αντίληψη του κόσμου, ενώ συγχρόνως τολμά και την προσωπική του ένταξη στο κοινωνικό πλαίσιο με το σώμα, το νου και την ψυχή. Μαθαίνει παίζοντας τα γεγονότα της ζωής, ερμηνεύει την ανθρώπινη συμπεριφορά, αναλύει τους χαρακτήρες, και δημιουργεί μέσω της μεταμόρφωσης τις δικές του προτάσεις.

Βασικοί στόχοι άλλωστε της προσπάθειάς μας αυτής ήταν, πέραν των γνωστικών, οι κοινωνικοί και συναισθηματικοί, όπως η συνεργασία μαθητών που ελάχιστα γνωρίζονταν μεταξύ τους, η κοινωνικοποίηση παιδιών με τάσεις περιθωριοποίησης ή απομονωτισμού, η βελτίωση της αυτοεικόνας τους κ.ά. Το θέατρο από μόνο του, είναι η πιο σύνθετη μορφή τέχνης, στην οποία συναντώνται σχεδόν όλες οι γνωστές τέχνες: λογοτεχνία, μουσική, ορχηστική (χορός – κίνηση), ζωγραφική κτλ. Πολλοί άνθρωποι ΄΄αναγκάζονται΄΄ να συνεργαστούν για ένα άρτιο αποτέλεσμα, κατακτώντας με αυτόν τον τρόπο το μεγαλύτερο δώρο της ανθρώπινης ζωής: το μοίρασμα του προσωπικού σου χώρου και χρόνου με άλλους ανθρώπους. Ένας στόχος και ένα κέρδος όχι απλά παιδαγωγικό αλλά βαθιά ανθρώπινο.

Η διαδικασία:

 Το σχολείο μας – ένα από τα μεγαλύτερα όλης της χώρας – προέκυψε από τη συγχώνευση δύο συστεγαζόμενων σχολείων μόλις τον περασμένο Ιούνιο του 2014. Ως σχολείο κλασικού τύπου δεν είχε την τύχη να διαθέτει στο προσωπικό του εξειδικευμένο εκπαιδευτικό Θεατρικής Αγωγής. Παρόλα αυτά, οι αυξημένες δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις κάποιων εκπαιδευτικών  έδωσαν τη δυνατότητα να επιχειρηθεί αυτό το δύσκολο εγχείρημα.

Ο δάσκαλος μουσικής του σχολείου Μιχάλης Κεφάλας, με τις αυξημένες γνώσεις του – διδακτορικό, μεταπτυχιακό και μεγάλη εμπειρία στη συγγραφή βιβλίων και μουσικής για παιδιά και στη συμφωνική μουσική – και ο δάσκαλος και διευθυντής του σχολείου Γιάννης Στεφανίδης, επίσης με αυξημένες γνώσεις – θεατρικές σπουδές, μεταπτυχιακό, εμπειρία στη συγγραφή θεατρικών – τόλμησαν να ονειρευτούν και να προσπαθήσουν να υλοποιήσουν αυτό το πρωτότυπο από πολλές απόψεις έργο τους. Ξεκίνησαν με βαθιά μελέτη του Λουκιανού και συνέχισαν στην παραγωγή νέου λόγου (κείμενο) και νέας μουσικής. Στην πορεία τους αυτή κάλεσαν τον νέο αλλά έμπειρο στη συνεργασία με παιδιά σκηνοθέτη και ηθοποιό Ωρφέα (Ορφέα Χατζηδημητρίου), έναν από τους ελάχιστους καλλιτέχνες στη χώρα μας που έχει βαθιά γνώση των τεχνικών του Black light Theatre (Μαύρο Θέατρο) και την έμπειρη ηθοποιό και σκηνογράφο με καριέρα στο εξωτερικό (Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία) Τζίνα Βαρελά.

Η επιλογή των μαθητών δεν έγινε με κύρια βάση ή στόχο το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Δεν ακολουθήθηκε η δυστυχώς συνήθης διαδικασία (επιλέγουμε τους καλούς και υπάκουους μαθητές). Στην πραγματικότητα οι ίδιοι οι μαθητές μας αυτοπροτάθηκαν, γι’ αυτό και ήταν ένα μεγάλο σύνολο μαθητών από τα τρία τμήματα της ΣΤ΄ τάξης και από δύο τμήματα της Ε΄ τάξης. Έλληνες ή αλλοδαποί μαθητές, καλοί ή κακοί στα μαθήματα, φίλοι ή άγνωστοι μεταξύ τους, πειθαρχημένοι ή άτακτοι, ιδιαίτερα τολμηροί ή συνεσταλμένοι δεν είχε καμία σημασία. Όλοι μαζί έγιναν μια υπέροχη ομάδα, η οποία έμαθε αρχικά απλά να συνυπάρχει και αργότερα να συνεργάζεται. Ξεκινήσαμε με βαθιά και ουσιαστική μελέτη του κειμένου και προχωρήσαμε στην θεατρική του απόδοση. Παρά τις δυσκολίες – φορτωμένο πρόγραμμα των παιδιών και των εκπαιδευτικών, οικονομικές δυσχέρειες κ.ά. – ποτέ δεν απογοητευθήκαμε και μείναμε προσηλωμένοι στο στόχο μας, εκπληρώνοντας καθημερινά και τις συμβατικές μας υποχρεώσεις. Οι μαθητές προσφέροντας τον προσωπικό τους χρόνο και κόπο και οι εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες αντίστοιχα τον προσωπικό τους χρόνο, κόπο και επιβαρυνόμενοι οι ίδιοι και το κόστος  της όλης διαδικασίας, ολοκληρώσαμε την προσπάθειά μας. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή όλων μας ήταν εμφανής στο χαμόγελο και το ζωηρό χειροκρότημα των θεατών μας.

Μοναδική μας πλέον επιθυμία είναι να μπορέσουμε να κάνουμε κοινωνούς στην προσπάθειά μας αυτή και άλλα παιδιά ή και ενήλικες.       

Αθήνα, 06-03-2015          

                                                                      Γιάννης Στεφανίδης

                                                                                                              Δάσκαλος & Διευθυντής

                                                                                                 του 91ου Δημοτ. Σχολείου Αθηνών