Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι παιδίατροι προτείνουν στους γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να μάθουν ένα μουσικό όργανο.

Τα οφέλη είναι πολλά.

Ανάπτυξη των γνωστικών και κινητικών δεξιοτήτων, αυτοπειθαρχία και αυτοέλεγχος, ένταξη και κοινωνικοποίηση, ακόμα και καρδιοαγγειακή άσκηση, είναι μερικά από τα οφέλη που έχει να κερδίσει ένα παιδί ή ένας ενήλικας ξεκινώντας την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου.

Σαν επαγγελματίας μουσικός που ασχολούμαι με την διδασκαλία τα τελευταία 15 χρόνια, θα ήθελα να παραθέσω και να σας αναλύσω, τους τρόπους με τους οποίους η εκμάθηση ενός οποιουδήποτε μουσικού οργάνου αλλά ειδικότερα των drums, μπορεί να βοηθήσει παιδιά και ενήλικες.

Πριν ξεκινήσω επιτρέψτε μου να απαντήσω τις τέσσερις πιο κοινές ερωτήσεις που μου κάνουν συνήθως γονείς αλλά και υποψήφιοι μαθητές.

1. Τα τύμπανα είναι ένα unisex όργανο..ή απευθύνονται ως επί το πλείστον σε αγόρια;

Άποψη μου είναι ότι κανένα μουσικό όργανο δεν απευθύνεται σε κάποιο συγκεκριμένο φύλο.

Αν και η ιστορία έχει δείξει ότι στις περισσότερες rock-jazz μπάντες οι drummers ήταν συνήθως άντρες… πλέον η μουσική έχει αποδεχτεί και αγκαλιάσει τις γυναίκες drummers στον ίδιο βαθμό με τους άντρες.

Tα τελευταία χρόνια έχω σχεδόν τον ίδιο αριθμό αγοριών και κοριτσιών μαθητών {με ηλικίες να κυμαίνονται από τα 6 ως τα 65} και ειλικρινά δεν έχω διαπιστώσει καμία διαφορά στη διαδικασία της μάθησης ανάμεσα στα δυο φύλα

       2. Ζω σε διαμέρισμα. Πώς θα παίξω ένα τόσο θορυβώδες όργανο;

Τα τύμπανα είναι όντως ένα θορυβώδες όργανο αλλά ευτυχώς η τεχνολογία έχει δώσει λύσεις στο πρόβλημα με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών set. Τα ηλεκτρονικά τύμπανα έχουν ένα σοβαρό πλεονέκτημα σε σχέση με τα φυσικά. Και αυτό δεν είναι άλλο από την εφαρμογή του ελέγχου της έντασης του ήχου. O μαθητής μπορεί να μελετήσει με ηχεία ή ακουστικά προκαλώντας πολύ λίγο θόρυβο στο υπόλοιπο σπίτι ή σε μια πολυκατοικία ό,τι ώρα σχεδόν θέλει.

      3.Πολύ νέος ή πολύ γέρος για να ξεκινήσω τύμπανα.

Θεωρώ ότι για ένα παιδί πριν τα πέντε, η εισαγωγή σε ένα μουσικό όργανο και κατ΄ επέκταση σε ένα αυστηρό ακαδημαϊκό πρόγραμμα εκμάθησης, μπορεί να λειτουργήσει θετικά. Μπορεί όμως να φέρει και αντίθετα αποτελέσματα σπρώχνοντας το παιδί μακρυά από τη μουσική, δημιουργώντας του μια δυσάρεστη εμπειρία. Για μαθητές, πιο νεαρούς από τα 6, που θέλουν να ξεκινήσουν, συνήθως ενθαρρύνω τους γονείς να γράψουν τα παιδιά τους σε ένα πιο ”ήπιο” περιβάλλον εισαγωγής στη μουσική όπως το σύστημα Orff που είναι μια εισαγωγή στη μουσική μέσα από το παιχνίδι.

Όσον αφορά άτομα μεγαλύτερης ηλικίας… αυτό που συνήθως λέω σε μαθητές άνω των 40 που με ρωτούν αν μπορούν να ξεκινήσουν τα τύμπανα ή αν τους πήραν τα χρόνια… είναι ότι δεν υπάρχει ηλικιακό όριο στην εκμάθηση οποιουδήποτε μουσικού οργάνου, αρκεί να μην υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, όπως π.χ κάποιο πρόβλημα με την καρδιά.

Υπάρχουν μάλιστα άρθρα όπου γιατροί πρότειναν σε άτομα τρίτης ηλικίας  να ξεκινήσουν drums… σαν μια δυαδική δραστηριότητα που εμπεριέχει την εξάσκηση νου και σώματος. Να τονίσω επίσης ότι ένα 30% των μαθητών μου κάθε χρόνο είναι άνω των 45 ετών.

Όποια και αν είναι η ηλικία του μαθητή, θεωρώ σαν απαραίτητα συστατικά για να μπορέσει αυτή η δεξιότητα να ευδοκιμήσει, την αγάπη προς το όργανο, το πάθος προς τη μουσική και την αυτοπειθαρχία.

Αν όλα αυτά υπάρχουν, νομίζω ότι όλα είναι πραγματικά εύκολα.

 4.Ξεκινώντας τύμπανα σημαίνει ότι θα παίξω ένα συγκεκριμένο στυλ μουσικής?

‘Ολοι οι μαθητές μετά από κάποια χρόνια ενασχόλησης με το όργανο καταλήγουν/εξειδικεύονται σε κάποιο αγαπημένο τους στυλ. Η δουλειά όμως ενός καλού δασκάλου, είναι να εμφυσήσει στο μαθητή την πεποίθηση ότι η μουσική ενώ στην ουσία είναι μία… εμείς σαν drummers οφείλουμε να μπορούμε να παίξουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στυλ μουσικής {all around drumming}. Θεωρώ ότι όσα περισσότερα στυλ ακούει αλλά και μπορεί να παίξει ένας drummer, τόσο πιο πολύ ενδιαφέρον αποκτάει το παίξιμό του.

Τώρα που έχουμε αναλύσει τα βασικά, ας ρίξουμε μια ματιά στα πραγματικά οφέλη πίσω από τα drums.

1.Tα τύμπανα είναι fun!!!

Είμαι σίγουρος ότι όλοι μας κάποια στιγμή σαν παιδιά είχαμε στρώσει τις κατσαρόλες της μαμάς στο πάτωμα και με 2 κουτάλες ανακαλύπταμε τον μαγικό κόσμο του… θορύβου. Μέσα από το παιχνίδι.

Η ίδια ακριβώς fun λογική δημιουργείται όταν κάποιος παίζει τύμπανα,  χωρίς την έννοια του θορύβου πλέον αλλά της μουσικής.

Οι πρώτοι μήνες βέβαια είναι οι πιο δύσκολοι {θεωρώ για όλα τα μουσικά όργανα} μέχρι ο μαθητής να μπορέσει να στήσει τους μηχανισμούς που απαιτούνται ούτως ώστε ο θόρυβος να μεταμορφωθεί σε ρύθμο. Μερικές βδομάδες αργότερα ένας μαθητής μπορεί πλέον να παίξει ένα beat… οπότε ξεκινάμε τα τραγούδια και τα Play along {τραγούδια χωρίς τύμπανα που παίζει ο μαθητής από πάνω για εξάσκηση}.

Η πραγματική χαρά θεωρώ ότι τότε ξεκινάει.

Για μένα η φυσική εξέλιξη ενός drummer είναι α) μαθαίνω τους βασικούς μηχανισμούς β) παίζω πάνω σε δίσκους /cd κ.λ.π. γ) παίζω με Play along και δ) παίζω με ανθρώπους σε μπάντα.

Ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι πιο συναρπαστικό από το να βγεις στη σκηνή με τους φίλους σου παίζοντας μουσική μπροστά σε ένα κοινό…

 2. Ξεκινώντας τύμπανα σε νεαρή ηλικία είναι ωφέλιμο αλλά και θεραπευτικό.

• Κοινωνικές ανάγκες.

Οι μουσικοθεραπευτές πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, όπου τα τύμπανα και τα κρουστά πρέπει να χρησιμοποιούνται σαν ένα θεραπευτικό εργαλείο.

Τα κρουστά έχουν γίνει πλέον προσιτά προς όλους και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες επεκτείνονται σε πολλούς τομείς όπως σε ασθενείς με προβλήματα φυσιολογίας, κινητικά, γνωστικά, κοινωνικά προβλήματα κ.ά. Η ανάπτυξη της μουσικής παιδείας στον άνθρωπο λειτουργεί, όχι μόνο θεραπευτικά, αλλά επίσης αισθητηριακά και αισθητικά.

Ας ξεκινήσουμε με ένα δεδομένο.

Τα κρουστά και τα τύμπανα έχουν ένα μειονέκτημα σε σχέση με ένα μελωδικό όργανο. Δεν μπορούν να συνοδεύσουν έναν τραγουδιστή π.χ όπως μια κιθάρα ή ένα πιάνο. Τα κρουστά τα ονομάζουμε και όργανα συνοδείας.

Το θετικό όμως είναι ότι κάποιος που ποτέ του δεν έχει παίξει ένα μουσικό όργανο, μπορεί να πιάσει ένα shaker ή ένα ντέφι και να λάβει μέρος σε μια μουσική εμπειρία ή ένα μουσικό σύνολο παίζοντας με άλλους. Αυτό και μόνο κάνει τα κρουστά ανεκτίμητο εργαλείο σε προσπάθειες κοινωνικής επανένταξης όπου κυριαρχεί η έννοια της ομάδας και ήδη χρησιμοποιούνται με εξαιρετικά αποτελέσματα σε φυλακές, κέντρα απεξάρτησης αλλά και ομάδες κοινωνικής υποστήριξης. Είναι επίσης ένα εξαίρετο εργαλείο για όσους ασχολούνται με νήπια αλλά και παιδιά με ειδικές ανάγκες.

Τα τελευταία χρόνια τα κρουστά αποτελούν το βασικό όργανο μουσικοθεραπευτών, απλά και μόνο γιατί είναι εύκολα στο να τα παίξει κάποιος.

Μην ξεχνάμε επίσης ότι οι πρώτοι κύκλοι κρουστών εφαρμόζονται εδώ και πάρα πολλά χρόνια σαν μια πρώιμη μορφή διαλόγου ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας στα… νηπιαγωγεία!

• Επικοινωνιακές ανάγκες.

Όπως ανέφερα προηγουμένως τα κρουστά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο σαν μία συνεργατική και διαδραστική δεξιότητα.  Αν χρησιμοποιηθούν σωστά, η συμμετοχή σε τέτοιες ομάδες κρουστών αναπτύσουν στο παιδί την αίσθηση της ομάδας και ενθαρρύνουν την έννοια της ‘’σειράς’’ (take turns}, αλλά και του μοιράσματος με τα υπόλοιπα παιδιά. Επίσης τα βοηθάει να νιώσουν σαν μέρος ενός συνόλου με ένα κοινό στόχο. Και όλα αυτά μέσα από το παιχνίδι.

Παίζοντας ένα κρουστό σε μια ομάδα μπορεί να αναπτύξει κανείς καινούριους αισθητηριακούς τρόπους επικοινωνίας πέρα και πάνω από τη γλώσσα.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει πάνω σε ένα πάλκο όταν βλέπουμε 5 αμίλητους φαινομενικά μουσικούς να χαμογελάνε μεταξύ τους.  Μία συνομιλία ανάμεσα σε μουσικούς.

Μην ξεχνάμε επίσης ότι οι δύο πραγματικά παγκόσμιες γλώσσες είναι η μουσική και τα μαθηματικά. 

• Βελτίωση μηχανικών δεξιοτήτων.

Τα κρουστά αλλά ειδικότερα τα drums ανήκουν στα όργανα που απαιτούν κίνηση σε όλο το σώμα. Όλα τα μέλη του σώματος καλούνται να παίξουν το ρόλο τους.  Αν και πιο κάτω θα μάθουμε ότι το κέντρο ελέγχου του σώματος δεν είναι τα μέλη αλλά ο εγκέφαλος, όλες αυτές οι επαναλαμβανόμενες μικρές και μεγάλες κινήσεις που επιβάλει ένας drummer στα μέλη του μόνο προς όφελος είναι.

Κοινωνικές ομάδες επανένταξης από τραύματα, άτομα με κινητικά προβλήματα, φυσιοθεραπευτές αλλά και παιδιά με ειδικές ανάγκες μπορούν να βοηθηθούν.

• Συναισθηματικές ανάγκες.

Οι μουσικοθεραπευτές έχουν παρατηρήσει ότι η συμμετοχή είτε σε ένα μουσικό κύκλο είτε σε ένα group, μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του, να ενθαρρύνει την εμπιστoσύνη του προς άλλους και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Ενθαρρύνει επίσης στο άτομο την έννοια και την αναγκαιότητα του “λάθους” αλλά και την αίσθηση της επίτευξης ενός στόχου τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

• Γνωστικές λειτουργίες.

Μέσω της συμμετοχής σε μια ομάδα, ένα παιδί μπορεί να περιορίσει το πρόβλημα έλλειψης προσοχής του {ΔΕΠ}, να μάθει να ελέγχει τις παρορμήσεις του {υπερκινητικότητα} όπως επίσης και να τελειοποιήσει την ικανότητα λήψης αποφάσεων υπό συνθήκες στρες. Μην ξεχνάμε ότι ένα παιδί με ένα κρουστό στο χέρι μέσα σε μια ομάδα δεν είναι απλά ένα παιδί. Είναι ένα παιδί – μέλος μιας ομάδας που ακούει τον εαυτό του – ακούει και αντιλαμβάνεται τους άλλους, κάποια στιγμή έχει ένα συγκεκριμένο ρόλο και ενίοτε καλείται να αυτοσχεδιάσει. Όλα αυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον «ελεγχόμενης» πίεσης για το ίδιο.

3.Τα τύμπανα είναι μια εξαιρετική πηγή άσκησης.

Ο λόγος που ξεκίνησα αυτό το άρθρο και με έκανε να αρχίσω να ψάχνω περισσότερο τα οφέλη πίσω από τα drums ήταν, όταν πριν μερικά χρόνια διάβασα ένα άρθρο στο site του ΒΒC που είχε τίτλο “Oι Rock drummers είναι υπεραθλητές”.

Το άρθρο μιλούσε για το πως ο Dr. Marcus Smith, από το πανεπιστήμιο του Chichester στη Μεγάλη Βρετανία, διεξήγαγε μια έρευνα πάνω σε drummers που διήρκησε 8 χρόνια με απώτερο σκοπό να φτιάξει ένα πρόγραμμα που θα πατούσε πάνω στα drums, ειδικά σχεδιασμένο όμως για υπέρβαρα παιδιά που δεν τα ενδιέφεραν οι αθλητικές δραστηριότητες του σχολείου.

Σύνδεσε τους drummers σε ειδικά μηχανήματα που μετρούσαν καρδιακούς παλμούς, επίπεδα γαλακτικού οξέος αλλά και οξυγόνου στο αίμα την ώρα που εκείνοι, έπαιζαν τα αγαπημένα τους τραγούδια. Έκθαμβος παρατήρησε την φυσική κατάσταση αλλά και αντοχή που χρειαζόταν κάποιος για να παίξει drums.

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων προκάλεσαν έκπληξη.

Η μελέτη αποκάλυψε ότι για να παίξει κάποιος τύμπανα σε μια ροκ μπάντα έπρεπε να έχει την αντοχή ενός ποδοσφαιριστή Α’ Εθνικής!

Παρατήρησε ότι 90 λεπτά πάνω στα τύμπανα ήταν αρκετά για να ανεβάσουν τους καρδιακούς παλμούς του παίχτη στα 190 bmp, και μια ώρα συναυλίας μπορούσε να του καταναλώσει από 400 έως 600 θερμίδες – καύσεις που παρατηρούνται σε άλλους υπεραθλητές.

Aκόμα και οπτικά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το drum set είναι το πιο απαιτητικό μουσικό όργανο όσον αφορά τη φυσική κατάσταση του παίχτη. Όλα τα μέλη βρίσκονται σε μια συνεχή κίνηση. Φυσικά αυτό έχει να κάνει πάρα πολύ και με το στυλ μουσικής.      Μια heavy metal μπάντα με γρήγορα κομμάτια και δυνατές εντάσεις έχει απαιτήσεις από ένα drummer με εξαιρετική φυσική κατάσταση και αντοχή για να μπορέσει να αντέξει την καταπόνηση στο σύνολο της συναυλίας.

Πιο απαλές μουσικές όμως, λογικό είναι ότι δεν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις φυσικής κατάστασης από το μουσικό.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η μπάντα που παίζει απαλά… δεν κρατάει σε μια εγρήγορση φυσικής {αλλά και νοητικής} κατάστασης τον παίχτη. Ακόμα και σε μπαλάντες που οι κινήσεις ειναι αργές και νωχελικές, η κίνηση και μόνο όλου του σώματος, αρκεί για να αυξήσει την πίεση του αίματος στο σώμα.

5.Τα τύμπανα είναι μια εξαιρετική εγκεφαλική άσκηση.

Η μουσική αποτελείται από την μελωδία και τον ρυθμό. Η μελωδία εκφράζεται με τις νότες {ντο, ρε, μι κ.λ.π} ενώ ο ρυθμός εκφράζεται από ένα σύστημα που ονομάζεται Αξίες. Οι αξίες χρησιμεύουν στο να μετρήσουν την διάρκεια της κάθε νότας σε ένα μουσικό έργο. Τα τύμπανα όπως είπαμε ανήκουν στα ρυθμικά όργανα άρα δεν έχουν καμία σχέση με την μελωδία και τις νότες.

Ο drummer, σαν ο άνθρωπος που παράγει το ρυθμό σε μια ορχήστρα, βασίζει το παίξιμό του σε μια μαθηματική ανάλυση. Απλή στην αρχή… αλλά μαθηματική. Όσο περνάνε τα χρόνια και μπορεί να παίξει δυσκολότερα τραγούδια, τα μαθηματικά αυτά γίνονται ολοένα και πιο δύσκολα, ειδικά όταν έχει να αντιμετωπίσει κομμάτια με πολυρυθμίες και σύνθετα μέτρα.

Πολλοί πιστεύουν ότι ο drummer παίζει με το σώμα του και άρα αυτό γυμνάζει περισσότερο. Αυτό είναι ένα μεγάλο λάθος.

Το κέντρο ελέγχου κάθε κίνησης στο σώμα είναι ο εγκέφαλος. Αυτός είναι το κέντρο ελέγχου πίσω από κάθε χτύπημα που κάνει ένας drummer σε ένα τύμπανο. Ο εγκέφαλος του πρέπει να μπορεί να συντονίζεται σε νέες παραμέτρους ταχύτητας, αξιών και ανεξαρτησίας μελών από τραγούδι σε τραγούδι, να «ακούει» τους υπόλοιπους μουσικούς, να σκέφτεται «μπροστά» ως προς τι θα συμβεί στη μουσική αλλά και να βλέπει τι συμβαίνει πάνω αλλά και κάτω από το πάλκο.

Αυτό από μόνο του κάνει το drumming μια δεξιότητα αρκετά απαιτητική αλλά και περίπλοκη για τον εγκέφαλο.

Για νέους {ειδικότερα παιδιά και εφήβους με ADD ή ΑDHD} το να ξεκινήσουν τύμπανα δεν μειώνει μόνο την υπερκινητικότητά τους αλλά τους βοηθάει στη συγκέντρωση και την βελτίωση της μνήμης.                                                                                                                              Ταυτόχρονα αναπτύσσει παράλληλες δεξιότητες όπως σωστή διαχείριση χρόνου, αυτοπειθαρχία, επιβολή σχεδιασμού και στόχων, αλλά και λήψης αποφάσεων.

Για μεγαλύτερης ηλικίας άτομα όπως έγραψα και πιο πριν… εκτός από μία εξαιρετική καρδιοαγγειακή άσκηση, τα τύμπανα είναι ένας υπέροχος τρόπος να συνεχίζει ο εγκέφαλος να λειτουργεί και να πυροδοτεί νέες συνάψεις… άρα να κρατιέται σε φόρμα και εγρήγορση 

6 .Πειθαρχία και διαχείριση χρόνου.

Θεωρώ ότι η μουσική είναι ένα ταξίδι όπου ο μουσικός παίρνει σημαντικά μαθήματα καθ’ όλη την διάρκεια της πορείας του.

Συχνά λέω σε γονείς και μαθητές ότι δεν θα ήμουν ο άνθρωπος που είμαι σήμερα αν δεν είχα ασχοληθεί με τη μουσική από πολύ μικρή ηλικία.

Το να μάθει κάποιος μια οποιαδήποτε δεξιότητα απαιτεί ένα ποσοστό αυτοπειθαρχίας, αλλά για μένα το να φτάσω αυτό το όργανο στο level που το έφτασα… πήγε την λέξη πειθαρχία σε ένα καινούργιο επίπεδο.

Από πολύ νωρίς αποφάσισα ότι ήθελα να γίνω επαγγελματίας μουσικός και αυτό που ανακάλυψα ήταν, ότι οι 24 ώρες μιας μέρας  αν ήμουν “χύμα” απλά δεν ήταν αρκετές.      Έπρεπε να μάθω να είμαι εξαιρετικά πειθαρχημένος σαν άνθρωπος, να είμαι επιμελής και να μπορώ να διαχειρίζομαι το χρόνο μου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Σαν νέος στην εφηβεία, ο τρόπος που η μουσική μου ζητούσε συγκέντρωση αλλά και αντοχή, με έκανε να καταλάβω ότι δεν ήταν μόνο το σώμα μου που έπρεπε να αντιμετωπίσω με σεβασμό… αλλά και το μυαλό μου. Αυτό με ανάγκασε να μείνω μακρυά από ’’κακές’’ συνήθειες, στις οποίες συχνά από περιέργεια πέφτουν οι έφηβοι.

Καθόλου εύκολο για έναν 16χρονο μουσικό που μεγαλώνει σε μια μεγάλη πόλη.

Εν κατακλείδι… μέσα από όλη αυτή την διαδρομή μου, θεωρώ ότι τα κρουστά όργανα μπορούν να βοηθήσουν σε πάρα πολλούς τομείς, όλες τις ηλικίες.

Είτε είστε άνδρας είτε γυναίκα..είτε είστε παιδί ή ηλικιωμένος, αν ποτέ είχατε φανταστεί τον εαυτό σας πίσω από ένα σετ τύμπανα, μπορώ με σιγουριά να σας πω ότι ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε ένα μουσικό όργανο. Η εμπειρία και μόνο θα σας γεμίσει αυτοπεποίθηση, θα σας κρατάει ενεργό ψυχή τε και σώματι, θα σας μάθει να σκέφτεστε και θα ανάψει τη φλόγα της δημιουργικότητάς σας. Θα σας μάθει επίσης να ακούτε και να αντιλαμβάνεστε την μουσική με έναν εντελώς καινούργιο τρόπο.

Ο Βαγγέλης Μουλακάκης είναι ένας επαγγελματίας drummer και καθηγητής στην Αθήνα. Ασχολείται με τα τύμπανα τα τελευταία 30 χρόνια. Τα τελευταία 15 έχει αφοσιωθεί στην διδασκαλία δουλεύοντας με μαθητές όλων των Level. Έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 300 drummers, πολλοί εκ των οποίων είναι ήδη δάσκαλοι αλλά και επαγγελματίες μουσικοί. Στον ελεύθερο του χρόνο αρθρογραφεί και δίνει σεμινάρια σε ωδεία & μουσικές σχολές σε όλη την Ελλάδα σχετικά με τα drums. Για περισσότερες πληροφορίες και διαθεσιμότητα επισκεφτείτε το προσωπικό του site: www.drumslessons.gr  

Για τυχόν απορίες : writetovagelis@yahoo.gr

Xρήσιμα links

http://healing.about.com/od/drums/a/drumtherapy.htm

Drummers as fit as athletes (BBC article) – http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/7518888.stm

The Clem Burke Drumming Project – www.clemburkedrummingproject.com

Gyms using drumming – http://www.virginactive.co.uk/VA/Content/PressRoom/DrumsAlive.aspx

Weight loss and drumming – http://www.weightlossresources.co.uk/exercise/activities/drumming-for-exercise.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Orff_Schulwer