Χαρακτήρες

Ονομάζονται οι φθόγγοι της Βυζαντινής μουσικής, δηλαδή οι νότες.
Υπάρχουν 3 ειδών χαρακτήρες στη Β.Μ.:
Ποσότητας
Χρόνου ή χρονικοί και
Ποίοτητας ή έκφρασης ή άχρονες υποστάσεις.

Α. Οι χαρακτήρες ποσότητας είναι 10 συνολικά και διαιρούνται σε :
1. ισότητας (που ανήκει ένας σε αυτήν την κατηγορία το «ίσον» : αυτός ούτε ανεβαίνει ούτε κατεβαίνει φωνή, αλλά ακολουθεί την οξύτητα του προηγούμενου από αυτόν χαρακτήρα)
2. ανάβασης (είναι 5: το «ολίγον» που ανεβαίνει 1 φωνή, η «πεταστή» που ανεβαίνει επίσης 1 φωνή, τα «κεντήματα» που ανεβαίνουν και αυτά 1 φωνή, το «κέντημα» που ανεβαίνει 2 φωνές υπερβατά και η «υψηλή» που ανεβαίνει 4 φωνές υπερβατά) και
3. κατάβασης (είναι4: η «απόστροφος» που κατεβαίνει 1 φωνή, η «υπορροή» που κατεβαίνει 2 φωνές συνεχώς, το «ελαφρόν» που κατεβαίνει 2 φωνές υπερβατά και η «χαμηλή» που κατεβαίνει 4 φωνές υπερβατά)
Υπάρχουν βέβαια και χαρακτήρες ποσότητας που δημιουργούνται από τη «συμπλοκή» των παραπάνω και μπορούν να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν περισσότερες φωνές (βλ. στη λέξη «σύνθεση ή συμπλοκή των χαρακτήρων ποσότητας» στην εγκυκλοπαίδεια μουσικών όρων του ΜΗ).
Β. Οι χαρακτήρες χρόνου ή χρονικοί είναι οι:
1.αυξάνοντες τον χρόνο (είναι : το «κλάσμα», που προσθέτει 1 χρόνο, η «απλή» που προσθέτει 1 χρόνο, η «διπλή» που προσθέτει 2 χρόνους και η «τριπλή» που προσθέτει 3 χρόνους.
2. διαιρούντες τον χρόνο (είναι το «γοργό», το «δίγοργο» και το τρίγοργο») και
3.διαιρούντες και αυξάνοντες τον χρόνο (ή μικτοί) (είναι το «αργό», το «ημιόλιο» και το «δίαργο»)
Επίσης στους χαρακτήρες χρόνου ανήκουν και οι «σιωπές ή παύσεις» καθώς και τα σημεία «σταυρός», «κόμμα» και «κορώνα»
Γ. Οι χαρακτήρες ποιότητας ή έκφρασης ή άχρονες υποστάσεις είναι:
1. χαρακτήρες τονικοί (είναι η «βαρεία» και το «ψηφιστό»)
2. χαρακτήρες καλλωπιστικοί (είναι το «ομαλό», το «αντικένωμα», το «έτερον» ή «σύνδεσμος» και το «ενδόφωνο»

Ειδικότερα για καθέναν από τους παραπάνω χαρακτήρες βλ. στους αντίστοιχους όρους στην εγκυκλοπαίδεια του ΜΗ. Ειδικά επίσης ως προς τους χαρακτήρες ποιότητας βλ. και στις λέξεις: «τονισμοί» και «καλλωπισμοί».





Βιβλιογραφία: Διονυσίου Ηλιόπουλου, «Μέθοδος βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1995,
Ιωάννου Μαργαζιώτη, «Θεωρητικόν βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1960.

10231