Βυζαντινή Μουσική

Εισαγωγή

Πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας την εννοιολογική σημασία του όρου «μουσική του βυζαντίου» για να μπορούμε να απαντήσουμε, στη συνέχεια, με σαφήνεια στο ζητούμενο. Έτσι, ο παραπάνω όρος καλύπτει όλες τις μουσικές, λόγιες και λαϊκές, θεωρητικές και προφορικές, θρησκευτικές αλλά και κοσμικές, οι οποίες εμφανίστηκαν μέσα στα όρια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας . Είναι σαφές πως πρόκειται για ένα τεράστιο πολιτισμικό πεδίο το οποίο προέρχεται αλλά και καταλήγει προς κάθε κατεύθυνση στο ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου ήδη από τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια .
Αντίστοιχα χρησιμοποιώντας τον στενό όρο «βυζαντινή μουσική» εννοούμε την επίσημη και κυρίαρχη μουσική έκφραση της αυτοκρατορίας που ως κέντρο της είχε την Κωνσταντινούπολη και βεβαίως κατευθυνόταν από την εκκλησία. Είναι πιθανό στα αρχικά στάδιά της να υπήρξε μια περαιτέρω ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής μουσικής αν και πλέον θεωρείται ως ανεξάρτητο μουσικό είδος. Πρέπει να σημειώσουμε το γεγονός της χρήσης των τρόπων της αρχαίας ελληνικής μουσικής, αφού οι τρόποι της τελευταίας, δώριος, φρύγιος, λύδιος και οι παράγωγοί τους, βρίσκονται σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, σε στενή σχέση με τους ήχους της Οκταηχίας . Ωστόσο παρά τις εν λόγω επιρροές, παρατηρούμε να απορρίπτεται από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ακόμα, από τους Πατέρες η χρήση συνοδευτικού οργάνου, όπως γινόταν και στην Εβραϊκή μουσική, παρόλο που πολλά από τα ψαλλόμενα ήταν δανεισμένα απ’ αυτή. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχάσουμε το γεγονός πως στο λεγόμενο Βυζάντιο, συνεχίζεται πληθυσμιακά η δομή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μέσα στα όριά του δηλαδή, ζούσαν δεκάδες εθνότητες, μεταξύ των οποίων έλληνες, σύριοι, αιγύπτιοι, Ιλλυριοί, σκύθες, ασιάτες, αρμένιοι, εβραίοι κ.ά..
Από ότι δείχνουν τα πράγματα η βυζαντινή μουσική που διασώζεται είναι στο σύνολό της εκκλησιαστική με εξαίρεση κάποιους αυτοκρατορικούς ύμνους που και αυτοί ωστόσο έχουν θρησκευτικά στοιχεία.