Ο Haig Yazdjian μιλάει στο MusicHeaven

Πατρίδα, φιλία και μουσική

Η συνέντευξη, που παραχώρησε ο Haig Yazdjian στο MusicHeaven αποτελεί μια εξομολόγηση ανθρώπινη, μεστή, πολύπλευρη εν τέλει πολύ σημαντική. Ακολουθεί η αποκάλυψη μιας προσωπικότητας που δεν μπορώ να διαχωρίσω αν κρύβει περισσότερους θησαυρούς ως μουσικός ή ως άνθρωπος. Όπως, όμως τοποθετείται και ο ίδιος, το ένα προϋποθέτει το άλλο…

Έχει ξεχωριστή σημασία να σημειωθεί πως ό,τι ακολουθεί, αποτελεί τη σύμπτυξη δύο συζητήσεων – συνεντεύξεων που μου παραχώρησε ο Haig Yazdjian. Η πιο πρόσφατη, τον περασμένο Σεπτέμβριο λίγο μετά την κυκλοφορία της καινούργιας του δουλειάς «Amalur», που αποτέλεσε απλώς την αφορμή, ενώ η πρώτη χρονολογείται από το 2004. Ο λόγος θα αποκαλυφθεί με την ανάγνωση. Δεν μπορούσα να μην δημοσιεύσω απόψεις που κατά τη γνώμη μου είναι άκρως ενδιαφέρουσες και οξύνουν τον προβληματισμό… Δουλεμένες πολυπολιτισμικά, όπως και οι πανέμορφες μελωδίες που μας έχει χαρίσει από την πρώτη στιγμή της ιδιαίτερης δημιουργικής του πορείας…

---

Το μουσικό απόσπασμα είναι από το οργανικό κομμάτι Rudolstadt, από την πρόσφατη δουλειά "Amalur". Εδώ χρησιμοποιεί ηλεκτρικό ούτι.

---

Σε κάποιον που δεν σε γνωρίζει πως θα περιέγραφες τον εαυτό σου, Haig;
«Νομίζω πως μπορώ να κάνω μόνο μια συγκεκριμένη περιγραφή. Από το πού είμαι, που έχω γεννηθεί, που μεγάλωσα και που έχω έρθει… Δεν νομίζω πως έχει νόημα κάτι άλλο, όπως του τι έχω κάνει…»

Η καταγωγή σου, λοιπόν, είναι από την Αρμενία…
«Η πατρίδα μου, το πατρικό μου, ο πατέρας μου είναι στη Συρία. Αυτό λέγεται και πατρίδα. Από την άλλη μεριά, είμαι Αρμένης από καταγωγής. Το αίμα μου, όμως και η οικογένειά μου είναι Ελλάδα. Έτσι αισθάνομαι. Πάνω από την μισή ζωή μου την έχω ζήσει εδώ. Εδώ έγιναν όλα. Ένας παραπάνω λόγος που έχω πάει και στο στρατό για την Ελλάδα, έχω υπηρετήσει εδώ. Στην Ελλάδα γνώρισα και τη γυναίκα μου, που είναι Ελληνοαρμένισα. Τα παιδιά μου έχουν αρμένικα ονόματα, αλλά η πατρίδα τους είναι η Ελλάδα. Ωστόσο, και όσα είχα μέσα μου ως βάσεις, όταν ήρθα είναι και αυτά πάρα πολλά και σημαντικά»

Πως νιώθεις για την Ελλάδα μετά από 25 και πλέον χρόνια σε αυτή την χώρα;
«Δεν γίνεται κάποιος να αρνηθεί την πατρίδα του, αλλά υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι που καθορίζουν την σχέση μου με την Ελλάδα... Την έχω υπηρετήσει σαν στρατιώτης, όπως σου είπα, για έξι μήνες, αλλά κυρίως μου έχει δώσει υπηκοότητα, που είναι χάρισμα. Δεν υπάρχει κάποιος νόμος γι’ αυτό, είναι χάρη και για να μου δοθεί σημαίνει για μένα πολλά. Με τίμησαν, παρόλο που δεν γεννήθηκα εδώ. Δεν ξέρω αν έχω το δικαίωμα να πω ότι είμαι Έλληνας. Ζω, εργάζομαι, ψηφίζω, αλλά δεν έχω ολοκληρώσει το συναίσθημά μου για την χώρα. Ήταν σίγουρα μία σωστή επιλογή όταν ξεκίνησα να φύγω από τη Συρία και να έρθω εδώ, παρότι δεν ήξερα τίποτα για την Ελλάδα. Στο αίμα μου είμαι Αρμένης και πρώτη μου πατρίδα είναι η Συρία. Αυτό είναι τιμή μου και καμάρι μου. Είχα περάσει ωραίες στιγμές, αλλά σαν νέος άνθρωπος ήθελα να δω καινούργια πράγματα. Παντού υπάρχουν και καλά και κακά, όπως κάθε άνθρωπος έχει τις ιδιαιτερότητές του. Ωστόσο, όλα όσα έχω καταφέρει, έχουν γίνει στην Ελλάδα. Δεν ξέρω, μπορεί να βοήθησε και... το νερό! Ναι, η Ελλάδα είναι η δεύτερη πατρίδα μου, όμως η πρώτη μου σκέψη αυτόματα πηγαίνει στο ότι είμαι Αρμένιος. Το «καλάθι» έχει τρεις μεριές. Στην Ελλάδα 25 χρόνια, στην Συρία άλλα 20 και βέβαια ο τόπος μου, η Αρμενία. Και τα τρία είναι μέσα μου. Αισθάνομαι όπως –φαντάζομαι- και οι ξενιτεμένοι Έλληνες που μπορεί να μην έχουν έρθει καν στην πατρίδα τους, όπως εγώ δεν έχω πάει στην Αρμενία.»

Στην χώρα της μουσικής πως έγινες κάτοικος; Πως ήρθες δηλαδή σε επαφή με την μουσική;
«Η επαφή μου με την μουσική είναι πολύ παλιά ιστορία. Από τον καιρό, που πήγαινα στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου. Πρέπει να ήμουν 12 χρονών. Ο καθένας είναι γεννημένος για κάτι και όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ, πας προς αυτή την κατεύθυνση. Η δύναμη που υπάρχει στην φύση, ο Θεός όπως Τον έχουν ονομάσει, καθοδηγεί τα πράγματα καλύτερα. Ξέρει να πηγαίνει τα πράγματα προς τα εκεί που πρέπει να πηγαίνουν και πιστεύω ότι Αυτός ξέρει καλύτερα από εσένα για εσένα. Έτσι, πιστεύω πως κι εγώ ήμουν γεννημένος για τη μουσική. Αλλά... αυτό φαίνεται και στην πορεία. Εάν δεν έχεις γεννηθεί γι’ αυτό το πράγμα, μετά από λίγο καιρό αδειάζεις, δεν έχεις τι άλλο να κάνεις. Δόξα τω Θεώ, όμως δεν έχει αδειάσει σε εμένα μέσα μου. Γι’ αυτό και συνεχίζεται, έως τώρα… τόσα χρόνια μετά»

Συνάντησες δυσκολίες στην αρχή;
«Δυσκολίες ως προς τη μουσική; Υπήρξαν κάποιες από τους γονείς μου. Δεν ήθελαν να γίνω επαγγελματίας μουσικός. Να δουλεύω τη νύχτα κι όλα αυτά. Δεν τους άρεσε και με το δίκιο τους. Έτσι, ό,τι έκανα, το έκανα στα κρυφά. Για παράδειγμα υπήρχαν σύλλογοι Αρμενίων στη Συρία και στην αρχή πηγαίναμε και παίζαμε εκεί. Ε, και τώρα θα μου πεις, τι είναι και η μουσική; Είναι για το Μέγαρο; Δεν έχω καταλάβει. Οι περισσότεροι μουσικοί παίζουν εκεί που τρώει ο άνθρωπος, που πίνει, που χορεύει. Έτσι ήταν ανέκαθεν. Η μουσική δίνει χαρά…»

Δηλαδή, η μουσική είναι μια λαϊκή έκφραση…
«Από τον λαό έχει προκύψει… Περιγράφει και περιέχει όλα τα συναισθήματα. Αυτό καταλαβαίνω, προσωπικά… Επίσης, η μουσική δεν έχει γλώσσα. Τραγουδάω αρμένικα και ο κάθε ξένος ως προς τη γλώσσα, συγκινείται ή χαίρεται και χορεύει. Αυτή είναι η μουσική. Σαν μια διέξοδος. Άλλωστε, τα όργανα ορίζονται από τον άνθρωπο. Τι άλλο θα μπορούσε να είναι η μουσική, παρά πολύ ανθρώπινη;»

Για εσένα προσωπικά τι σημαίνει η μουσική;
«Η μουσική είναι η ζωή μου! Ωστόσο, «παν μέτρον άριστον», όπως έλεγαν και οι αρχαίοι Έλληνες. Για να γράφεις μουσική, πρέπει να κάνεις και άλλα πράγματα ταυτόχρονα. Να διαβάζεις, να κάνεις διακοπές, να πας στην αγορά, να ζεις με τα παιδιά σου... Όταν κλείνεσαι μέσα στην μουσική, μετά από λίγο καιρό κάνεις κύκλους γύρω απ’ τον εαυτό σου. Δεν βγάζεις τίποτα καινούργιο. Δεν δημιουργείς. Δεν σου έρχονται ιδέες. Ακριβώς, γι’ αυτό και η μουσική δεν μπορεί να είναι ξεκομμένη από την ζωή. Γιατί, παρόλο που είμαι το μέσον για να έρθουν αυτά τα παιδάκια που έχω στην ζωή, νιώθω ότι αυτά δεν είναι δικά μου. Το πιάνο ή το ούτι μπορεί να είναι δικά μου. Τα παιδιά, όμως είναι ξεχωριστοί άνθρωποι στην ζωή. Ε, είναι αυτά πρώτα στην ζωή μου. Το καθένα έχει την θέση του. Ο πατέρας μου έχει την θέση του, η μητέρα μου, τα αδέλφια μου, η γυναίκα μου, τα παιδιά μου, οι φίλοι μου… Έτσι και η μουσική.
Κάποτε έλεγα… Μπορεί να θεωρήσω τον εαυτό μου εξαρτημένο από τη μουσική. Γιατί, ξυπνάω, κοιμάμαι, σκέφτομαι, οτιδήποτε κι αν κάνω, μέσα από την μουσική περνάει. Αλλά αυτό είναι και καλό, είναι και κατάρα. Πολλές φορές πάω στις συναυλίες και θέλω να χαρώ, να ευχαριστηθώ χωρίς να σκέφτομαι αν σε ένα σημείο ο ήχος της κιθάρας θα έπρεπε να είναι πιο δυνατά ή αν η τραγουδίστρια φαλτσάρει. Θα ήθελα να ήμουν όπως ήσουν εσύ όταν πήρες το «Amalur». Γιατί, δεν μπορώ να ακούω πια το cd. Σκέφτομαι συνεχώς πράγματα και λεπτομέρειες. Είναι από την μια καλό, γιατί ό,τι προβλήματα κι αν έχω, υπάρχει για εμένα μία διέξοδος. Ξεσπάω με τη μουσική. Εκεί χαίρομαι, λυπάμαι, τα πάντα... Κάποτε έλεγα ότι είμαι τυφλός μόνον με αυτό, αλλά τελικά δεν φτάνει, γιατί ήρθε μία στιγμή που δεν είχα τίποτα άλλο να δώσω. Πρώτα πρέπει πάρεις, να γεμίσεις από ‘δω κι από εκεί, τα μάτια σου, τα αυτιά σου, όλο σου το είναι να γεμίσει με ερεθίσματα, για να μπορείς στη συνέχεια να τα μεταφράσεις σε μουσική»

Σε προσωπικό επίπεδο έχεις ξεπεράσει αυτό το αδιέξοδο που μου λες; Πιστεύεις ότι είσαι σε μία φάση που έχεις ξεπεράσει όλα αυτά;
«Όχι και τόσο πολύ, γιατί όπως σου είπα υπάρχει εξάρτηση. Οτιδήποτε στη ζωή θέλει μέτρο. Για παράδειγμα, δεν γίνεται σε όλη την ζωή σου να έχεις έναν φίλο μόνον. Μπορεί να βρεις έναν μόνον. Μπορεί, όμως και να μην βρεις ποτέ. Δεν είμαι και ο τύπος, που αλλάζω τα πράγματα κάθε μέρα. Υπάρχει και ένας ρομαντισμός. Αλλά είναι απαραίτητο να ψάχνεσαι. Έτσι, και μέσα από τις μουσικές. Τώρα με το Internet που μας κλείνει μεν μέσα στο σπίτι, αλλά βλέπεις πάρα πολλά πράγματα, που αφορούν τη μουσική…»

Σε έχει βοηθήσει το ίντερνετ στις μουσικές σου αναζητήσεις;
«Σίγουρα, αλλά και σ’ αυτό πάλι εάν δεν το ελέγχεις, μετά δεν σου κάνει εντύπωση τίποτα. Εάν κάθε μέρα βλέπεις και ακούς 100-200 διαφορετικά πράγματα, όλα αρχίζουν να φαίνονται τα ίδια. Εν τω μεταξύ αυτό, όσο μεγαλώνεις, όπως και στο παίξιμό σου όπως και στις επιλογές σου, θέλεις πιο συγκεκριμένα πράγματα. Κάνεις λιγότερα πειράματα. Έτσι σ’ αρέσει ν’ ακούς και τελείωσε. Θα κάνεις πολύ μικρές και συγκεκριμένες αλλαγές»

Μου έχεις πει σε παλαιότερη κουβέντα μας, έναν ορισμό της φιλίας, που μου είχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση και σε ξαναρωτώ, λοιπόν, τώρα η φιλία τι σημαίνει για σένα;
«Η φιλία είναι τεράστιο πράγμα και συγκεκριμένα στην ζωή μου. Ζω για τον φίλο μου. Δεν μπορώ να πω ότι είμαι ο τέλειος άνθρωπος, ότι δεν κάνω λάθη, αλλά ενδιαφέρομαι, όσο μπορώ. Πάντως, πιστεύω πως δύσκολα υπάρχουν φίλοι σήμερα, όχι γιατί δεν θέλουν να υπάρχουν, αλλά γιατί δεν βοηθάει η ζωή να είσαι 100% φίλος. Δεν είναι απλή η ζωή όπως ήταν παλιά. Κάποτε, υπήρχαν τρία πράγματα, τώρα υπάρχουν 3.000 πράγματα. Δεν σ’ αφήνει η ζωή, δεν μπορείς, δεν έχεις την ευχέρεια. Αλλά, η φιλία είναι το Α και το Ω για εμένα. Η γυναίκα μου είναι φίλη μου και μάλιστα πιστεύω πως αυτός ο άνθρωπος είναι ο καλύτερος φίλος για μένα. Έτυχε να είναι, δεν συμβαίνει πάντα αυτό. Αλλά και στην μουσική πορεία μου, έχω συναντήσει, πολύ λίγους που μπορώ να πω ότι είναι φίλοι μου και με όλους τους υπόλοιπους υπάρχει ένας σεβασμός και μία συμπάθεια. Έχει να κάνει με τη χημεία. Κολλάς με κάποιον ή δεν κολλάς. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος είναι κακός άνθρωπος ή ότι εσύ δεν είσαι καλός άνθρωπος. Όχι… είμαστε μια χαρά μαζί, απλώς δεν κολλάμε, η χημεία μας δεν κολλάει. Συνεργαζόμαστε, αλλά δεν κολλάμε. Είναι μεγάλη η λέξη «φιλία». Φίλος δεν σημαίνει ότι μόνον από την μία πλευρά μπορεί να ισχύει η φιλία, μονόπλευρα... Γιατί η φιλία σημαίνει θυσία, πρέπει να θυσιαστείς για τον φίλο σου, υπάρχει πολύ αγάπη, να συγχωρείς πάρα πολύ, υπάρχει καλή πρόθεση, να υπάρχει καλή ενέργεια. Αυτό σημαίνει φίλος. Στις μέρες μας, όμως είναι πολύ δύσκολο να βρεις τέτοιου είδους άνθρωπο… Ή μπορεί και να μεγάλωσα και τα βλέπω αλλιώς τα πράγματα ή μεγαλώσαμε και εγώ και οι φίλοι μου και δεν έχουμε την δυνατότητα να είμαστε όπως πρέπει να είναι οι φίλοι»