Όπερα - Ένα παραμελημένο μουσικό είδος

Γράφει η silena26
1 άρθρα στο MusicHeaven

Πόσο στ' αλήθεια υπαρκτή είναι η μουσική παιδεία στην Ελλάδα; Θα έλεγα με λύπη πως μάλλον είναι ανύπαρκτη. Και δεν μιλάω μόνο για την μουσική διαπαιδαγώγηση στο σπίτι μα και στο σχολείο και παντού.

Ας μην γκρινιάζω όμως άλλο κι ας φθάσω στο θέμα που σκέφτηκα να σας παρουσιάσω.

Θα ήθελα λοιπόν να γράψω για ένα είδος που μάλλον δεν είναι και πολύ διαδεδομένο ή αγαπητό τουλάχιστον στην Ελλάδα.  Το είδος αυτό δεν είναι άλλο από την ΟΠΕΡΑ.

Αλλά τι είναι ΟΠΕΡΑ;

Η όπερα αποτελεί μουσικό θεατρικό είδος, είναι δηλαδή η μουσική σύνθεση που περιλαμβάνει και θεατρική διάσταση. Οι διάλογοι των ηθοποιών της όπερας αποδίδονται με τη μορφή τραγουδιού ενώ η θεατρική παράσταση εκτυλίσσεται παρουσία ενός μουσικού συνόλου. Ως είδος θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μουσικά επιτεύγματα του Δυτικού πολιτισμού και από τα πιο δύσκολα μουσικά είδη.

Ο όρος όπερα είναι ο πληθυντικός του λατινικού opus που σημαίνει το έργο, δηλώνοντας έτσι την ενσωμάτωση στην όπερα πολλών καλλιτεχνικών ειδών όπως η μουσική, το θέατρο, ο χορός και η σκηνογραφία.

Λιμπρέτο (libretto), είναι ουσιαστικά η ποίηση της όπερας, απ' όπου προκύπτει και η πλοκή. Μπορεί να είναι σοβαρό ή κωμικό και είναι πολύ σημαντικό.

Οι φωνές στην όπερα χωρίζονται σε ανδρικές και γυναικείες.

Τύποι ανδρικών φωνών

• Βαθύφωνος ή μπάσσος (bass) - καλύπτει τις χαμηλότερες νότες
• Βαρύτονος (baritone) - καλύπτει τις ενδιάμεσες περιοχές
• Τενόρος (tenor) ή οξύφωνος - καλύπτει τις υψηλότερες νότες
• Κοντρα-τενόρος (countertenor) - καλύπτει τις υψηλότερες νότες που μπορεί να φτάσει ανδρική φωνή. Επειδή υπάρχουν μόνο λίγοι κοντρα-τενόροι παγκοσμίως, συχνά οι ρόλοι τους ερμηνεύονται από γυναίκες

Τύποι γυναικείων φωνών

• Κοντράλτο (contralto) - καλύπτει τις χαμηλότερες νότες
• Μεσόφωνος ή μέτσο-σοπράνο (mezzo soprano) - καλύπτει τις ενδιάμεσες περιοχές
• Υψίφωνος ή σοπράνο (soprano) - καλύπτει τις υψηλότερες νότες

ΚΑΙ ΠΟΙΑ Η ΠΡΩΤΗ ΟΠΕΡΑ;

Η παλαιότερη χρονολογικά όπερα θεωρείται η όπερα "Δάφνη" των Jacopo Peri και Ottavio Rinuccini από τα 1597.

Το λιμπρέτο του Ρινουτσίνι εμπνέεται από τον ελληνικό μύθο που αναφέρεται στην όμορφη Νύμφη Δάφνη, ακριβώς όπως τον αφηγείται ο Οβίδιος στις Μεταμορφώσεις του.
Ο θεός του φωτός Απόλλων κυνηγάει τη Δάφνη και τη μεταμορφώνει σε δέντρο. Ο μαγικός και ειδυλλιακός κόσμος των θεών και των ημίθεων που ύμνησε ο Οβίδιος εξακολούθησε να ελκύει λιμπρετίστες και συνθέτες κατά τη διάρκεια της πρώιμης ιστορίας της όπερας. Τη μουσική της Δάφνης, που μεγάλο μέρος της έχει χαθεί, τη συνέθεσε ο Γιάκοπο Πέρι, με κάποιες μικρές παρεμβάσεις του κόμη Κόρσι. Τα αποσπάσματα που διασώθηκαν επιτρέπουν να σχηματίσουμε μια ιδέα του πώς θα έπρεπε να ηχεί, με την εκφραστική καθώς και την απαγγελτική αντιπροσωπευτική της τεχνοτροπία. Ακριβώς το ίδιο μπορεί να ανιχνευθεί σε μια άλλη συνεργασία των Ρινουτσίνι - Πέρι, ένα Μουσικό Δράμα με τίτλο Ευρυδίκη, που παρουσιάστηκε το 1600 για να γιορτάσουν τους γάμους του βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκου του 4ου και της Μαρίας των Μεδίκων. Η σύνδεση της όπερας με πανηγυρισμούς και εκδηλώσεις ισχύος και μεγαλοσύνης συνεχίστηκε στα θέατρα των μικρότερων ηγεμόνων, καθώς και στα επιχορηγούμενα. Αρχικά, η εορταστική αυτή πρακτική γεννήθηκε από τα ιντερμέδια, τα μεγαλοπρεπή και θεατρικώς θεαματικά εμβόλιμα, που παρεμβάλλονταν ανάμεσα στις πράξεις των θεατρικών έργων και παρουσιάζονταν για να πανηγυρίσουν τα σημαντικά οικογενειακά γεγονότα (στέψεις, γεννήσεις, γάμους) των Ιταλών πριγκίπων του 16ου αιώνα.

Η Ευρυδίκη είναι η πρώτη από τις πολλές όπερες που βασίστηκαν στο μύθο του Ορφέα, του Θρακιώτη ποιητή και μουσικού που έπαιζε λύρα. Η Ευρυδίκη, γυναίκα του Ορφέα, πεθαίνει από το δάγκωμα ενός φιδιού και εκείνος κατεβαίνει στον Άδη για να ικετεύσει για τη ζωή της. Εκεί, το εκφραστικό του τραγούδι προκαλεί τον οίκτο των δαιμονικών πλασμάτων, που του επιτρέπουν να επιστρέψει στον Πάνω Κόσμο με την Ευρυδίκη. Θα συναντήσουμε τον Ορφέα και άλλες φορές στην πάροδο του χρόνου της ιστορίας της όπερας, καταγράφοντας σημαντικά παραδείγματα όπως εκείνα του Claudio Monteverdi (Κλαούντιο Μοντεβέρντι) και του Christoph Willibald Gluck (Γκλουκ). Θα μπορούσαμε να πούμε γι' αυτήν την όπερα ότι είναι το πρότυπο αυτού του είδους. Δεν είναι σύμπτωση που ο Απόλλων, θεός του φωτός και της μουσικής, καθώς και ο Ορφέας, εμφανίζονται ως χαρακτήρες στις πρώτες όπερες. Είναι ένα συχνό θέμα που γεννά μουσική γεμάτη δύναμη.

Περισσότερες όμως πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στα παρακάτω λινκς:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8C%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B1#.CE.9C.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B9.CE.BA.CE.AE_.CE.B4.CE.BF.CE.BC.CE.AE

http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?historyid=ab36

http://www.metoperafamily.org/metopera/history/index.aspx