Chiquitita - ABBA: Ένα από τα πιο διάσημα φιλανθρωπικά τραγούδια όλων των εποχών

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Το «Chiquitita» περιλαμβάνεται στο δίσκο των ABBA «Voulez-Vous», που κυκλοφόρησε το 1979.

Το τραγούδι το έγραψαν τα δύο αρσενικά μέλη του συγκροτήματος, ο Bjorn Ulvaeus και ο Benny Andersson. Υπάρχουν πολλές προκαταρκτικές εκδοχές, από τις οποίες φαίνεται ότι το συγκρότημα δούλευε το τραγούδι με διαφορετικούς τίτλους: «Kalsupare», «3 Wise Guys», «In The Arms Of Rosalita» και «Chiquitita Angelina».

CHIQUITITA – ABBA

Chiquitita, tell me what's wrong
You're enchained by your own sorrow
In your eyes there is no hope for tomorrow
How I hate to see you like this
There is no way you can deny it
I can see that you're oh so sad, so quiet

Chiquitita, tell me the truth
I'm a shoulder you can cry on
Your best friend, I'm the one you must rely on
You were always sure of yourself
Now I see you've broken a feather
I hope we can patch it up together

Chiquitita, you and I know
How the heartaches come and they go and the scars they're leaving
You'll be dancing once again and the pain will end
You will have no time for grieving
Chiquitita, you and I cry
But the sun is still in the sky and shining above you
Let me hear you sing once more like you did before
Sing a new song, Chiquitita
Try once more like you did before
Sing a new song, Chiquitita

So the walls came tumbling down
And your love's a blown out candle
All is gone and it seems too hard to handle
Chiquitita, tell me the truth
There is no way you can deny it
I see that you're oh so sad, so quiet

(Chorus)

Η ιστορία του τραγουδιού ξεκίνησε στις αρχές του Δεκεμβρίου του 1978. Οι ηχογραφήσεις για το νέο δίσκο των ABBA δεν πήγαιναν τόσο καλά όσο αναμενόταν και λίγο απείχαν από το να χαρακτηριστούν «καταστρεπτικές». Είχαν ξεκινήσει από το Μάρτιο του 1978 και επισπεύτηκαν τον Απρίλιο. Τον Ιούνιο το συγκρότημα μετακινήθηκε στα ολοκαίνουργια Polar Music Studios της Στοκχόλμης αλλά μετά από όλη αυτή τη σκληρή δουλειά το μόνο που κατάφερε είναι να βγάλει ένα single, το «Summer Night City», που κυκλοφόρησε το Σεπτέμβριο. Οι ABBA δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένοι με την πορεία του single, το οποίο μπορεί μεν να μην ήταν αποτυχία, πλην όμως ήταν λιγότερο επιτυχημένο απ’ ό,τι περίμεναν οι ίδιοι. Πλέον, μετά από μία περίοδο 9 μηνών, χρονικό διάστημα που ήταν το διπλάσιο από το χρόνο που χρειάστηκαν για να ηχογραφήσουν το άλμπουμ «Waterloo» πέντε χρόνια νωρίτερα, οι ABBA δεν είχαν έτοιμα ούτε τα μισά τραγούδια από τα οποία να είναι πλήρως ικανοποιημένοι και να άξιζαν να μπουν στο νέο άλμπουμ.
Επιπλέον έπρεπε να βγάλουν ένα καινούργιο single σύντομα, γιατί υπήρχε ένας συγκεκριμένος λόγος. Οι ABBA θα συμμετείχαν σε μία ειδική φιλανθρωπική συναυλία που θα δινόταν στις 9 Ιανουαρίου 1979 στην έδρα του Ο.Η.Ε. στη Νέα Υόρκη. Ο σκοπός της συναυλίας ήταν να συγκεντρωθούν χρήματα για τα προγράμματα καταπολέμησης της πείνας από τη UNICEF, στο πλαίσιο της έναρξης του Διεθνούς Έτους του Παιδιού, όπως είχε ανακηρυχθεί το έτος 1979. Υπήρχε η ιδέα ότι καθένας από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες θα έγραφε ένα ειδικό τραγούδι, του οποίου τα πνευματικά δικαιώματα θα πήγαιναν στη UNICEF. Ολόκληρο το σχέδιο ήταν βασισμένο σε μία ιδέα των Bee Gees, του μάνατζέρ τους Robert Stigwood και του δημοσιογράφου David Frost. Εκτός από τους ABBA και τους Bee Gees, θα συμμετείχε η Olivia Newton-John, η Donna Summer, ο Rod Stewart, οι Earth Wind & Fire κ.α. 

Οι ABBA σχεδίαζαν επίσης να κυκλοφορήσουν το νέο τους single τον Ιανουάριο και αποφάσισαν αυτό να είναι το «If It Wasn’t For The Nights», ένα up-tempo χορευτικό κομμάτι και ένα από τα λίγα που είχαν γράψει τον τελευταίο καιρό και έμειναν ευχαριστημένοι. Εν τω μεταξύ, κι αφού η δουλειά πάνω στο νέο άλμπουμ έπρεπε να συνεχιστεί, στις 4 Δεκεμβρίου ο Bjorn Ulvaeus και ο Benny Andersson, μάζεψαν τους μουσικούς τους στο στούντιο για να ηχογραφήσουν ένα ολοκαίνουργιο τραγούδι. Το τραγούδι είχε τον κάπως γελοίο τίτλο «Kålsupare» (που σε ελεύθερη μετάφραση αποδίδεται ως «πουλιά ενός φτερού») και ο Bjorn έγραψε κάποιους στίχους όπου η πρωταγωνίστρια του τραγουδιού απευθύνεται σε έναν πρώην αγαπημένο της, ο οποίος προτιμάει μία άλλη γυναίκα. Ο τίτλος του νέου αυτού τραγουδιού άλλαξε σε «In The Arms Of Rosalita», όπου ένας άπιστος εραστής προτιμούσε τη Rosalita από την Chiquitita. Η Agnetha Faltskog και η Anni-Frid “Frida” Lyngstad, τα δύο γυναικεία μέλη των ABBA, ηχογράφησαν τις φωνές τους αναλαμβάνοντας εκ περιτροπής το ρόλο της περιφρονημένης γυναίκας.

Όταν ολοκληρώθηκε η ηχογράφηση, το συγκρότημα αισθάνθηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με το τραγούδι. Το κομμάτι ήταν πιο αργό και πιο βαρύ απ’ ότι επιθυμούσαν και η ηχογράφηση φάνηκε να μην εκμεταλλεύτηκε σωστά τις δυνατότητες της σύνθεσης. Το τραγούδι λοιπόν έπρεπε να δουλευτεί περισσότερο αλλά οποιαδήποτε εργασία διακόπηκε αφού στις 6 Δεκεμβρίου οι ABBA πήγανε στο Λονδίνο για να μαγνητοσκοπήσουν την εμφάνισή τους στο «The Mike Yarwood Christmas Show» (το οποίο προβλήθηκε ανήμερα των Χριστουγέννων, στις 25 Δεκεμβρίου), όπου και ερμήνευσαν το «If It Wasn’t For The Nights», που υποτίθεται ότι θα ήταν το επόμενο single τους.

Με την επιστροφή τους στη Σουηδία, ο Bjorn και ο Benny ζήτησαν από τους μουσικούς τους να έρθουν στο στούντιο για να ξαναδουλέψουν το «In The Arms Of Rosalita». Ήταν 13 Δεκεμβρίου του 1978 όταν συγκεντρώθηκαν μερικοί από τους πιο έμπιστους μουσικούς των ABBA: ο Ola Brunkert στα drums, ο Rutger Gunnarsson στο μπάσο και ο Lasse Wellander στην κιθάρα. Σ’ αυτή τη δεύτερη προσπάθεια, το τραγούδι άλλαξε τον τίτλο του σε «Kålsupare II» και στη συνέχεια σε «Three Wise Guys». Δουλεύοντας πάνω στη νέα ενορχήστρωση, διατηρήθηκαν πολλά από τα χαρακτηριστικά της πρώτης εκδοχής. Για παράδειγμα, η εισαγωγή με την ακουστική κιθάρα του Lasse Wellander υπήρχε και στην πρώτη εκδοχή, αν και στη νεότερη εκδοχή επεκτάθηκε λίγο περισσότερο. Οι δημιουργοί του τραγουδιού ήθελαν επίσης να δώσουν έμφαση στο λατινοαμερικάνικο ύφος του, έχοντας ως σημείο αναφοράς το «El Condor Pasa (If Only I Could)» που είχαν κυκλοφορήσει οι Simon & Garfunkel το 1970.

Επίσης πάρθηκε και άλλη μία κρίσιμη απόφαση για την αναδιάρθρωση του τραγουδιού. Μία γέφυρα στη μέση της σύνθεσης μεταφέρθηκε στο τέλος του τραγουδιού και αφαιρέθηκαν τα φωνητικά της. Στην πραγματικότητα εκτός από την εισαγωγή διατηρήθηκαν μόνο οι συγχορδίες καθώς ο Benny έγραψε μία εντελώς καινούργια μελωδία στο πιάνο. Το νέο κομμάτι που προέκυψε ήταν σαφώς πιο «ελαφρύ» σε ύφος από αυτό της πρώτης προσπάθειας και είχε πράγματι κάποια ομοιότητα με το «El Condor Pasa». Από την άλλη ο Bjorn έγραψε νέους στίχους, ονομάζοντας το τραγούδι «Chiquitita Angelina» και, αφού το δούλεψε λίγο περισσότερο, το ονόμασε απλά «Chiquitita», που στα ισπανικά σημαίνει «μικρό κοριτσάκι». Το πρώτο κουπλέ το ερμηνεύει μόνη της η Agnetha Faltskog, η ξανθιά καλλονή των ABBA, ενώ στο υπόλοιπο του τραγουδιού τη συνοδεύει και η Frida. Οι στίχοι είχαν πλέον μετασχηματιστεί σε ένα μήνυμα ενθάρρυνσης, όπου οι τραγουδίστριες προσπαθούν να ενσταλάξουν σε μία πληγωμένη φίλη τους την ελπίδα ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες, αν και οι στίχοι θα μπορούσαν να απευθύνονται και από μία μητέρα στην κόρη της, όταν εκείνη ζει την πρώτη της ερωτική απογοήτευση. Μερικοί στίχοι από το «In The Arms Of Rosalita» με κάποιες μικρές αλλαγές διατηρήθηκαν και στο νέο τραγούδι, όπως π.χ. οι στίχοι «enchained by your own sorrow» και «there is no hope for tomorrow». Ένα άλλο χαρακτηριστικό του «Chiquitita» είναι ο ασυνήθιστος ρυθμός των 5/4 που εμφανίζεται στο ρεφρέν του τραγουδιού.

Όταν ολοκληρώθηκε το τραγούδι και έγινε η τελική μίξη, οι ίδιοι οι ABBA αλλά και οι άνθρωποι που τους πλαισιώνανε συνειδητοποίησαν ότι είχαν στα χέρια τους έναν ισχυρό υποψήφιο για το επόμενο single. Κατά συνέπεια, αποφασίστηκε να αφήσουν το «If It Wasn’t For The Nights» στο άλμπουμ και να κυκλοφορήσουν σαν νέο single το «Chiquitita». Επιπλέον, αποφασίστηκε να δώσουν το 50% των πνευματικών δικαιωμάτων του τραγουδιού στη UNICEF. Ίσως επειδή θεωρήθηκε ότι αυτή η μπαλάντα, με την αισιόδοξη ατμόσφαιρά της, ήταν καταλληλότερη για φιλανθρωπικό σκοπό από ένα up-tempo Disco τραγούδι όπως το «If It Wasn’t For The Nights».

Έτσι, το «Chiquitita» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 9 Ιανουαρίου του 1979 στη φιλανθρωπική συναυλία Music For UNICEF που έλαβε χώρα στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Η συναυλία μεταδόθηκε τηλεοπτικά από το NBC την επόμενη μέρα κι εκεί το κοινό άκουσε για πρώτη φορά το τραγούδι, αν και στην πραγματικότητα οι ABBA δεν το έπαιξαν ζωντανά αλλά έκαναν play-back.

Μία εβδομάδα μετά, στις 16 Ιανουαρίου 1979, το «Chiquitita» κυκλοφόρησε σε single στη Σουηδία και στις 26 Ιανουαρίου στη Μεγάλη Βρετανία. Ήταν το πρώτο single που βγήκε από το άλμπουμ «Voulez-Vous» παρόλο που η αρχική επιλογή ήταν να κυκλοφορήσει το «If It Wasn’t For The Nights» (αλλά αφότου ολοκληρώθηκε το «Chiquitita» τα σχέδια άλλαξαν).

Το τραγούδι δικαίωσε τις προσδοκίες του συγκροτήματος καθότι έγινε Νο 1 στο Βέλγιο, Φινλανδία, Ιρλανδία, Μεξικό, Ολλανδία (χρυσό), Νέα Ζηλανδία (χρυσό), Ροδεσία (σήμερα Ζιμπάμπουε), Νότια Αφρική, Ισπανία, Ιαπωνία, Κόστα Ρίκα και Ελβετία. Στις 15 Μαρτίου 1979, το «Chiquitita» ανέβηκε στο Νο 1 όλης της Ευρώπης ρίχνοντας από την κορυφή το «Y.M.C.A.» των Village People. 

Στη Μεγάλη Βρετανία μπήκε απευθείας στο Νο 8, την υψηλότερη είσοδο που πέτυχε ποτέ single των ABBA, φτάνοντας τελικά μέχρι το Νο 2 (χρυσό). Παραδόξως, στη γενέτειρά τους τη Σουηδία έφτασαν επίσης στο Νο 2, μένοντας πίσω από το «Heart Of Glass» των Blondie.

Επίσης έγινε Νο 3 στη Γερμανία, Νο 4 στην Αυστραλία και τη Νορβηγία, Νο 5 στη Χιλή, Νο 6 στην Αυστρία, Νο 7 στην Αργεντινή, Νο 13 στη Γαλλία, Νο 17 στον Καναδά, Νο 19 στην Ιαπωνία, Νο 29 στις Η.Π.Α. και Νο 48 στην Ιταλία.

Προκειμένου να διεισδύσουν στην αγορά της Νοτίου Αμερικής, όπου δεν είχαν γνωρίσει μέχρι τότε μεγάλη επιτυχία, οι ABBA κυκλοφόρησαν και μία ισπανόφωνη εκτέλεση παρά το γεγονός ότι δεν γνώριζαν τη γλώσσα.

Ο Buddy McCluskey, ένας υπάλληλος της RCA Records στην Αργεντινή, συνεργάστηκε με τη σύζυγό του, Mary, στη γραφή των ισπανικών στίχων για το «Chiquitita», το οποίο ήταν σίγουρα το καταλληλότερο τραγούδι γι’ αυτή την περίσταση, δεδομένου του ισπανικού τίτλου του και της αντίστοιχου ύφους ενορχήστρωσής του.

Η προσπάθεια αυτή ενίσχυσε τη δημοτικότητα των ABBA στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Η ισπανική εκτέλεση κυκλοφόρησε σε single στην Αργεντινή τον Απρίλιο του 1979 και ανέβηκε στο Νο 1 της χώρας. Μέσα σε λίγους μήνες πούλησε μόνο στην Αργεντινή πάνω από 500.000 αντίτυπα και λέγεται ότι ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία στη Νότια Αμερική τα τελευταία 25 χρόνια.  

Κατά ασυνήθιστο τρόπο για τους ABBA, ο Lasse Hallstrom δεν γύρισε video-clip για το «Chiquitita», κάτι που μάλλον ήταν αναπόφευκτη συνέπεια του γεγονότος ότι το τραγούδι κυκλοφόρησε μόλις ένα μήνα αφότου ολοκληρώθηκε στο στούντιο. Το μοναδικό βίντεο που υπάρχει, και που χρησιμοποιείται πλέον σαν επίσημο clip, προέρχεται από ένα show με τίτλο «ABBA In Switzerland» που πρόβαλε το BBC το Φεβρουάριο του 1979. Οι ABBA εμφανίζονται να ερμηνεύουν το τραγούδι σε μια βουνοπλαγιά, έχοντας πίσω τους έναν τεράστιο χιονάνθρωπο. Σε όλη τη διάρκεια του βίντεο είναι εμφανές ότι κατά το γύρισμα υπήρξε πρόβλημα με τον ανεμιστήρα, καθώς τα μαλλιά της Anni-Frid Lyngstad έπεφταν συνέχεια στο πρόσωπό της κι ήταν αναγκασμένη να τα μετακινεί από τα μάτια της.

Το βίντεο περιλαμβάνεται στις DVD συλλογές «The Definitive Collection» και «ABBA Gold». Επίσης, στο DVD «ABBA In Concert» περιλαμβάνεται μία ζωντανή εκτέλεση του τραγουδιού, στο πλαίσιο της περιοδείας που έκαναν οι ABBA το 1979.

Άλλες εκτελέσεις

• Rene Simard μαζί με την αδερφή του, Nathalie (1979, εκτέλεση στα γαλλικά, με τίτλο «Tous Les Enfants Du Monde». Ο Rene Simard είχε διασκευάσει στα γαλλικά και το «Fernando», επίσης των ABBA).
• Jørgen Ingmann (Απρίλιος 1979, στο άλμπουμ «Jørgen Ingmann’s Hitparade Vol.2»).
• Perla (1979, διασκευή με τίτλο «Pequenina», η οποία περιλαμβάνεται στο ομώνυμο άλμπουμ)
• Stanley Black (1979, στο άλμπουμ «Digital Magic»).
• Menudo (1979, διασκευή της ισπανικής εκτέλεσης, στο άλμπουμ «Chiquitita»).
• Charo (1981, στο άλμπουμ «Bailando Con Charo»).
• Νάνα Μούσχουρη (1984, στα γαλλικά με τίτλο «Chiquitita (Dis-moi pourquoi)» σε στίχους του Alain Boublil. Περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «La Dame De Coeur»).
• Vatrogasci (1993, παρωδία στα κροατικά με τίτλο «Čičikita», στο άλμπουμ «Vatrogasna zabava Vol.2»).
• Richard Clayderman (1993, στο άλμπουμ «Richard Clayderman Plays ABBA»).
• Finn Nørbygård και Jette Torp (1995, σ’ ένα medley με τραγούδια των ABBA).
• Patty Torres (1997, στο άλμπουμ «…Bien Protegida»).
• E-Rotic (Οκτώβριος 1997, στο άλμπουμ «Thank You for the Music»).

• Sinead O’ Connor (Νοέμβριος 199, στο «Across The Bridge Of Hope», άλμπουμ στο οποίο συμμετείχαν Ιρλανδοί καλλιτέχνες για να υποστηρίξουν τις οικογένειες των 28 θυμάτων της βομβιστικής επίθεσης του IRA στο Omagh της Βόρειας Ιρλανδίας. Η εκτέλεση αυτή, στην οποία η Sinead O’ Connor παρέλειψε το δεύτερο κουπλέ, κυκλοφόρησε και σε single ενώ γυρίστηκε και σε video-clip σκηνοθεσίας της Sophie Muller).

• Stephen Gately (Νοέμβριος 1999, στη συλλογή «ABBAmania»).
• Louise Plowright, Jenny Galloway και Siobhan McCarthy (1999, στο soundtrack του θεατρικού μιούζικαλ «Mamma Mia!»).
• Spiral Tower (Απρίλιος 2001, Heavy Metal εκτέλεση στη συλλογή «A Tribute to ABBA»).
• Donna Burke (2001, δύο χορευτικές εκτελέσεις στη συλλογή «ABBA Ibiza Caliente Mix»).
• Dana Winner (2002, στο άλμπουμ «Unforgettable Too»).
• Edie (2004, στη συλλογή «ABBAlicious», με τραγούδια των ABBA που ερμηνεύουν αμερικανίδες drug queens).
• Ludmilla Diakovska (2004, στη γερμανική συλλογή «ABBA Mania»).
• Come ‘n Wait (2005, Punk εκτέλεση στο άλμπουμ «Rock & Dolls»).
• ABBAcadabra (2006, χορευτική εκτέλεση σε τρεις εκδοχές: 7” Definitive Mix, 12’’ Definitive Mix και Popd Up Mix).
• Rajaton (Νοέμβριος 2006, με τη συμμετοχή της Lahti Symphony Orchestra, στο άλμπουμ «Rajaton Sings ABBA with Lahti Symphony Orchestra»).
• Kress (2006, στη συλλογή «ABBA Chill Out»).
• Leona Lewis (2006, ζωντανά στο βρετανικό τηλεοπτικό show X-Factor).
• Riff Raff κυκλοφόρησε (2006, εκτέλεση στο στυλ των AC/DC, στο άλμπουμ «Rock ‘N’ Roll Mutation Vol.1: Riff Raff Performs ABBA»).
• Lavender Diamond (2007, στο single «Open Your Heart»).
• Dennis Clark (2007, jazz/lounge εκτέλεση στη συλλογή «El Pecado La Paloma Blanca»).
• BNB (2008, στο άλμπουμ «Bossa Mia: Songs Of ABBA»).

• Amaia Montero (2010, σε single. Ανέβηκε για μία εβδομάδα στο Νο 1 της Ισπανίας, παραμένοντας συνολικά 9 εβδομάδες στα ισπανικά charts).
• Kate MacLeod και Kat Eggleston (2011, στο άλμπουμ «Lost And Found»).

Το τραγούδι ερμήνευσαν επίσης η Royal Philharmonic Orchestra, οι Electric (σε μία Techno εκτέλεση), οι Swede Dreams αλλά και… drug queens. Επίσης είναι από τα αγαπημένα τραγούδια του Noel Gallagher των Oasis.

Το «Chiquitita» ακούστηκε σ’ ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς «QueerAsFolk» (2002), στη γιαπωνέζικη ταινία «Φραουλίτσα» (StrawberryOnTheShortcake, 2001), καθώς και στο μιούζικαλ «MammaMia» (1999) και στην ομώνυμη ταινία (2008), όπου το τραγουδάνε στη μητέρα Donnaοι δύο παλιές της φίλες (Tanyaκαι Rosie) ενώ η ίδια κρύβεται στην τουαλέτα. Εντούτοις, είναι το ένα από τα τρία τραγούδια που δεν συμπεριλήφθηκαν στο επίσημο soundtrack. Με αφορμή την ταινία «MammaMia» τα εστιατόρια Goody’sδημιούργησαν και μία σαλάτα με το όνομα «Chiquitita» (ψητό φιλέτο από στήθος κοτόπουλου με άγρια ρόκα, ντομάτα, αγγούρι, πιπεριά και καρότο σε φρέσκο μαρούλι, με σως από ελαιόλαδο, μουστάρδα και μέλι). Το τραγούδι περιλαμβάνεται επίσης στο παιχνίδι SingStar: ABBA(Solus), ενώ μέρος του χρησιμοποιήθηκε ως μουσικό σήμα της τηλεοπτικής εκπομπής της ΝΕΤ «Έλληνες Γελοιογράφοι».

Τελικά, το «Chiquitita» αποδείχθηκε ένα από τα πιο επιτυχημένα τραγούδια των ABBA και ένα από τα πιο διάσημα φιλανθρωπικά τραγούδια όλων των εποχών. Μέχρι το Μάιο του 2007 (δηλαδή πριν την προβολή της ταινίας «MammaMia»), το «Chiquitita» απέδωσε στη UNICEF περίπου 2.500.000 δολάρια.