Ο ιδιόρρυθμος ερευνητής, μουσικός, συνθέτης Ιάννης Ξενάκης

Γράφει ο ΦΑΙΔΩΝ ΑΛΚΙΝΟΟΣ (faidonalkinoos)
39 άρθρα στο MusicHeaven

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

1922 – 29 Μαίου. Γεννιέται στην Βραίλα της Ρουμανίας ο Ιάννης Ξενάκης. Γονείς του οι, Κλέαρχος Ξενάκης, και η Φωτεινή Παύλου. Έμπορος ο πατέρας με καταγωγή από Εύβοια. Η μητέρα του καταγότανε από τη Λήμνο.

1927 - Σε ηλικία πέντε χρονών ο Ιάννης ορφανεύει από μητέρα, η οποία απεβίωσε ύστερα από Ιλαρά που προσβλήθηκε. Την αγάπη της για το πιάνο που η ίδια έπαιζε, είχε προλάβει να την εμφυσήσει στον μικρό κι ανήλικο γιο της.

1932 – Ο Ιάννης και τα αδέρφια του Ιάσονας και Κοσμάς ταξιδεύουν για την Ελλάδα. Εγγράφονται στην Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών. Διδάσκεται εκεί Αρμονία και πιάνο.

1938 – Από τις Σπέτσες έρχεται στην Αθήνα. Ετοιμασία για τις εισαγωγικές εξετάσεις. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Συνεχίζει μαθήματα μουσικής, αρμονίας και αντίστιξης με δάσκαλο τον Αριστοτέλη Κουντούρωφ. Ο Κουντούρωφ ήταν μαθητής του Αλεξάντερ Σκριάμπιν. Πρώτες απόπειρες μουσικής σύνθεσης. Στην Αθήνα ξεκινάει τη μελέτη Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας. Πρώτες ανησυχίες, για τις σχέσεις μουσικής και μαθηματικών. Εκφράζει την σκέψη αν οι μουσικές δύνανται να παρασταθούν με γραφήματα, οπτικών αναπαραστάσεων.

1940 – Εισάγεται στο Πολυτεχνείο. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών. Η μη αγάπη του γι αυτή τη Σχολή, δεν τον εμπόδισε να χρησιμοποιήσει τις γνώσεις αυτές, συνδυαστικά, για την άλλη του αγάπη, Μουσική, Μαθηματικά, Φυσική.

1940 – Εντάσσεται στις γραμμές του παράνομου Κ.Κ.Ε.

1943 – Εκλέγεται γραμματέας της ΕΠΟΝ Πολυτεχνείου. Χρήζεται καθοδηγητής αντιστασιακής ομάδας Λόρδος Βύρων.

1944 – Δεκεμβριανά. Μετά την ενεργό συμμετοχή του, τραυματίζεται από αγγλική οβίδα. Απώλεια του αριστερού του ματιού. Παραμόρφωση αριστερής πλευράς του προσώπου.

1947 – Ολοκληρώνει ύστερα από αγώνα εμποδίων τις σπουδές του. Παρουσιάζεται νεοσύλλεκτος στο Χαϊδάρι. Δεν απαλλάχτηκε της θητείας (λόγω του σοβαρού του τραυματισμού – ούτε καν βοηθητικός δεν κρίθηκε). Προς αποφυγή της επικείμενης απειλής εξορίας και Μακρονήσου, δραπετεύει με πλαστό διαβατήριο στη γειτονική Ιταλία. Στην Ελλάδα δικάζεται και καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο. Λιποταξία. Στη συνέχεια φτάνει στη Γαλλία, όπου εγκαθίσταται τελικά στο Παρίσι. Στο Παρίσι, με τη μεσολάβηση του Έλληνα αρχιτέκτονα -πολεοδόμου Γιώργου Κανδύλη, ο Ξενάκης προσλαμβάνεται από το γνωστό αρχιτέκτονα Λε Κορμπυζιέ. Δεν παραιτήθηκε ποτέ από τη σύνθεση – τη μουσική – την έρευνά του. Αρτύρ Ονεγκέρ και Νταριούς Μιγιώ, αμφότεροι μέλη Ομάδας των Έξι, είναι οι πρώτοι δάσκαλοι στους οποίους απευθύνεται αλλά τελικά εγκαταλείπει λόγω της άρνησης του Ιάννη Ξενάκη να συμπαραταχθεί στους κανόνες ακαδημαϊκής υφής αρμονίας και αντίστιξης. Αναπόφευκτη η ρήξη. Η Νάντια Μπουλανζέ, εξέφρασε αδυναμία να κατανοήσει το έργο του Ξενάκη, αρνούμενη δε να αλλάξει τις απόψεις της ή ξαναδιδαχτεί για χάρη του εξ αρχής.

1952 - Τελικά ο Ολιβιέ Μεσιάν, στέκεται ο πρώτος που αντελήφθη τη μουσική ιδιαιτερότητα του Ξενάκη. Ο Ξενάκης παρακολουθεί μαθήματα μαζί του. Συνεχίζει τη σύνθεση.

1952 – Γνωρίζεται με την Φρανσουάζ.

1953 – Παντρεύονται. Αποκτούν την κόρη τους Μάχη.

1955 – Παρουσιάζει το έργο του Μεταστάσεις. Προκαλείται αίσθηση, αποκαλείται η εκκίνηση της Στοχαστικής Μουσικής.

1960 – Ξενάκης και μουσική πλέον είναι συνυφασμένα ως έννοιες και ολοκληρωτικά πλέον ο Ιάννης αφιερώνεται στη σύνθεση. Δημοσιεύει κείμενά του σε περιοδικά, εκφράζοντας ανελλιπώς τη φιλοσοφία του για τη μουσική. Οι Πιερ Μπουλέζ και Καρλχάιντς Στοκχάουζεν, ύστερα από σχετική αρθρογραφία του, τον αποκάλεσαν ηλίθιο. Αιτία η απόρριψη της Σειραϊκής Μουσικής από τον Ξενάκη. Διαδίδεται πλέον η φήμη του.

1970 – Σε αυτή τη δεκαετία αλλά και μέχρι σήμερα, χρόνια μετά τον βιολογικό του θάνατο, είναι που αναγνωρίζεται πλέον η παγκόσμια απήχησή του.

2001 – 4 Φεβρουαρίου, ξημερώματα, ο Ξενάκης πεθαίνει. Στην ηλικία των 78 ετών.

Τεράστιο και πλούσιο το μουσικό του έργο.

ΕΡΓΑ ΙΑΝΝΗ ΞΕΝΑΚΗ

ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΛΕΙΑΔΕΣ

ΜΙΚΚΑ – ΣΟΛΟ ΓΙΑ ΒΙΟΛΙ: https://www.youtube.com/watch?v=NBS2Yo1_nms

REBONDS B: https://www.youtube.com/watch?v=iKTF0o6wYhg

1944 – ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ - ΜΑΧΕΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ

Μηχανή του Χρόνου - Τα Δεκεμβριανά. Δείτε  από το 17:06 έως το 18:41

Ο ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΣΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ (ΜΠΛΕ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ)

«Ήμουν με άλλα τρία άτομα στο εσωτερικό της πολυκατοικίας. Ακούσαμε τους όλμους να πέφτουν. Κάποια έκρηξη πρέπει να μας βρήκε. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι σκοτώθηκαν επί τόπου. Τα μυαλά του κοριτσιού είχαν πεταχτεί στον τοίχο. Έχασα τις αισθήσεις μου. Σε λίγο με μετέφεραν με μίαν άσπρη σημαία σε μια άλλη πολυκατοικία, όπου υπήρχαν κάτι πρώτες βοήθειες. Τους άκουσα να λένε: Θα ζήσει μόνο λίγες ώρες, τουλάχιστον ας πεθάνει ήσυχος. Και μου έκαναν ενέσεις για να μην πονάω. Ούτε τίποτε το αντισηπτικό, ούτε πρώτες βοήθειες. Όμως, δεν πέθανα. Όταν συνήλθα, η Μάχη, μια φίλη, κι αυτή στρατευμένη φοιτήτρια, μου κρατούσε το χέρι. Ούτε ξέρω πώς με ανακάλυψε. Επιτέλους, ήμουν πραγματικά ευτυχισμένος, γιατί πίστευα πως θα πέθαινα. Το ίδιο βράδυ, οι δικοί μας υποχώρησαν. Την επομένη, οι Άγγλοι, οι συνεργάτες και η Εθνοφρουρά έφτασαν. Μας εγκατέλειψαν στα χέρια του εχθρού. Άρχισα να βρίζω και να ουρλιάζω. Μου φαινόταν όμως, πως ούρλιαζα γιατί το στόμα μου …αχ… μια καταστροφή. Ο ουρανίσκος ήταν τρύπιος.

Εδώ κι εκεί κομμάτια δόντια, σάρκες, τρύπες. Η οδοντοστοιχία μου, κομμάτια. Το αριστερό μάτι είχε χτυπηθεί. Το ίδιο μου το αίμα με έπνιγε. Έκανα εμετό, ούτε θυμάμαι… Μας άφησαν εκεί μερικές ώρες κι ύστερα ξαναγύρισαν και με πήγαν σ” ένα νοσοκομείο»....

ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ - ΛΟΡΔΟΣ ΜΠΑΫΡΟΝ

Στο Λόρδο Μπάϋρον

Μουσική: Joseph B Geoghegan

Στη μελωδία του: The Irish Rovers – Johnny I hardly Knew ye

 Έχε γεια χαρά Σπουδάζουσα Γενιά
που βγήκες στον αγώνα για τη Λευτεριά
βουνά και κάμποι και της Αθήνας

όλοι οι δρόμοι αντιλαλούν
Λόρδος Μπάιρον Λόχος ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ
Ιερός Λόχος των Σπουδαστών

Εμπρός Νεολαία Σπουδάζουσα εμπρός εμπρός εμπρός
Εμπρός στον αγώνα τα νιάτα μας εμπρός εμπρός
Δημοκρατία Ελευθερία καινούργια Γνώση και Προκοπή
Λόρδος Μπάιρον Λόχος ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ
Ιερός Λόχος των Σπουδαστών

Έχε γεια χαρά Σπουδάζουσα Γενιά
που βγήκες στον αγώνα για τη λευτεριά
κουράγιο και σπάζουν οι αλυσίδες
και θα `ρθουν τα φλάμπουρα της αυγής
Λόρδος Μπάιρον Λόχος ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ
Ιερός Λόχος των Σπουδαστών

Έχε γεια χαρά Σπουδάζουσα Γενιά
που βγήκες στον αγώνα για τη λευτεριά
Ηρώων θυσίες χαράζουν το δρόμο
του Χρέους της Δόξας και της Τιμής
Λόρδος Μπάιρον Λόχος ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ
Ιερός Λόχος των Σπουδαστών

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - TO ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΙΑΝΝΗ ΞΕΝΑΚΗ

ΩΜΕΓΑ-OMEGA