Το Rock και η Ποίηση

Η Rock μουσική έχει ένα σπουδαίο όπλο. Την Αγγλική γλώσσα. (Θα κάνω εδώ μία παρένθεση. Η άποψή μου είναι, ότι το Rock είναι προϊόν Αγγλικό. Δεν υπάρχει λοιπόν π.χ. Γαλλικό, Νορβηγικό ή Ελληνικό Rock. Το Rock που κάνουμε εδώ, είναι απλά …..Ελληνόφωνο. Αυτό όμως, δεν είναι τώρα το θέμα μου, καθώς έχω ήδη αναλύσει τις σκέψεις μου στο άρθρο Το Rock και οι Έλληνες. Kλείνω την παρένθεση για να συνεχίσω). Με βάση και όπλο λοιπόν τη γλώσσα, είναι πολύ εύκολο ένα τραγούδι σαν το “Ohio” του Neil Young, να κάνει το γύρο του κόσμου και να πληροφορήσει τον πλανήτη για τα πεπραγμένα του Mr. Nixon και να του αμαυρώσει την εικόνα.
(Τώρα, αν οι εταιρίες ενέσκηψαν και εκμεταλλεύτηκαν όχι μόνο τη συγκεκριμένη γλώσσα που τη μιλάει όλος ο πλανήτης, αλλά και τη “δύναμη” του κάθε καλλιτέχνη, είναι κι’ αυτό μία άλλη συζήτηση. Και ανοίγω εδώ αυτή την παρένθεση, γιατί έχει να κάνει με προηγούμενο άρθρο μου περί της Rock δισκογραφικής ιστορίας και που μέσα στη λίστα, βρέθηκε η Britney, αλλά και οι Spice Girls. Θέλω να αντιληφθείτε, ότι έχουμε πλέον να κάνουμε με Rock βιομηχανία. Και Rock δεν είναι -απαραίτητα- αυτό που ακούς, αυτό που τραγουδάς ή αυτό που πουλάει αυτή η βιομηχανία. Το Rock πρέπει να το έχεις μέσα σου. Πρέπει να το νοιώθεις. Πάνω απ’ όλα, το Rock, είναι νοοτροπία. Είναι τρόπος σκέψης. Εγώ ο ίδιος, δεν μπορώ να πω για τον εαυτό μου πως είμαι Rock, γιατί …….δεν το ξέρω!!! Πώς λοιπόν να βάλω την ταμπέλα; Που; Σε ….ποιον; ¶ρα, καλό είναι να έχουμε τις κεραίες μας ανεβασμένες, γιατί συνεπείς και ευαισθητοποιημένοι καλλιτέχνες υπάρχουν ακόμα. Καμιά φορά, μπορεί να χρειάζεται ….φακός για να τους ανακαλύψεις, αλλά πάντως υπάρχουν).
Έσκυβα λοιπόν κάθε φορά πάνω από τα τραγούδια που έφταναν στα αυτιά μου και όλα αυτά τα χρόνια που πέρασαν μου έβαλαν ένα ερώτημα, αλλά ταυτόχρονα μου έδωσαν και την απάντηση στο ερώτημα αυτό.
Τι είναι αυτό που εξακολουθεί να είναι εδώ όλα αυτά τα χρόνια και να παραμένει δημοφιλέστατο; Η Rock μουσική φυσικά.
Μην ξεχνάτε και το άλλο ερώτημα: Πόσοι αγοράζουν ποίηση σήμερα;

Μπράβο λοιπόν στην δασκάλα που είχε την ιδέα να διδάσκει Rock ποίηση. Είχε βλέπετε τους εξής στόχους:
1) Να κάνει τους μαθητές της να εκτιμήσουν (μέσω της Rock) την ποίηση γενικώς και
2) Να καταλάβουν οι μαθητές της και να εκτιμήσουν τις επιλογές τους στη μουσική.

Χωρίς να το έχω συνειδητοποιήσει, αλλά και –προπάντων- χωρίς να έχω τέτοιους ….δασκάλους, είχα μπει κι’ εγώ σ’ αυτό το κανάλι. Δεν ήξερα πως και που θα καταλήξει όλο αυτό, αλλά σιγά-σιγά, μάθαινα όλα τα τραγούδια απ’ έξω και χωρίς να το θέλω, διδασκόμουν κανόνες ποίησης και στιχουργικής!!!

Ο ποιητής πρέπει να κάνει διάφορες επινοήσεις. Π.χ.
-Να χρησιμοποιεί συμβολισμούς.
-Να έχει το ταλέντο να επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις, χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη.
-Να δημιουργεί εικόνες.
-Να χρησιμοποιεί έννοιες μεταφορικές.
-Να ξέρει να οξύνει τις αισθήσεις του αναγνώστη. (Όραση, Αφή, Ακοή κλπ…)
-Να χρησιμοποιεί το contrast.
Επειδή όμως εδώ μας αφορά και η τραγουδοποιία, ο αναγνώστης είναι και ακροατής. ¶ρα, ένα λόγο έχει και η μουσική. Πρέπει να υπάρξουν και μουσικές επινοήσεις και θα τις δούμε παρακάτω.

Υπάρχουν (φυσικά) πολλά τραγούδια για να αναφερθώ και ήδη όπως γνωρίζετε ασχολούμαι με αυτό. Θα πω όμως λίγα λόγια για το "American Pie." Γιατί το "American Pie"? Για πολλούς λόγους. Ένας είναι, ότι το τραγούδι είναι γνωστό. Ένας άλλος είναι, ότι υπάρχουν μέσα σ’ αυτό πολλές “ποιητικές επινοήσεις”. Έπειτα είναι και οι αλληγορίες που έχει. Με λίγα λόγια, το "American Pie" είναι ολόκληρο μία αλληγορία και “καδράρει” μία ολόκληρη δεκαετία σε έξη κουπλέ. Διδάσκει ιστορία καλύτερα από κάθε άλλο βιβλίο ….ιστορικό. Είναι ένα ντοκουμέντο και δίκαια ο δημιουργός του έμεινε στην ιστορία της Rock μουσικής και ας μην έκανε τίποτα άλλο σπουδαίο. Αν δεν το γνωρίζετε, ρίξτε μια ματιά στο άρθρο “Rock Αναφορές I”. Θα σας …..περιμένω!!!

Όπως διαπιστώσατε, το "American Pie" είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται στη μουσική των ‘60s. Ο Don McLean, κάνει μία μικρή αναφορά στα ‘50s στην εισαγωγή του τραγουδιού και παρ’ όλο που η απώλεια των Holly, Valens & Bopper (Φεβρουάριος 1959), ήταν η αρχική του –φόρος τιμής- έμπνευση, περνάει εν συνεχεία στα ‘60s και μένει εκεί (αγγίζοντας τις παρυφές της δεκαετίας του 70), αναφερόμενος στα πολιτικά αλλά και στα μουσικά γεγονότα της δεκαετίας. Οι μουσικοί που αναφέρονται εδώ, είναι ο Elvis, ο Dylan, οι Beatles, οι Byrds, οι Stones και άλλοι. Θα αφήσω τον Elvis (sorry), αλλά αυτός δεν έγραφε τα τραγούδια που έλεγε. Έτσι κι’ αλλιώς, δεν νομίζω ότι αυτός ανήκει στην ….ποιητική ομάδα.

-Bob Dylan:
Φυσικά ο Bob Dylan. Και βέβαια ο Bob Dylan. Αυτός ηγείται των Rock ποιητών. Δίδαξε (και διδάσκει) την τέχνη της τραγουδοποιίας. Δεν θα πω περισσότερα για τον Δάσκαλο. Δεν θέλω να κλέψω τη ….δόξα του topic “Ας μιλήσουμε για τον Bob Dylan”. Τα λέμε πολύ όμορφα εκεί με τη Ρεβέκκα, τον Astron και τον Vouliakis.

-Stones:
Μόνο για το "Sympathy for the Devil", το αξίζουν (διαβάστε το άρθρο μου Rock Αναφορές ΙΙ). Είναι πολύ σπουδαία μπάντα όπως και να το κάνουμε.

-Byrds:
Οι Αμερικανοί Beatles. Αν σήμερα διαπρέπουν οι R.E.M. στις επιρροές τους από τους Byrds το χρωστάνε.

-Neil Young:
Δεν αναφέρεται στο "American Pie", αλλά είναι κι’ αυτός ένας σπουδαίος ποιητής, όπως είναι και ο Ray Davies (Kinks), ο Ian Anderson (Jethro Tull), αλλά και ο Paul Simon (Simon & Garfunkel).

-Beatles:
Τους άφησα επίτηδες τελευταίους. Η μεγάλη μου συμπάθειά είναι ο George Harrison, αλλά οφείλω να ομολογήσω ότι ο John Lennon με τον Paul McCartney, είναι ότι καλύτερο και δημιουργικότερο έχει να δείξει η Rock μουσική στην ιστορία της, σε ντουέτο τραγουδοποιών/ποιητών. Θα δούμε δύο τραγούδια τους πιο κάτω.

ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΤΙΧΟΥΣ.

Όταν έρχεται η ώρα της ανάλυσης των στίχων, νοιώθω πάντα …δύσκολα. Θα τα καταφέρω; Αναρωτιέμαι. Δεν είμαι ….επαγγελματίας αναλυτής στίχων και δεν έχω τρόπο να ξέρω τι είχε στο μυαλό του π.χ. ο Dylan, όταν έγραφε το “Mr. Tambourine man” ή ο Lennon & ο McCartney, όταν έγραφαν για “όλους τους μοναχικούς ανθρώπους” και έχω πάντοτε μία περιέργεια για το αποτέλεσμα.
Μπαίνοντας όμως μέσα στο στίχο, θα δείτε πως είναι ένας πολύ καλός τρόπος –ο μοναδικός θα έλεγα- για να κάνετε το τραγούδι “δικό σας”. Για να φέρετε τον ποιητή “κοντά σας. Πιο κοντά σας”.
Ύστερα, βάλτε το CD να παίξει μερικές φορές. Αν όση ώρα το ακούτε, νοιώθετε ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, μην ανησυχήσετε.
Είναι ο ….Ποιητής!!!!

Στο άλμπουμ “Revolver” (Beatles/1966), βρίσκεται το θαυμάσιο ….ποίημα “Eleanor Rigby”.

“ELEANOR RIGBY” (Lennon/McCartney) Ah, look at all the lonely people Ah, look at all the lonely people Eleanor Rigby, picks up the rice in the church where a wedding has been Lives in a dream Waits at the window, wearing the face that she keeps in a jar by the door Who is it for All the lonely people Where do they all come from? All the lonely people Where do they all belong? Father McKenzie, writing the words of a sermon that no one will hear No one comes near Look at him working, darning his socks in the night when there's nobody there What does he care All the lonely people Where do they all come from? All the lonely people Where do they all belong? Ah, look at all the lonely people Ah, look at all the lonely people Eleanor Rigby, died in the church and was buried along with her name Nobody came Father McKenzie, wiping the dirt from his hands as he walks from the grave No one was saved All the lonely people Where do they all come from? All the lonely people Where do they all belong?

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Το θέμα δεν είναι το όνομα που αναφέρεται στον τίτλο. Το θέμα είναι οι μοναχικοί άνθρωποι. Με μία προσεκτικότερη ματιά στο στίχο, θα δούμε ότι το τραγούδι εξετάζει το γιατί οι μοναχικοί άνθρωποι, είναι μοναχικοί.
Το τραγούδι έχει δύο ήρωες. Την Eleanor Rigby και τον Father McKenzie. Αυτούς τους δύο, τους συνδέει η εκκλησία. Η Eleanor είναι η επιστάτρια. Αυτό το καταλαβαίνουμε από δύο πληροφορίες:
1) Επειδή “picks up the rice in the church where a wedding has been….”
2) Επειδή “died in the church...”
Ίσως εδώ να αναρωτηθείτε: Γιατί ο John και ο Paul διάλεξαν μια καθαρίστρια για να εκφράσουν αυτό που έχουν να πουν; Μήπως επειδή η Eleanor “Lives in a dream”? Και ποιο είναι αυτό το όνειρο; Μήπως θέλει να παντρευτεί για να πάψει να ζει μόνη κι’ έρημη;
Οι καλλιτέχνες/ποιητές, δεν διαλέγουν ποτέ χαρακτήρες απροσδιόριστους. Κάθε περιγραφή είναι ένα στοιχείο, μία πληροφορία, ένας συμβολισμός και ένα κομμάτι από το παζλ του τραγουδιού/ποιήματος.
Το όνειρο της Eleanor, είναι περισσότερο ορατό στον στίχο "wearing a face that she keeps in a jar by the door". Μακιγιάρεται και στέκεται κάθε βράδυ στην πόρτα της, μήπως και την προσέξει κάποιος, αλλά αυτό δεν συμβαίνει.
Έχουμε όμως και τον άλλον μοναχικό ήρωα εδώ. Είναι ο Father McKenzie. Παρ’ όλο που κοινωνικά, βρίσκεται υψηλότερα από την Eleanor, η ζωή του δεν είναι επιτυχημένη.
Κανείς δεν ακούει το κήρυγμά του. Κανείς δεν έρχεται. Κανείς δεν σώζεται. “…..no one will hear, No one comes near.”
Και τα βράδια, κάνει αυτό που έκαναν οι γυναίκες της δεκαετίας του 60. Μαντάρει τις κάλτσες του. Δεν νοιάζεται που το κάνει αυτό, γιατί κανείς δεν τον βλέπει. ….”darning his socks in the night when there's nobody there. What does he care…”
Θα μπορούσαν ίσως, αυτοί οι δύο μοναχικοί άνθρωποι, να ενώσουν τις ζωές τους, αλλά ….δεν γίνεται. Η εκκλησία που απαγορεύει τον γάμο των κληρικών, είναι ένα εμπόδιο αξεπέραστο.
Καθώς αναλύω αυτό το τραγούδι, μου έρχονται ερωτήματα στο μυαλό: Ποιος είναι υπεύθυνος για αυτή τη μοναξιά; Αναρωτιούνται οι ποιητές στο ρεφρέν: "Where do they all come from?" Μια γρήγορη απάντηση είναι ότι δεν φταίει κανείς. Είναι απλά μία άσχημη πραγματικότητα. Αλλά γεννιούνται κι’ άλλα ερωτήματα: Γιατί ο Father McKenzie δεν γίνεται –τουλάχιστον- φίλος με την Eleanor? Τη γνωρίζει. Γνωρίζει το όνειρό της, αλλά και τη ζωή της. Το μόνο όμως που φαίνεται να τον ενδιαφέρει πραγματικά, είναι τα ανεπιτυχή του κηρύγματα. Και αυτό που κάνει στην κηδεία της "Wiping the dirt from his hands", μας θυμίζει έναν άλλο Πιλάτο που “νίπτει τας χείρας του”, αποποιούμενος την ευθύνη για τη ζωή αυτής της μοναχικής γυναίκας.
Όλες αυτές οι σκέψεις, είναι ικανές να τροφοδοτήσουν μία ενδιαφέρουσα συζήτηση για το ποιος είναι υπεύθυνος για όλους αυτούς τους μοναχικούς ανθρώπους. Ίσως είναι οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι. Ίσως οι θεσμοί (η εκκλησία στην προκειμένη περίπτωση). Ίσως η αδιαφορία των άλλων ανθρώπων…
Η Eleanor Rigby "died in the church and was buried along with her name", γιατί δεν είχε ούτε παιδιά, αλλά ούτε και φίλους.
Δεν γνωρίζω αν ο John και ο Paul, έστειλαν ένα μήνυμα στην εκκλησία με αυτό το τραγούδι. Ένα είναι βέβαιο. Το τραγούδι αυτό είναι ένα ….ποίημα!!!!

ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ:

-Η επανάληψη, έχει εδώ την τιμητική της. Η λέξη "lonely" ακούγεται 10 φορές.
-Το ρητορικό ερώτημα του ρεφρέν, χρησιμοποιείται πολύ δυναμικά και δείχνει ότι οι Beatles δεν έχουν τις απαντήσεις, αλλά απλά παρατηρούν και σημειώνουν την ανθρώπινη μοναξιά.
-Το "Ah" κάνει απαλό fade out και δημιουργεί ένα “τραγικό” effect.
-Περιέχει εικόνες: “Picking up rice”, “darning socks”, “wiping hands”.
-Μεταφορικές έννοιες: "Wearing the face that she keeps in a jar by the door", "Lives in a dream".

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ:
Το τραγούδι έχει μία σειρά από μουσικές επινοήσεις.
-Ακούστε τα βιολιά και τα τσέλα να παίζουν μαζί με τις ηλεκτρικές κιθάρες. Είναι ένα εύρημα για τη συγκεκριμένη δεκαετία.
-Ακούστε τις αρμονίες των φωνών στο ρεφρέν. Βγάζουν ένα κλάμα. Ένα μοιρολόι.
-Ισορροπούν έτσι, με την μοναχική φωνή των κουπλέ που ακούγεται καθαρή και μπορεί ο καθένας να ακούει τα λόγια και να “βλέπει” τις εικόνες.
-Προσέξτε το φινάλε του τραγουδιού. Δεν κάνει fade out, αλλά έχει φινάλε. Όπως είχε φινάλε και η ζωή της Eleanor Rigby.
-Διαβάστε το ρεφρέν, αλλά μην το τραγουδήσετε. Απλά διαβάστε το!!!

“All the lonely people
Where do they all come from?
All the lonely people
Where do they all belong?”

Δεν μπαίνει το ………ερώτημα;

Ένα άλλο ποίημα είναι το “Blackbird”, που βρίσκεται στο περίφημο “White Album” (Beatles/1967)

“BLACKBIRD” (Lennon/McCartney) Blackbird singing in the dead of night Take these broken wings and learn to fly All your life You were only waiting for this moment to arise. Blackbird singing in the dead of night Take these sunken eyes and learn to see All your life You were only waiting for this moment to be free. Blackbird fly Blackbird fly Into the light of the dark black night. Blackbird fly Blackbird fly Into the light of the dark black night. Blackbird singing in the dead of night Take these broken wings and learn to fly All your life You were only waiting for this moment to arise You were only waiting for this moment to arise You were only waiting for this moment to arise.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ:

Πρόκειται για μια αλληγορία. Το “blackbird” συμβολίζει τους μαύρους και το πάθος τους για ελευθερία, αλλά όχι ακριβώς μοναχά για εκείνη που τους δόθηκε το 1865.
Το “dead of night” αναφέρεται σε όλη αυτή την περίοδο της χειραφέτησής τους, μέχρι τα ‘60s. Οι σκλάβοι μπορεί να ελευθερώθηκαν, αλλά είχαν “broken wings” και πολλοί απ’ αυτούς, παρέμειναν στις φυτείες γιατί δεν μπορούσαν να πετάξουν. Aυτό που περίμεναν σε όλη τους τη ζωή, ήρθε με το κίνημα για τα πολιτικά τους δικαιώματα, μέσα στη θύελλα που έφεραν τα ‘60s.

Στο δεύτερο στίχο, ο John και ο Paul, μιλούν για “sunken eyes”. Τι διαφορά έχουν από τα “broken wings”? Αυτό είναι ένας παραλληλισμός και αφορά το 1954 που οι μαύροι “εισέβαλαν” στα σχολεία, διεκδικώντας τη μάθηση.

Με “broken wings”, η κοινωνία των μαύρων “waits for a moment to arise” να διαδηλώσει, να διαμαρτυρηθεί, να επαναστατήσει και να κερδίσει περισσότερα δικαιώματα από αυτά που τους δόθηκαν. Με “sunken eyes”, θα κερδίσουν την ύστατη ελευθερία. Την πνευματική.

Στο ρεφρέν, ο John και ο Paul, ενθαρρύνουν τους μαύρους να μην κάνουν πίσω. Μπορεί να είναι ακόμα νύχτα, αλλά κάπου υπάρχει ένα φως.

“Blackbird fly
Blackbird fly
Into the light of the dark black night”.

Και όταν ο John και ο Paul, λένε ότι το “blackbird was singing in dead of night” εννοούν ότι όλα αυτά τα σκοτεινά χρόνια οι μαύροι τραγουδούσαν και το τραγούδι, τους διατηρούσε ζωντανή την ελπίδα για ελευθερία.

ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ:

Συμβολισμοί :
-Το “blackbird” είναι οι μαύροι.
-Τα “broken wings” συμβολίζουν τα χρόνια της σκλαβιάς.
-Τα “sunken eyes” συμβολίζουν την επιθυμία για μάθηση.
-Το “light of the dark black night” συμβολίζει το κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων

Εικόνες:
-“broken wings” & “sunken eyes”.

Contrast:
-“black night” & “light”.
-Να βλέπεις με “sunken eyes” & να πετάς με “broken wings”.

Επανάληψη:
Η τελευταία στροφή “You were only waiting for this moment to arise”, επαναλαμβάνεται 3 φορές. Και αυτό είναι ένα κάλεσμα.

ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΝΟΗΣΕΙΣ:

Η ακουστική κιθάρα που διατρέχει ολόκληρο το τραγούδι το κάνει εξαιρετικά απαλό και παραπέμπει στη soft μέθοδο του Martin Luther King. Αντίθετα, μία ηλεκτρική κιθάρα, θα παρέπεμπε στην μέθοδο του Malcolm X και αυτό είναι κόντρα στην Μπητλική φιλοσοφία: "all you need is love". Θα ήθελα εδώ να σημειώσω ότι το Μπητλικό κάλεσμα για επανάσταση στο "Revolution", έχει και μία soft version για να διατηρείται έτσι μία ισορροπία.

Θα τα ξαναπούμε…