Ο Σάββας Σιάτρας στο MusicHeaven

Η πρόκληση του «αύριο»

Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον του ηπειρώτικου τραγουδιού;
«Δεν θέλω να είμαι απαισιόδοξος. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρξουν και νεότεροι που θα ακολουθήσουν, αλλά με τη συμβολή της πολιτείας... Τα ξενόφερτα στοιχεία κατακλύζουν, πλέον, την κοινωνία μας και σαν οδοστρωτήρες προσπαθούν να σβήσουν αυτόν τον πολιτισμό, αλλά πρέπει να αμυνόμαστε και να προβάλλουμε τον πολιτισμό μας»


Έχετε ξεχωρίσει νεότερους συναδέλφους σας που να υπηρετούν το παραδοσιακό τραγούδι;
«Υπάρχουν, αλλά καταφεύγουν πολλές φορές σε άλλα τραγούδια που είναι πιο εύκολο να τα τραγουδήσει κανείς, όμως το τραγούδι δεν τραγουδιέται, ερμηνεύεται! Και πρέπει να γνωρίζει κανείς τι λέει το κάθε τραγούδι, ποιο είναι το νόημά του, πότε βγήκε, γιατί το τραγουδούν έτσι. Να μαθαίνει δια του προφορικού λόγου και μέσα από βιβλία.

Στα παλιότερα χρόνια, βέβαια, υπήρχαν συγκεκριμένες δουλειές, όπου επάνω στην εργασία φτιαχνόταν ένα τραγούδι, ενώ δεν είναι κι η ξενιτιά όπως ήταν τότε. Τώρα έχουμε το ίντερνετ, το κομπιούτερ, διερχόμαστε μια άλλη φάση στην κοινωνία μας. Αλλά, άλλο η Ιστορία κι ο πολιτισμός κι άλλο η εξέλιξη...»

Έχει να φοβηθεί κάτι ο πολιτισμός από την εξέλιξη;
«Όχι, δεν πρέπει να φοβάται! Ο πολιτισμός είναι πιο δυνατός από την εκάστοτε εξέλιξη. Έτυχε κι εγώ να γεννηθώ σε κάποια άλλη εποχή... Ο πολιτισμός πρέπει να είναι δυνατός κι εμείς να τον κάνουμε πιο δυνατό ακόμα. Έτσι νιώθω και αυτό πιστεύω. Δεν αλλάζει κάτι, αν μέχρι πριν κάποια χρόνια πηγαίναμε από την Αθήνα στα χωριά μας σε τρεις μέρες και τώρα θέλουμε 5 ώρες. Το ίδιο όνομα παραμένει... Δεν έχει σημασία αν σήμερα φοράμε διαφορετικά ρούχα... Μέσα μας παίζει ρόλο τι νιώθουμε και τι αισθανόμαστε! Και τότε ο «Γιάννης με το μαντήλι του» ήταν και τώρα επίσης είναι ο «Γιάννης με το μαντήλι»... Όπως, το ίδιο ισχύει για όλα τραγούδια της ξενιτιάς»

Στην εποχή που ζούμε η αποστάσεις έχουν μειωθεί και στη μουσική. Σας βρίσκει σύμφωνο η ανταλλαγή στοιχείων με άλλα ξένα είδη παραδοσιακής μουσικής;
«Την απάντηση θα τη δώσω με διαφορετικό τρόπο... Δημοσίευμα του 1973, που έχω κρατήσει, αναφέρεται στην ανταλλαγή στοιχείων της ανατολίτικης μουσικής με την ελληνική. Ο λόγος, βέβαια, για τα στοιχεία που –φαίνεται- πως δανείζονταν τότε πολλά τραγούδια της ελληνικού ρεπερτορίου...

Ωστόσο, η αλήθεια είναι άλλη... Πρώτα η ανατολική μουσική είχε δανειστεί μύρια στοιχεία από τη βυζαντινή και την ελληνική παραδοσιακή μουσική, γενικότερα!
Το 1973 ο μουσικολόγος Άλεν Ντανιέλ τα είχε γράψει αυτά, ο οποίος συμπληρώνει: «Χρειάζεται μεγάλο κουράγιο στους Έλληνες μουσικούς, που είναι οι θεματοφύλακες αυτής της πολιτιστικής μουσικής κληρονομιάς, η οποία προέρχεται από τον αρχαίο κόσμο ακόμη, για να συγκρατήσουν αυτήν την παράδοση, χωρίς να την πορνεύουν! Με διασκευές και αλλοιώσεις, που ευτελίζουν τον χαρακτήρα της»...
Όλα αυτά εν έτει 1973...»





Δηλαδή, το ενδιαφέρον των ξένων για την ελληνική μουσική είναι μια παλιά ιστορία;
«Ασφαλώς... Από παλιά ενδιαφέρονταν οι ξένοι για την ελληνική μουσική. Για να φέρουμε στον νου μας, για παράδειγμα, την ταύτιση του βαλς με τον ηπειρώτικο χορό «στα τρία», με τραγούδια όπως το «Κοντούλα Λεμονιά» ή το «Εμπάτε αγόρια στον χορό». Άραγε, τι να συμβαίνει; Οι Ηπειρώτες δανείστηκαν δυτικά στοιχεία; Όχι, βέβαια! Και έκαναν τραγούδια που είναι διαχρονικά... Φαντάσου, αυτά τα τραγούδια να είχαν και την ανάλογη προβολή και διαφήμιση. Να απολαμβάναμε τον θησαυρό μας, την πολιτιστική μας κληρονομιά στα πέρατα του κόσμου...

Το κράτος μας, όπως έχει τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, στο Μέγαρο Μουσικής –και καλά κάνει- γιατί να μην έχει εκεί και τους εκπροσώπους του ελληνικού παραδοσιακού τραγουδιού, από όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδας; Στα Μουσικά Σύνολα είναι μουσικοί και εμείς δεν είμαστε; Και τι μουσικοί είναι που χρειάζονται να διαβάζουν από την παρτιτούρα για να παίξουν; Εγώ χωρίς να το «διαβάζω» λέω το τραγούδι, όπως όταν το πρωτόπα! Συμφωνώ να έχουμε και το άλλο είδος μουσικής, αλλά γιατί να είμαστε πιο πιστοί στην αυθεντική μας μουσική; Λέμε πως αυτά τα Σύνολα είναι «εθνικά» και τα παραδοσιακά τραγούδια, τι στο καλό είναι; Αντεθνικά; Και, βέβαια, δεν το αναφέρω σε προσωπικό επίπεδο. Αν δεν ήμουν, για παράδειγμα, εγώ, θα ήταν κάποιος άλλος... Αυτό το τραγούδι, δεν το κληρονόμησα, δεν είναι η ιστορία μου, δεν είναι το χθες και το σήμερα; Αν βάλεις μουσική στις άλλες ορχήστρες, χωρίς παρτιτούρες, αμφιβάλλω αν θα τα καταφέρουν. Όμως, τότε τι είδους μουσικοί είναι; Ο Τάσος Χαλκιάς δεν είχε ποτέ του παρτιτούρα για να παίζει με το κλαρίνο του τα τραγούδια. Αυτόν να είχαμε σήμερα με όλες αυτές τις δυνατότητες και τα Μ.Μ.Ε, τον «παππού» τον Τάσο Χαλκιά...»