Ο Haig Yazdjian μιλάει στο MusicHeaven

«Amalur» και ελληνική μουσική

Ο ήχος του «Amalur», της νέας σου δουλειάς, φαίνεται να έχει πιο έντονη την παρουσία του ρυθμού, όπως επίσης και ηλεκτρικά στοιχεία. Νιώθεις να υπάρχει ανοικτός ορίζοντας μπροστά σου ως προς τον δικό σου τον προσωπικό ήχο ή ότι έχεις ανακαλύψει τα στοιχεία της προσωπικής σου έκφρασης;
«Συνέχεια ψάχνω και ψάχνομαι. Ο ήχος ως βάση υπάρχει, αλλά σιγά-σιγά αρχίζεις να τον στολίζεις. Έχω στο νου μου ότι θέλω να παίξω και άλλα πράγματα. Και όσο προχωράς σαν μουσικός, προχωράνε και αυτά τα στοιχεία. Συν του ότι, θέλει και ο κόσμος ν’ ακούσει κάτι το διαφορετικό. Είναι άλλο θέμα, βέβαια το κατά πόσον θα τους αρέσει ή όχι. Ναι, είναι μέσα στα σχέδιά μου αυτή η αναζήτηση»

Επίσης τώρα στο «Amalur»…
«…που είναι βασκική λέξη και σημαίνει Μητέρα Γη»

Άρα, στην «Amalur»…. υπάρχουν για πρώτη φορά συνεργασίες, ενώ και εσύ ερμηνεύεις τραγούδια με ελληνικό στίχο…
«Συνεργασίες υπήρχαν και στα άλλα cd, αλλά ήταν πιο συναδελφικές. Σε επίπεδο μουσικών. Τώρα μπήκε μία φωνή, που θεωρώ πως μου έκανε μεγάλη τιμή. Η Ελευθερία Αρβανιτάκη είναι μία σταθερή αξία. Νιώθω, πολύ μικρός για να μιλήσω για την Ελευθερία. Μου έκανε πάρα πολύ μεγάλη εντύπωση πως δέχτηκε να το κάνει αυτό. Είναι μεγάλη χαρά για μένα. Ξέρεις το κακό με εμένα είναι ότι βλέπω τα πράγματα ρομαντικά και όχι απολύτως επαγγελματικά. Ότι δηλαδή φέρνοντας την Ελευθερία στον δίσκο θα πουλήσει, θα με γνωρίσουν κι άλλοι άνθρωποι και όλα αυτά. Ειλικρινά, ποτέ δεν σκέφτομαι έτσι. Δανείζομαι και αυτό το όνομα. Φέρνοντας την Ελευθερία στον δίσκο, ήξερα ότι θα πλουτύνει το αποτέλεσμα, ότι δεν θα την μειώσω, ούτε θα με μειώσει σίγουρα. Μουσικά σκέφτομαι… Η Ελευθερία άκουσε μία μελωδία, την αγάπησε και της το ζήτησα… Νιώθω πως είναι μία επιβράβευση αυτό.... Όχι, βέβαια ότι οι άλλοι που είχαν έρθει παλιότερα, φίλοι, μουσικοί, συνάδελφοι δεν έχουν αξία. Ο καθένας είναι στην θέση του. Όπως και η συμμετοχή του Ara Dinkjian, που δεν ήταν σχεδιασμένη. Όταν έγραψα το κομμάτι, μου ταίριαζε πάρα πολύ με τον Ara και αποφάσισα να του δώσω το όνομά του. Μετά σκέφτηκα «μήπως να βάλουμε να παίξει και κάτι ο Ara μέσα;» Και έτσι έγινε»

Τον έψαξες και τον πήρες τηλέφωνο;
«Ήταν εδώ. Κάποια στιγμή πέρυσι είχε έρθει. Αλλά, σέβομαι, αγαπώ και εκτιμώ ορισμένους ανθρώπους και έτσι ενώ ήταν εδώ και γράφαμε το κομμάτι δεν του είπα πως «θέλω να γράψεις κι εσύ στο δίσκο». Ντράπηκα... αλλά μετά τον πήρα τηλέφωνο, του έστειλα email και χάρηκε πάρα πολύ. Μου είπε ότι του κάνω μεγάλη τιμή και ότι κανείς δεν έχει γράψει ένα κομμάτι για τον ίδιο. Ετσι, του έστειλα το υλικό και μου το επέστρεψε έτοιμο»

Η επιλογή σου να ερμηνεύσεις για πρώτη φορά στα ελληνικά;
«Να πω την αλήθεια, παρότι το έκανα δεν ξέρω αν μπορώ να ερμηνεύσω ελληνικό τραγούδι...»

Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά. Το έχεις ξαναδοκιμάσει στην εργασία-cd του Πανεπιστημίου Αθηνών με τα μελοποιημένα ποιήματα του Παλαμά...
«Στον δίσκο του Παλαμά, είχα την αίσθηση ότι το κάνω για πρώτη φορά και δεν ένιωθα αυτόν το φόβο. Όταν, όμως συμβαίνει για δεύτερη φορά και τρίτη φορά αρχίζεις και υπολογίζεις κάποιες λεπτομέρειες. Δεν ξέρω, αν είμαι 100% ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα. Σαν τραγούδι το «Ονείρου Γη», που ερμηνεύω στην «Amalur», μ’ αρέσει πάρα, μα πάρα πολύ, αλλά σίγουρα ο κόσμος θα το κρίνει. Περισσότερο το έκανα σαν χειρονομία ευγνωμοσύνης, προς την χώρα που ζω. Δηλαδή, έφθανε κάποιος σ’ ένα σημείο πλέον και αναρωτιόταν «μα, τι; Σνομπάρει τώρα αυτός; Δεν μπορεί να πει ένα ελληνικό τραγούδι;» Αλλά, μην νομίζεις ότι είναι εύκολο… Μπορεί να μιλάω ελληνικά, αλλά είναι άλλο πράγμα το τραγούδι. Με άλλο σκεπτικό τραγουδάω. Κι αυτός ο ανατολίτικος τρόπος που τραγουδάω, στα ελληνικά μπορεί να πάει κάπου αλλού… Να γίνει διαφορετικό το αποτέλεσμα. Και τα ελληνικά δεν είναι εύκολη γλώσσα. Η αραβική είναι πιο τραγουδιστική γλώσσα. Ενώ η ελληνική απαιτεί και απαγγελία. Εντάξει, ήταν μία πρώτη εμπειρία κι έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα να κάνω. Όπως λέει ο φίλος μου ο Σαρπέλ, από τον Λίβανο «για να ικανοποιήσεις τον κόσμο είναι πάρα πολύ δύσκολο. Κοίτα πρώτα να ικανοποιήσεις τον εαυτό σου». Κι εγώ είμαι ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα, για την ώρα, γιατί μετά από χρόνια μπορεί να αλλάξω γνώμη. Παρότι, ποτέ δεν το έχω κάνει μέχρι σήμερα… Όσες φορές ακούω τις παλιές δουλειές μας, χαίρομαι. Είμαι πολύ υπερήφανος για αυτά που έχουμε κάνει»

Ποια είναι η γνώμη σου για την ελληνική μουσική;
«Σε όλα τα πράγματα στην ζωή υπάρχουν όλες οι πλευρές. Υπάρχουν λαϊκά τραγούδια και άλλα που είναι για τα μαγαζιά που πας και σπας πιάτα. Υπάρχουν και ακουστικά τραγούδια. Σε όλα αυτά βρίσκεις και καλά στοιχεία και κακά στοιχεία. Σε όλον τον κόσμο, όπως και στην Αραβία, στην Αρμενία, στην Τουρκία, στην Αγγλία, υπάρχει αυτή η κακή πλευρά της Pop. Αλλά υπάρχει και η καλή πλευρά της. Το λαϊκό δεν είναι κακό. Λαϊκός και Pop ήταν και ο Καζαντζίδης και ο Θεοδωράκης, οι Beatles και ο Μπετόβεν. Παλαιότερα οι άνθρωποι άκουγαν κλασσική μουσική, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν συνεχώς με παπιγιόν και πήγαιναν μόνο σε όπερες. Δεν μπορούμε να ισοπεδώσουμε λέγοντας ότι δεν υπάρχει σήμερα ελληνική μουσική. Υπάρχουν τα πάντα. Υπάρχει ένας Μάλαμας, υπάρχει και ο Αλκίνοος, υπάρχει κι ο Περίδης. Μιλάμε για δημιουργούς, που κάνουν τραγούδια. Υπάρχει και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου που κάνει διαφορετικά πράγματα. Δεν αναφέρομαι σε αυτούς, απλώς επειδή είναι καταξιωμένοι και έχουν κάνει όνομα. Δεν υπάρχουν και πάρα πολλοί. Αυτοί, όμως είναι καταξιωμένοι με την αξία τους... Από την άλλη μεριά, η Αρβανιτάκη είναι προσωπικότητα σαν τραγουδίστρια. Υπάρχουν και στον χώρο του λαϊκού τραγουδιού άνθρωποι που αξίζουν, καλοί συνθέτες. Κάνουν καταπληκτικές δουλειές, άσχετα εάν δεν μας αρέσουν, γιατί το τι σου αρέσει από τραγούδια και τραγουδιστές, έχει να κάνει με το γούστο. Σε αγγίζει κάτι ή δεν σε αγγίζει. Το καταλαβαίνεις ή δεν το καταλαβαίνεις. Τώρα μιλάμε για μουσική κι όχι για τα μαγαζιά. Από ‘κει και πέρα όταν πας για επιβίωση, καμιά σχέση δεν έχει με την μουσική…»

Τα πρώτα χρόνια στην Ελλάδα είχες συνεργαστεί και με την Δόμνα Σαμίου δισκογραφικά. Όταν είχες έρθει σε επαφή τότε με την ελληνική παραδοσιακή μουσική τι εντύπωση σου έκανε; Ένιωσες συγγένεια;
«Ναι, σίγουρα. Αυτή είναι μία αξία που δεν την αγγίζουμε. Είναι μία σταθερά. Αυτοί είναι άνθρωποι που φυλάνε την κληρονομιά αυτής της χώρας. Αυτά τα τραγούδια είναι Ευαγγέλιο. Τι να πω εγώ γι’ αυτά; Δεν μπορώ να πω κάτι, ούτε και για τον Χρόνη Αηδονίδη, ούτε για τα Ηπειρώτικα, ούτε για τα δημοτικά γενικά, ούτε για τα ρεμπέτικα… Αυτά είναι τα πλούτη μας. Δεν μπορώ να μιλήσω. Πριν αναφερόμουν σε αυτό που κάνω εγώ και κάνουν και άλλοι, που προσπαθούν για κάτι διαφορετικό, καινούργιο και σύγχρονο»

Υπάρχει δυσκολία σε σχέση με τη δισκογραφία;
«Κοίταξε, η δισκογραφία τώρα δεν πάει καλά, αλλά κάπου θα βγει αυτή η κατάσταση, δεν θα μείνει έτσι. Είναι η περίοδος που κάτι γίνεται .. Έρχονται τα πάνω - κάτω. Αλλά μην ξεχνάς, ό,τι είναι καινούργιο, πάντα έχει μία δυσκολία. Απαιτεί τον χρόνο του. Αυτή η περίοδος μπορεί να είναι σε πέντε χρόνια ή και μετά θάνατον…»

Οι δουλειές σου κρύβουν αρκετή μελέτη παραδοσιακών αρμένικων τραγουδιών ή ποιημάτων, όπως και αρκετών ειδών μουσικής. Ποιες είναι επιρροές σου ως μουσικός και ποιος ο ρόλος της παραδοσιακής μουσικής της χώρας σου στην μουσική σου;
«Δεν ξέρω αν αξίζω τον χαρακτηρισμό παραδοσιακός μουσικός. Δεν νομίζω πως είμαι. Δεν είμαι ο Πέτρο Λούκας Χαλκιάς, για παράδειγμα. Έχω ξεκινήσει με ευρωπαϊκή μουσική. Μετά ανακάλυψα ότι υπάρχουν διαφορετικές μουσικές, που κρύβουν τεράστια κληρονομιά. Είτε στην αραβική μουσική, είτε στην αρμένικη.
Γιατί εγώ παρόλο που είμαι Αρμένης, την αρμένικη μουσική δεν την ήξερα όταν ήμουν μικρός. Ήξερα, όμως τους Beatles. Όπως είναι και τα σημερινά παιδιά στην ηλικία των 15 έως 20 χρονών, ξέρουν τους Doors, αλλά όχι τον Πέτρο Λούκα. Αλλά, είναι φυσιολογικό. Μπορεί να έχουν πάει στον πύργο του Άϊφελ, αλλά δεν έχουν πάει Ακρόπολη. Όλα αυτά είναι φτιαγμένα έτσι που για να ακούσεις Πέτρο Λούκα, πρέπει έχεις «κάτσει», πια… Αν έχεις «φωτιά» μέσα σου, θέλεις ν’ ακούσεις πιο νεανικά πράγματα. Φαίνεται, πως το ‘χει φτιάξει έτσι ο Θεός. Αν είσαι νέο παιδί και ακούς τέτοια πράγματα, στο σχολείο θα σε παρεξηγούν… Αλλά, ξεφύγαμε…»

Ναι, μου έλεγες για τον εαυτό σου…
«Ναι, ότι δεν είμαι παραδοσιακός μουσικός, αλλά… Όταν λες την αλήθεια πεινάς. Είμαι και παραδοσιακός μουσικός. Τι να πω; Ότι δεν μπορώ να παίξω και παραδοσιακά; Λάθος, γιατί παίζω. Έχω παίξει. Το ούτι ας πούμε το χρησιμοποιώ και με διαφορετικούς τρόπους, έχει έναν διαφορετικό ήχο. Το καλό σ’ όλα αυτά είναι ότι αγαπώ και μ’ αρέσει αυτό που κάνω. Κοιμάμαι ήσυχος. Δεν θα κοροϊδέψω κανέναν με την μουσική μου. Αυτή είναι η μουσική μου και δεν κάθομαι την ώρα που γράφω μουσική να λέω «θα κάνω αυτό, για να σπάσει αυτό, για να γίνει έτσι και να κάνω σουξέ». Κοιτάω μέσα στη μουσική, ότι όλοι παίρνουμε από παντού. Δεχόμαστε νέα στοιχεία. Πολλά δικά μου κομμάτια είναι από πειράματα και αυτό φαίνεται και στις δουλειές μου. Υπάρχει και η ευρωπαϊκή ιδέα μέσα και η ανατολίτικη και η ελληνική. Όταν ήρθα δεν γνώριζα τους μονούς ρυθμούς. Τους έμαθα εδώ. Όλα αυτά είναι μέσα μου και τα βγάζω. Ένα ενιαίο πράγμα που περιέχει όλες μου τις επιρροές. Σαν να αλέθω, τα έχω ζήσει όμως και πάνω απ’ όλα είναι ο προσωπικός ήχος και το ύφος. Γιατί έχει σημασία να κάνεις κάτι που να ‘χει προσωπικότητα. Το ρεζουμέ να δίνει κάτι προσωπικό. Είναι πολύ σημαντικό»