All Along The Watchtower

ALL ALONG THE WATCHTOWER

"There must be some way out of here" said the Joker to the thief,
"There's too much confusion, I can't get no relief.
Businessmen, they drink my wine, plowmen dig my earth.
None of them along the line know what any of it is worth."

"No reason to get excited," the thief, he kindly spoke,
"There are many here among us who feel that life is but a joke.
But you and I, we've been through that, and this is not our fate,
So let us not talk falsely now, the hour is getting late."

All along the watchtower, Princes kept the view.
While all the women came and went, barefoot servants, too.
Outside in the distance a wildcat did growl.
Two riders were approaching and the wind began to howl.


Η πρώτη εκτέλεση του «All Along The Watchtower» ανήκει στον folk-Rock μουσικό και ποιητή Bob Dylan και περιλαμβάνεται στο δίσκο «John Wesley Harding» που κυκλοφόρησε στις 27 Δεκεμβρίου 1967 και που χαρακτηρίζεται από τη ριζική απομάκρυνση του Dylan από το ύφος των προηγούμενων ηχογραφήσεών του.

Το τραγούδι γράφτηκε μια θυελλώδη νύχτα με καταιγίδα. Ο Bob Dylan δεν μπορούσε να κοιμηθεί και, όπως και πολλά άλλα τραγούδια, έγραψε το «All Along The Watchtower» σχεδόν αμέσως, χωρίς σκέψη, σαν σε αυτόματη γραφή. Το τραγούδι το εμπνεύστηκε μετά από ένα ατύχημα που είχε με τη μοτοσικλέτα του και το οποίο σηματοδότησε τη στροφή της καριέρας του.
Μετά το ατύχημα ο Dylan διάβαζε σε καθημερινή βάση τη Βίβλο. Έτσι, όπως και σε πολλά από τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου «John Wesley Harding», οι στίχοι του «All Along The Watchtower» περιέχουν αναφορές που παραπέμπουν στη Βίβλο (Ησαΐας, κεφάλαιο 21:5-9) και στην Αποκάλυψη. Μάλιστα, η ίδια η λέξη «Watchtower» (ελληνικά: σκοπιά) χρησιμοποιείται αρκετές φορές στην Παλαιά Διαθήκη και είναι και το όνομα του επίσημου περιοδικού των μαρτύρων του Ιεχωβά. Ο John Wesley, από τον τίτλο του δίσκου, ήταν ο ιδρυτής της Εκκλησίας των Μεθοδιστών. Η Εκκλησία των Μεθοδιστών ιδρύθηκε από τον John Wesley στις 24 Μαΐου 1738. Στις 24 Μαΐου του 1941 γεννήθηκε ο Bob Dylan και οι συμβολισμοί δεν σταματούν εδώ…

Οι στίχοι του Bob Dylan έχουν γίνει συχνά αντικείμενο κριτικής. Η γλώσσα που χρησιμοποιούσε ήταν ασυνήθιστη και τραβούσε την προσοχή αντιπαραβάλλοντας λέξεις και εικόνες που πολλές φορές δεν συνδέονταν μεταξύ τους. Αντιθέτως, το «All Along The Watchtower» είναι λιτό και η γλώσσα του απλή. Αποτελείται μόνο από τρεις στροφές χωρίς να υπάρχει ρεφρέν. Υπάρχει, όμως, νόημα. Το τραγούδι απεικονίζει μία συνομιλία μεταξύ δύο ανθρώπων, ενός παλιάτσου κι ενός ληστή, με θέμα τις δυσκολίες της ζωής.

«"There must be some way out of here" said the Joker to the thief» («Πρέπει να υπάρχει μια διέξοδος από δω» είπε ο παλιάτσος στο ληστή)
Προσέξτε πως αρχίζει το τραγούδι ο Bob Dylan. Μας βάζει στη μέση μιας συνομιλίας και ξεκινάει με μια επείγουσα δήλωση. Δεν γνωρίζουμε που βρίσκονται ο παλιάτσος και ο ληστής αλλά ξέρουμε ότι θέλουν να δραπετεύσουν. Τα λόγια του παλιάτσου έχουν έναν τόνο απόγνωσης και αγωνίας, με αποτέλεσμα η αίσθηση του δράματος να είναι άμεση. Ο παλιάτσος και ο ληστής είναι αρχέτυποι χαρακτήρες οι οποίοι έχουν υπάρξει σε πολλές ιστορίες, με τη μία ή με την άλλη μορφή, εδώ και χιλιάδες χρόνια. Με αυτούς τους δύο χαρακτήρες, ο Dylan προσδίδει μια διαχρονικότητα στην ιστορία του τραγουδιού. Θα μπορούσε να είναι μία παραβολή, η ουσία της οποίας παραμένει η ίδια σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Τόσο ο παλιάτσος όσο και ο ληστής είναι περιθωριακοί και παρείσακτοι καθώς είναι πρόσωπα που θεωρούνται «απόβλητα» της κοινωνίας.


"There's too much confusion, I can't get no relief.
Businessmen, they drink my wine, plowmen dig my earth.
None of them along the line know what any of it is worth."
(«Υπάρχει πάρα πολλή αναστάτωση, δεν μπορώ να ησυχάσω.
Επιχειρηματίες πίνουν το κρασί μου, αγρότες σκάβουνε τη γη μου.
Κανένας τους δεν ξέρει πέρα για πέρα τι αξίζει από αυτά»).

Οι υπόλοιποι στίχοι της πρώτης στροφής μας λένε για ποιο λόγο θέλει να δραπετεύσει ο παλιάτσος. Φαίνεται ότι όλοι τον εκμεταλλεύονται και κανένας δεν εκτιμά την αξία του. Λέγεται ότι τους στίχους αυτούς τους έγραψε ο Dylan επειδή πίστευε πως τα στελέχη της δισκογραφικής εταιρείας τον εξαπατούσαν στα έσοδα από τα πνευματικά δικαιώματα.


"No reason to get excited," the thief, he kindly spoke,
"There are many here among us who feel that life is but a joke.
But you and I, we've been through that, and this is not our fate,
So let us not talk falsely now, the hour is getting late."
(«Δεν υπάρχει λόγος να συγχύζεσαι», είπε ευγενικά ο ληστής.
«Υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που θεωρούν ότι η ζωή είναι μόνο ένα αστείο.
Αλλά εσύ κι εγώ, τα περάσαμε αυτά και δεν είναι αυτή η μοίρα μας.
Ας μη μιλάμε επιπόλαια, λοιπόν. Η ώρα περνάει»).

Η δεύτερη στροφή αρχίζει με τον ληστή να μιλάει ευγενικά στον παλιάτσο. Με τη χρήση της λέξης «kindly», καταλαβαίνουμε ότι ο ληστής είναι συμπονετικός και, ίσως, καταλαβαίνει την αξία του παλιάτσου. Κατόπιν, συνεχίζει παρατηρώντας ότι πολλά άτομα γύρω τους δεν αντιμετωπίζουν τη ζωή τόσο σοβαρά όσο θα έπρεπε. Έτσι, ενώ οι άλλοι βρίσκονται σε πλήρη σύγχυση νομίζοντας ότι η ζωή είναι ένα αστείο, οι δύο πρωταγωνιστές του τραγουδιού ξέρουν πολύ καλά ότι η ζωή δεν είναι έτσι και με όλα αυτά που έχουν περάσει βρίσκονται σε θέση να εκτιμούν την αξία της και να καταλαβαίνουν πόσο σημαντικό είναι γι’ αυτούς να υπάρχει ειλικρίνεια μεταξύ τους.

Ο τελευταίος στίχος της στροφής, μας επαναφέρει στην πλοκή της ιστορίας με τον ληστή να λέει ότι η ώρα περνάει. Αυτό μπορεί να είναι κάποιος υπαινιγμός της θνησιμότητάς τους ή να προαναγγέλλει μια αλλαγή στην κοινωνία και να δείχνει μ’ αυτό τον τρόπο ότι επίκειται κάποια δράση. Γεγονός είναι ότι η στιχομυθία μεταξύ του παλιάτσου και του ληστή θυμίζει τη σκηνή που περιγράφεται στη Καινή Διαθήκη, με τους δύο ληστές που σταυρώθηκαν μαζί με τον Ιησού. Ο ένας ληστής, που δεν πίστεψε στο Χριστό, ήταν κυνικός και σαρκαστικός σαν τον παλιάτσο. Ο άλλος ληστής ήταν ταπεινός, πίστεψε στον Ιησού και ζήτησε από Αυτόν συγχώρεση για τις αμαρτίες του. Για άλλη μια φορά, λοιπόν, βλέπουμε ότι υπάρχει θρησκευτικός συμβολισμός στο τραγούδι και, αν μη τι άλλο, φαίνεται πόσο επηρεάστηκε ο Bob Dylan από τη Βίβλο.


“All along the watchtower, Princes kept the view.
While all the women came and went, barefoot servants, too.
Outside in the distance a wildcat did growl.
Two riders were approaching and the wind began to howl”
(Από τη σκοπιά οι πρίγκιπες κοιτάξανε τη θέα
Ενώ όλες οι γυναίκες και οι ξυπόλητοι υπηρέτες πηγαινοέρχονταν
Έξω μακριά μια αγριόγατα βρυχήθηκε
Δύο καβαλάρηδες πλησίαζαν και ο αέρας άρχισε να ουρλιάζει)

Στην αρχή του τελευταίου κουπλέ, το σκηνικό ξαφνικά αλλάζει χωρίς να γίνεται κατανοητό το πώς συνδέονται αυτοί οι στίχοι με τους προηγούμενους. Σε αντίθεση με τα δύο πρώτα κουπλέ, που περιλάμβαναν τη συνομιλία του παλιάτσου με το ληστή, αυτό εδώ ξεδιπλώνεται σχεδόν με κινηματογραφικό τρόπο καθώς περιέχει μόνο οπτικά στοιχεία. Αυτή η νέα σκηνή περιλαμβάνει πρίγκιπες, γυναίκες, ξυπόλητους υπηρέτες, τοποθετώντας χρονικά την ιστορία κάπου στο παρελθόν. Αυτές οι φιγούρες που φρουρούν το κάστρο φαίνεται να αντιπροσωπεύουν την δομή της υπάρχουσας κοινωνίας. Το ερώτημα, όμως, είναι από ποιους φυλάγονται.


Ο βρυχηθμός της αγριόγατας που ακούγεται από μακριά ίσως να συμβολίζει την αδάμαστη δύναμη της φύσης που κρύβεται λίγο πέρα από το κάστρο. Ξαφνικά, βλέπουμε δύο καβαλάρηδες να πλησιάζουν. Με τις τέσσερις μόνο λέξεις του στίχου «Two riders were approaching», τα δύο πρώτα κουπλέ συνδέονται με το τελευταίο. Ο παλιάτσος και ο ληστής πλησιάζουν το κάστρο με έναν τρόπο που θυμίζει κινηματογραφικό πλάνο, μόνο που εδώ η εικόνα αυτή τοποθετείται στο τέλος της ιστορίας και όχι στην αρχή. Εμείς ήδη γνωρίζουμε ότι θέλουν να εδραιώσουν ένα διαφορετικό σύνολο αρχών που να βασίζεται στην αξία της ανθρώπινης ζωής.

Ο παλιάτσος, ο ληστής και η αγριόγατα τοποθετούνται έξω από το κάστρο το οποίο κατοικείται από πρίγκιπες και υπηρέτες. Έτσι, έχουμε από τη μία πλευρά τους ανεξάρτητους ξένους και από την άλλη μία άκαμπτη ισχυρή ιεραρχία. Η άφιξη των δύο καβαλάρηδων στο φρουρούμενο κάστρο υπαινίσσεται την επικείμενη σύγκρουση και αντιπαράθεση. Ο τελευταίος δε στίχος του τραγουδιού ενισχύει αυτόν τον υπαινιγμό διανθίζοντας την ατμόσφαιρα με το ουρλιαχτό του ανέμου.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Bob Dylan ολοκληρώνει το τραγούδι είναι καταπληκτικός. Μέσα σε ένα διάστημα λίγων στίχων καταφέρνει να χωρέσει πολλά και σημαντικά στοιχεία:

• Συνοψίζει την ίδια του τη ζωή. Λαμβάνοντας υπόψη τις προηγούμενες προσπάθειές του να κάνει αιχμηρά σχόλια σχεδόν για τα πάντα, και το παραλίγο μοιραίο ατύχημά του με τη μοτοσικλέτα, είναι δύσκολο να μη δεις στο πρόσωπο του ίδιου του Dylan τον παλιάτσο του τραγουδιού. Τώρα έχει μάθει ότι η ζωή δεν είναι ένα αστείο και αντιλαμβάνεται τη διαφορά μεταξύ των καλλιτεχνών και των παρείσακτων, που καταλαβαίνουν τη σοβαρότητα της ζωής, σε αντίθεση με τους επιχειρηματίες που μεταχειρίζονται την τέχνη του απλά ως εμπορεύσιμο προϊόν.

• Προσδιορίζει το πρωταρχικό ζήτημα της εποχής μας που είναι η έλλειψη σεβασμού στις ανθρώπινες αξίες. Μ’ αυτό το θέμα έχουν ασχοληθεί σύγχρονοι στοχαστές και διανοούμενοι, μεταξύ των οποίων και ο Ken Wilber ο οποίος εισήγαγε τον όρο «flatland» (επίπεδη χώρα), χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται ευρέως, παρόμοια με την «έρημη χώρα» του Joyce, όπου τα πάντα φαίνονται ουδέτερα και απαλλαγμένα από κάθε αξία. Εδώ ο Dylan κρατάει αποστάσεις από τη θεματολογία των προηγούμενων τραγουδιών του και επικεντρώνεται σε ένα πιο ουσιαστικό στοιχείο: στις ανθρώπινες αξίες εναντίον της καθιερωμένης νέας τάξης πραγμάτων.

• Προωθεί το θέμα του με μία ισχυρή δραματική δομή. Βέβαια, από την άποψη της παραδοσιακής δραματουργίας, σχεδόν τίποτα δεν συμβαίνει στην ιστορία του τραγουδιού. Απλά, δύο καβαλάρηδες μιλάνε μεταξύ τους. Αυτή η ιστορία μετά βίας θα μπορούσε να ήταν η πρώτη πράξη κάποιου ολοκληρωμένου έργου. Με τον επανειλημμένο υπαινιγμό μιας επικείμενης σύγκρουσης, και με τον προσδιορισμό των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, ο Dylan μας κρατά σε αγωνία και αναρωτιόμαστε τι θα συμβεί μετά. Το τέλος του τραγουδιού θυμίζει τους τελευταίους στίχους του διάσημου ποιήματος “The Second Coming’’ (Η Δευτέρα Παρουσία), που έγραψε το 1919 ο William Butler Yeats. Το ποίημα του Yeats αντανακλά την πεποίθησή του ότι κάποιος Θεός θα εμφανιστεί στη γη, δεν διευκρινίζει όμως ποιος θα είναι αυτός ο Θεός. Κορυφώνεται άλλωστε μ’ ένα ερώτημα: «And what rough beast, its hour come round at last, slouches towards Bethlehem to be born?» («Και ποιο ανήμερο θεριό, μια που ήρθε τέλος η ώρα του / μουντά βαδίζει για να γεννηθεί προς τη Βηθλεέμ;»). Και στις δύο περιπτώσεις οι στίχοι αφήνουν τον αναγνώστη να συλλογιστεί το αναπόφευκτο, την ένταση και τις συνέπειες της επερχόμενης σύγκρουσης.


Ο Bob Dylan επισήμανε ότι τα γεγονότα που περιγράφονται στους στίχους του «All Along The Watchtower» είναι σε αντίστροφη σειρά. Σύμφωνα με το νόημα και τη λογική, το τραγούδι θα έπρεπε να αρχίζει με την τελευταία στροφή («All along the watchtower…») όπου πλησιάζουν οι καβαλάρηδες και να συνεχίζει από το σημείο όπου αρχίζει το τραγούδι με τους πλέον διάσημους εναρκτήριους στίχους «There must be some way out of here, said the Joker to the Thief» (πρέπει να υπάρχει κάποια διέξοδος από δω, είπε ο παλιάτσος στο ληστή).

Μερικοί ισχυρίζονται ότι το Witch’s Hat του Prospect Park στη Minneapolis ήταν μέρος της έμπνευσης του τραγουδιού. Το Prospect Park είναι ιστορικό σημείο της πόλης και το Witch’s Hat βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο της. Ο Bob Dylan είχε μετακομίσει στη Minneapolis το 1959 και πολλοί πιστεύουν ότι το Witch’s Hat (ελληνιστί «το καπέλο της μάγισσας») του έδωσε την ιδέα για τη σκοπιά (watchtower).

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τον Dylan σε ένα ύφος ήρεμου folk τραγουδιού, όπου ακούγεται μόνο μια ακουστική κιθάρα, ένα μπάσο, μία φυσαρμόνικα και drums ακολουθώντας την αντίστοιχη ήρεμη ατμόσφαιρα του δίσκου στον οποίο συμπεριλήφθηκε το τραγούδι. Το ίδιο τραγούδι, όμως, γνώρισε και πολλές άλλες εκτελέσεις, από τον Eric Clapton και τον Bryan Ferry μέχρι τους U2 και τον Elton John, και από τον Lenny Kravitz και τον Prince μέχρι τον… Διονύση Σαββόπουλο και τους Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα (με ελληνικό τίτλο «Ο Παλιάτσος και ο Ληστής»). Η καλύτερη, όμως, εκτέλεση είναι αυτή του Jimi Hendrix.

Το κατά Jimi Hendrix «All Along The Watchtower» περιλαμβάνεται στον κλασικό δίσκο «Electric Ladyland» που κυκλοφόρησε το 1968, μερικούς μήνες μετά την πρώτη κυκλοφορία του τραγουδιού από τον Bob Dylan.

Όλα ξεκίνησαν από ένα πάρτυ όπου είχανε πάει ο Jimi Hendrix και ο κιθαρίστας των Traffic, Dave Mason. Οι δύο φίλοι πιάσανε κουβέντα σχετικά με τον καινούργιο τότε δίσκο του Bob Dylan «John Wesley Harding» ο οποίος περιείχε και το «All Along The Watchtower». Ο Hendrix, ο οποίος ήταν μεγάλος fun του Dylan, σχολίασε τότε ότι θα του άρεσε να διασκευάσει το τραγούδι. Ο ίδιος είχε πει:

- Όλοι εκείνοι που δεν τους αρέσουν τα τραγούδια του Bob Dylan πρέπει να διαβάσουν τους στίχους του. Είναι γεμάτοι με τις χαρές και τις λύπες της ζωής. Εγώ είμαι σαν τον Dylan: κανένας από τους δυο μας δεν μπορεί να τραγουδήσει φυσιολογικά. Μερικές φορές παίζω τραγούδια του Dylan και μοιάζουν τόσο πολύ με μένα που είναι σαν να τα έγραψα εγώ. Έχω την αίσθηση ότι το «All Along The Watchtower» είναι ένα τραγούδι που θα μπορούσα να το είχα γράψει εγώ αλλά είμαι βέβαιος ότι δεν θα το τελείωνα ποτέ. Σκεπτόμενος τον Dylan, θεωρώ συχνά ότι δεν θα μπορούσα ποτέ να γράψω τις λέξεις με τον τρόπο που το κατορθώνει αυτός. Θα ήθελα να με βοηθήσει γιατί έχω πολλά τραγούδια που δεν μπορώ να τελειώσω. Γράφω μερικές λέξεις στο χαρτί και δεν μπορώ να προχωρήσω παραπέρα. Αλλά τώρα τα πράγματα πάνε καλύτερα, έχω περισσότερη αυτοπεποίθηση…».

Το ίδιο βράδυ, της 21ης Ιανουαρίου του 1968, ο Dave Mason και ο Jimi Hendrix ηχογράφησαν τη δική τους εκδοχή του «All Along The Watchtower» στο στούντιο Electric Ladyland στη Νέα Υόρκη. Παρών στο στούντιο ήταν και ο 26χρονος τότε κιθαρίστας των Rolling Stones, Brian Jones. Ο Jones έπαιξε πιάνο σε μερικές από τις αρχικές ηχογραφήσεις αλλά όχι και στην τελική εκτέλεση.

Ενώ η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού ήταν πολύ αργή και μινιμαλιστική (σε συνδυασμό με την ήρεμη folk ερμηνεία του Bob Dylan), η απόδοση του Hendrix είναι εντελώς διαφορετική και πιο σκληρή, με την ερμηνεία του και την ηλεκτρική κιθάρα να μοιάζουν με ουρλιαχτό. Ο Hendrix ενορχήστρωσε εκ νέου το τραγούδι ώστε να συμπεριλάβει μερικά σόλο ηλεκτρικής κιθάρας στα μέρη όπου στην εκτέλεση του Dylan υπήρχαν σόλο φυσαρμόνικας. Αυτή η νέα ενορχήστρωση και ριζική ανακατασκευή του τραγουδιού είναι που συμπεριλήφθηκε τελικά στο «Electric Ladyland», τον τρίτο και τελευταίο δίσκο που ηχογράφησε ο Jimi Hendrix με τους Experience, και αναμφισβήτητα τον πιο πειραματικό και φιλόδοξο.


Την εποχή που ο Jimi Hendrix ηχογράφησε το «All Along The Watchtower» έπαιζε με τους Jimi Hendrix Experience, τους οποίους αποτελούσαν ο Jimi Hendrix στην κιθάρα, ο Noel Redding στο μπάσο και ο Mitch Mitchell στα drums. Γι’ αυτό το τραγούδι, εντούτοις, δεν έπαιξε μπάσο ο Redding αλλά ο ίδιος ο Hendrix.
Ο Redding έπαιζε κιθάρα και στο συγκρότημα Fat Mattress (στα ελληνικά: «παχιά στρώματα»), τους οποίους ο Hendrix αποκαλούσε κοροϊδευτικά «Thin Pillow» («λεπτό μαξιλάρι»). Ο Hendrix ένιωθε συχνά ότι ο Redding δεν έπαιζε με την καρδιά του μπάσο στους Jimi Hendrix Experience και πίστευε ότι ο λόγος ήταν επειδή ήταν περισσότερο συγκεντρωμένος στους Fat Mattress. Αυτός ήταν κι ένας από τους λόγους που τον αντικατέστησε με τον Billy Cox.

Πάντως, κατά μία άλλη εκδοχή, λέγεται ότι η εκτέλεση που ήθελε να ηχογραφήσει ο Jimi Hendrix δεν άρεσε στον Noel Redding και ο τελευταίος αποχώρησε εκνευρισμένος από το στούντιο ηχογράφησης. Σε μία συνέντευξη που έδωσε ο Redding πριν το θάνατό του είπε ότι προτιμούσε την εκτέλεση του Bob Dylan.
Λέγεται μάλιστα ότι μετά την κυκλοφορία του «All Along The Watchtower» από τον Jimi Hendrix, ο Noel Redding πήγε σε συναυλία του Bob Dylan και ο Dylan τον εγκωμίασε για τον τρόπο που έπαιξε μπάσο στο τραγούδι χωρίς να γνωρίζει ότι τελικά δεν ήταν αυτός που έπαιξε μπάσο αλλά ο ίδιος ο Jimi Hendrix!

Noel Redding

Κιθάρα στο τραγούδι έπαιξε ο Dave Mason ο οποίος χρησιμοποίησε μια 12χορδη ακουστική κιθάρα για να παίξει το ρυθμό. Το μακρύτερο σόλο του τραγουδιού (μεταξύ του δεύτερου και του τελευταίου κουπλέ) συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο διάσημων σόλο κιθάρας. Για το σόλο χρησιμοποιήθηκε slide κιθάρα, παιγμένη με… αναπτήρα (!) κι αφού ο Hendrix δοκίμασε πολλά άλλα αντικείμενα προκειμένου να βγάλει τον ήχο που είχε στο μυαλό του. Το σόλο περιέχει επίσης και ένα μέρος wah-wah καθώς και ηχώ στο μεσαίο τμήμα του.

Dave Mason

Μόλις κυκλοφόρησε το single, το Σεπτέμβριο του 1968, γνώρισε αμέσως επιτυχία φτάνοντας στο Νο 20 των charts των Η.Π.Α., όπου και παρέμεινε 9 εβδομάδες, χαρίζοντας στον Hendrix τη μοναδική του Top 40 επιτυχία (αντίθετα με τη Μεγάλη Βρετανία όπου ο Jimi Hendrix ήταν πιο δημοφιλής και μερικά τραγούδια του είχαν ήδη μπει στα charts πριν γίνει γνωστός στην Αμερική).

Ο Bob Dylan είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ μ’ αυτή την παραλλαγή του τραγουδιού του, που για αρκετά χρόνια το έπαιζε με τον τρόπο που το ηχογράφησε ο Jimi Hendrix, χρησιμοποιώντας κι αυτός ηλεκτρική κιθάρα, αναγνωρίζοντας έτσι το αριστοτεχνικό άγγιγμα του μεγάλου κιθαρίστα. Άλλωστε ο τρόπος που χειρίστηκε το τραγούδι ο Jimi Hendrix ήταν εντελώς διαφορετικός και αποκαλυπτικός. Ακούγοντας κανείς την πρώτη εκτέλεση διαπιστώνει ότι ο Bob Dylan έδωσε βάρος στους συμπαγείς στίχους του τραγουδιού, με τη μουσική να έχει το δεύτερο ρόλο και να συμμετέχει διακριτικά στην ιστορία. Στην εκτέλεση όμως του Hendrix, διαπιστώνουμε τρία στοιχεία:

• Η μουσική συμμετέχει στην ιστορία του τραγουδιού, παράλληλα με τους στίχους. Ως παράδειγμα, ακούστε τα drums και τις κιθάρες στην αρχή του τραγουδιού. Το beat αρχίζει, εντείνεται, και έπειτα σταματάει. Αντίστοιχα με τους στίχους, η μουσική δύναμη του τραγουδιού υπαινίσσεται τη μελλοντική δράση και ένταση χωρίς να την απελευθερώνει. Αυτό το επινόημα επαναλαμβάνεται σε ολόκληρο το τραγούδι, με την κιθάρα να «κάνει πίσω» την κατάλληλη στιγμή ώστε να επιστρέφει το τραγούδι στον βασικό και ήρεμο ρυθμό του.
• Ο ήχος της κιθάρας αντιπροσωπεύει τη σύγχυση την οποία βιώνει ο παλιάτσος του τραγουδιού. Η κιθάρα ερμηνεύει τον ρόλο του παλιάτσου ξεπερνώντας πολλές φορές τις όποιες προσδοκίες μας από τον ήχο της. Οι νότες της ακούγονται παραμορφωμένες, ενώ η χρήση του wah-wah στο πεντάλ, καθώς και άλλων τεχνασμάτων, εκτός από το γεγονός ότι συμβολίζει έναν αποπροσανατολισμό, δημιουργεί επιπλέον κι ένα σχεδόν… απάνθρωπο ηχητικό τοπίο.
• Το τρίτο στοιχείο, και αυτό που πλαισιώνει και καθορίζει ολόκληρο το τραγούδι, είναι τα επαναλαμβανόμενα και κλιμακωτά ανεβάσματα. Την πρώτη φορά που ακούγεται είναι στην αρχή του πρώτου break της κιθάρας, ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο κουπλέ. Στο επόμενο –και μεγαλύτερο- break, μεταξύ δεύτερου και τρίτου κουπλέ, η κιθάρα «ανεβαίνει» ακόμα πιο ψηλά και στο τέλος του τραγουδιού πάει ακόμα ψηλότερα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το τραγούδι «ανεβαίνει» βαθμιαία όλο και πιο ψηλά φτάνοντας στην επιθυμητή νότα στο τέλος του τραγουδιού. Και τότε την επαναλαμβάνει επανειλημμένως δημιουργώντας έναν παθιασμένο ήχο συμβολίζοντας όχι μόνο το ουρλιαχτό του ανέμου του τελευταίου στίχου, αλλά και την αυξανόμενη ένταση και επικείμενη σύγκρουση για την οποία μας προετοιμάζει σαφέστατα το τραγούδι. Η μουσική, όπως και οι στίχοι, τελειώνει σ’ αυτή τη νότα χωρίς να γίνεται η έκρηξη αλλά υποδεικνύοντας κάποια μελλοντική δράση.

Ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που διασκεύασαν το «All Along The Watchtower» είναι και ο Δημήτρης Πουλικάκος. Το τραγούδι λέγεται «Γύρω-γύρω στη σκοπιά» και οι στίχοι του Πουλικάκου είναι οι εξής:

Θα υπάρξει μια διέξοδος, είπε ο παλιάτσος στο ληστή
γύρω μας βλέπω σύγχυση, γαλήνη δε θα βρεις
εμπόροι πίνουν το κρασί μας, κι άλλοι σκάβουν τη γη
κανένας νόμος δεν ισχύει, τα πάντα έχουν χαθεί.

Δε χρειάζεται ν' ανησυχείς, ήταν τα λόγια του ληστή
βρίσκονται δω πολλοί από μας, που 'χουν γι' αστείο τη ζωή
κι ας μη μας ήτανε γραφτό, τα 'χουμε ζήσει όλα αυτά
ας μη μιλάμε πια λοιπόν, η ώρα είναι αργά.

Γύρω-γύρω στη σκοπιά, πρίγκιπες ξαγρυπνούν
καθώς γυναίκες και παιδιά, ξυπόλητοι περνούν
κάπου απ' έξω μακριά, αγριόγατος βογκάει
πλησιάζουν καβαλάρηδες, τ' αγέρι λυσσομανάει.

Η πιο γνωστή ελληνική εκτέλεση είναι αυτή του Διονύση Σαββόπουλου. Το τραγούδι έχει τίτλο «Ο Παλιάτσος και ο Ληστής» (μετάφραση του στίχου «the Joker and the thief») και συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο «Μπάλλος» που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 1971. Οι ελληνικοί στίχοι, στην εκδοχή του Σαββόπουλου, είναι οι εξής:

Ήρθα τρεχάτος μέχρι εδώ, είπε ο παλιάτσος στο ληστή
Κι αν σου 'χει μείνει μια σταλιά ντροπή, δώσε λιγάκι προσοχή
Εμπόροι πίνουν το κρασί μας, και κλέβουνε τη γη
Εσύ είσαι η μόνη μας ελπίδα, περιμένουμε να 'ρθείς

Τα παίρνεις όλα πολύ στα σοβαρά, ήταν τα λόγια του ληστή
Έχουν περάσει όλα αυτά, πάει καιρός πολύς
Εδώ απάνω στα βουνά, δεν δίνουν δυάρα τσακιστή
για ό,τι έχει κερδηθεί, για ό,τι έχει πια χαθεί

Πίσω απ' του κάστρου τη σκοπιά οι πρίγκιπες κοιτούν
καθώς γυναίκες και παιδιά, τρέχουν για να σωθούν
Κάπου έξω μακριά, ο άνεμος βογκά
ζυγώνουν καβαλάρηδες με όπλα και σκυλιά

Ο Διονύσης Σαββόπουλος μιλώντας για τα δύο τραγούδια του Bob Dylan που είχε διασκευάσει, το «All Along The Watchtower» και το «The Wicked Messenger» (με τίτλο «Άγγελος Εξάγγελος»), είχε πει:
- Ήταν εξαιρετικά τραγούδια. Τόσο που στάθηκε αδύνατο να περιοριστώ στο ρόλο του αναγνώστη. Ήθελα να τα γυρίσω στη γλώσσα μου.
Παρόλα αυτά οι στίχοι του Σαββόπουλου, σε αντίθεση με αυτούς του Πουλικάκου, δεν είναι πιστοί στους αυθεντικούς χάνοντας ταυτόχρονα το νόημα και το συμβολισμό τους.

Τη διασκευή του Σαββόπουλου τραγούδησαν και οι Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας που συμπεριέλαβαν το τραγούδι, σε ζωντανή ηχογράφηση, στο δίσκο «Αν Υπάρχει Λόγος» που κυκλοφόρησε το 1992. Η ίδια ηχογράφηση περιλαμβάνεται και στο διπλό album «Παράλληλη Δισκογραφία», που κυκλοφόρησε το 1997, μόνο που από λάθος ο αγγλικός τίτλος του τραγουδιού αναφέρεται ως «All Along The Match Tower». Οι αδερφοί Κατσιμίχα παρουσίασαν μία εκτέλεση πιο ηλεκτρική από εκείνη του Σαββόπουλου και πιο κοντινή σ’ αυτήν του Jimi Hendrix. Επίσης, έκαναν κάποιες μικρές αλλαγές στους στίχους. Έτσι, στην εισαγωγή προτίμησαν το στίχο «Θα υπάρχει μια διέξοδος…» ενώ το «Πίσω απ’ του κάστρου τη σκοπιά» έγινε «Πάνω απ’ του κάστρου τη σκοπιά». Επιπλέον, στο τέλος του τραγουδιού επαναλαμβάνουν την πρώτη στροφή σε αντίθεση με τον Σαββόπουλο που επαναλαμβάνει την τρίτη. Και στην περίπτωση των Κατσιμίχα, η υιοθέτηση των στίχων του Σαββόπουλου στέρησε από το τραγούδι το νόημα και το συμβολισμό των αυθεντικών στίχων.

Το ίδιο τραγούδι ερμήνευσε και η Καλλιόπη Βέττα και περιλαμβάνεται στο δίσκο «Καλειδοσκόπιο» που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2001.


Το ιρλανδέζικο ροκ συγκρότημα των U2, έπαιξε για πρώτη φορά μία εκτέλεση του «All Along The Watchtower» κατά τη διάρκεια του Boy Tour το 1981. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Joshua Tree Tour το 1987, οι U2 έπαιξαν για δεύτερη φορά το τραγούδι στο Embarcadero Center του San Francisco με έναν επιπλέον στίχο που πρόσθεσε ο Bono («All I got is a red guitar, 3 chords and the truth»).

Αυτή η απόδοση συμπεριλήφθηκε αργότερα σε μία σκηνή του Rockumentary «Rattle and Hum» που κυκλοφόρησαν οι U2 το 1988 ενώ συμπεριλήφθηκε και στον ομώνυμο δίσκο. Μάλιστα η εισαγωγή με την κιθάρα του Edge δεν είχε ηχογραφηθεί στη συναυλία κι έτσι προστέθηκε αργότερα.

U2

Οι U2 έπαιζαν το τραγούδι αυτό τιμώντας τόσο τον Bob Dylan όσο και τους Jimi Hendrix Experience. Αργότερα η εκτέλεση αυτή παρουσιάστηκε σε 50 περίπου ζωντανές εμφανίσεις του συγκροτήματος κατά τη διάρκεια της περιοδείας Lovetown Tour που πραγματοποιήθηκε το 1989. Από τότε οι U2 σταμάτησαν να παίζουν το «All Along The Watchtower», αν και υπήρξαν κάποιες λίγες περιπτώσεις που το ξαναέπαιξαν κατά τη διάρκεια του Zoo TV Tour και του Elevation Tour.

Οι Dave Matthews Band, επίσης, έπαιζαν αυτό το τραγούδι από την εποχή που ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η δική τους εκτέλεση, η οποία είναι πολύ καλή κι έχει πολλή ενέργεια, διατηρεί τη δομή των τριών συγχορδιών του Bob Dylan αλλά διαφέρει στο ύφος. Ο τραγουδιστής και κιθαρίστας, Dave Matthews, αρχίζει να τραγουδά αργά με αποκλειστική συνοδεία μία ακουστική κιθάρα. Τα μέλη του συγκροτήματος μπαίνουν στο τραγούδι μετά το στίχο «the hour is getting late» και ο ρυθμός και η ένταση του τραγουδιού ανεβαίνουν. Στο σημείο αυτό ακολουθούν εκτεταμένα σόλο από τα μέλη του συγκροτήματος, από τα οποία ξεχωρίζει το πολύ ενδιαφέρον –και μεγάλο σε διάρκεια- σόλο του Tim Reynolds, καταλήγοντας στο στίχο που το συγκρότημα επέλεξε να δώσει έμφαση: «No reason to get excited».

Dave Matthews Band

Οι Dave Matthews Band επιλέγουν συχνά αυτό το τραγούδι για τις συναυλίες τους. Πολλές φορές το ερμηνεύει κάποιος φιλοξενούμενος τραγουδιστής. Δεδομένου ότι είναι ένα πολύ γνωστό και κλασικό Rock κομμάτι, οι ίδιοι οι fans του συγκροτήματος το ζητάνε συνέχεια. Έτσι, το «All Along The Watchtower» είναι μία από τις σταθερές αξίες και γι’ αυτό επιλέγεται συχνά για το κλείσιμο της συναυλίας ή για τα encore. Υπολογίζεται ότι οι Dave Matthews Band έχουν παίξει πάνω από 500 φορές αυτό το τραγούδι, συμπεριλαμβανομένων και των εμφανίσεων του Matthews είτε σόλο είτε με τον κιθαρίστα Tim Reynolds.

Το συγκρότημα έχει συμπεριλάβει το τραγούδι σε περισσότερους από 6 δίσκους με ζωντανές εμφανίσεις αλλά ποτέ δεν το ηχογράφησε στο studio. Στο ύφος του Dave Matthews έχουν αποδώσει το τραγούδι και οι Pat McGee και Howie Day.


Ο Prince προστέθηκε στη λίστα των καλλιτεχνών που τραγούδησε το «All Along The Watchtower» όταν στο πλαίσιο του εθνικού πρωταθλήματος αμερικάνικου ποδοσφαίρου, ερμήνευσε το τραγούδι κατά τη διάρκεια του ημιχρόνου του αγώνα Indianapolis Colts-Chicago Bears. Τέλος, το 2007, το ερμήνευσε και ο Bryan Ferry στο δίσκο «Dylanesque» βασισμένος στην εκτέλεση του Hendrix.

Prince

Η εκτέλεση, όμως, του Hendrix παρέμεινε ως η πιο γνωστή του τραγουδιού. Χρησιμοποιήθηκε μάλιστα σε αρκετές κινηματογραφικές ταινίες, μεταξύ των οποίων στις «Withnail and I» (1987), «Rush», «Private Parts», «Forrest Gump» (1994), «A Bronx Tale», «Vegas Vacation» («Διακοπές στο Λας Βέγκας») και «Tupac: Resurrection», καθώς και σε δύο τηλεοπτικά επεισόδια των Simpsons. Η εκτέλεση του Bob Dylan συμπεριλήφθηκε στην ταινία «American Beauty» (1999), ενώ στο φινάλε της τρίτης σαιζόν του Battlestar Galactica ακούγεται μία διασκευή του τραγουδιού από τον Bear McCreary. Το τραγούδι ακούγεται επίσης σε διάφορους αθλητικούς αγώνες (baseball, hockey κ.λπ.) κυρίως στις Η.Π.Α. ενώ έγινε και τίτλος άρθρων, ταινιών, τηλεοπτικών επεισοδίων κ.λπ.

Το «All Along The Watchtower» έδωσε τον τίτλο του και σε μία τηλεοπτική σειρά 6 επεισοδίων που προβλήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία από το BBC. Τα επεισόδια διάρκειας 30 λεπτών προβλήθηκαν από τις 28 Φεβρουαρίου μέχρι τις 11 Απριλίου του 1999. Αυτή η βραχύβια κωμική σειρά των Pete Sinclair και Trevelyan Evans διαδραματιζόταν σε μία βάση της RAF στη Σκωτία.
Το «All Along The Watchtower» κάνει και μία… έμμεση εμφάνιση στο 10ο κεφάλαιο της κλασικής σειράς κόμικς Watchmen. Η ιστορία λέγεται «Two Riders» και ολοκληρώνεται με τους υπερήρωες Nite-Owl και Rorschach να ιππεύουν τις αιωρούμενες μηχανές τους κατευθυνόμενοι προς τη βάση του κακού στην Ανταρκτική προκειμένου να τον αντιμετωπίσουν. Καθώς πλησιάζουν οι δύο υπερήρωες, μία αγριόγατα μόλις τους βλέπει βρυχάται. Αυτή η σκηνή αποτελεί έμμεση αλλά σαφή αναφορά στους τελευταίους στίχους του «All Along The Watchtower».


Αναμφίβολα, απ’ όλες τις εκτελέσεις του «All Along The Watchtower» ξεχωρίζει αυτή του Jimi Hendrix. Η κοσμογονική και θυελλώδης εκτέλεσή του είναι ένας λαμπρής συνδυασμός μουσικού (Jimi Hendrix) και δημιουργού (Bob Dylan), που επεκτείνει και ενισχύει το νόημα και την ιστορία που διηγούνται οι στίχοι, και επιδεικνύει παράλληλα τις μοναδικές δυνατότητες της ηλεκτρικής κιθάρας.

Έχοντας ως αφετηρία τον τελευταίο στίχο «and the wind began to howl» («και ο αέρας άρχισε να ουρλιάζει»), ο Jimi Hendrix δημιούργησε στην κιθάρα ένα θυελλώδες σόλο που μεταμόρφωσε το μεστού περιεχομένου σκοτεινό προαίσθημα του Dylan σε έναν ηλεκτρικό τυφώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι το τραγούδι αυτό βρίσκεται στο Νο 48 της λίστας του περιοδικού Rolling Stone με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών ενώ τον Μάρτιο του 2005 το περιοδικό Q το τοποθέτησε στο Νο 80 των 100 Καλύτερων τραγουδιών για κιθάρα.



Κείμενο: Κωνσταντίνος Παυλικιάνης