Το ράφι με τα βινύλια : Εν Αθήναις - Αργύρη Κουνάδη

Ακούγοντας το δίσκο

Η πρώτη πλευρά του δίσκου αρχίζει με το γνωστό "Όρτσα τα πανιά", ένα δροσερό χασάπικο "της φυγής", το οποίο αναδεικνύει η φωνή του Καλογιάννη. "Κόρη του μαγιού, κυρά του φεγγαριού, σ' ανιστόρησα, Παντοκρατόρισσα / όρτσα τα πανιά, κόντρα στο δεληβοριά, είναι τ' αμπάρια γεμάτα, ανάθεμά τα, άγρια θεριά". Και νομίζω ότι ήρθε η ώρα να κάνω λόγο για τις ενορχηστρώσεις του Αργύρη Κουνάδη, αρχίζοντας από αυτό το τραγούδι. Σε αυτό ακούμε : Ηλεκτρική κιθάρα να ακομπανιάρει.

Γυρίσματα από ξυλόφωνο [σε αυτό το όργανο ο Κουνάδης είχε ιδιαίτερη προτίμηση]. Τον ήχο του ηλεκτρικού μπάσου να ακούγεται πιο μπροστά απ' ό,τι το έχουμε συνηθίσει στο ελληνικό τραγούδι. Στο ρεφρέν συμπράττει και χορωδία κλπ. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να ακούμε ένα ηχόχρωμα που δεν το συναντούμε στα τραγούδια κανενός άλλου συνθέτη. Ένα ηχόχρωμα προσωπικό του Αργύρη Κουνάδη, που, όμως, είναι βαθύτατα ελληνικό. Η πρώτη πλευρά συνεχίζεται με το "Τ' είχες Γιάννη", που τραγουδά ο καλογιάννης, όπου φαίνονται οι επιρροές του συνθέτη από το δημοτικό τραγούδι. Σε αυτό ξεχωρίζει ο ιδιότυπος λόγος του Βαγγέλη Γκούφα : "Η ζωή σκοινί - κορδόνι στο δικό της το ντορό, άνοιξη χωρίς αηδόνι, όργανα δίχως χορό".

Ακολουθεί ένα γλυκύτατο "Νανούρισμα", με την απαλή και τρυφερή φωνή της Λήδας, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τη "γρανιτένια" και "σκληρή" φωνή του Καλογιάννη που ακούγεται στα υπόλοιπα τραγούδια της πρώτης πλευράς. Πραγματικά, η Λήδα σού δίνει την εντύπωση μητέρας που τραγουδά πάνω από την κούνια του μωρού, παρά το γεγονός ότι οι - αρκούντως ευρηματικοί - στίχοι του Γκούφα ... μάλλον δεν ταιριάζουν σε νανούρισμα : "Κανάκεψα ένα παιδί, ένα δεμάτι από δαδί ... Νάνι το παιδί να κάνει, ρίξε λάδι στο τηγάνι ...

Ποιος στο μέτρημα προκάνει πόσα απίδια ο σάκος βάνει". Η πολύ όμορφη μελωδία του νανουρίσματος αντλεί επιρροές από το ηπειρώτικο τραγούδι, ενώ η ενορχήστρωση είναι και πάλι ευρηματική : το ξυλόφωνο συναντά τα ακόρντα κλασικής κιθάρας, τις "πινελιές" από τσέμπαλο κλπ. Ακολουθεί το τραγούδι με τον περίεργο τίτλο "Ξεκαπίστρωτη φοράδα", με τη φωνή του Καλογιάννη, το οποίο στην αρχή του θυμίζει επτανησιακή καντάδα !!! Όμως, η περαιτέρω πλοκή του τραγουδιού και η ενορχήστρωσή του [πάλι το ξυλόφωνο κυριαρχεί] ... το πηγαίνουν αλλού !!!

Η πρώτη πλευρά συνεχίζεται με το "Ταξίδευε για τ' άπειρο", ένα χασάπικο με τη φωνή του Καλογιάννη που κινείται στο ίδιο - μουσικό και ενορχηστρωτικό - κλίμα με το "Όρτσα τα πανιά". Ιδού ένα δείγμα από τους στίχους αυτού του τραγουδιού, όπου είναι εμφανής η ιδιότυπη γραφή του Βαγγέλη Γκούφα : "Ταξίδευεν για τ' άπειρο, το παραμύθι ανάπηρο, το 'να μισό, λυπητερό, και τ' άλλο γλέντι και χορό, περπατούσε κούτσα - κούτσα, δίχως βάρδουλα παπούτσια ... Περάσαν δρόμοι άχαροι, ψωμί βρεχτό με ζάχαρη".  Και στο τέλος της πρώτης πλευράς, υπάρχει ένα από τα πιο αγαπημένα μου ορχηστρικά θέματα : "Ο χορός του μαστρο - Φώτη" σε ρυθμό ζεϊμπέκικου. Κι όμως ... τη μελωδία του ζεϊμπέκικου την παίζει, χαμηλόφωνα, μια ηλεκτρική κιθάρα, συνοδευόμενη από ηλεκτρικό μπάσο !!! Όσο προχωρά το κομμάτι, κάνουν σιγά - σιγά την εμφάνισή τους και τα άλλα όργανα : μαντολίνα, ακόρντα κλασικής κιθάρας ... και όλα ακούγονται με τρόπο "κατανυκτικό" και τελετουργικό" ....

Η δεύτερη πλευρά του δίσκου ξεκινά με ένα από τα ομορφότερα ελληνικά ζεϊμπέκικα που γραφτήκανε ποτέ : "Στην πλατεία Αβησσυνίας" με τη φωνή του Καλογιάννη, την οποία συμπληρώνει χορωδία στο ρεφρέν, και με τους υπέροχους στίχους του Μάριου Ποντίκα : "Όλα τα παλιά τα περασμένα, για ξεπούλημα στο δρόμο απλωμένα, πήρα ένα δυο σε ευκαιρία, θα πηγαίνουν στη σαλοτραπεζαρία. Στην πλατεία Αβησσυνίας μες στα παλιατζίδικα, κάτω στο Μοναστηράκι με τα σουβλατζίδικα". Η ενορχήστρωση του τραγουδιού είναι ευρηματική : ο τζουράς συμπράττει με τον καλύτερο και φυσικότερο τρόπο με τα ακόρντα κλασικής κιθάρας, αλλά και τους "χρωματισμούς" από αρπέζ ηλεκτρικής κιθάρας !!! Επίσης, το ηχόχρωμα είναι τόσο απαλό, αλλά και τόσο ελληνικό συνάμα, με αποτέλεσμα, όποτε ακούω το εν λόγω τραγούδι, να έρχονται στο μυαλό μου παλιοί πίνακες Ελλήνων ζωγράφων που ζωγράφιζαν με "θαμπά" απαλά χρώματα : Λύτρας, Βολανάκης, Γύζης ..... Και, ναι, το ομολογώ, αυτό το τραγούδι πολλές φορές το έχω ζηλέψει και ... θα ήθελα να το είχα γράψει εγώ !!!

Η δεύτερη πλευρά του δίσκου συνεχίζει με το βαλσάκι "Άλλοθι", με τη φωνή της Λήδας, όπου ξεχωρίζει η ενορχήστρωση με φλάουτο και ξυλόφωνο. Το τραγούδι μιλάει για τα λάθη της γενιάς που φεύγει, τα οποία "άλλοθι θα γίνουν κι αυτά" για τις επόμενες γενιές. Το επόμενο τραγούδι με τίτλο "Μεταξάς" και τη φωνή του Καλογιάννη είναι σατιρικό και παραπέμπει σε στρατιωτικό εμβατήριο, αλλά και στο πασίγνωστο "Γιούπι Για". "Τον παλιό καιρό τον πρώτο, εκερδίσαμε το Λόττο, μας επαίξαν στο τραπέζι, Γερμανοί, Ιταλοί κι Εγγλέζοι". Η δεύτερη πλευρά συνεχίζεται με το τανγκό "Η ωραία του υπερπέραν" που τραγουδά η Λήδα. Η ενορχήστρωση για μία ακόμη φορά "δίνει ρέστα" : Το κλαρινέτο παίζει τη μελωδία του τραγουδιού, συνεπικουρούμενο από ηλεκτρικό μπάσο και ξυλόφωνο. Όμως ... σε αυτό το τραγούδι φαίνεται πραγματικά η στιχουργική δεινότητα του Βαγγέλη Γκούφα, ο οποίος ... έγραψε στίχους στην καθαρεύουσα, προφανώς για λόγους σκωπτικούς και σατιρικούς !!! Προσέξτε στιχοποιία : "Η νυξ βραδέως προχωρεί, το σκότος έρχεται μελανόχροον ... Η ώρα του μοιραίου, ο φονεύς εστάθη επί την θύραν, ενθυμίζων φρικωδώς τη μοίραν, ήτις καθορώσα λοιδωρεί ... Αισθήματος ωραίου, μηδ' αυτού εξαίρεσιν ποιούσα, τον θνητόν θανάτω απειλούσα, ον λαμβάνει ούτος αυθορεί" !!!!!!

Ακολουθεί το χασάπικο - κι αυτό στο γνώριμο ύφος του Κουνάδη με το οποίο, πλέον, ο ακροατής, έχοντας φθάσει σε αυτό το σημείο του δίσκου, έχει για τα καλά εξοικειωθεί - με τίτλο "Η κυρία παίζει πιάνο", το οποίο τραγουδά ο Καλογιάννης. Οι στίχοι του Βαγγέλη Γκούφα σε αυτό το άσμα στοχεύουν, προφανώς, να σατιρίοσυν το γεγονός ότι η τηλεόραση έγινε, πλέον, μέλος της οικογένειας στα περισσότερα ελληνικά μικροαστικά σπιτικά [και ... πού να έβλεπε τις επόμενες δεκαετίες πώς θα εξελισσόταν παθολογικά αυτή η κατάσταση !!!]. "Η κυρία πάιζει πιάνο, ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα, σι, τους καημούς ακομπανιάρει με την τηλεόραση ... Η κυρία πλάι στην κούνια νανουρίζει το μωρό, έχει σήριαλ απόψε δεν μπορώ να το χαρώ" !!!

Και ... φτάνουμε στο κλείσιμο του δίσκου : Το ορχηστρικό "Οδός Ανεμώνης, Αδιέξοδο". Πρόκειται για μια "ξεθωριασμένη", μάλλον θλιμμένη, μελωδία, η οποία, προφανώς, θα χρησίμευε για να "πέφτουν τα γράμματα" του σήριαλ. Σε αυτήν τη μελωδία θα πρότεινα να προσέξετε, εκτός από την ενορχήστρωση, τον ήχο που κάνει το κλαρινέτο τη στιγμή που πιάνει τις ψηλές νότες .....