Eλληνικοι ρυθμοί - Πρακτικό μάθημα

Ελληνικοί Ρυθμοί

Ο ρυθμός  ειναι ενας από τους ακρογωνιαίους λίθους  ενός μουσικού κομματιού. Ουσιαστικά είναι ένα μέτρο του μουσικού κομματιού με ιδιαίτερη “δόμηση” των φθογγοσήμων που επαναλαμβάνεται σταθερα.

ΧΑΣΑΠΟΣΕΡΒΙΚΟ { ν ^ ν ^  }
μέτρο  2/4: |8o-8o-8o-8o|
^ = το πόδι σταθερά πάνω στο κάθε όγδοο
v = το πόδι κάτω στο κάθε όγδοο

Εχουμε δηλαδή 4 όγδοα = 2 τέταρτα (4/8 = 2/4)

ΤΣΙΦΤΙΤΕΛΙ  2/4 { vΛ^ VV }

Μέτρο 2/4:          |16o, 8o, 16o, 8ο, 8o|

οπότε έχουμε    2 /16α = 1/8 οπότε   1/8 +3/8= 4/8α = 2/4α

ΜΠΑΓΙΟ (Λαικο) 2/4 {   V ^^ V V }

Mέτρο 2/4:                | 8o, 16o, 16o, 8o, 8o|

Βλέπουμε λοιπόν πως στούς παραπάνω ρυθμούς  έχουμε μέτρο 2/4, αλλά  με διαφορετικό τρόπο δομης που κάνει τη διαφορά από ρυθμό σε ρυθμό

ΧΑΣΑΠΙΚΟ { V Λ V Λ }  (“V’=το πόδι κάτω    ‘Λ’= το πόδι επάνω)

Μέτρο 4/4 : | 1/40,1/4ο,1/4ο,1/4ο |  Είναι το ίδιο (πρακτικά) όπως και το χασαποσέρβικο αλλά διαφέρει στην ταχύτητα  (είναι περίπου στο μισό της ταχύτητας εκτελέσεως του χασαποσέρβικου)

ΖΕΜΠΕΚΙΚΟ (ΚΛΑΣΙΚΟ) 9/8

Το ζεμπέκικο είναι ένας θαυμάσιος Ελληνικός ρυθμός.Προσωπικά μου είναι αδιανόητη λαική μουσική χωρίς ζεμπέκικο. Πλήν όμως είναι κάπως πιό περίπλοκος από αλλους και θα ¨σταθώ¨ λίγο περισσότερο σαυτόν .

Το κλασικό ζεμπέκικο   είναι ¨δομημένο ¨ ως εξής :

1/16, 1/8, 1/16,    1/8, 1/8,      1/16, 1/8, 1/16,     1/8, 1/8, 1/8

Εχουμε συνολικά  4/16 δηλ. 2/8  οπότε 2/8 + 7/8 = 9/8

Εμείς θα τον αναλύσουμε και θα προσπαθήσουμε να τον καταλάβουμε κάπως πρακτικά.

Τα 9/8α = 18/16α .  Μετατρέπουμε τον ανωτέρω ρυθμό από 9 χρόνους σε 18 ως εξής

{    νν  -  νν  -  ν  -  νν – νν – ν – ν -  }

οπου το ¨ν¨ χτύπημα του ποδιού κάτω  διάρκειας 1/16ου ,όπου ¨-¨   παύση 1/16ου , δηλαδή το πόδι δεν κτυπά αλλά παραμένει μετεωρο σε διάρκεια χρονου 1/16ου . Βλέπουμε  λοιπόν πώς στο μέτρο μας έχουμε 18 χρόνους  αξίας 1/16ου   ο καθένας (μέ παύσεις 1/16ου  στούς 3,6,8,11,14,16,18).

Δηλαδή έχουμε 2 κτύπους, παύση, 2κτύπους, παύση, 1 κτύπο, παύση, 2 κτ,παυση, 2 κτ, παύση, 1 κτ, παυση, 1κτ, παύση.

ΑΠΤΑΛΙΚΟ (9/8)  {  νν-ν-ν-νν-νν-ν-νν-  }

1/16, 1/8, 1/8, 1/8,    1/16, 1/8  1/16, 1/8, 1/8,   1/16, 1/8

Ομοίως όπως παραπάνω και εδώ  τα 9/8 μετατρέπονται σε 18/16α αλλά η διαφορά με το κλασικό ζεμπέκικο είναι ότι ξεκινάμε απόν 12ο χρόνο  του κλασικού

Σημείωση : σύμφωνα με τα ανωτέρω έχω γράψει  κάποια γνωστά τραγούδια (πχ. νύκτωσε χωρίς φεγγάρι σε  κλίμακα ρε χιτζαζ κ.α.σε σαμπάχ,ουσάκ κλπ) σε τύπο ¨πρακτικής παρτιτούρας¨ όπου ο ρυθμός είναι τυποποιημένος σε πίνακα  και εντός αυτού  σημειώνονται οι νότες (με λατινική γραφή) οι δε αξίες τους χαρακτηρίζονται από το μεγεθος της γραμματοσειράς.Διστυχώς δεν μου επιτρέπει ο  κειμενογράφος αυτού του προγράμματος να τα παρουσιάσω

ΚΑΜΗΛΙΕΡΙΚΟ (9/8) { V^^  VV  V^^ VVV }

1/8, 1/16, 1/16-       1/8, 1/8 -    1/8, 1/16, 1/16,-      1/8, 1/8, -1/8     

(εδώ δεν χρειάζεται μετατροπή σε 18/16α )

ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΣ (7/8) { V ^ V V)

1/4,1/8,1/4,1/4

Δηλ  3/4=6/8  οπότε 6/8+1/8=7/8

ΤΣΑΜΙΚΟΣ  3 /4 {V.^ VΛ VV}

|1/8. ,1/16,   1/8,1/8,    1/8,1/8|

¨Εχουμε  1/8 παρεστιγμένο (η τελίτσα αυξάνει την αξία του 8ου κατά τό ήμισυ της αξίας της νότας στην οποία σημειώνεται) οπότε 1/8+("." =1/16)+1/16=2/8 οπότε 2/8+4/8=6/8 = ¾

Γράφω γύρω από τη μουσική  μόνο και μόνο από μεράκι και από αγάπη γι' αυτήν, απευθυνόμενος σε ερασιτέχνες όπως είμαι και εγώ αλλωστε.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΤΕΟΣ