Η Τέχνη του «songwriting»

Όλοι έχουμε νιώσει την έμπνευσή μας να στερεύει και να θέλουμε ένα δυνατό σπρώξιμο για να ξεκολλήσουμε. Σίγουρα εάν είχαμε ακριβώς την απάντηση στο τι κάνει ένα τραγούδι να είναι νούμερο ένα στις λίστες των επιτυχιών, τότε πιθανότατα θα ήμασταν όλοι πολύ πιο πλούσιοι και σίγουρα πιο διάσημοι. Παρ’ όλα αυτά όμως, μιά σωστή μέθοδος και κάποιες καλές συμβουλές μας δίνουν τη δυνατότητα να εκφραστούμε καλύτερα και να γράψουμε τα δικά μας τραγούδια διεκδικώντας και εμείς μια θέση στα «charts» και στις καρδιές των ακροατών μας !

Σε αυτό το άρθρο θα κάνουμε μια μικρή εισαγωγή στο γράψιμο των τραγουδιών “songwriting” και θα σας δώσω κάποιες οδηγίες ώστε να τις έχετε όταν η έμπνευση σας σταματάει.

Ξεκινήστε λοιπόν και μη χάνετε λεπτό

1. Ακούστε όσο πιο πολλά τραγούδια μπορείτε

Εστιάστε σε τραγούδια που έχουν χαρακτηριστεί κλασσικά και έχουν αντέξει μέσα στα χρόνια. Μην ακούτε μόνο τελευταίες κυκλοφορίες. Προσπαθήστε να καταλάβετε τι έχει αυτό το τραγούδι για να το κάνει τόσο πετυχημένο και κλασσικό. Κρατήστε σημειώσεις από τη φόρμα του κομματιού, τη μελωδική του γραμμή, την αρμονία του, την εξέλιξη του στίχου. Μη νομίζετε ότι αυτό θα θεωρηθεί κλέψιμο. Τώρα μελετάτε, προσπαθείτε να μάθετε και να σπουδάσετε την τέχνη του songwriting, άρα η ανάλυση από κορυφαίους τραγουδοποιούς είναι ό,τι καλύτερο.

2. Κρατήστε σημειώσεις από το οτιδήποτε θα σας φανεί χρήσιμο για την έμπνευσή σας

Καθημερινά κουβαλάτε ένα σημειωματάριο και σημειώνετε τις ιδέες σας. Παρακολουθείστε τους γύρω σας, τις συζητήσεις τους, παρατηρείστε τα πάντα, εικόνες, γεγονότα και προσπαθήστε να εκφράσετε την ιδέα σας.

3. Κρατήστε τίτλους από μελλοντικά τραγούδια που θέλετε να γράψετε

Πολλές φορές μιά λέξη, μία φράση, ένα γεγονός, μας δίνουν την έμπνευση για ν’ αρχίσουμε να γράφουμε ένα καινούριο τραγούδι.

4. Πάντα ηχογραφείτε τις μελωδίες που παίζετε

Έχετε πάντα ένα sequencer σε recording mode και όταν κάθεστε στο πιάνο ή όταν παίρνετε την κιθάρα σας, ηχογραφείτε τα πάντα. Μπορεί να παίξετε κάτι που να έχει πολύ ενδιαφέρον και εάν δεν το έχετε ηχογραφημένο, να το ξεχάσετε.

5. Μη φοβηθείτε να γράψετε σε ένα διαφορετικό μέτρο

π.χ. δοκιμάστε να γράψετε ένα τραγούδι σε 3/4, 6/8, σε 5/4 κτλ. Ένας νέος ρυθμός θα σας δώσει μία νέα ώθηση. Ο ρυθμός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο τραγούδι μας. Ο συνδυασμός από διάφορες ρυθμικές αξίες και η αλλαγή του tempo μας ανανεώνει τις ιδέες μας.

Παράδειγμα :

* When a man loves a woman 6/8, The house of rising sun 6/8

* Take five 5/4, Someday my Prince will come 3/4

* Μη μιλάς άλλο γι’ αγάπη 9/8, Ας κρατήσουν οι χοροί 7/8

6. Εάν χρησιμοποιείτε συγκεκριμένες αρμονικές σειρές προσπαθήστε να τις αλλάξετε

Εάν δεν έχετε γνώσεις αρμονίας, τότε αλλάξτε τη σειρά των συγχορδιών. Διπλασιάστε τη διάρκεια κάθε συγχορδίας, ή μειώστε την. Εάν παίζετε συνήθως μια συγχορδία σε ένα μέτρο, παίξτε δύο, τρεις στο ίδιο μέτρο, αλλάξτε τη σειρά, παίξτε κάποιες επαναλήψεις, ξεκινήστε τις συγχορδίες σας αντίστροφα ή αλλάξτε κάποιο μέρος από το τραγούδι σας. Η αρμονία είναι η βάση, η ραχοκοκαλιά για κάθε τραγούδι. Κάθε αρμονική ανάπτυξη, κάθε παραλλαγή, θα γίνει ένα εργαλείο στο οπλοστάσιό σας. Και με πιο πολλά αρμονικά εργαλεία στη διάθεσή σας, τόσο πιο εύκολη η διαδικασία της σύνθεσης.

Παράδειγμα :

Συγχορδίες Am-G-F-C σε μια απλή αρμονική σειρά μπορούμε να γράψουμε διάφορα είδη

•  C-G-Am-F, With or without you U2, Forever young Alphaville
•  C-G-Am-F μισή ταχύτητα Let it be (Beatles)
•  Am-F-C-G διαφορετική σειρά If I were a boy Beyonce
•  Am-C-G-F αλλαγή στην σειρά μεταξύ κουπλέ ρεφραίν Hello Adele
•  C-G-F-G-C μικρές παραλλαγές Να μ’ αγαπάς Π. Σιδηρόπουλος
•  Am-G, C-F-G-C αλλαγές διάρκειας Συννεφούλα, Δ. Σαββόπουλος κτλ.

7. Η μελωδία είναι ένα από τα πιο βασικά στοιχεία του τραγουδιού σας

Η μελωδία είναι συνήθως στην κορυφή της αρμονίας μας και συμβαδίζει με το στίχο μας. Όταν τοποθετούμε τη μελωδία με το στίχο μας, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τη διάρκεια των νοτών μας, τη διάρκεια από τις φράσεις μας και τα κενά μεταξύ των φράσεών μας. Χρησιμοποιείστε διάφορες τεχνικές όπως :

•  Γράψτε μελωδίες που να στηρίζονται στις νότες από τις συγχορδίες σας.
•  Γράψτε μελωδίες που είναι στην τονικότητα που είσαστε και δεν στηρίζονται αποκλειστικά στις νότες των συγχορδιών σας μόνον, αλλά και στις προεκτάσεις τους.
•  Γράψτε μελωδίες που κινούνται αντιστικτικά με τη γραμμή του μπάσου ή και ακριβώς ανάποδα από αυτήν.
•  Στολίστε τη μελωδία σας με γειτονικές νότες, ή αλλάξτε κατεύθυνση στις νότες σας, ξεκινήστε από χαμηλά και ανεβείτε, ή το ανάποδο, ή κρατήστε την σταθερή με όλες τις συγχορδίες. Δοκιμάστε όλες τις δυνατές παραλλαγές χωρίς περιορισμούς.

8. Γράψτε σε μια άλλη κλίμακα

Δεν υπάρχουν μόνο μείζονες και ελάσσονες. Πολλά τραγούδια είναι γραμμένα σε μυξολύδιο τρόπο, ή σε δώριο τρόπο, ή σε Blues. Δοκιμάστε ν’ αλλάξετε το συνηθισμένο σας τρόπο, δίνοντας ένα διαφορετικό χρώμα κάθε φορά στα τραγούδια σας. Υπάρχουν βέβαια πάρα πολλοί τρόποι, σας δίνω κάποιους βασικούς :

Παράδειγμα :

•  Μείζονα C-G-F-A πιο αισιόδοξο χρώμα, πιο φωτεινό.
•  Ελάσσονα Cm-Fm-G πιο θλιμμένο, πιο σκοτεινό,
•  Μυξολύδιος C-F-Bb-C σαν τον μείζονα, αλλά με μία διαφορετική προσμονή λόγω της 7b (Βb).
•  Δώριος Cm-F-Cm σαν τον ελάσσονα θλιμμένο αλλά με μεγαλύτερη ελπίδα, αισιοδοξία λόγω της 6#(F).
•  Blues C7-F7-G7 πιο Bluesy, funky ύφος διαφορετικό από τις άλλες κλίμακες.

9. Στο στίχο ακολουθείστε διάφορες τεχνικές

Βάλτε ένα πλάνο προς τα που θα οδηγήσετε το στίχο σας, το ύφος που θέλετε να δώσετε στο τραγούδι. Ξεκινήστε φτιάχνοντας τρία κουτάκια. Στο πρώτο τοποθετείστε τη γενική ιδέα του κομματιού σας, στο δεύτερο αρχίστε να την αναπτύσσετε και στο τελευταίο ολοκληρώστε και δώστε το κεντρικό σας μήνυμα. Μην ξεχνάτε το ρεφραίν. Είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του τραγουδιού αυτό που θα πρέπει όλοι να θυμούνται και να σιγοτραγουδούν και να περιλαμβάνει όλο το νόημα. Εάν μπλοκάρετε, φωνάξτε τους έξι καλούς φίλους να σας βοηθήσουν.

Ποιός, τί, πού, πότε, γιατί, πώς, ρωτώντας αυτές τις ερωτήσεις μας γεννιούνται νέες ιδέες για να συνεχίσουμε.

Παράδειγμα :

 Να μ’ αγαπάς (Θωμόπουλος Ανδρέας/Π.Σιδηρόπουλος),
 When a man loves a woman(Percy Sledge)

•  ποιός – εγώ (σου γράφω ),                       who - (A man)
•  γιατί - (από ανάγκη),                                why - (loves a woman)
•  πότε - (η ώρα πέντε το πρωί),                  when - (when a man loves a woman)
•  πού - (μες στην οθόνη του μυαλού μου), where - (sleep out in the rain)
•  τί - (γράμμα),                                            what - (he ‘d change the world)
•  πώς - (σαν το πουλί πάνω στο σύρμα,),   how(can t keep his mind)

Ακόμα το πρόσωπο πού γράφουμε μας δίνει την αμεσότητα που θέλουμε να δώσουμε στο τραγούδι μας, σε πρώτο πρόσωπο, σε τρίτο πρόσωπο, σε δεύτερο πρόσωπο, απευθείας.

Χρησιμοποιείστε ένα λεξικό με ομοιοκαταληξίες, πολλές φορές οι λέξεις που μας προτείνονται από το λεξικό αποτελούν πηγή έμπνευσης προς νέες κατευθύνσεις που δεν είχαμε σκεφτεί. Κρατείστε ζωντανό το ενδιαφέρον των ακροατών σας και δώστε τα σημαντικότερα μηνύματα του στίχου σας σε ισχυρά μέρη της μελωδίας σας. Μην αφιερώνετε στα δυνατά μέρη της μελωδίας άρθρα, συνδέσμους, προθέσεις και γενικά λέξεις που δεν θέλετε να τονίσετε.

10. Χρησιμοποιείστε διάφορα εργαλεία

Εάν χρησιμοποιείτε κάποιο πρόγραμμα στον υπολογιστή σας για να γράψετε το τραγούδι σας και είστε εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, χρησιμοποιείστε διάφορα εργαλεία που έχουν τα μουσικά προγράμματα, όπως loopers, arpeggiators, algorithms, random variations of melodies, chords, rhythms που θα σας δώσουν νέες προοπτικές στη σύνθεση σας.

11. Σκεφτείτε ότι το τραγούδι σας θα πρέπει να δίνει στον ακροατή εικόνες μοναδικές

Να του ξυπνάει συναισθήματα, να του κρατάει το ενδιαφέρον και να έχει μια συνοχή στο στίχο, στη μελωδία, στην αρμονία και στο ρυθμό.

12. Συμβουλευθείτε και διαβάστε όσο πιο πολλά βιβλία

  Τα βιβλία θα σας βοηθήσουν σ’ αυτό το δημιουργικό σας εγχείρημα. Ένας συνθέτης είναι ανοιχτός στη γνώση, ακούει τα πάντα, ανοίγει συνεχώς τους ορίζοντές του ώστε να μπορεί να κρατά την έμπνευσή του αστείρευτη. Σας προτείνω κάποια λίγα βιβλία από την ατελείωτη αντίστοιχη βιβλιογραφία :

* Writing Better Lyrics by Pat Pattison

* Songwriting Essential guide to lyric form and structure by Pat Pattison

* The complete Rhyming dictionary by Clement Wood

* Tunesmith: inside the art of songwriting by Jimmy Web:

* Songwriters on songwriting by Paolo Zollio

* Melody in songwriting by Jack Perricone

* How to wright a hit song by Molly-ann-Leiken

Νομίζω ότι ακολουθώντας αυτές τις συμβουλές, μπορείτε σιγά σιγά να προχωρήσετε το γράψιμό σας σε ένα νέο επίπεδο. Σας εύχομαι τα τραγούδια σας να γίνουν και αυτά κάποτε κλασσικά και να τ’ αγαπούν και να τα σιγοτραγουδούν όλο και πιο πολλοί γύρω σας.

Σας εύχομαι καλό γράψιμο. Εάν έχετε οποιαδήποτε απορία μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζι μου στο jazzteaching@gmail.comγια να σας βοηθήσω.

Στο επόμενο άρθρο θα συζητήσουμε για τον τρόπο που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις κλίμακες μέσα σε έναν αυτοσχεδιασμό.

Εάν βρήκατε ενδιαφέρον το άρθρο, επισκεφθείτε το jazzteaching.gr και παρακολουθήστε και άλλα μαθήματα.

Χρήστος Μαστρογιαννίδης

jazz piano teacher

Kunst Univercitat Graz Austria

Berklee College of Music USA