Συνέντευξη: Φοίβος Δεληβοριάς

Β' Μέρος

-Και μιλώντας για μυθικά πρόσωπα, Beatles ή Rolling Stones;
-Εγώ είμαι Μπητλικός, παρ' ότι μου αρέσουν πάρα πολύ και οι Stones. Είναι πολύ μεγάλο συγκρότημα. Ο τρόπος δηλαδή που παίξανε με το blues και που γράψανε και οι ίδιοι blues. Το "Exile on Main Street" ας πούμε εξακολουθεί να μου είναι φοβερά ελκυστικό. Αλλά αυτό που έκαναν οι Beatles, από τραγουδάκια δηλαδή του στυλ "She Loves You" να οδηγηθούν στο "A Day in the Life" και να χρησιμοποιούν κουαρτέτα, ή στο "Eleanor Rigby" με όλη αυτή τη μυθολογία, τα πρόσωπα, το στίχο, την πολυεπίπεδη μουσική δηλαδή, που την ακούς και λες "πώς το κάνανε αυτό;" Όλο αυτό το αινιγματικό πράγμα που έχουνε οι Beatles και που έγινε μέσα σε 8 χρόνια, είναι πάντα ένα από τα ωραιότερα μυστήρια της ζωής μου και κάθε φορά που θέλω να έρθω σε επαφή με κάτι σπουδαίο, με κάτι γενεσιουργό, ακούω το "White Album" ή το "Abbey Road". Εκεί είμαι.

-Είναι από τα καλύτερά τους;
-Ναι.


"Όλο αυτό το αινιγματικό πράγμα που έχουνε οι Beatles και που έγινε μέσα σε 8 χρόνια, είναι πάντα ένα από τα ωραιότερα μυστήρια της ζωής μου και κάθε φορά που θέλω να έρθω σε επαφή με κάτι σπουδαίο, με κάτι γενεσιουργό, ακούω το "White Album" ή το "Abbey Road". Εκεί είμαι."

-Σαν τραγουδοποιός πώς λειτουργείς; Γράφεις το στιχάκι και μετά παίρνεις την κιθάρα και φτιάχνεις μία μελωδία; Το κάνεις ταυτόχρονα; Πώς γίνεται αυτό;
-Κοίτα....συνήθως το βράδυ, αφού έχω ακούσει λίγη μουσική, έχω δει κάποια ταινία, έχει έρθει κάποιος φίλος, ή έχω περάσει μερικές ώρες με την κοπέλα μου, έρχεται κάποια στιγμή που μένω μόνος μου και έχω τη διάθεση να παίξω μουσική. Ε αρχίζω και παίζω.....μου βγαίνει μία μελωδία ας πούμε η οποία επιμένει. Ε αυτή την ηχογραφώ σε ένα μικρό μαγνητοφωνάκι και τη δουλεύω. Δηλαδή μέσα σε ένα διάστημα δύο-τριών μηνών, μπορεί να έχουν βγει τρεις-τέσσερις τέτοιες ωραίες μελωδιούλες και μετά ανάλογα με τη διάθεσή μου, παίρνω τη μία, αρχίζω να βάζω στίχο, την προχωράω, μετά βαριέμαι παίρνω την άλλη ξέρεις τώρα....μια τέτοια κατάσταση. Δηλαδή κάπως ελεύθερα και σε στυλ patchwork γίνεται η δουλειά. Προσπαθώ να μην πιέσω τον εαυτό μου. Aλλες φορές βέβαια, έρχεται στίχος. Δηλαδή έχω όρεξη και πιάνω και γράφω στο χαρτί ένα θέμα που με έχει απασχολήσει. Ένα βίωμα ή μία λέξη που θέλω οπωσδήποτε να τη βάλω σε ένα τραγούδι και ξεκινάω από εκεί. Οπότε μετά κάθομαι στο όργανο και γράφω. Ξέρεις.... δεν υπάρχει συνταγή για το πώς γίνεται.


"...συνήθως το βράδυ, αφού έχω ακούσει λίγη μουσική, έχω δει κάποια ταινία, έχει έρθει κάποιος φίλος, ή έχω περάσει μερικές ώρες με την κοπέλα μου, έρχεται κάποια στιγμή που μένω μόνος μου και έχω τη διάθεση να παίξω μουσική..."

-Και μετά στην ηχογράφηση τι σε ενδιαφέρει περισσότερο; Το αίσθημα ή ο ήχος να είναι τέλειος;
-Κοίταξε....νομίζω ότι κάθε τραγούδι πρέπει να εξυπηρετηθεί με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό το ξέρεις. Με το που έχεις τελειώσει το τραγούδι και το παίζεις στην κιθάρα, ξέρεις πολύ καλά ότι αυτό πρέπει να δουλευτεί με μία μπάντα, ή θέλει φυσικά όργανα, ή θέλει να παιχτεί με μία κιθάρα. Προσπαθείς δηλαδή να μείνεις στη θερμότητα της αρχικής ύλης, αλλά αυτό δεν το πετυχαίνεις πάντα. Μερικές φορές παρασύρεσαι από το γκρουπ ή από το τι θέλει ο παραγωγός, ή από μία δική σου αντίληψη εκείνη τη στιγμή και χάνεις το αρχικό αίσθημα. Δηλαδή πολλά από τα τραγούδια που έχω ηχογραφήσει δεν με ικανοποιούν. Αργότερα στα live βρήκα πώς κανονικά έπρεπε να παίζονται. Μεγαλώνοντας έχω καταλάβει ότι πρέπει να είμαι πιστός στην αρχική μου σύλληψη. Μπορεί δηλαδή στο στούντιο να ακούσω δέκα ιδέες που να μου αρέσουν, αλλά πρέπει να προσεγγίσουμε και να βρούμε την αρχική σύλληψη. Αυτό πρέπει να βρούμε και αν δεν το βρούμε, θα έχουμε αποτύχει.

-Ο παραγωγός επιβάλλει την άποψή του;
-Όχι εντάξει....εγώ είχα και την τύχη να έχω έναν ωραίο παραγωγό τον Θύμιο Παπαδόπουλο, με τον οποίο συμφωνούσαμε σε γενικές γραμμές, αλλά πολλές φορές κάτι πολύ ωραίο που μου είπε εκείνη τη στιγμή, μπορεί να με παρέσυρε σε κάτι ξένο ως προς αυτό που ήθελα. Ή ένας μουσικός που ήρθε στο στούντιο, μπορεί να έπαιξε μία γραμμή που να με γοήτευσε εκείνη τη στιγμή, αλλά να ήταν ξένη ως προς το κομμάτι. Δηλαδή το ταλέντο του ήρθε να βάλει ο άνθρωπος, αλλά δεν ήταν σχετικό με τη δική μου απλότητα. Ξέρεις ....κάτι τέτοιο. Ε αυτό θέλω με τα χρόνια να το πετυχαίνω όλο και πιο πολύ. Να εξηγώ δηλαδή εξ αρχής στον παραγωγό, στους μουσικούς και στους φίλους που έρχονται πως έχει το πράγμα, ώστε να μη χάνεται το αρχικό αίσθημα.

-Κατά τη γνώμη σου συμβαίνει αυτό στην Ελληνική μουσική πραγματικότητα; Δηλαδή οι παραγωγοί κάνουν κατευθυνόμενες παραγωγές για να πιάσουν μία μερίδα ακροατών;
-Ε κοίτα....μέσα σε κάθε βιομηχανία υπάρχει και το πατρόν. Υπάρχει δηλαδή και η αντίληψη της ομοιογένειας. Ένας λαϊκός δίσκος πρέπει να γίνεται έτσι. Ένας ποπ δίσκος πρέπει να γίνεται έτσι. Και γι' αυτό ακούς πολλά πράγματα που μοιάζουν μεταξύ τους και που δεν έχουν καμία διαφορά το ένα απ' τ' άλλο. Όταν όμως ένα τραγούδι έχει από μόνο του μία προσωπικότητα πρέπει να το υπερασπιστείς.

-Αυτό κάνεις εσύ;
-Ναι! Και νομίζω ότι εκεί πια, πρέπει να φεύγεις από το πατρόν. Πρέπει να φεύγεις από τη συνταγή. Θα σου πάρω ένα τσιγαράκι τώρα.....

-Πες μου κι' άλλα για την Ελληνική μουσική πραγματικότητα.
-Αυτό που δεν μου αρέσει είναι ότι τα κομμάτια ήδη, δεν υπηρετούν τη ζωή που ζούμε σχετικά με τα προβλήματά της. Βλέπεις ότι υπάρχει ένα είδος το οποίο το υποστηρίζουν τα κανάλια, τα ραδιόφωνα κλπ, το οποίο είναι ένα τραγούδι λαϊκο-πόπ και δεν είναι ούτε λαϊκό, αυθεντικό και βιωματικό δηλαδή, ούτε ποπ με την έννοια της χαράς και της ωραίας παραγωγής του χρωματιστού και του διαφορετικού που έχει η ποπ. Είναι ένα πράγμα βιομηχανικό και πολύ φτηνά κατασκευασμένο το οποίο δεν οδηγεί πουθενά. Απευθύνεται σίγουρα στα εφηβικά target groups και παρασύρει για λίγο, ένα μεγάλο κοινό προς το μέρος του. Από την άλλη βλέπω ότι η δημιουργική απάντηση που υπάρχει τα τελευταία δέκα χρόνια είναι φοβερά ασθενική και φοβερά περιχαρακωμένη και αυτή σε ένα είδος. Δηλαδή οι λεγόμενοι έντεχνοι, αντί να δημιουργήσουν κάτι πιο ενδιαφέρον, πιο θετικό, πιο χαρούμενο, με πιο ωραίες παραγωγές, με πιο έντονη μουσικότητα, λαϊκότητα ή βιωματικότητα, κάνουν και αυτοί ένα είδος. Ένα είδος το οποίο αποκαλούν αυτάρεσκα ποιοτικό ή έντεχνο ή δεν ξέρω τι άλλο και το οποίο προσεγγίζει το τραγούδι μόνο εξωτερικά. Λένε ας πούμε "έκανα κάτι μελαγχολικό" ή "έκανα κάτι ακουστικό". Αυτά όμως είναι εξωτερικά γνωρίσματα και είναι ετικέτες. Επομένως έχουμε δύο ετικεταρισμένα είδη τραγουδιού. Το λεγόμενο λαικο-πόπ και το λεγόμενο έντεχνο. Δεν βλέπω το τρελό τραγούδι (γελάει). Αυτό δηλαδή που βγαίνει έξω απ' τα όρια και δεν σου πλασάρεται με μία ετικέτα, αλλά έχει ομορφιά. Λίγοι δημιουργοί το κάνουν αυτό και όσο πάει γίνονται λιγότεροι. Αυτό το πράγμα εμένα με τρομάζει.

-Τι εννοούμε όταν λέμε έντεχνο;
-Λοιπόν...το έντεχνο ως όρο, το δημιούργησε ο Μίκης Θεοδωράκης στη δεκαετία του 60 κάνοντας τον "Επιτάφιο" και τα "Επιφάνεια" όλα αυτά τα πάρα πολύ ωραία έργα, προκειμένου να πει ότι χειρίζεται το λαϊκό τραγούδι και τη λαϊκή πηγή και το κάνει με έναν δικό του περίτεχνο τρόπο. Δηλαδή βάζοντας μέσα αρμονίες, βάζοντας Έλληνες ποιητές στον στίχο, έφτιαξε αυτό που λέγεται έντεχνο λαϊκό τραγούδι και δημιούργησε εκείνη την περίοδο μία σχολή, την οποία υπηρέτησαν ο Μαρκόπουλος, ή ο Ξαρχάκος ας πούμε. Σιγά-σιγά όμως, έχασε αυτή την αρχική ερμηνεία και έγινε άχρωμο. Δηλαδή κάποιος που ας πούμε σήμερα δεν κάνει λαϊκο-ποπ, αλλά προσπαθεί να κάνει ένα πιο δύσκολο είδος τραγουδιού, το ονομάζει έντεχνο. Αλλά βλέπεις πολλές φορές ένα τραγούδι που ονομάζεται έντεχνο, να μην περιέχει κάποια στοιχεία πρωτοτυπίας, ή να μην "παίζει" ας πούμε με τα διάφορα είδη μουσικής. Να είναι απλά ένα υποτυπώδες μελαγχολικό τραγουδάκι με μία κιθάρα και ένα στίχο που εύκολα αγγίζει τον λυρισμό χωρίς ιδιαίτερο ψάξιμο και χωρίς δημιουργική δύναμη. Ε αυτό είναι που αντιλαμβάνεται ο κόσμος ως έντεχνο τα τελευταία χρόνια και μάλιστα το αντιλαμβάνεται ειρωνικά. Δηλαδή -σου λέει- άμα θέλουμε να βαρεθούμε (γελάει) να βάλουμε έντεχνο. Aμα θέλουμε να διασκεδάσουμε να πάμε να ακούσουμε λαϊκά ή ποπ. Δεν είναι έτσι όμως. Το έντεχνο, αν θεωρήσουμε ότι πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε ως όρο, που εγώ δεν νομίζω ότι χρειάζονται αυτά τα πράγματα, ξεκίνησε σαν κάτι που το φτιάχνουμε περίτεχνο. Κάτι με περισσότερη φαντασία....με περισσότερο έντονο το προσωπικό στοιχείο. Ε αυτό το πράγμα μου λείπει εμένα. Αυτή η τρέλα. Αυτή η τρέλα που έφτιαξε τον "Επιτάφιο", που έφτιαξε τον "Μεγάλο Ερωτικό", τα "Reflections", το "Βρώμικο Ψωμί", τα "Μικροαστικά" του Κηλαϊδόνη, δηλαδή όλο αυτό το πράγμα που ήταν ελεύθερο, ιδιαίτερο και ξεχωριστό και που δεν καπελωνόνταν εύκολα. Δεν μπορούσες να πεις ότι είναι ένα είδος, αλλά εκπροσωπείται από διάφορους δημιουργούς. Ε αυτό το πράγμα μου λείπει εμένα.


"Το έντεχνο, αν θεωρήσουμε ότι πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε ως όρο, που εγώ δεν νομίζω ότι χρειάζονται αυτά τα πράγματα, ξεκίνησε σαν κάτι που το φτιάχνουμε περίτεχνο. Κάτι με περισσότερη φαντασία....με περισσότερο έντονο το προσωπικό στοιχείο. Ε αυτό το πράγμα μου λείπει εμένα."

-Ορίζοντας τη λέξη "έντεχνο", μήπως θα έπρεπε να ορίσουμε και τη λέξη "άτεχνο"; (γελάει) Και μιλώντας για την τρέλα που σου λείπει, είναι αυτό που δεν έχεις κάνει ακόμα; Είναι αυτό που θέλεις να κάνεις;
-Όταν είπα ότι μου λείπει, εννοούσα ότι μου λείπει από τον πνευματικό περίγυρο. Από αυτό που ονομάζουμε Ελληνική μουσική πραγματικότητα. Να βγαίνουν δηλαδή πιο πολλοί δίσκοι με μεγαλύτερη τρέλα. Από κει και πέρα, δεν μπορώ να δηλώσω ευχαριστημένος με αυτό που κάνω. Θέλω κι' εγώ να το πάω πιο πολύ προς τα εκεί. Να το κάνω πιο περίτεχνο και πιο ενδιαφέρον.

-Ο Φοίβος του τότε με τον Φοίβο του σήμερα, έχει διαφορές;
-Ε φυσικά ναι. Και διαφορές και ομοιότητες. Σίγουρα είναι ο ίδιος άνθρωπος, αλλά κατ' αρχάς αλλάζει και η πνευματική κατάσταση και η πολιτική κατάσταση και τα πράγματα γύρω μας. Ήταν αλλιώς τα πράγματα το 89 όταν ετοιμαζόμουνα να κάνω ένα τραγούδι. Ζούσαμε σε μία πολύ διαφορετική κοινωνία, πολύ λιγότερο διεφθαρμένη και απελπισμένη από ότι σήμερα, πολύ λιγότερο πλουραλιστική μεν, αλλά πολύ λιγότερο χυδαία και στην οποία οι συνομήλικοί μου και εγώ, είχαμε μεγαλώσει σπουδάζοντας κάποια πράγματα, έχοντας μία αντίληψη για το πώς θα είναι η ζωή και όλο αυτό τινάχτηκε στον αέρα. Πού να φανταζόμασταν ότι θα ζούσαμε σε μία χώρα στην οποία γκάνγκστερς, εκδότες και χυδαίοι δημοσιογραφίσκοι θα έδιναν τον τόνο; Και που το ραδιόφωνο πια, δεν θα ήταν ένα μαγικό κουτί, αλλά θα ήταν ένα μέσον που παίζει playlist? Η τηλεόραση θα ήταν ένα άλλο μέσον διαφόρων κακοποιών και των ορέξεών τους; Δεν τα φανταζόμασταν όλα αυτά. Οπότε και ο δημιουργός αλλάζει μέσα στα χρόνια. Εκεί που ξεκινάς θετικά για να κάνεις κάποια πράγματα μέσα σε έναν συγκεκριμένο περίγυρο, όταν αλλάζει αυτός ο περίγυρος, ε τότε αλλάζει και η διάθεσή σου. Γίνεσαι πιο επιθετικός ή και πιο αμυντικός. Οφείλεις να ορίσεις μέσα από τα τραγούδια σου έναν χώρο συζήτησης από την αρχή. Τι συμβαίνει; Ποια είναι η ιστορία για την οποία μιλάμε; Ποιος είναι ο περίγυρος στον οποίο πρέπει να ενταχθούμε; Ε αυτά τα προβλήματα δεν φανταζόμουνα ότι θα τα αντιμετωπίζαμε. Δεν φανταζόμουνα ότι το στυλ του τραγουδιού το οποίο θα επικρατήσει θα είναι το σημερινό. Ε όλα αυτά με προβλημάτισαν όλα αυτά τα χρόνια....

-Μπαίνεις όμως μέσα σ' αυτό και το παίρνεις και το κάνεις ένα τραγούδι με τα mp3 σου, με τα McDonalds έτσι;
-Ναι βέβαια.

-Είσαι άνθρωπος του "πρέπει" ή του "θέλω";
-Του "θέλω" πιο πολύ.

-Όταν πρόκειται να βγεις στη σκηνή έχεις τρακ;
-Ναι έχω. Πάντα. Αλλά τη στιγμή που ανεβαίνω, με πιάνει μία φοβερή σιγουριά. Με το που βλέπω τα πρόσωπα απέναντί μου, αισθάνομαι ότι αρχίζει ένα παιχνίδι να επικοινωνήσω με τον καθένα απ' αυτούς ξεχωριστά. Και εκεί γίνομαι φοβερά δραστήριος. Με πιάνει μία τρέλα πάνω στη σκηνή που είναι πολύ λυτρωτική. Πιο πριν όμως το φοβάμαι πάρα πολύ.

-Ο τελευταίος σου δίσκος έχει βγει το 2003. Είναι ο "Καθρέφτης".
-Ναι.

-Τώρα είμαστε στο 2005 και πάμε για το 2006. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιμένουμε κάτι καινούργιο; Είσαι κοντά σε κάτι καινούργιο;
-Ναι νομίζω ότι είμαι κοντά. Αν όλα πάνε καλά, μέχρι το τέλος του 2006 θα έχει κυκλοφορήσει η καινούργια δουλειά. Είμαι στα μισά. Δηλαδή γράφω τραγούδια, τα επεξεργάζομαι και πετάω αρκετά που δεν μου φαίνονται και τόσο ενδιαφέροντα μετά το δεύτερο-τρίτο άκουσμα. Το 2004 τεμπέλιαζα. Δεν είχα όρεξη για τραγούδια. Από την πρωτοχρονιά του 2005, με έπιασε όρεξη και άρχισα τη δουλειά και στη δουλειά αυτή είμαι αυστηρός οπότε γι' αυτό περνάει και ο χρόνος έτσι. Μη νομίζεις δηλαδή ότι..... ε το ξέρεις τώρα.....τι να σου λέω; Πετάω εύκολα πράγματα που μου φαίνεται ότι τα έχω ξανακάνει ή που δεν έχουν δημιουργικό αντίκτυπο μέσα μου.

-Τι εύχεσαι για το 2006;
-Εύχομαι να ξυπνήσουμε (γελάει). Η πραγματικότητα μου θυμίζει όλο και πιο πολύ ταινίες του Romero με ζόμπι. Ξέρεις....βλέπω ανθρώπους να κινούνται με ένα νυσταλέο ύφος και με μία διάθεση να ακούσουν οτιδήποτε τους πλασάρουν. Δεν βλέπω μία διάθεση να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας δημιουργικά και στις παρέες μας αλλά και στα ερωτικά μας. Θα 'θελα να υπάρχουν πολλές αφορμές να αφυπνιστεί πολύς κόσμος. Βλέπω μία διάθεση φόβου. Και οι φίλοι μου, αλλά πολλές φορές με πιάνει κι' εμένα αυτή η χειμερία νάρκη. Πρέπει να το σταματήσουμε αυτό με κάποιο τρόπο. Δεν μπορούμε να ζούμε συνέχεια έτσι. Δηλαδή μου θυμίζει πόλη του far west που οι παράνομοι κάνουν ότι θέλουν και εμείς είμαστε οι φοβισμένοι πολίτες. Οι φοβισμένοι υπηρέτες αυτού του πράγματος. Πρέπει κάτι να γίνει. Πρέπει να υπάρξουν φωνές. Δεν πιστεύω σώνει και καλά στον ακτιβισμό ή σε επαναστατικές και βίαιες κινήσεις. Πιστεύω όμως, ότι ο καθένας προσωπικά μπορεί να αναλάβει με έναν πολύ δημιουργικότερο τρόπο τη ζωή του και αυτό να γίνει και έναυσμα για τους άλλους. Πόσες φορές δεν μας έχουν βοηθήσει τέτοιοι φίλοι μας; Ξέρεις....που μας λένε "Ξύπνα!!!" Αυτό εύχομαι. Να πληθύνουν οι άνθρωποι που το παίρνουν έτσι το πράγμα.

-Φοίβο, μέσα σε όλη αυτή τη συζήτηση που κάναμε, δεν έχω να σε ρωτήσω κάτι άλλο. Θέλεις μήπως εσύ να προσθέσεις κάτι ακόμα;
-Όχι δεν έχω κάτι...

-Σου έχω μία έκπληξη όμως. Θέλω να πάρεις την κιθάρα σου και να μας πεις για το Musicheaven δύο στιχάκια που θα σου έρθουν τώρα.
-Που θα μου έρθουν τώρα;

- Ναι!!! (γελάμε).
-Για να δούμε...

Σηκώνεται, πηγαίνει στο διπλανό δωμάτιο που είναι το στούντιό του και επιστρέφει με την κιθάρα του. Κάθεται δίπλα μου, ανάβει τσιγάρο και αρχίζει ένα δεκάλεπτο ψάξιμο με ακόρντα και στιχάκια. Σε λίγο ζητάει να γράψει. Του δίνω χαρτί και στυλό και γράφει τα στιχάκια που μπορείτε να δείτε αμέσως παρακάτω! Το τραγουδάκι που έγραψε ο Φοίβος αποκλειστικά για τη μουσική μας κοινότητα μπορείτε να το ακούσετε κάνοντας κλικ εδώ!





-Φοίβο, σε ευχαριστούμε που μας δέχτηκες στο χώρο σου για να κάνουμε αυτή την όμορφη συζήτηση για το Musicheaven.
-Εγώ σας ευχαριστώ !

Φωτογραφίες: Angela_77

Αθήνα 13 Δεκεμβρίου 2005


Περισσότερα
- Φωτογραφίες και παρτιτούρες του Φοίβου Δεληβοριά
- foivosdelivorias.com