Πρόσωπα & προσωπεία
Δυο βιβλία που «πονάνε»
ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ
mich@enet.gr, www.bavzer.blogspot.com
ΙΒΑΝ ΤΣΟΛΟΒΙΤΣ, 69 ετών, Σέρβος πολιτικός ανθρωπολόγος, εθνολόγος και ειδικός σε ερμηνεία και ανάλυση πολιτισμικών συμβόλων, έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα και σειρά βιβλίων για τη λαϊκή κουλτούρα και το κοινωνικό και πολιτικό φαντασιακό. Ενα από αυτά, μεταφρασμένο εδώ από τον Τάκη Μπουζάνη και εκδοθέν στα Γιάννινα από τις εκδόσεις «Ισνάφι», φέρει τον τίτλο «Από τις κερκίδες στα χαρακώματα» και, με βάση τη γιουγκοσλαβική εμπειρία, καταγίνεται με το ποδόσφαιρο «ως αφήγηση του πολέμου». Τα πρόσφατα επεισόδια μεταξύ χούλιγκαν του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού στην Παιανία, με τη δολοφονία ενός ανθρώπου, «φωτογραφίζονται» στο βιβλίο αυτό κι ας έχουν συμβεί πριν ο Τσόλοβιτς το γράψει.
Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ από τη συμβολική μάχη της εξέδρας, που είναι από τα όμορφα στοιχεία του συγκεκριμένου αθλήματος, στα «υπαρκτά χαρακώματα του πολέμου» (π.χ. Λεωφόρος Λαυρίου...) είναι μία «διαδικασία» που, κατά τον συγγραφέα, περνάει οπωσδήποτε και από τις θέσεις των επισήμων, αλλά και από τα δημοσιογραφικά θεωρεία των γηπέδων. Στα κείμενα για το ποδόσφαιρο που βρήκε στον γιουγκοσλαβικό Τύπο εδώ και 20 χρόνια, αναγνώρισε, λέει, τη δομή μιας μυθικής αφήγησης ή, όπως λέει, «μιας άγριας λογοτεχνίας», που έχει διαστάσεις εθνικιστικές, αλλά και ρητορική μίσους.
ΛΙΓΟΙ γνωρίζουν ότι το «εναρκτήριο λάκτισμα» του πολέμου μεταξύ Κροατών και Σέρβων έλαβε χώρα μια Κυριακή απόγευμα σε γήπεδο του Ζάγκρεμπ. Οπως, επίσης, και ότι ο διαβόητος εγκληματίας πολέμου Αρκάν, για τη συγκρότηση των τρομερών «Τίγρεων», στράφηκε στους συνδέσμους οργανωμένων οπαδών, ομάδων του Βελιγραδίου. Το ποδόσφαιρο, το λατρεύει ως παιχνίδι ο Τσόλοβιτς. Αλλά είναι, λέει, κάτι περισσότερο από παιχνίδι πια. Και αυτό το «κάτι περισσότερο» το διερευνά στο βιβλίο του, βάζοντας στο μικροσκόπιο τη γλώσσα της αθλητικής δημοσιογραφίας, «το μυθολογικό υπόστρωμα που καλλιεργείται από τον Τύπο σε καιρό ειρήνης, τη μάχη μεταξύ του εμείς και οι άλλοι».
«ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΑ -γράφει- να περιγράψω πώς μια ομάδα φανατικών χούλιγκαν, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μετατρέπεται σε εθελοντική στρατιωτική μονάδα, πώς από την τελετουργική και συμβολική αναπαράσταση της βίας πέρασε στην πραγματική βία, πώς μια αντικοινωνική ομάδα έγινε μια συνάθροιση πολεμιστών και εθνικών ηρώων, πώς η "φολκλορική" αγριότητά τους μετατράπηκε σε εθνικιστικό "λόγο μίσους"». Η επιστημονική θεώρηση του βιβλίου του Ιβάν Τσόλοβιτς έγινε από τον επιστήμονα κοινωνιολογίας, Γιάννη Γκολφινόπουλο, ο οποίος ασχολείται με το ίδιο θέμα, από ελληνικής σκοπιάς, στη δική του μελέτη με τίτλο «Ελληνες Ποτέ...», που καταγίνεται με το πώς είδαν Αλβανοί και ελληνικός Τύπος τα θλιβερά γεγονότα της νύχτας της 4ης Σεπτεμβρίου 2004 όταν, λίγο μετά τους Ολυμπιακούς και το Euro της Πορτογαλίας, η Εθνική Ελλάδος έχασε στα Τίρανα από την Αλβανία με 2-1 και σε επεισόδια που έγιναν σε όλη την Ελλάδα (υπό το κυρίαρχο σύνθημα «Αλβανέ, Αλβανέ, δεν θα γίνεις Ελληνας ποτέ...»), ένας Αλβανός μετανάστης, ο Γκράμος Παλούσι, δολοφονήθηκε από δικά μας χέρια στη Ζάκυνθο.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του Γκολφινόπουλου, που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ισνάφι» (στα Γιάννινα), δεν αναζητεί τους ενόχους στις βίαιες μειοψηφικές συμμορίες των ακροδεξιών-χούλιγκαν, γιατί συνήθως τέτοιοι είναι. Η έρευνά του επικεντρώνεται «στη σιωπηλή πλειοψηφία και στους εκφραστές και διαμορφωτές της». Τα μίντια. Μάλιστα, ο συγγραφέας, όπως και ο Τσόλοβιτς, δεν ασχολείται με τον «συνήθη ύποπτο», που είναι ο αθλητικός Τύπος, αλλά με τον λεγόμενο συμβατικό - τις καθημερινές πολιτικές εφημερίδες που, πολλές φορές, ενώ καταγγέλλουν τα φαινόμενα βίας και τα καταδικάζουν μετά βδελυγμίας, ταυτόχρονα αναπαριστούν τα φαινόμενα αυτά, ως παράδειγμα μιας «ανώριμης» συμπεριφοράς «κάποιων λίγων φανατικών». Χαρακτηριστικός δε, είναι ο τίλος στις αθλητικές σελίδες μεγάλης εφημερίδας, την επόμενη μέρα της ήττας της Εθνικής μας στα Τίρανα: «Την πατήσαμε σαν... Αλμπάνηδες»!
ΔΥΟ βιβλία που «πονάνε». Αρα, αξίζει να διαβαστούν.
ενετ - 25/04/20
