Τοτε αντιμετωπιζεις ενα κλασσικο προβλημα των τραγουδιστων που τραγουδανε σε λαϊκες σκηνες.
Συνηθως οι κιθαριστες με τους μπουζουξηδες, εχουν το κακο συνηθειο να κανουν ενα "ατυπο" διαγωνισμο εντασης. Παρολο που η κιθαρα θα επρεπε κανονικα να βρισκεται "πισω", λογω της ρυθμικης της μορφης, πολλες φορες την συνανταμε πολυ..."μπροστα" σε παρομοια μαγαζια.
Και βεβαια, ο μπουζουκοπαικτης, αναγκαζεται να ανεβασει και εκεινος το volume του, ωστε να βγει πιο ψηλα ακομα..
Ενα αλλο κακο συνηθειο των μπουζουξηδων, ειναι αυτη η αναγκη που εχουν για εναν πριματο ηχο στο μπουζουκι τους, με αρκετο reverb. Αυτο ουσιαστικα "καλυπτει" ολη την υψηλη περιοχη συχνοτητων σε ενα μαγαζι, και αναγκαζει τη φωνη να ακουγεται κυριως απο τα μεσαια της, που δινουν μεν τον ογκο και το χαρακτηρα της φωνης, αλλα δινουν μια μουντη αισθηση στο αποτελεσμα.
Προσωπικη αποψη ειναι να ακολουθησετε ορισμενα βηματα:
1) Ξεκινωντας απο το ρυθμικο μερος ( κιθαρα ) να μεινει σταθερη σε ενα συγκεκριμενο volume. Τοσο πανω στην κονσολα, οσο και πανω στο οργανο του. Να δωσει το 70% της εντασης του και εαν εχει EQ, να το "μηδενισει". Να φτιαξει τον ηχο του απο το EQ της κονσολας πρωτα και οποια μικρορυθμιση ( που σπανια χρειαζεται ) θα χρειαστει, να την κανει μεσω του build in EQ που εχει η κιθαρα ( εαν εχει ).
2) Πανω στη κιθαρα, θα "κατσει" το μπουζουκι. Παντα πρεπει να ειναι 1-2 peak πιο ψηλα απο την κιθαρα. Καλο ειναι να μην το "πνιξει" μεσα στα delay και στo reverb, καθως και το EQ του να ειναι οσο πιο "συντηρητικο" γινεται.
Εαν κανει ακραιες ρυθμισεις στο EQ, σημαινει πως η φωνη θα εχει πολυ λιγο "χωρο" στις συχνοτητες που απομενουν για να ακουστει. Αρα, οσο πιο συντηρητικα γινεται, για το καλυτερο αποτελεσμα του live.
Και εδω ισχυει πως καλυτερα να παραμεινει σε ενα σταθερο volume.
3) Λογικα, μεχρι εδω θα πρεπει ο ηχος να ακουγεται καλα. Καλο ειναι να μην πιασουν "κοκκινο" οι ρυθμισεις των volume των οργανων. Η ολη ρυθμιση τους, στηριζεται στο γεγονος πως θα μπει και η φωνη απο πανω, επομενως εαν ηδη τα οργανα ειναι πολυ ψηλα, τοτε που θα μπουν οι φωνες? Πιο ψηλα ακομα?!!! Αρα, ολες οι ρυθμισεις του ηχου γινονται με γνωμονα τη φωνη και οχι τα οργανα.
4) Η φωνη θα πρεπει να ειναι πιο ψηλα σε ενταση απο τα οργανα. Ειναι το πιο σημαντικο στοιχειο ενος live, μιας και κανενα οργανο δεν μπορει να πει..στιχους :D. Αρα, θελει ειδικη μεταχειριση. Δωσε λιγο αερα στα μεσαια ( mid ), ασε αρχικα στο 0 τα πριμα ( high ) και εαν το μαγαζι εχει ηχεια με μεγαλα woofer, δωσε ενα τσιμπημα στα μπασα ( low ), ωστε να ακουγεται λιγο πιο ζεστη η φωνη. Εαν εχει, τοτε ασε τα στο 0.
5) Αφου ισορροπησουν τα οργανα με τη φωνη, τοτε θα βαλεις και στο παιχνιδι το reverb της φωνης. Οσο το δυνατον πιο λιγο, με μεγαλο χρονο predelay ( δηλαδη ο χρονος που θα κανει το reverb για να εμφανιστει στο αποτελεσμα ) περιπου στα 30-40msec ειναι ο,τι πρεπει. Καλυτερα να επιλεξετε ενα room/stage reverb, ωστε η φωνη να ακουγεται οσο το δυνατον πιο καθαρα.
Ολα τα παραπανω τα καναμε μονο για τον ηχο που θα παιξουν τα ηχεια PA του μαγαζιου. Υποψιν, παντα κοιταμε εαν η κονσολα "κοκκινιζει", ή εαν ο τελικος ενισχυτης που δινει στα ηχεια, κοκκινιζει και αυτος.
Εαν γινεται κατι τετοιο, σημαινει πως ο ηχος παραμορφωνεται, αρα δεν ειναι θεμιτο κατι τετοιο. Καλυτερα πιο χαμηλα το main volume της κονσολας, παρα ενα peakαρισμενο αποτελεσμα.
Παμε τωρα για τις ρυθμισεις των monitors.
1) Το πιο σημαντικο ειναι να αισθανεται ανετα η φωνη. Εαν ακουει καλα τον εαυτο της και η μιξη των οργανων ειναι καλη, δεν θα υπαρξει κανενα προβλημα. Γι'αυτο πρωτα φερε στη μεγιστη ενταση που μπορεις τη φωνη μεσω των monitors.
Για να το πετυχεις αυτο, βαλε το μικροφωνο στη θεση οπου τραγουδας και αρχισε σιγα σιγα να δινεις σημα στα monitors, μεχρι να αρχισει να "αρπαζει" με feedback το μικροφωνο ( δηλαδη να κανει αυτο το ενοχλητικο "ιιιι" ).
Οταν φτασεις σε εκεινο το σημειο, σημαινει πως παραπανω σημα στο monitor, θα οδηγησει σε feedback συνεχομενο και ειναι αρκετα ενοχλητικο. Οποτε, καλο ειναι να εχετε κατα νου σε ποια ρυθμιση το monitor αρχιζει να "αρπαζει" απο τα μικροφωνα. Μολις την βρειτε, χαμηλωστε κατα μια γραμμη το volume του monitor και θα ειστε μια χαρα.
2) Το δευτερο σημαντικο οργανο ειναι η κιθαρα, μιας και αυτη δινει το ρυθμο, αλλα και την αρμονικη βαση του αποτελεσματος. Προσοχη μονο. Να μην ξεπερναει σε ενταση, την ενταση της φωνης. Αν συμβει κατι τετοιο, παει αδικα τοσος κοπος.
Συνηθως οι μουσικοι ειμαστε παραπονιαρηδες πως δεν μας ακουμε. Πιστεψε με, ειναι περισσοτερο ανασφαλεια, παρα προβλημα στον ηχο. Μιας και ο τραγουδιστης/η τραγουδιστρια ειναι αυτη που τραβαει ολο το "ζορι" πανω στη σκηνη, θα πρεπει να επιβληθεις σε αυτο το θεμα. Μην φτασεις βεβαια στο αλλο ακρο :P
3) Και μετα ερχεται το μπουζουκι, το οποιο θα πρεπει να ειναι και αυτο στην ιδια ενταση με την κιθαρα. Γενικα οι ιδιοι κανονες ισχυουν εδω.
Εαν ακολουθησετε αυτα τα βηματα, νομιζω πως θα εχετε καλο ηχο και επι σκηνης, αλλα και στο PA.
Υποψιν, καλο ειναι οταν φτιαχνετε τον ηχο στη σκηνη, να κλεινετε τα εξωτερικα ηχεια και το αντιστροφο οταν φτιαχνετε τα monitors. Ποτε μην τα κανετε συγχρονως, γιατι ετσι γινεται μπερδεμα με τις ρυθμισεις.
Τελος, εαν καποια στιγμη αισθανθειτε πως δεν ακουγεστε, δεν ανεβαζει ο καθενας ξεχωριστα το volume. Απλως, απο το main channel της κονσολας, δινετε επιπλεον ενταση. Συνηθως, οταν τα μαγαζια γεμιζουν κοσμο, απορροφουνται πιο ευκολα οι συχνοτητες και ετσι λιγη ενταση παραπανω, δεν πειραζει κανεναν.
Γι'αυτο το λογο να αφηνετε στο κεντρικο καναλι λιγο "αερα" κατα τη διαρκεια του soundcheck, ωστε να εχετε το προνομιο να αυξησετε τον ηχο, χωρις να πιεσετε τα ηχεια.
Ξερω πως ειναι πολλα, ομως ειναι μερικοι κανονες που ακολουθουνται κατα τη διαρκεια του στησιματος ενος live. Mετα απο καποιο διαστημα γινονται εμφυτα και με την εμπειρια δεν χρειαζεται καν να ψαχνεστε!
...γιατί δεν ακούνε τι λένε...δεν ξέρω πολλά από ήχο,δυστυχώς 
