Το παρακάτω τραγούδι δεν ήθελα να το βάλω εγώ, όχι γιατί δεν μ'αρέσει, αντίθετα το λατρεύω!
Όμως παρ' όλο που έχω διάφορες ερμηνείες μέσα μου, δεν ξέρω την ιστορία πίσω απ' το τραγούδι. Ήλπιζα ότι ο Dylan-Online-Encyclopedia ή κατά κόσμον Orfeus
σίγουρα θα γνωρίζει την αληθινή ιστορία πίσω απ' το τραγούδι, η το πού ακριβώς αναφέρεται ο Dylan.
Για αυτό θα αρκεστώ να αναφέρω τους στίχους που μου κάνουν εντύπωση ή με συγκινούν και να δώσω μια δική μου ερμηνεία που με συγκινεί μεν αλλα μπορεί να μην έχει να κάνει με το τί είχε στο μυαλό του ο ποιητής.
One more cup of coffee
------------
Your breath is sweet
Your eyes are like two jewels in the sky.
Your back is straight, your hair is smooth
On the pillow where you lie.
But I don't sense affection
No gratitude or love
Your loyalty is not to me
But to the stars above.
One more cup of coffee for the road,
One more cup of coffee 'fore I go
To the valley below.
Your daddy he's an outlaw
And a wanderer by trade
He'll teach you how to pick and choose
And how to throw the blade.
He oversees his kingdom
So no stranger does intrude
His voice it trembles as he calls out
For another plate of food.
One more cup of coffee for the road,
One more cup of coffee 'fore I go
To the valley below.
Your sister sees the future
Like your mama and yourself.
You've never learned to read or write
There's no books upon your shelf.
And your pleasure knows no limits
Your voice is like a meadowlark
But your heart is like an ocean
Mysterious and dark.
One more cup of coffee for the road,
One more cup of coffee 'fore I go
To the valley below.
Καταρχήν ποιητικά είναι αριστουργηματικό το κομμάτι.
Ακόμα κι απ' το πρώτο δίστιχο φαίνεται αυτό (η ανάσα σου γλυκιά, τα μάτια σου σαν δυο κοσμήματα στον ουρανό)
Ο Dylan στο τραγούδι αυτό περιγράφει μάλλον κάποια γυναίκα και μας δίνει μικρά αλλά περιεκτικά στοιχεία για τον ψυχισμό της, τη ζωή της και τον περίγυρό της.
Μου αρέσει πάρα πολύ ο στίχος
"Your loyalty is not to me
But to the stars above"
Έχει μεν μια αίσθηση αποξένωσης από τα ανθρώπινα αλλά ταυτόχρονα μια τάση για ελευθερία, μια τάση προς τα άστρα, όπου είναι και η μοναδική πίστη της ηρωίδας. Ο ποιητής ενδέχεται να την αγαπάει δεδομένου ότι προσμένει "affection, grattitude and love", αλλά ματαίως γιατί αυτά δεν ανταποδίδονται. Εκείνη προσηλωμένη στα άστρα, στην ελευθερία.
Μια άλλη ερμηνεία πιο τραβηγμένη ίσως να σχετίζεται με έναν στίχο παρακάτω που μας πληροφορεί ότι αυτή διαβάζει το μέλλον όπως και η μητέρα και η αδερφή της.
Δεδομένου ότι το διάβασμα του μέλλοντος μέσω των άστρων είναι μια πανάρχαια τακτική ίσως εκεί να οφείλεται και η προσήλωσή της στα άστρα...
Στην επόμενη στροφή ο πατέρας παρουσιάζεται σκληρός, τύπος σκοτεινός-παράνομος, της μαθαίνει πως να χρησιμοποιεί το μαχαίρι, και την βάζει στα πράγματα της παρανομίας.
Η ηρωίδα δεν γνωρίζει ανάγνωση και γραφή, πράγμα που σημαίνει ότι αυτά που έχει μάθει τα έχει μάθει αποκλειστικά από τη ζωή, με τον σκληρό τρόπο δηλαδή, επίσης η καρδιά που παρομοιάζεται με ωκεανό μυστήριο και σκοτεινό (υπέροχος στίχος) δείχνει ότι παρ' όλο που λείπει η τυπική μόρφωση ο ψυχικός κόσμος της είναι αχανής -αλλά και επικίνδυνος. Προφανώς ο ποιητής κινδυνεύει από αυτό.
Το δίστιχο "And your pleasure knows no limits
Your voice is like a meadowlark" δεν το καταλαβαίνω (και δεν ξέρω τί σημαίνει και meadolark) οπότε περιμένω μια βοήθεια από εσάς
.
Και μετά να έρθουμε στο ρεφραίν.
Είναι μια φράση που υποθέτω την λέει η ίδια η ηρωίδα.
Εκλαμβάνω το "valley below" ως τον θάνατο (ή τον Άδη).
Η ζωή της τελειώνει ή θέλει να πεθάνει η ίδια;
Revekka, Orfeus ορμήξτε!
Υ.Γ.1. Τι όμορφη και ταιριαστή η γυναικεία φωνή που μπαίνει στο ρεφραίν!
Υ.Γ.2. Βασισμένος στα απλά latin ακκόρντα "La-Sol+Fa+Mi+" ο Ντύλαν γράφει ένα πραγματικό μουσικό και στιχουργικό αριστούργημα.
Edit: Άλλο ένα δίστιχο που δεν καταλαβαίνω:
"He oversees his kingdom
So no stranger does intrude"
(Ποιο kingdom; Της παρανομίας;)
[ Το μήνυμα επεξεργάστηκε από: Astron on 09-12-2004 15:30 ]
larks είναι μικρά πουλιά που κελαηδούν, τραγουδούν αλλα είναι δύσκολο να τα δεις. στα ελληνικά δεν ξέρω πως τα λένε
υπάρχουν skylarks, medowlarks. έχουν κι ένα ρητό οι άγγλοι, happy as a lark, γιατι είναι πουλί που τραγουδά όμορφα και συνεχώς. ο λόγος που είναι δύσκολο να τα δεί κανείς, εκτός απο το μέγεθος, είναι και το ότι πετούν πολύ ψηλά, ακριβώς πιο πάνω απ τα σύννεφα. είναι πουλιά που χρησιμοποιήθηκαν στην ποίηση πάρα πολύ.
στην συγκεκριμένη περίπτωση το πουλάκι, η κοπέλα, βρίσκεται ψηλά, στ αστέρια, είναι ελεύθερη και μελωδική σαν lark. αλλά η καρδιά της δεν είναι απλή και ευτυχισμένη, είναι σκοτεινή.
το one more coffee for the road, one more cup before I go, νομίζω πως αναφέρεται και στον ποιητή, ο οποίος σταμάτισε για λίγο και βρέθηκε μ αυτή την κοπέλα. ή μπορεί να είναι και για την ίδια, η ζωή της δεν έχει δεσμέυσεις ούτε πολιτισμού, ούτε μόρφωσης, ζεί επικύνδινα και είναι πιο κοντά to the valley below.
your daddy that oversees his kingdom so that no stranger does intrude μου κάνει για νταβατζή. υποτίθεται ότι αυτοί 'πρόσεχαν τα κορίτσια τους', δεν αφήνουν κανέναν άλλο να τις 'χρησιμοποιήσει' ή να επέμβει στην πιάτσα τους. ως συνήθως αυτά τα κοριτσάκια ήταν μικρά, που έφευγαν απο το σπίτι και οι νταβατζήδες τους έλεγαν 'from now on, I m your daddy'
οι εικόνες που έστειλε ο vouliakis, εκτός απο τους αρχαίους πολιτισμούς, εκφράζουν και το πέρασμα απο τον ρομαντισμό(blake) στον μοντερνισμό(Lindner, Edvard Munch). Ειδικά ο πίνακας του Munch είναι πολύ χαρακτηριστικός, και ονομάζεται the scream. (η κραυγή του Munch ανήκει ακριβώς στο πέρασμα, στον ιμπρεσσιονισμό)
Να πούμε οτι στον ρομαντισμό υπήρξε μεγάλος επηρεασμός απο τους αρχαίους πολιτισμούς, δοξασίες και μυθολογία, σε όλο το φάσμα της τέχνης. Σουμέριοι, Μινωικός πολιτισμός, Αρχαία Ελλάδα. Ο Blake είναι ένας απο τους πολλούς ρομαντικούς ποιητές που περιγράφουν στη δουλειά τους τέτοια περιστατικά.
μια απο τις βασικές αλλαγές απο τον ρομαντισμό προς τον μοντερνισμό είναι ο πολλαπλασιασμός των προσώπων και των οπτικών γωνιών που μπορεί κάποιος να δεί κάτι, ή να έχει άποψη. και εδώ μπαίνει και ο jokerman.
στη λογοτεχνία ο αφηγητής δεν είναι ένας που μπορούμε να εμπιστευτούμε, ακούμε κι άλλους και συνδυάζουμε τις εκδοχές τους ή διαλέγουμε. στη ζωγραφική οι πίνακες δεν εκφράζουν μια οπτική γωνία αλλα τέσσερις ταυτόχρονα (αυτή είναι και η επανάσταση του picasso), πως μπορεί δηλαδή κάποιος να δεί την ίδια εικόνα απο τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες. γι αυτό και η πρώτη εντύπωση απο έναν πίνακα του picasso είναι πως τα αντικείμενα είναι κάπως μετατοπισμένα.
Σε όλα αυτά (που είναι πολύ περισσότερα καυ ακρίβειαν αλλα είμαι οπαδός της περιεκτικής περίληψης) ο dylan προσθέτει και την Αμερικάνικη πραγματικότητα, εξού και η εικόνα με τον ινδιάνο, ο batman και αποσπάσματα απο ταινίες.
Άντε βρες ποιος είναι ο jokerman τωρα...
υ.γ: αστρολόγος ε? πόσες γυναίκες αυτός ο dylan πια!
it is not the ordinary things that threaten to close an open mind
[ Το μήνυμα επεξεργάστηκε από: revekka on 10-12-2004 10:03 ]
Οι γυναίκες του Dylan….
"Everybody should have a wife somewhere in the world...” Αυτά τα λόγια, είναι του ποιητή μας…
Τις ήθελε να είναι
"Dirty long hair-hanging all over the place", τις συμπεριφέρονταν σαν Μούσες και ναι. Είχε …πολλές!!!
Ξεκίνησε με την
Echo Helstrom, αλλά ενώ ήταν μαζί της, πηγαινοερχόταν ανάμεσα στην
Marianne Faithful και την
Carole Childs.
Η πρώτη του σοβαρή σχέση ήταν το 1961 με την
Suze Rottolo, που μπορούμε να την δούμε στο εξώφυλλο του
“The Freewheelin' Bob Dylan”. H
Suze “βρίσκεται” στα στιχάκια του
Boots Of Spanish Leather και του
Ballad in plain “D. H
Suze τον βρήκε πολύ αρνητικό και πολύ πεσιμιστικό. Όταν χώρισαν, απέτυχαν να κρατήσουν μία επαφή. Εκείνη αργότερα παντρεύτηκε.
Η πιο διάσημη γυναίκα του
Dylan, ήταν η
Joan Baez. Ήταν το
“Yin” στο
“Yang” του
Dylan και έγιναν γνωστοί ως
“ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα του Φολκ”. Μερικοί πιστεύουν ότι ο
Dylan την χρησιμοποίησε για να χτίσει την καριέρα του. Πάντως, τον είχε σαν προστατευόμενό της.
Μισή Μεξικάνα και μισή Σκοτσέζα η
Baez, άφησε το σπίτι της για να παίζει στα καφέ του
Greenwhich Village. Δεν εντυπωσιάστηκε όταν τον πρωτοείδε, αλλά μετά από δύο χρόνια άλλαξε γνώμη και έτσι το 1963 ξεκίνησε το ειδύλλιό τους. Η
Baez πήρε τον
Dylan στην περιοδεία της και όταν αυτή τελείωσε, ο
Dylan ήταν τόσο δημοφιλής, όσο και εκείνη. Η
Baez τον ήθελε να είναι περισσότερο πολιτικοποιημένος. Εκείνος αρνήθηκε και η σχέση τελείωσε. Δεν τραγούδησαν μαζί για 10 χρόνια, μέχρι που την κάλεσε στην περίφημη
Rolling Thunder Tour και αργότερα της έδωσε έναν ρόλο στην ταινία
Renaldo And Clara που έγραψε και σκηνοθέτησε ο ίδιος.
Μετά από μία σύντομη σχέση με την
Dana Gillespie, ο
Dylan γνώρισε την
Sara Lownds. Η
Sara είναι η μοναδική γυναίκα για την οποία έγραψε τραγούδια “απ’ ευθείας”.
(Sara/1976). Ήταν η τελευταία του Μούσα όπως φαίνεται και στο
Sad Eyed Lady Of The Lowlands /1966. Η
Sara δεν προέρχονταν από το χώρο του rock και γι’ αυτό πολλοί εξεπλάγησαν όταν παντρεύτηκαν το 1965. Έκαναν 5 παιδιά και έμειναν παντρεμένοι 12 χρόνια. Το τραγούδι
“Sara” που της έγραψε δεν την έφερε πίσω. Του ζήτησε διαζύγιο το 1977. Αυτό κατέληξε σε μία μάχη, αλλά κατάφεραν στο τέλος να ρυθμίσουν τα μεταξύ τους θέματα. Από τότε δηλώνουν φίλοι και εκείνη αρκετές φορές παρακολουθεί τις συναυλίες του. Ο μικρότερος γιος τους
Jacob Dylan (1969), ηγείται του rock συγκροτήματος
Wallflowers.
Ο
Dylan παντρεύτηκε ξανά το 1986 με την
Carolyn Dennis που τον κάλυπτε φωνητικά στις συναυλίες του. Η γνωριμία αυτή, έρχεται από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και η
Carolyn ήταν εκείνη που προέτρεψε δύο …παπάδες να προσεγγίσουν τον ποιητή μας και να τον προσηλυτίσουν στον χριστιανισμό (1979). Έμειναν μαζί 6 χρόνια. Χώρισαν το 1992. Η
Desiree Dennis Dylan, είναι η κόρη τους και είναι το έκτο παιδί του
Dylan.
…..και ο ….καφές!!!
1966.
Μία μαύρη λιμουζίνα παρκάρισε κάτω από ένα δίπατο εξοχικό σπίτι στα περίχωρα του Παρισιού. Ο οδηγός βγήκε και χτύπησε την πόρτα. Ο
Dylan βγήκε από τη λιμουζίνα και μπήκε μέσα στο σπίτι αστραπιαία. Δεν είχε λόγους να φοβάται. Η συνάντηση ήταν μυστική. Δεν την ήξερε κανείς. Ούτε και οι δημοσιογράφοι που είχαν μείνει να περιτριγυρίζουν το ξενοδοχείο σαν τα κοράκια που ζητάνε τροφή. Είδαν τη λιμουζίνα να βγαίνει, αλλά το θήραμά τους δεν ήταν μέσα. Ο οδηγός απάντησε στις ερωτήσεις τους ότι πηγαίνει για …service. Ο
Dylan έφυγε από το ξενοδοχείο την ίδια σχεδόν στιγμή με ένα άλλο “απλό” αυτοκίνητο που δεν έδινε στόχο.
Η Τσιγγάνα τον υποδέχτηκε χαμογελαστή, αλλά μυστηριώδης. Ο ποιητής περιεργαζόταν με το βλέμμα του το σπίτι. Έφτιαχνε ήδη το σενάριο για ένα τραγούδι …ακόμα.
-Μου είπαν ότι ασχολείστε με τα άστρα.
-Και με τα άστρα.
-Τι άλλο;
-Ταρώ, τράπουλες, καφέ…
-Καφέ;
-Ναι, καφέ. Βλέπουν το φλιτζάνι και…
-Προλέγουν τα μελλούμενα;
-Ναι…ακριβώς. Πού το ξέρετε; Το μαντέψατε ή έχετε κάποια σχέση;
-Ναι. Έχω κι’ εγώ κάποια σχέση με την ανατολή.
-Γιατί ζητήσατε να με δείτε; Τι είναι αυτό που σας ενδιαφέρει;
-Μα ….ο καφές!!!
Κάθισαν μαζί αρκετή ώρα. Η
Ταμάρα του είπε πολλά πράγματα για τον αστρολογικό του χάρτη και τις αλλαγές που θα έρχονταν στη ζωή του και τα χρόνια πέρασαν. Πήγε ξανά στη Γαλλία. Έψαξε να τη βρει. Δεν τα κατάφερε. Έφερε πάλι στο μυαλό του την ιστορία του καφέ και όλη την ατμόσφαιρα του σπιτιού της. Όταν αργότερα συνεργάστηκε με τον στιχουργό
Jacques Levy για την παραγωγή του
Desire, έγραψε το
One More Cup Of Coffee.
Η Τσιγγάνικη καταγωγή της και η ατμόσφαιρα του σπιτιού της, του ήταν αρκετά. Έγιναν μέσα στην ποιητική του φαντασία ένα ολόκληρο κινηματογραφικό έργο. Δεν γνωρίζω περισσότερα. Μονάχα ότι πριν φύγει από το σπίτι της
Ταμάρα, ζήτησε να πιει έναν καφέ ακόμα…..
One more cup of coffee for the road.
One more cup of coffee 'fore I go,
To the valley below….
Music, is your only friend until the ...end!!!!
[ Το μήνυμα επεξεργάστηκε από: Orfeus on 13-12-2004 18:11 ]
εξαρτάται τι εννοείς τραγικό astron, δεν είναι μόνο ο θάνατος ή ο 'Αδης, ή ο,τι σχετίζεται μαζί του τραγικός (και ο θάνατος δεν είναι πάντα τραγικός, μπορεί να είναι ένα φυσικό τέλος, ή ευθανασία, που τόσο συζητήται η ηθική της σήμερα).
το ταξίδι στο μυαλό μπορεί να έχει τραγικές διαστάσεις...
αν το συνδέσουμε με τα ταρώ, τους μύθους και την ιστορία τους, την κουλτούρα που κουβαλάνε οι εικόνες των χαρτιών...το μέλλον που κανείς δεν το ξέρει αλλα κάποιοι ίσως να το μαντεύουν.
και αν λέμε πως μόνο ο Θεός ξέρει το μέλλον, τότε η προσπάθεια να το μάθουμε ή η σιγουριά πως το ξέρουμε μπορεί να θεωρηθεί ύβρις (με την έννοια της λέξης όπως αναφέρεται στην αρχαία ελληνική τραγωδία), ότι ο άνθρωπος προσπαθεί να υπερβεί τα όριά του.
εκτός απο αυτό, αυτές οι τέχνες, μαντική, ταρώ, χειρομαντία, καφές, πάντα είχαν ένα σκοτεινό πέπλο γύρω τους, θεωρούνται taboo.
και αυτοί οι άνθρωποι που είχαν αυτή την ικανότητα ήταν στη μυθολογία συνδεδεμένοι με μια τραγική ιστορία. την Κασσάνδρα δεν την πίστευε κανείς, τον Τειρεσία τον τύφλωσε η Ήρα.
δεν ξέρουμε και τι είδε στον καφέ του dylan η τσιγγάνα...
“Like A Rolling Stone” / 1965
“Once upon a time
You dressed so fine,
You threw the bums a dime,
In your prime,
Didn't you?
People'd call,
Say, “Beware doll,
You're bound to fall.”
You thought they were all
Kiddin' you.
You used to laugh about
Everybody that was hangin' out.
Now you don't talk so loud.
Now you don't seem so proud
About having to be scrounging
for your next meal.
How does it feel?
How does it feel,
To be without a home,
Like a complete unknown
Like a rolling stone?
You've gone to the finest school
All right, Miss Lonely,
But you know you only
Used to get
Juiced in it.
And nobody has ever taught you
How to live on the street
And now you find out
You're gonna have to get
Used to it.
You said you'd never compromise
With the mystery tramp, but now you realize
He's not selling any alibis,
As you stare into the vacuum of his eyes
And ask him do you want to
Make a deal?
How does it feel?
How does it feel
To be on your own,
With no direction home,
Like a complete unknown
Like a rolling stone?
You never turned around
To see the frowns
On the jugglers and the clowns
When they all come down
And did tricks for you.
You never understood
That it ain't no good,
You shouldn't let
Other people get
Your kicks for you.
You used to ride on the chrome horse with your diplomat,
Who carried on his shoulder a Siamese cat.
Ain't it hard when you discover that
He really wasn't where it's at,
After he took from you everything
He could steal?
How does it feel?
How does it feel,
To be on your own,
With no direction home,
Like a complete unknown,
Like a rolling stone?
Princess on the steeple
And all the pretty people,
They're drinkin', thinkin'
That they
Got it made.
Exchanging all
Precious gifts,
But you'd better
Take your diamond ring, you'd better
Pawn it, babe.
You used to be so amused
At Napoleon in rags and the language that he used.
Go to him now, he calls you, you can't refuse.
When you ain't got nothing, you got nothing to lose.
You're invisible now, you got no secrets
To conceal.
How does it feel?
How does it feel,
To be on your own,
With no direction home,
Like a complete unknown,
Like a rolling stone?”
Το τραγούδι “Like A Rolling Stone” δεν είναι μόνο ένα από τα πιο δημοφιλή rock τραγούδια όλων των εποχών.
Είναι και ένα από τα πιο μυστηριώδη. Παρ’ όλο που είναι εύκολο να δούμε πώς άλλα τραγούδια του Dylan γίνανε σύμβολα μιας ολόκληρης γενιάς — τραγούδια σαν τα: “Blowin' in the Wind,” “The Times They Are A-Changing” & “Mr. Tambourine Man” — είναι δύσκολο να δούμε γιατί αυτό το τραγούδι κέρδισε και ενθουσίασε το κοινό.
Ένα τραγούδι όπως το “Blowin' In The Wind" έβαλε κατ’ αρχήν το κοινό μπροστά σε ηθικά ερωτήματα και μετά το άφησε άναυδο, λέγοντάς του ότι τα ερωτήματα αυτά, είναι ….αναπάντητα.
Αλλά και το στιχουργικό επαναλαμβανόμενο riff του “Like A Rolling Stone”, είναι και αυτό ένα αναπάντητο ερώτημα. “How does it feel ... to be ... like a Rolling Stone?”
Τι συμβαίνει εδώ ….Mr. Dylan?
Όπως θα δούμε, το μεγαλείο του τραγουδιού είναι το πώς πολλά διαφορετικά πράγματα βρίσκονται όλα μαζί και “δουλεύουν” μαζί. Ας το πάρουμε βήμα-βήμα.
Μία καλή αρχή, είναι να δούμε και να καταλάβουμε τη σχέση των στίχων με τη μουσική. Ένα στοιχείο της rock, είναι ότι η φωνή του τραγουδιστή, είναι μέρος της μουσικής. Πολλές φορές δεν καταλαβαίνουμε τι λέει ο τραγουδιστής, γιατί η φωνή του είναι και αυτή ένα μουσικό όργανο όπως τα υπόλοιπα που ενορχηστρώνουν το τραγούδι. Και αυτό το βλέπουμε πολύ εύκολα στην rock περίοδο του Dylan, παρά στην folk.
Σ’ αυτή λοιπόν την ηχογράφηση ακούμε διάφορα όργανα –πιάνο, αρμόνιο, ηλεκτρικές κιθάρες, μπάσο, τύμπανα και ντέφι- να δουλεύουν όλα μαζί και να υφαίνουν ένα μουσικό χαλί, χωρίς να “καπελώνουν” τη φωνή του Dylan που ακούγεται καθαρή. Αυτό είναι καλό για μας τους ακροατές και τους ….ερευνητές των στίχων του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τα λόγια είναι που μας ενδιαφέρουν. Ας το έχουμε αυτό στο μυαλό μας.
Με μία πρώτη ματιά, φαίνεται ότι έχουμε να κάνουμε με κοινωνικές τάξεις.
Η γυναίκα που αναφέρει ο ποιητής, ανήκει στην ανώτερη τάξη. Έχει πάει στα καλύτερα σχολεία, συναναστρέφεται με διπλωμάτες και ανταλλάσσει ακριβά δώρα με τους φίλους της και την οικογένειά της. Αμέσως μετά όμως, έχουμε να κάνουμε με έναν “mystery tramp” και με τον “Napoleon in rags”. Είναι απλό. Κάτι συνέβη. Κάτι δραματικό, που έριξε αυτή τη γυναίκα “απ’ τα ψηλά στα χαμηλά”.
Κι’ ακόμα… τα λόγια μας λένε συνέχεια ότι αυτή η γυναίκα δεν μπορεί να δει τι πραγματικά συμβαίνει γύρω της. Δεν μπορεί να δει “the frowns on the jugglers and the clowns”. Δεν μπορεί να δει ότι ο διπλωμάτης την χρησιμοποιεί.
Κοιτάξτε πόσο γρήγορα ο Dylan μας δίνει όλες αυτές τις πληροφορίες. Στον πρώτο στίχο η γυναίκα βρίσκονταν ψηλά:
“Once upon a time
You dressed so fine,
You threw the bums a dime,
In your prime,”
Βρίσκεται στο ξεκίνημα μιας ολόκληρης ζωής. Όλα γύρω της είναι τοποθετημένα και καλοβαλμένα, έτσι που να λειτουργούν για τη δική της ικανοποίηση. Αλλά μετά ο Dylan κάνει κάτι πολύ ενδιαφέρον.
Το σκηνικό δεν τέλειωσε ακόμα. Ο τραγουδιστής κάνει μία παύση και επανέρχεται με μία ερώτηση:
”Didn't you?”
Τι σημαίνει αυτό; Βλέπετε ο Dylan τι κάνει; Μας φτιάχνει μια εικόνα, αλλά με ένα στίχο που δεν ριμάρει με τους προηγούμενους και με το ερώτημα που βάζει, μας λέει ότι έχουμε κι’ άλλα πράγματα να μάθουμε γι’ αυτή τη γυναίκα. Μας δημιουργεί απορίες και μας κάνει να περιμένουμε για να δούμε τι πρόκειται να συμβεί. Ότι είδαμε μέχρι τώρα, δεν είναι παρά μόνο ένα μικρό κομμάτι από ολόκληρη την ιστορία.
Και συμπληρώνει το σκηνικό πολύ γρήγορα :
“People'd call,
Say, “Beware doll,
You're bound to fall.”
You thought they were all
Kiddin' you.”
Εδώ ριμάρει τον πέμπτο στίχο του δεύτερου κουπλέ με τον πέμπτο του πρώτου συμπληρώνοντας την εικόνα, αλλά αμέσως μετά μας δίνει μία διαφορετική μελωδία και διαφορετική στιχουργική δομή:
“You used to laugh about
Everybody that was hangin' out.
Now you don't talk so loud.
Now you don't seem so proud
About having to be scrounging
for your next meal.”
Δημιουργώντας μας καινούργιες απορίες, γιατί εκείνο το “for your next meal” έρχεται και φαίνεται “ξεκάρφωτο”, αλλά μας αφήνει πάλι μετέωρους στο να περιμένουμε την εξέλιξη που έρχεται επιτέλους με το ρεφρέν:
“How does it feel?
How does it feel,
To be without a home,
Like a complete unknown
Like a rolling stone?”
Βλέπετε τι συμβαίνει; Το “How does it feel” επαναλαμβάνεται και ριμάρει με το “For your next meal”. Τελειώνοντας το πρώτο μέρος του τραγουδιού βρισκόμαστε σε μία στιχουργική δομή που δεν έχει προηγούμενό της. Έχουμε δηλαδή:
Α,α,α,α,β,
Γ,γ,γ,γ,β,
Δ,δ,ε,ε,ζ,η,
Η,η,θ,θ,θ.
Και βέβαια, έχουμε να κάνουμε με κάτι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Κάτι ασυνήθιστο. Μία δομή στιχουργική που δεν έχει προηγούμενο σε ολόκληρη την μέχρι τώρα rock μουσικοστιχουργική υπόθεση.
Μουσικά, δεν έχουμε τίποτα το ασυνήθιστο. Δεν έχουμε εκπλήξεις. Η διαδοχή αλλά και η δομή των ακόρντων, είναι απλή:
C, Dm, Em, F, G
C, Dm, Em, F, G
F, G,
F, G
F, Em, Dm, C
F, Em. Dm, C
C, F, G
C, F, G
C, F, G
C, F, G
C, F, G
Η μουσική συνεισφέρει στην κατανόηση του λόγου. Το μουσικό χαλί που ντύνει τα λόγια, είναι θαυμάσιο. Το όργανο δίνει ένα σχεδόν …”εκκλησιαστικό” ύφος, κάτι που είχαν πετύχει και οι Procul Harum με το ….Μπαχικό “A Whiter Shade of Pale”.
Στην κορυφή όλων αυτών, βρίσκεται η φωνή του Dylan. Ακούγεται πάνω από όλα τα όργανα και δεν χρειάζεται να ουρλιάζει για να ακούγεται. Μπορεί να παίζει με την ένταση της φωνής του μόνο για να δίνει έμφαση εκεί όπου εκείνος πιστεύει ότι χρειάζεται.
Προσέξτε πως τελειώνει τα κουπλέ του, λίγο πριν να μπει στο ρεφρέν. “your next meeeeeeal”. Προσέξτε πως τελειώνει την τελευταία λέξη και προσέξτε ακόμα πως μπαίνει στα κουπλέ του με εκείνο το “Aααααα...”
Ο Dylan, ο τραγουδιστής, είναι στο ….σπίτι του. Δεν προσποιείται, δεν επιτηδεύεται. Είναι ελεύθερος και είναι ο εαυτός του. Σε έναν κόσμο γεμάτο προβλήματα, διαβολές, προδοσίες και συμφέροντα, ο ποιητής μας βρίσκεται “εκεί”.
Στη “Valley Below” που λέει και η φίλη μου η Ρεβέκκα. Ταυτόχρονα όμως, βρίσκεται και μέσα στα πράγματα.
Ας γυρίσουμε όμως πίσω στο τραγούδι, γιατί έχω ακόμα να σας πω κάποια πράγματα για την ερμηνεία του και δεν τα είπα ακόμα.
Ο κεντρικός χαρακτήρας όπως έχω αναφέρει πιο πάνω, είναι η γυναίκα που περιστοιχίζεται από διάφορους άλλους μικρότερους χαρακτήρες. Αλλά υπάρχει άλλος ένας κεντρικός χαρακτήρας. Ένας πρωταγωνιστής.
Είναι ο τραγουδιστής. Δεν ξέρουμε τίποτα γι’ αυτόν και ένα ανεξήγητο μυστήριο, είναι η σχέση του τραγουδιστή μ’ αυτή τη γυναίκα. Δεν έχουμε αναφορές που να μας δίνουν πληροφορίες ούτε και για το πώς ή πότε γνωρίστηκαν. Από όσα παρατηρούμε στα λόγια του τραγουδιού, ο Dylan δεν είναι ούτε φίλος, ούτε εραστής. Η παρουσία του όμως είναι πολύ δυνατή. Εισβάλλει με τέτοιο τρόπο στη ζωή αυτής της γυναίκας, που μου είναι δύσκολο να αρκεστώ στο ότι είναι απλά ένας παρατηρητής. Ποιος είναι λοιπόν; Τι ρόλο παίζει στο story?
Στη συζήτηση αυτή που κάνουμε εδώ Ρεβέκκα, Παύλο & Παναγιώτη, του έχουμε δώσει αρκετά ονόματα.
Τον έχουμε πει Jokerman, Παρατηρητή, Δάσκαλο, Ποιητή. Σε τελική ανάλυση, είναι ο καλλιτέχνης που παρατηρεί τη ζωή, που μπλέκεται στη ζωή, που κάνει ένα βήμα πίσω, αποστασιοποιείται και μεγαλώνει το οπτικό του πεδίο, που εκφράζεται και σχολιάζει, που καθρεφτίζει την πραγματικότητα. Είναι αυτός που δεν χάνει ούτε την παραμικρή λεπτομέρεια από αυτό που συμβαίνει και μπορεί να στέκεται “in the vacuum of the eyes of the mystery tramp” και νοιώθει ότι δεν χρειάζεται να απλουστεύσει την πραγματικότητα.
Είναι αυτός που βλέπει και καταλαβαίνει πολύ καλά τι συμβαίνει γύρω του.
Δεν έχει ψευδαισθήσεις και εκφράζει την πραγματικότητα μέσα από την τέχνη του.
Ας δούμε τώρα και το μεγάλο ερώτημα που μας βάζει ο Δάσκαλος. Το ερώτημα που τελειώνει το κάθε ρεφρέν, το ερώτημα που τελειώνει το τραγούδι, το ερώτημα που συμπληρώνει την όλη εικόνα:
“How does it feel ... to be ... like a Rolling Stone?”
Εδώ, δεν μπορούμε να απομονώσουμε τη φράση αυτή, γιατί είναι δεμένη με όλη την rock υπόθεση. Μία από τις πιο σπουδαίες rock μπάντες, ονομάζεται “Rolling Stones” και το πιο διάσημο μουσικό περιοδικό, λέγεται Rolling Stone.
Για να κατανοήσουμε τη δύναμη που κρύβει αυτή η φράση, πρέπει να πάμε πίσω στο 1950, τότε που ο Muddy Waters έγραψε και ηχογράφησε το “I’m a rolling stone”. Ένα απλό blues τραγούδι ηχογραφημένο με τη φωνή και την κιθάρα του Muddy και το μπάσο του Ernest “Big” Crawford.
Μουσικά, η σχέση με το τραγούδι του Dylan, είναι μικρή. Υπάρχει μία δύναμη στη φωνή και στις κιθαριστικές φράσεις του Muddy. Η ιστορία όμως που διηγείται, όπως και πολλά blues τραγούδια, είναι μία ιστορία πονεμένων ανθρώπων που η ζωή δεν τους προσφέρει ευκαιρίες. Είναι μία ιστορία “χαμένων”. Ο Muddy λέει ότι θα ήθελε να είναι γατόψαρο και να κολυμπάει στα βαθιά νερά. Επισκέπτεται μία γυναίκα που απατάει τον άντρα της και θυμάται τη μητέρα του προφητεύοντας ότι είναι “rolling stone”. Μετά λέει ότι ο καιρός του δεν είναι πολύς και ότι πρέπει να γυρίσει πίσω. Αυτό είναι όλο.
Η φωνή του επαναλαμβάνει τρεις φορές την τελική φράση με μία πτωτική τάση στην ένταση εντείνοντας έτσι προς την αποτυχία και την παραδοχή του να είσαι “loser”.
“A Rolling Stone”. Τι σημαίνει αυτή η φράση; Το τραγούδι;
Πιο πλατιά, τι σήμαινε το blues για μια ολόκληρη γενιά λευκών που άκουγαν και τραγουδούσαν αυτό το τραγούδι στις δεκαετίες του ’60 και του ’70;
Από τη μια μεριά έχουμε μια “λευκή” γενιά επιτυχημένη, κυρίαρχη και δυνατή και από την άλλη έχουμε τους φτωχούς και αδύναμους μαύρους που τραγουδούσαν το blues.
Βλέπουμε όμως, ότι αυτή η “λευκή” γενιά, μεγαλώνοντας ανακάλυψε ότι απέναντι στη δική της “λευκή” κουλτούρα, υπήρχε και μία άλλη.
Και παρά το ότι η δική τους κουλτούρα τους παρείχε τα πάντα, την εγκατέλειψαν για να εισέλθουν συνειδητά σε κάτι καινούργιο.
Ήπιαν πολύ αλκοόλ, δοκίμασαν μαριχουάνα, γέλασαν και φώναξαν δυνατά όπως οι μαύροι, αδιαφορώντας για το αντίτιμο που θα πλήρωναν ακόμα και όταν οι αρχηγοί τους, τους έσυραν στον ανόητο πόλεμο του Βιετ - Ναμ.
Και παρά το ότι η δική τους κουλτούρα δεν τους παρείχε πολλά πράγματα, οι μαύροι Αμερικανοί είχαν το blues.
Μία δυνατή και αυθεντική μορφή τέχνης και έκφρασης.
Έτσι, η φράση “rolling stone”, που σήμαινε έλλειψη αγαθών, έλλειψη στέγης, έλλειψη του να ανήκεις κάπου (για τους μαύρους που το τραγουδούσαν), έγινε σήμα κατατεθέν και τιμή για μια ολόκληρη rock γενιά.
Ο Dylan που το υιοθέτησε, μας βοήθησε να δούμε ότι αυτά τα υλικά αγαθά που περιβάλλουν τη ζωή μας, μας σκλαβώνουν. Θαμπώνουν τη ματιά μας, διαστρεβλώνουν τις αισθήσεις μας και μας τυφλώνουν έτσι που να μη βλέπουμε που πηγαίνουμε….
Γι’ αυτό μας ρωτάει:
“How does it feel ... to be like ... a rolling stone?”
Και είναι εκατομμύρια που τραγουδούν μαζί του.
Γιατί ο Dylan, δεν τραγουδάει φυσικά για μια γυναίκα.
Τραγουδάει για μια ολόκληρη γενιά. Η γυναίκα αυτή, συμβολίζει μια ολόκληρη γενιά. Η γενιά είναι που άλλαξε ζωή. Που γκρεμίστηκε. Που μεταλλάχθηκε. Που σύρεται από ανόητους αρχηγούς από τον έναν πόλεμο στον άλλον. Προσπαθεί να μας κάνει να μαντέψουμε την απάντηση.
Τουλάχιστον μερικοί από εμάς και τουλάχιστον κάποτε να γίνουμε ικανοί να ελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από αυτή τη δυσχερή θέση που βρισκόμαστε.
Να γίνουμε ικανοί να δούμε μέσα από την ψευδαίσθηση που μας περιβάλλει ότι όλα είναι πλαστά.
Να μπορέσουμε κάποτε να βαδίσουμε με αληθινά όνειρα και καθαρούς στόχους για ένα καλύτερο αύριο για όλη την ανθρωπότητα.
“Like A Rolling Stone” ένα τραγούδι αξιών.
Ένα τραγούδι για την εξέλιξη του ανθρώπου, για τις συμπλεγματικές διεργασίες της ανθρώπινης ύπαρξης.
Για το σύστημα των αξιών που ο καταναλωτισμός μας έχει επιβάλλει, κόντρα στην ικανότητά μας για την δημιουργική έκφραση των βαθύτερων συναισθημάτων μας.
Δικαιωματικά βρίσκεται στην πρώτη θέση στη λίστα των πεντακοσίων καλύτερων τραγουδιών όλων των εποχών. Έχει κανείς αντίρρηση;
