Κώστα έκανα μια μικρή έρευνα και σε όλα σχεδόν τα ποστ λένε πως το τραγουδάκι αυτό είναι επτανησιακή καντάδα.Συναντάται με διάφορους στίχους:
1.Μενεξέδες και ζουμπούλια και θαλασσινά πουλιά σαν θα δείτε την καλή μου χαιρετίσματα πολλά έϊβαλα έϊβαλα ωωω πάμε γιαλό γιαλό έϊβαλα έϊβαλα ωωω μόνον εσένα αγαπώ Πέντε φύλλα του σφεντάμου κι άλλα δυο του μενεξέ μες τον κόσμο δεν ξανάδα ωραιότερη από σε έϊβαλα έϊβαλα ωωω πάμε γιαλό γιαλό έϊβαλα έϊβαλα ωωω μόνον εσένα αγαπώ θα τ'ανοίξω τα φτερά μου να πετάξω σαν πουλί να βρεθώ στην κάμαρά σου να σου πάρω ενά φιλί έϊβαλα έϊβαλα ωωω πάμε γιαλό γιαλό έϊβαλα έϊβαλα ωωω μόνον εσένα αγαπώ κι αν εσύ δεν μου το δώσεις το φιλί που σου ζητώ θα το πάρω με το ζόρι και θα είναι πιο γλυκό έϊβαλα έϊβαλα ωωω πάμε γιαλό γιαλό έϊβαλα έϊβαλα ωωω μόνον εσένα αγαπη
=============================
2.Μενεξέδες και ζουμπούλια και θαλασσινά πουλιά αν τη δείτε την καλή μου χαιρετίσματα πολλά...
Η κιθάρα μου να σπάσει και τα τέλια να κοπούν και τα χέρια που την παίζουν μες στη μαύρη γη να μπουν.
Πες μου γιατί σαν ξένο με κοιτάς, δεν είμ' εγώ εκείνος π' αγαπούσες; με λάτρευες - με λάτρευες πιστά και με αγνοφιλούσες.
Τι ωραία πουν' τα βράδια μια βαρκούλα με πανί ένας νέος ν' ακομπανιάρει και μια νέα νατραγουδεί...
Πες μου τη δασκάλισσά σου που σε μάθαινε χορό και σταυρώνεις τα ποδάρια σαν την πάπια στο νερό
Πες μου γιατί σαν ξένο με κοιτάς, δεν είμ' εγώ εκείνος που αγαπούσες; με λάτρευες - με λάτρευες πιστά και με αγνοφιλούσες.
Αν εσύ δε μου το δώσεις το φιλί που σου ζητώ απο κει κι ας με περάσουν απ' την πόρτα σου νεκρό.
Μενεξέδες και ζουμπούλια και θαλασσινά πουλιά αν τη δείτε την καλή μου χαιρετίσματα πολλά...
Για την ακριβή προέλευση δεν ξέρω, μπορώ όμως να διαβεβαιώσω οτι το τραγούδαγε η γιαγιά μου (πρόσφυγας Μ.Ασίας 1922) και είναι από τις πολύ παλιές παιδικές μου αναμνήσεις... και έλεγε εϊ-βαλά... ίσως από το eyvallah που σε ελεύθερη μετάφραση είναι κάτι σαν "στο καλό" ή "ωρα καλή"... ή από το iyi-allah που επίσης ελεύθερα είναι σαν "θεέ μου" ή "καλά θεέ"
Απο ιδιωματισμούς και επιφωνήματα της καθημερινότητας που άκουγα και θυμάμαι από τότε, τολμώ και δίνω μια εξήγηση που δεν είναι απαραίτητα και σωστή... μιά άποψη μόνο.
----------------- Η ανάγκη να έχεις πάντα δίκιο, σφραγίδα ενός χυδαίου πνεύματος.. (Αlbert Camus)
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : mary_omikron στις 01-09-2012 17:54 ]
Το "έϊ βαλά" εκτός από του Μούτση (που πραγματικά είναι υπέροχο και έκανες καλά που μας το θύμισες) υπάρχει και σε αρκετά ακόμη τραγούδια. Προσπάθησα από τα συμφραζόμενα να καταλάβω τι εννοεί στο καθένα, δεν κατάφερα και κάτι σίγουρο, πάντως πρόκειται για επιφώνημα ή έκφραση της Ανατολής... δεν είναι ελληνικό
Εϊ βαλά - Σπανός/Παπαδόπουλος/Γαλάνη
Πάμε στο Φάληρο - Χατζηχρήστος/Βαμβακάρης/Καλδάρας (Α΄εκτέλεση)
Λοιπόν επιστράτευσα τις "πηγές" μου (μια διαδικτυακή παρέα από συλλέκτες ρεμπέτικων και μικρασιάτικων) και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει... "με το καλό"... "ώρα καλή"... "με τον θεό (αλλάχ)"... που λίγο-πολύ είναι ίδια μεταξύ τους και αναφέρονται σε καλό κατευόδιο.
Πολύ μ΄άρεσε η ερώτηση και με παρακίνησε για ψάξιμο
Για την προέλευση του παραδοσιακού "μενεξέδες και ζουμπούλια" δεν υπάρχει επιβεβαίωση και μάλλον είναι απ΄αυτά που μεταφέρθηκαν από τόπο σε τόπο προσθαφαιρώντας στίχους και αλλάζοντας τα μουσικά όργανα κατά περιοχή.
Έρευνα έχω κάνει κι εγώ από καιρό, Γιάννη και όχι μόνο στο Youtube και το διαδίκτυο. Έχεις δίκιο ότι τα περισσότερα posts μιλάνε για Επτάνησα. Όμως υπάρχει και η άλλη άποψη (Μικρασιάτικο) π.χ. σε εκτέλεση με τον Κουλαξίζη, τον Γκουβέντα και την Κατερίνα Παπαδοπούλου. Χαίρομαι που και εσύ καταλήγεις στο έιβαλα.
Όσο για τους στίχους, υπάρχουν πολλές παραλλαγές.
Θυμάμαι πώς το τραγούδαγαν η μητέρα μου και η θεία μου στη Μεσσηνία, πριν πολλές δεκαετίες, που δεν πιστεύω να υπήρχε σε δίσκο. Έλεγαν: άν ιδείτε την καλή μου... Τί ωραία πού'ναι το βράδυ... Η κιθάρασου να σπάσει... Η κιθάρα μου δεν σπάζει και τα τέλια είναι γερά και τα χέρια που την παίζουν είναι από σίδερα.... κλπ.
@Mary Omikron:
Το σχόλιο και η άποψή σου συμφωνούν με τη δική μου (Μικρασιάτικο και έι-βαλα). Η εξήγηση για το επιφώνημα ότι έχει την έννοια "στο καλό" , "η ώρα η καλή" συμφωνεί με τον υπόλοιπο στίχο (...πάμε γιαλό γιαλό). Απόδειξη και η χρήση του στο κλασσικό ρεμπέτικο του Απόστολου Χατζηχρήστου ("Σμυρνιωτάκι") που παραθέτεις, πάλι με τη λέξη πάμε: Πάμε στο Φάληρο έι-βαλά!...Με μια μικρή βαρκούλα, πάμε...
@Jorge:
Και το δικό σου σχόλιο, με την παράθεση του τραγουδιού του Μούτση, συμφωνεί με το Έι-βαλά.
Προσωπικά την άποψη για Μικρασιάτικο στηρίζω στα εξής:
1. Στο επιφώνημα έι-βαλά. Πιθανόν κάποιοι να το διάβασαν "είβαλα". Πάντως το "ύβαλα" από το ύβος=καμπούρα (που ...έχουν οι κωπηλάτες!!!) δεν νομίζω ότι στέκει.
2.Η μελωδία ακολουθεί δρόμο αρμονικό μινόρε, το οποίο όμως στο "πάμε γιαλό-γιαλό" κατεβαίνει χωρίς προσαγωγέα, ακολουθώντας Βυζαντινή κλίμακα (μακάμ). Υπάρχει ταξίμι, που δεν συνηθίζεται στα Επτάνησα. Επίσης εισαγωγή καθαρά ανατολίτικη.
3. Ο ρυθμός 3/4 δεν είναι απαραίτητα "δυτικόφερτος". Υπάρχει στην παραδοσιακή Μικρασιάτικη μουσική (π.χ. ένα τρεχαντηράκι, σήμερα γάμος γίνεται κλπ.). Επίσης τρίσημος ρυθμός υπάρχει στο δημοτικό μας τραγούδι και στη Βυζαντινή μουσική.
Σ'αυτή την εκτέλεση π.χ., με την Κατερίνα Παπαδοπούλου, διπλωματούχο Βυζαντινής μουσικής, τον Χρήστο Τσιαμούλη στο ούτι και τον Σωκράτη Σινόπουλο στην πολίτικη λύρα, ακούγεται το έι-βαλα και το σαφώς ανατολίτικο - βυζαντινό ύφος της μουσικής του τραγουδιού. (Από την εκπομπή της ΕΤ1 "Το αλάτι της γης" της 10/6/2012, αφιερωμένη στη μουσική της Κωνσταντινούπολης:
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : costaspanag στις 02-09-2012 09:26 ]
Υπάρχουν παραλλαγές πολλές, που άλλες κρατάνε το έι βαλα άλλες όχι...
στην εκτέλεση: "Χειμερινοί Κολυμβητές - Η Κιθάρα Μου Να Σπάσει"
ακούγεται με το "ίβαλα"...
Υπάρχει κ΄η προσέγγιση, του "hvaliou" από τα ρωσικά που σημαίνει παινεύω, που η σλάβική φθορά του Hvala στα σερβικά φέρει τη σημασία του ευχαριστώ... η σλαβική και η σερβική κατ' επέκταση, επιστρέφουν στη βεβαιωτική καταφατική ερμηνεία, ως επαινετικό, ευχητικό για καλό κατευόδιο, ως παραινετικό "όπως και να χει όλα καλά"...
πάντα πάντως με τη χαρά και με διάθεση ευχάριστου συναισθήματος.
κατά τη ντοπιολαλιά πάλι των επτανησίων, τα ναίσκε όσκε κλπ. ίσως υπάρχει συνδυασμός,
σε κάποια πάλι πιο βαριά τραγούδια, ακούγεται το "έιιιι βαλαααα" πιο μακρόσυρτο, πιο βαθύ...
Ίσως ίσως, η προέλευση από παραφθορές στο χρόνο κι από επιρροές να σημαίνει την εξήγηση της mary_omikron,
όμως πολλές φράσεις, που για πολλά χρόνια φέρονταν ως μουσουλμανικής επιρροής, αποδείχτηκε, ύστερα από ενδελεχείς γλωσσολογικούς ελέγχους, πως επρόκειτο απλά για αρχαίες ελληνικές εκφράσεις λιωμένες στους αιώνες...
έχει κι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος γράψει τραγούδι, με τον Γιάννη Σπανό, μ' επωδό το έιβαλα...
"Ειβαλά
Χθες το λιόγερμα εϊβαλά χθες το δειλινό ήρθαν κι έκλεψαν εϊβαλά τον αυγερινό ήταν έντεκα ήταν δώδεκα ήταν δεκατρείς όλοι μ' άλογα όλοι μ' άρματα να τους φοβηθείς
Τρέχει ο Μπότσαρης εϊβαλά και ο Καραφωτιάς παίρνουν τ' άρματα εϊβαλά της αρβανιτιάς κι απ' το πάλεμα απ' το μάτωμα κι απ' το μακελειό σπίτια ράγισαν και γκρέμισαν σείστει το βουνό
Χτες το λιόγερμα εϊβαλά χτες το δειλινό εϊ μας πήρανε εϊβαλά τον αυγερινό Γεια σου Μπότσαρη εϊβαλά και Καραφωτιά που ντροπιάσατε εϊβαλά την αρβανιτιά "
ας το ψάξουμε κι άλλο όμως...
ο costaspanag ρώτησε, το Μ/Η μπορεί...
αυτός δεν είναι ο προορισμός του άλλωστε;;;
Καλή συνέχεια !!!
-----------------
ΦΑΙΔΩΝ ΑΛΚΙΝΟΟΣ - FAIDON ALKINOOS
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : faidonalkinoos στις 02-09-2012 14:19 ]
Εφόσον συνεχίζει το "ψάξιμο" ρίξτε αν θέλετε μια ματιά και σ΄αυτό το link... είναι οι απαντήσεις που μου δόθηκαν σχετικά με το έι-βαλά σ΄ένα άλλο forum, και ίσως προσθέσουν κάτι παραπάνω. Πάντως σε γενικές γραμμές εγώ βλέπω ότι συγκλινουν.
Το μέλος mary_omikron στις 02-09-2012 στις 13:52 έγραψε...
Εφόσον συνεχίζει το "ψάξιμο" ρίξτε αν θέλετε μια ματιά και σ΄αυτό το link... είναι οι απαντήσεις που μου δόθηκαν σχετικά με το έι-βαλά σ΄ένα άλλο forum, και ίσως προσθέσουν κάτι παραπάνω. Πάντως σε γενικές γραμμές εγώ βλέπω ότι συγκλινουν.
ΥΓ. Η εκτέλεση του τραγουδιού που ανέβασε ο Κώστας με ούτι και πολίτικη λύρα σε ανατολικοβυζαντινό ύφος είναι πάρα πολύ ωραία !!!
τότε: αν το λήμμα που αναφέρεται στο άνω λινκ, που μεταφέρει η mary_omikron είναι αληθινό,
{[Η αρχική σημασία της έκφρασης [σωστά γραμμένη: “Έυβ αλλά(χ)”] είναι “Μά το θεό”. Χρησιμοποιείται κατά την τελετουργία μύησης νέου μέλους στην αίρεση των Μπεχτασσήδων. Όταν τα πάντα είναι έτοιμα, ο υπεύθυνος το αναφέρει στον τελετάρχη που, με τη σειρά του απαντά: “ Έιβ αλλά”. Εδώ πάντως, η έκφραση έχει μεταπέσει σημαίνοντας περίπου “ευχαριστώ”. Αυτά λέει ο Βλαδίμηρος Μιρμίρογλου στο εμπεριστατωμένο βιβλίο του "Οι Δερβίσσαι" (Κων/λη 1940).
Δεν ξέρω πάντως αν αυτό ακριβώς είχε στο μυαλό του ο Χατζηχρήστος. Μπορεί στους Έλληνες της ανατολής η λέξη να είχε πάρει κάπως διαφορετική σημασία. Σε πρώτη ευκαιρία θα ρωτήσω Τούρκο. Το λεξικό μου έχει λήμμα eyvallah με ερμηνείες 1: αντίο 2: μάλιστα, εντάξει 3: ευχαριστώ. Δίνει επίσης έμμεσα και την έννοια "αποδέχομαι, υποτάσσομαι" με τα σύνθετα eyvallah demek = δέχομαι και eyvallah etmek = καταπίνω, κάνω τεμενάδες.]}
επιβεβαιώνει το υββάλλω = υποβάλλω, που, κατά το ΕΠΙΤΟΜΟ ΛΕΞΙΚΟ ΑΡΧΑΙΑΣ - ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥ ΧΑΡΗ ΠΑΤΣΗ 1969, σελ. 728 και 739,
δίνει τις ερμηνείες: 1. βάζω από κάτω, Όμ. κ.353, 2. απλώνω κάτι Όμ. κ. 353, 3. βάζω ως αρχή ή θεμέλιο Αισχιν.4.19, 4. υποτάσσω Ευρ. Ηρ. Μαιν. 1384, 5. παίρνω ξένο παιδί αντί για το δικό μου ηρόδ. 5. 41,6. διαδίδω κρυφή φήμη Σοφ. Αί. 188, 7. ψιθυρίζω κρυφά 8. εμποδίζω αυτόν που μιλάει 8. παίρνω για τον εαυτό μου
θα μπορούσε, στο τραγούδι να σημαίνει δηλαδή: "άκουσέ με", "σου εμπιστεύομαι", "στο σιγοψιθυρίζω", "στο κάνω φανερό", "θεώρησέ το σίγουρο", "στο φωνάζω", "στο δηλώνω" (;;;) ή "ακούουουουσατε ακούσατε" (;;;)
Από τα Λεξικά, ορθογραφικά ερμηνευτικά, ετυμολογικά, που βρίσκονται στην είσοδο του αναγνωστηρίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, δεν μπόρεσα να αντλήσω πληροφορία σε καμμία ορθογραφία και σε κανένα λήμμα...
Έχω ήδη στείλει από χτες και μήνυμα στον Γεώργιο Μπαμπινιώτη, καλώντας τον στη εδώ συζήτηση ή απλά να βοηθήσει, με απάντησή του, στο email μου, επί του θέματος...
Φαίδωνα Αλκίνοε σε ευχαριστώ για το ψάξιμο. Κι εσένα Μαίρη. Ξέρετε, έχω ΤΟ ελάττωμα να ψάχνω. Γι αυτό και ο δάσκαλός μου στην αρμονία και ενορχήστρωση Θέμης Ρούσος με είχε βγάλει "ψαχουλιάρη". Όταν ασχοληθώ με κάτι, θέλω να το ψάξω σε βάθος και δεν το δέχομαι αβασάνιστα.
Καλά κάνεις, έτσι πρέπει :)... Πάντως εγώ μένω σ΄αυτό που έγραψα στο πρώτο ποστ μου, έτσι είναι καταγεγραμμένο στο μυαλό μου, αλλά ωστόσο περιμένω την απάντηση κι από Μπαμπινιώτη, έχει απρόοπτο ενδιαφέρον η συζήτηση χαχαχα
Ένας τρόπος για την προσέγγιση της προέλευσης του τραγουδιού θα ήταν και η μελέτη των στίχων, γλωσσικών ιδιωμάτων, χαρακτηριστικών λέξεων και εκφράσεων κλπ.
π.χ. αν ιδείτε το πουλί μου, θαλασσινά πουλιά , χαιρετίσματα, σαν ξένο, πάμε γιαλό γιαλό, βαρκούλα με πανί, κιθάρα, τέλια (χορδές), ακομπανιάρει, κάμω να σ'αλησμονήσω, αμάν (ακούγεται σε φψνητικό ταξίμι στην εκτέλεση με τους χειμερινούς κολυμβητές).
Μου κάνει επίσης εντύπωση ότι η Κατερίνα Παπαδοπούλου, ενώ στον δίσκο λέει "είβαλα", στην μεταγενέστερη εκπομπή της ΕΡΤ με τον Τσιαμούλη, με τραγούδια της Κωνσταντινούπολης, λέει έι-βαλά.
-Στο πρόγραμμα πρόσφατης συναυλίας του Συνόλου Παραδοσιακής Μουσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ιδρυτής ο καθηγητής της Εθνικομουσικολογίας Λάμπρος Λιάβας) στα Φιλιατρά, υπήρχε και το"Μενεξέδες και ζουμπούλια", με την ένδειξη "(Σμύρνη)".
Στο CD με την Κατερίνα Παπαδοπούλου, Λάζαρο Κουλαξίζη, Κυριάκο Γκουβέντα κ.ά. (Εθνικομουσικολογικό Ίδρυμα Πέτρου Ζήση-Αρχείο Ελληνικής Μουσικής), που ήδη έχω αναφέρει, το "Μενεξέδες και Ζουμπούλια" αναφέρεται σαν Μικρασιάτικο τραγούδι - γαμήλιο εμβατήριο της νύφης από το Ρέιζ Ντερέ της Μικράς Ασίας -περιοχή Σμύρνης- σε μουσική καταγραφή Σωτήρη Μαυρίκη. Το έι-βαλα γράφεται εδώ ΕΙΒΑΛΑ και η τραγουδίστρια το προφέρει είβαλα. Η ίδια, σε μεταγενέστερη εκτέλεση με τον Τσιαμούλη, όπως είδαμε, το λέει έι-βαλα.
Ψ
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : costaspanag στις 06-09-2012 02:07 ]
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : costaspanag στις 06-09-2012 02:25 ]
που δεν είναι απαραίτητα και σωστή... μιά άποψη μόνο.
επιστράτευσα τις "πηγές" μου (μια διαδικτυακή παρέα από συλλέκτες ρεμπέτικων και μικρασιάτικων) και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει... "με το καλό"... "ώρα καλή"... "με τον θεό (αλλάχ)"... που λίγο-πολύ είναι ίδια μεταξύ τους και αναφέρονται σε καλό κατευόδιο.