Το deja vu -η σπάνια, αλλόκοτη αίσθηση ότι μια εμπειρία έχει επαναληφθεί στο παρελθόν- οφείλεται σε στιγμιαία αστοχία μιας περιοχής του εγκεφάλου που αναλαμβάνει ορισμένες από τις λειτουργίες της μνήμης, ανακοίνωσαν Αμερικανοί νευροεπιστήμονες. Η ανακάλυψη ίσως οδηγήσει σε νέες θεραπείες για διαταραχές της μνήμης.
Η περιοχή που ευθύνεται για το deja vu είναι ο ιππόκαμπος, ο οποίος δημιουργεί νοητικούς χάρτες με νέα μέρη και εμπειρίες και τους αποθηκεύει για μελλοντική χρήση, γράφουν στο περιοδικό Science ερευνητές του MIT (Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης).
Όταν δύο εμπειρίες μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, οι νοητικοί χάρτες του ιππόκαμπου αρχίζουν να επικαλύπτονται και τα όρια ανάμεσα στις εμπειρίες θολώνουν.
«Το deja vu εκδηλώνεται όταν αυτή η ικανότητα συναντά προκλήσεις» σχολιάζει στο Reuters ο καθηγητής Βιολογίας και Νευροεπιστήμης Σουσούμου Τονεγκάουα, επικεφαλής της ομάδας.
Ο Τονεγκάουα και οι συνεργάτες του μελέτησαν ποντίκια από τα οποία είχε αφαιρεθεί ένα γονίδιο που λειτουργεί στην οδοντωτή έλικα, μια περιοχή του ιππόκαμπο με κρίσιμο ρόλο στην ταξινόμηση νέων εμπειριών.
Οι ερευνητές μετέφεραν τα γενετικά τροποποιημένα πειραματόζωα από το κλουβί τους σε ένα άλλο κλουβί και στη συνέχεια πίσω στο πρώτο. Σε ένα από τα δύο κλουβιά, τα ποντίκια δέχθηκαν επώδυνα ηλεκτροσόκ.
Τα πειραματόζωα δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν ποιο ήταν το «επικίνδυνο» κλουβί και πάγωναν από το φόβο σε όποιο κλουβί και αν βρίσκονταν. Τα κανονικά ποντίκια, αντίθετα, πάγωναν από φόβο μόνο όταν βρίσκονταν στο κλουβί όπου είχαν υποστεί ηλεκτροσόκ. Αντίστοιχες διαφορές καταγράφηκαν και στα εγκεφαλογραφήματα των δύο ομάδων πειραματόζωων.
Oι ερευνητές επισημαίνουν ότι η ικανότητα της μνήμης να ξεχωρίζει γρήγορα διαφορετικά πρόσωπα και μέρη εξασθενίζει στους ανθρώπους με την πάροδο του χρόνου, μια έκπτωση ιδιαίτερα έντονη στους ασθενείς με νόσο του Αλτσχάιμερ.
«Δεδομένου ότι γνωρίζουμε το μοριακό και κυτταρικό μονοπάτι που σχετίζονται με τα αποτελέσματά μας, ίσως είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν αυτοί οι μοριακοί στόχοι στην ανάπτυξη φαρμάκων που βελτιώνουν αυτές τις συνδέσεις», εκτιμά ο Τονεγκάουα.
Νέα μελέτη καταρρίπτει την ισχύουσα θεωρία για την ερμηνεία του Dejavu
Η πρωτοφανής μελέτη της περίπτωσης ενός τυφλού ανθρώπου που είχε συχνά την εμπειρία dejavu, ανέτρεψε παραδοσιακές θεωρίες σχετικές με τον τρόπο που συμβαίνει το φαινόμενο αυτό. Προγενέστερα υπήρχε η άποψη ότι το dejavu μπορούσε να προκληθεί όταν εικόνες από το ένα μάτι έφταναν στον εγκέφαλο λίγα μικροδευτερόλεπτα μετά την άφιξη εικόνων από το άλλο μάτι, προκαλώντας έτσι την αίσθηση ότι κάτι γινόταν ορατό για δεύτερη φορά. Ωστόσο, ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Leeds μόλις ανακοίνωσαν την περίπτωση ενός τυφλού ανθρώπου, που βίωνε dejavu μέσω όσφρησης, ακοής και αφής!
Οι ερευνητές Akira O'Connor και Chris Moulin, από το Ινστιτούτο Ψυχολογικών Επιστημών του πανεπιστημίου, δημοσίευσαν πρόσφατα την εργασία τους σχετικά με το μη-οπτικό dejavu στο περιοδικό «Brain and Cognition». Στο άρθρο συζητούν τον τρόπο που καθημερινές εμπειρίες, όπως το να ξεκουμπώσει το φερμουάρ από το σακάκι του την ώρα που ακούει ένα συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι, ή να ακούσει κάποια λόγια από μια συζήτηση την ώρα που κρατά ένα δίσκο στο εστιατόριο της σχολής, προκαλούσαν την εμπειρία του dejavu στο τυφλό υποκείμενο.
"Η καθυστέρηση της οπτικής οδού είναι μια σχετικά απαρχαιωμένη θεωρία, αλλά ακόμη χαίρει ευρείας πίστης και εκτίμησης και αποτέλεσε τη βάση για τις συνέχειες στο μυθιστόρημα του Joseph Heller 'Catch-22'. Αλλά αυτό το νέο συμβάν μας εφοδιάζει με δυνατές μαρτυρίες ότι η καθυστέρηση της οπτικής οδού δεν είναι η εξήγηση για το dejavu. Τα ευρήματα είναι τόσο προφανή και με τέτοια διαισθητικότητα, που καθιστά αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτή η έρευνα δεν είχε ξαναγίνει στο παρελθόν", είπε ο O'Connor.
Οι ερευνητές προσδοκούν να εργαστούν και με άλλους ανθρώπους με προβλήματα όρασης, για να αποτιμήσουν το πόσο συνηθισμένο είναι το φαινόμενο. Θα ήθελαν ακόμη να προχωρήσουν την έρευνα παραπέρα: "Θα ήταν πραγματικά αποτελεσματικό αν γίνονταν κάποια πειράματα απεικόνισης της νευρικής λειτουργίας σε ανθρώπους, κατά τη διάρκεια γνήσιων και αυθόρμητων εμπειριών dejavu, αλλά είναι πολύ δύσκολο να συμβεί το φαινόμενο αυτό "κατά παραγγελία" μέσα στις πειραματικές συνθήκες", παρατήρησε ο O'Connor.
Ο O'Connor ακόμη πειραματίζεται με την πρόκληση dejavu μέσω ύπνωσης. "Πιστεύουμε τώρα ότι η εμπειρίες τύπου dιjΰ προκαλούνται όταν μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την οικειότητα διαρρηγνύεται", είπε. Σε ένα πείραμα, στα υποκείμενα ζητήθηκε να θυμηθούν λέξεις, έπειτα υπνωτίστηκαν ώστε να ξεχάσουν τις λέξεις αυτές και μετά τους έδειξαν ξανά τις ίδιες λέξεις, ώστε να τους προκαλέσουν την αίσθηση ότι τις έχουν κάπου ξαναδεί. Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες στο πείραμα ανέφεραν ότι είχαν μια αίσθηση παρόμοια με το dejavu.
-----------------------------
Deja vu
Η έκφραση είναι γαλλική και σημαίνει «το έχω ξαναδεί». Όπως λοιπόν το ορίζει και η έκφραση, σημαίνει εκείνη την κατάσταση κατά την οποία για μερικά δευτερόλεπτα ή και κλάσματα δευτερολέπτων, έχουμε την εντύπωση πως κάποια κατάσταση που ζούμε αυτή τη στιγμή, την έχουμε ξαναζήσει στο παρελθόν.
Άλλοι το ζουν καθημερινά, άλλοι όχι τόσο συχνά και για άλλους συμβαίνει πολύ σπάνια, αλλά όλοι οι άνθρωποι έχουν αισθανθεί το Deja vu τουλάχιστον μια φορά στην ζωή τους, είναι κάτι το ιδιαίτερα συνηθισμένο.
Οι επιστήμονες, όντας πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια προσωρινή «βλάβη» του εγκεφάλου κατά την οποία μπερδεύεται το παρελθόν με το παρόν.
Για να το πούμε πιο απλά, φανταστείτε τον εγκέφαλο σαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, ο υπολογιστής αυτός «αποθηκεύει» στην μνήμη του τα όλα όσα συμβαίνουν, σαν «αρχεία» με ημερομηνίες. Μέσα στην μνήμη του βρίσκονται δισεκατομμύρια αρχεία, τα οποία όλα τα λαμβάνει ως παλιά. Κάθε αρχείο «παλιώνει» μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου μιας και συνέχεια λαμβάνονται καινούργια. Το Deja vu είναι μια μικρή και προσωρινή βλάβη, κατά την οποία ο υπολογιστής αντί να αποθηκεύσει το καινούργιο αρχείο ως καινούργιο, «μπλοκάρει» και το αναγνωρίζει σαν παλιό που ξανανοίχτηκε μόλις, σαν ανάμνηση δηλαδή. Κι έτσι, ενώ εμείς θα έπρεπε να αισθανόμαστε πως κάτι συμβαίνει αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά, μας δίνεται η εντύπωση πως έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν και το ξαναζούμε ίδιο και απαράλλαχτο πάλι.
Οι ψυχολόγοι πάλι διαχωρίζονται σε 2 απόψεις.
Οι πιο ορθολογιστές, επεξηγούν το Deja vu ως μια αστραπιαία ανάκληση κάποιας ξεχασμένης μνήμης, που όμως δεν είναι ίδια και απαράλλαχτη με αυτήν που ζούμε την στιγμή εκείνη, αλλά έχει κάποια κοινά γνωρίσματα εκ των οποίων κάποιο «ξύπνησε» την ξεχασμένη μνήμη…
Ας υποθέσουμε ότι κάποτε πριν πολλά χρόνια, είχατε πάει μια βόλτα στην εξοχή και είδατε ένα δέντρο το οποίο δεν είχατε ξαναδεί και το οποίο σας εντυπωσίασε ιδιαίτερα λόγω των μεγάλων μοβ λουλουδιών του. Σύντομα όμως η μνήμη αυτή ξεχάστηκε και μετά από πολλά χρόνια, δεν είστε πλέον σε θέση να θυμηθείτε αυτό το συμβάν καθόλου. Και τυχαίνει να ξανάπατε μια βόλτα στην εξοχή και να δείτε και πάλι ένα ίδιο δέντρο ή παρόμοιο… αστραπιαία ο νους ανακαλεί την ξεχασμένη μνήμη, τόσο όμως βίαια που αντί να θυμηθείτε το παλαιότερο συμβάν, να το μπερδέψετε με το παρόν. Το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί κι αν το δέντρο αυτό μοιάζει καταπληκτικά με κάποιο δέντρο που είδατε σε όνειρο το οποίο όμως έχετε ξεχάσει.
Η δεύτερη άποψη των ψυχολόγων είναι λίγο λιγότερο ορθολογιστή, και αφήνει κάποια «παραθυράκια» ανεξήγητου. Μερικοί ψυχολόγοι δεν απορρίπτουν το ενδεχόμενο του να δρα προφητικά το ένστικτο κατά την διάρκεια του ύπνου και να εκφράζεται με όνειρα. Έτσι, επεξηγούν το φαινόμενο του Deja vu ως μια στιγμιαία ανάκληση προφητικού ονείρου που είχε ξεχαστεί.
Οι μυστικιστές απορρίπτουν κάθετα την επιστημονική άποψη, δέχονται μέρος της ψυχολογικής αλλά το συμπέρασμα είναι άλλο. Ίσως όλοι έχουμε συχνά ακούσει ότι το Deja vu είναι ξεχασμένη μνήμη παλαιότερης ενσαρκώσεως η οποία ανακλήθηκε χάρη σε κάποιο ερέθισμα. Αυτό όμως φυσικά προϋποθέτει ότι όντως ζούμε παραπάνω από μια ζωές.
Σίγουρα βρίσκονται «κενά» και στις 3 θεωρίες. Προσωπικά τουλάχιστον δεν μπορεί καμία να με ικανοποιήσει απόλυτα. Από προσωπική εμπειρία αλλά και από όσα έχω ακούσει και διαβάσει για ανθρώπους που είχαν κάποιο εντυπωσιακό Deja vu, παρατηρώ ότι οι θεωρίες, άλλοτε αποδεικνύονται σωστές και άλλοτε παντελώς λανθασμένες.
Παρατηρώντας τα Deja vu μικρών παιδιών θα δούμε ότι πολλά είναι εκείνα που μπορούν να επιβεβαιώσουν την μυστικιστική θεωρία, ενώ αντίθετα οι ενήλικες στο σύνολό τους, παρουσιάζουν κυρίως Deja vu τα οποία μπορούν να εξηγηθούν είτε με την ψυχολογική είτε με την επιστημονική θεωρία. Μια «μερίδα» έφηβων και ανθρώπων τρίτης ηλικίας παρουσιάζουν συχνά Deja vu που μπορούν να υποστηρίξουν την «προφητική» θεωρία. Η ηλικία του ανθρώπου σίγουρα επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου όπως και των συναισθημάτων. Μήπως επηρεάζει και το φαινόμενο Deja vu;
Παράθεση:
Το μέλος Kerato στις 23-12-2005 στις 15:17 έγραψε...
Καταλάβαμε....
Κάπου διάβασα ότι είναι ένα "λάθος του εγκεφάλου" με την έννοια ότι απoτυπώνει δύο φορές την ίδια εικόνα κι έτσι η πρώτη αποτύπωση- καταχώρηση φαντάζει ως ανάμνηση..
Συμβαίνει σ'όλον τον κόσμο και μάλιστα πολύ συχνά...
Το περίεργο που συμβαίνει σε μένα είναι ότι αυτό που ζω ως ντε ζα βου το έχω δει σε όνειρο και μάλιστα αρκετό καιρό πριν συμβεί ή το δω....!
Αυτά ...
Καλές γιορτές!
Time slips by like grains of sand...
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : Kerato στις 29-08-2007 22:39 ]
|
|
Τα ίδια και εδώ......Ώστε λοιπόν δεν είμαι η μόνη.....Ενδιαφέρον!
Iron Maiden . . . Somewhere In Time . . . DeJaVu
When you see familiar faces,
But you don't remember where they're from,
Could you be wrong?
When you've been particular places,
That you know you've never been before,
Can you be sure?
'Cause you know this has happened before,
And you know that this moment in time is for real,
And you know when you feel Deja vu.
Chorus:
Feel like I've been here before,
Feel like I've been here before.
Ever had a conversation,
That you realise you've had before,
Isn't it strange?
Have you ever talked to someone,
And you feel you know what's coming next?
It feels pre-arranged.
'Cause you know that you've heard it before,
And you feel that this moment in time is surreal,
'Cause you know when you feel deja-vu.
Τον μηχανισμό που ευθύνεται για το Deja vu φαίνεται ότι ανακάλυψαν οι επιστήμονες. Η εξήγηση που προτείνουν είναι η εξής: Όταν βλέπουμε για πρώτη φορά κάποιο μέρος νευρώνες στον εγκέφαλο μας στέλνουν σήμα [fire]. Την επόμενη φορά που θα βρεθούμε στην ίδια τοποθεσία οι ίδιοι νευρώνες στέλνουν το ίδιο σήμα “λέγοντας” ότι είμασταν ξανά εδώ. ΣΤην περίπτωση που συναντήσουμε κάποιο παρόμιο μέρος δημιουργείται ένα είδος επικάλυψης μεταξύ της νέας ομάδας νευρώνων και την παλιάς και για αυτό νομίζουμε ότι κάπου έχουμε ξαναδεί ή ζήσει κάτι.
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της ανακάλυψης είναι η πρόοδος που πιθανόν να επιτευχθεί σε ασθένειες σχετικές με την μνήμη και τα γηρατιά.
[via]
-------------------------------
Σύμφωνα με τον Arthur Funkhouser, στο paper Three Types of deja vu(Funkhouser, A., 1996), υπάρχουν τριών ειδών εμπειρίες deja vu, οι deja vecu, deja senti και deja visite.
H deja vecu μεταφράζεται ως «αυτό το έχω ξαναζήσει» και σχεδόν πάντα όταν ένας άνθρωπος μιλάει για deja vu εννοεί deja vecu. Βέβαια, μία τέτοια γενίκευση και ταυτοποίηση των δύο όρων είναι απόλυτα λανθασμένη.
Τι ακριβώς όμως είναι μία deja vecu εμπειρία; Κατ' αρχήν, εμπεριέχει κάτι πολύ περισσότερο από ότι απλά οπτικά ερεθίσματα, γι' αυτό και η ταύτιση του με τον όρο deja vu είναι λανθασμένη. Το αίσθημα που δημιουργείται περιέχει πολύ περισσότερη λεπτομέρεια και πληροφορίες, ενώ το άτομο που το βιώνει αισθάνεται ότι τα πάντα είναι ακριβώς όπως και στο παρελθόν.
Δηλαδή, δεν είναι απλά ότι «αυτό το έχω ξαναδεί» αλλά ότι «αυτό το έχω ξαναζήσει».
Η deja senti εμπειρία έχει να κάνει αποκλειστικά με κάποιο συναίσθημα του ανθρώπου, ενώ μεταφράζεται ως «αυτό το έχω ξανανιώσει». Σε αντίθεση με τις άλλες δύο κατηγορίες deja vu, η deja senti δεν εμπεριέχει την υποψία πρόγνωσης, είναι δηλαδή κάτι απόλυτα φυσικό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι αρκετοί επιληπτικοί ασθενείς βιώνουν συχνά deja senti, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην έρευνα για τις άλλες δύο περιπτώσεις.
Τέλος, η deja visite αφορά ένα ακόμα πιο συγκεκριμένο συναίσθημα: την παράδοξη αίσθηση ότι γνωρίζουμε ένα μέρος που δεν έχουμε επισκεφτεί ποτέ στο παρελθόν. Δηλαδή, επισκεπτόμενοι π.χ. μία πόλη γνωρίζουμε πώς να κινηθούμε για να φτάσουμε στον προορισμό μας, ενώ κάτι τέτοιο είναι πρακτικά αδύνατο.
Ως εμπειρία συναντάται πολύ πιο σπάνια, ενώ έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες ως εξήγηση του φαινομένου: από εξωσωματικές εμπειρίες και μετεμψύχωση, έως απλές λογικές απαντήσεις. Με το φαινόμενο έχει ασχοληθεί και ο Καρλ Γιούνγκ, στο paper On synchronicity(Συγχρονικότητα) , το 1952.
Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της εμπειρίας deja vecu και της deja visite είναι ότι στη μεν πρώτη κυρίαρχο ρόλο παίζει το συναίσθημα, ενώ η δεύτερη έχει να κάνει κυρίως με γεωγραφικές και χωρικές διαστάσεις.
Η πιο συχνή και ενδιαφέρουσα περίπτωση deja vu είναι η deja vecu, κάτι που υποδηλώνεται και από το πλήθος των ερευνών, πειραμάτων και μελετών που έχουν αφιερωθεί στην εξήγηση του φαινομένου.
Exw diavasei gia to syndromo DeJaVu... Wstoso, den exw kataferei akoma na vgalw ena teliko symperasma...
Pantws, to exw zisei...
K malista 2 fores.... exw aisthanthei pws ayto pou ezisa kapou kapote to eixa ksanazisei... akrivws tin idia katastasi!!!!!!
an vreite apantisi, me xara tha ti diavasw k egw...
ti einai telika to DeJaVu kai pws mpainei sti zwi mas???
ρε παιδιά αρχίζω και ανησηχώ!εγώ γιατί δεν το έχω ζήσει ποτέ αυτό?ή μήπως το έχω πάθει dejavu αλλά δεν το καταλαβαίνω?μηπως είναι κακό?
ακούω ότι όλοι το έχουν πάθει εκτός από μενα...
Bgre
30.12.2007, 11:35
μου συμβαίνει συχνά με συζητίσεις...το περίεργο είναι οτι μετά τη συζήτηση προκύπτει κατι
περίεργο
Αν ερεθίσω τον ιππόκαμπό μου,θα τα δώ όλα ?
Αστειεύομαι,αν και όλα αυτά τα καταπληκτικά μας χαλάνε λίγο το παραμύθι... Γιά να μην πω τι παθαίνουν αυτοί που πιστεύουν σε μετεμψυχώσεις....
εχω ακουσει απο μια καθηγητρια μου που ασχολειται με αναλογα θεματα οτι αυτο γινεται, γιατι ο ανθρωπος δεν χρησημοποιει ολα τα μερη του εγκεφαλου , μονο ελαχιστα ..ετσι καποιο αλλο μερος που δεν χρεισιμοποιειται, αντιλαμαβανεται λιγα δευτερολεπτα πιο πριν αυτο που ζουμε αμεσως μετα και ετσι νομιζουμε οτι το εχουμε ξαναζησει...
συγνωμη που τα διατυπωνω τοσο χαλια ... ελπιζω να καταλαβατε!
