Η κριτική αποτελεί αναπόσπαστη δραστηριότητα της κοινωνικοποίησης του ανθρώπου είτε αυτή είναι ενδογενής (αυτοκριτική) είτε εξωγενής (ετεροκριτική ή απλά κριτική). Η κριτική αποσκοπεί συνήθως στην εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ της εγγενούς προσωπικότητας του ατόμου και της συλλογικής συμπεριφοράς (ως ξεχωριστή οντότητας) κοινωνικού συνόλου που την ασκεί. Σε αυτό το σημείο καλό θα είναι να ξεκαθαρίσω ότι η "εξομάλυνση" έχει άλλοτε ευεργετικά και άλλοτε αλλοτροιωτικά αποτελέσματα στον άνθρωπο. Ακόμα, η κριτική, με κάθε μορφή, μπορεί να λειτουργεί βελτιωτικά αλλά και αποσυντονιστικά στην ψυχοσύνθεση του ατόμου, ανάλογα με τη δυνατότητα απορρόφησης νέων δεδομένων, τη λειτουργική εικόνα της προσωπικότητας, αλλά και τον τόπο και το χρόνο που ασκείται η κριτική.
Σημαντικότερο, μέρος της κριτικής διαδικασίας αποτελεί η αυτοκριτική, καθώς είναι η τελική ταξινόμηση και διαλογή των νέων δεδομένων που εισήχθησαν. Δε νοείται να δέχεσαι κριτική χωρίς να την επεξεργάζεσαι ανάλογα. Πολλές φορές η θετική κριτική είναι πιο "επιζήμια" από την αντίστοιχη αρνητική, καθώς υπερτονίζει τα στοιχεία του εγώ και λειτουργεί ως τείχος που δεν αφήνει τα ελλειματικά στοιχεία του χαρακτήρα μας να γίνουν ορατά και συνεπώς εύκολα "ιάσιμα".
Η ερώτηση αφορά την αρνητική κριτική, που δεν συνεπάγεται κακοπροαίρετη, τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, δηλαδή εκείνη που τονίζει τα λιγότερο ικανά στοιχεία της προσωπικότητάς μου ή τις λάθος επιλογές μου. Η αντίδραση στην αρνητική κριτική είναι φυσιολογική για οποιοδήποτε κοινωνικοποιημένο άτομο, καθώς η διαδικασία της επιβολής στο κοινωνικό σύνολο καθορίζει πολλά για το είναι του. Η αντίδραση αυτή εκφράζεται με πολλές μορφές, από επιθετικότητα ως και πλήρη διαφοροποίηση και αδιαφορία. Όσο πιο δεσμευμένο είναι το άτομο με κοινωνικά πρότυπα, τόσο εντονότερη η αμυντική του στάση απέναντι στην αρνητική κριτική. Για να μην δώσω την εντύπωση ότι αντιφάσκω, στην αρχή του κειμένου μίλησα για ένταξη στο κοινωνικό σύνολο, ενώ εδώ πλεόν έχουμε περάσει στο στάδιο της επιβολής σε αυτό. Δείτε πόσο διαφορετικά δέχεστε την αρνητική κριτική σε μία προσωπική συζήτηση, από εκείνη σε ένα είδος δημόσιου διαλόγου, για του λόγου το αληθές...
Προσωπικά, έχω ασκήσει δριμύτατη κριτική σε φίλους και αγνώστους, σε διάφορες εντάσεις και συχνότητες, όπως και μου έχουν ασκήσει. Θεωρώ ότι κάθε "θετική" κριτική δεν προσφέρει πολλά σε βελτιωτικό επίπεδο του χαρακτήρα μου, παρά μόνο σε ψυχολογική ενέργεια (καύσιμο) για να συνεχίσω να κάνω κάτι, ενώ αντίθετα η αρνητική κριτική μου προσφέρει νέα δεδομένα και επεξεργαστικά μοτίβα, ασχέτως αν μου αποσπά κάποια ποσότητα ενέργειας. Θεωρώ επίσης απαραίτητο, να ασκούμε κριτική πάντα με βάση του ποιός είναι απέναντί μας κι όχι με τον ποιόν θα θέλαμε απέναντι μας, ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε στον άλλο να κατανοήσει τί πρέπει ή δεν πρέπει να αλλάξει ο ίδιος επάνω του και όχι στο δικό μας μυαλό (κάποια στιγμή ο "κριθείς" λειτουργεί με το φαίνεσθαι κι όχι με το "ποιείν" ώστε να γλιτώσει την κριτική μέσω της ψευδαίσθησης που μας δημιουργεί , ακόμα ένα είδος άμυνας).
Τέλος, όπως και σε κάθε είδους διαπροσωπικής επικοινωνίας η κρίση δεν περιορίζεται στο λόγο. Θυμάμαι σαν παιδί ότι μία γκριμάτσα του πατέρα μου, με έκανε να εύχομαι να με "στολίζει" για 4 ώρες συνεχόμενα, ή αντίθετα να πετάω στα σύννεφα. Διαφωνώ εν πολλοίς με το "πρόσεχε πως θα το πείς για να το πάρει ο άλλος καλά" και είμαι της άποψης "μάθε να συμπάσχεις το συνάνθρωπό σου στον οποίο ασκείς κριτική ώστε να βιώσεις μαζί του τη διαδικασία, τότε αυτή έχει πραγματικό νόημα και για τους δύο".
Πέρασε η ώρα και άρχισα να υπολειτουργώ...Καλό βράδυ σε όλους
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : StavmanR στις 30-06-2007 00:42 ]
