Το ξετρύπωσα πρόσφατα...αν και είναι κάπως παλιό!Είναι πολύ ενδιαφέρον και ελπίζω να το απολαύσετε 'οσο εγώ.
Τα Ξύλινα Σπαθιά στο Flash.gr 26/9/2003
Γράφει
o Βαγγέλης Βισβίκης
Το παγωτό πια έλιωσε, η φωτιά στο λιμάνι έσβησε, η Ατλαντίδα δε βρέθηκε ακόμη κι η θλίψη άλλαξε πρόσωπο. Τρία χρόνια μετά το άλμπουμ Ενας κύκλος στον αέρα, τα Ξύλινα Σπαθιά κυκλοφορούν το πρώτο live άλμπουμ της δεκάχρονης πορείας τους στη ροκ μουσική σκηνή της χώρας μας. Τα Ξύλινα Σπαθιά Live περιέχει 15 από τα πιο αγαπημένα τραγούδια των Ξύλινων Σπαθιών. Ανάμεσα τους και τραγούδια από την πρώτη τους δισκογραφική δουλειά Ξεσαλονίκη και ένα ολοκαίνουριο κομμάτι, το Γκράντ Οτέλ. Με αφορμή την συναρπαστική νέα κυκλοφορία συναντήσαμε τον Παύλο Παυλίδη για να μας εξηγήσει γιατί τα Σπαθιά παραμένουν αιχμηρά.
Flash.gr: ...Κάνοντας ένα flashback, πώς άρχισαν τα Ξύλινα Σπαθιά; Σαν μια άλλη περιπέτεια, σαν ένα πάθος, σαν μια ιστορία ζωής;
Έγιναν και πολύ διαφορετικά πράγματα. Εγώ ζω μόνο τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια από τη μουσική. Προηγήθηκαν άλλα περίπου δέκα τα οποία ήταν περιπετειώδη σίγουρα, καθόλου εύκολα και θυμάμαι πράγματα εντελώς αντιφατικά και διαφορετικά μεταξύ τους. Δηλαδή μπορεί τα τελευταία χρόνια να υπάρχει για τα Σπαθιά αυτό που λένε επιτυχία, έχω ζήσει όμως τη δεκαετία του 80 όλη τη φρίκη του να παίζεις rock n' roll κυρίως με ελληνικό στίχο. Τότε ήταν σχεδόν κατάπτυστο, αν εξαιρέσεις κάποιες περιπτώσεις όπως ο Σιδηρόπουλος, ο οποίος είχε τον κόσμο του και τον τρόπο του. Δεν ξέρω κατά πόσο άξιζε να είναι τόσο στη γωνία αυτό το στυλ, μπορεί και να του άξιζε, να μην είχε βρει ακόμα την ουσία του και τον τρόπο του, αλλά ήταν σχεδόν τραγελαφικό αυτό που συνέβαινε τη δεκαετία του 80. Θυμάμαι σκηνές fender πάνω σε μουλάρια να πηγαίνουν σε μέρη που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ συναυλία...
Μήπως όμως χρειάζονται αυτά τα χρόνια για να μπορέσεις μετά να βγεις πιο δυνατός, να συλλέξεις εμπειρίες;
Αυτό είναι αυτονόητο, ναι. Δηλαδή σίγουρα ένας μουσικός ο οποίος έχει δει και όλο το δύσκολο κομμάτι, και τα πράγματα εν τη γενέσει τους. Θυμάμαι οι Τρύπες τότε ήταν γκρουπάκι που έπαιζε στη «Σελήνη» και είχε 150 άτομα, οι περισσότερο δηλαδή ήταν φίλοι και τέτοια. Τα Μωρά Στη Φωτιά επίσης, το ίδιο. Στην Αθήνα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα, αναγκαστικά επειδή υπήρχε περισσότερος κόσμος και συνέβαιναν πράγματα στην Αθήνα, τότε που δεν συνέβαιναν στη Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι το 81 δηλαδή, τους Birthday Party που ήταν sold out. Δεν ξέρω αν στην Αυστραλία ήταν sold out, γιατί ήταν ένα αυστραλέζικο συγκρότημα. Οσες συναυλίες γίνονταν στην Αθήνα εκείνη την εποχή είχαν μεγάλη ανταπόκριση και βοηθούσαν και τον κόσμο να στηρίζει κάπως αυτά τα πράγματα. Η επαρχία ήταν το αληθινό δράμα. Παρόλα αυτά δεν υπήρχαν και τόσα πολλά μαγαζιά και εφόδια να παίξεις στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, ούτε και πολλές διοργανώσεις. Οπότε αναγκαστικά κάποια στιγμή ταξίδευες στην επαρχία και εκεί καταλάβαινες τι εστί βερίκοκο.
Παρόλα αυτά, αν υποθέσουμε ότι η Θεσσαλονίκη ή η επαρχία ήταν ένας χώρος όχι τόσο πολύ ενημερωμένος έστω εμπορικά ή συναυλιακά...
Η Θεσσαλονίκη είχε πάντα τον τρόπο της να βγάζει μουσικούς οι οποίοι αργά ή γρήγορα τα βρίσκανε μεταξύ τους και κάνανε διάφορα πράγματα. Αυτό που πιστεύω ότι ήταν διαφορετικό είναι ότι ακριβώς επειδή δεν ήταν τεράστια πόλη και δεν χανόντουσαν οι άνθρωποι, οι μουσικοί δηλαδή συναντιόντουσαν και συναντιούνται ακόμα μεταξύ τους, καμιά φορά θέλοντας και μη, κατάφερε αυτή η πόλη να μην αποκτήσει στο δικό μας το χώρο τουλάχιστον κάποιου είδους star system, που ήταν ο Παυλάκης, ο Στελάκης, ο Γιάννης. Διάφοροι άνθρωποι τους οποίους συναντούσες και μιλούσες μαζί τους για την μουσική και δεν μπορούσες να πουλήσεις μούρη. Και ό,τι είχε τέτοια συμπεριφορά, πολύ γρήγορα εξωστρακιζόταν και καλά έκανε. Αυτό κάπως κάθισε τα πράγματα σε ένα πιο υγιές κλίμα. Σαφώς οι Τρύπες, κυρίως ο Γιάννης με τις επιλογές του και με τη στάση του και τους καταπληκτικούς του στίχους, σαν να βάλανε κάποια όρια στο τι είναι σωστό και τι δεν είναι, σε σχέση με μια καθαρά ηθική στάση απέναντι στον εαυτό σου και τους άλλους. Αλλά υπήρχε ένα γενικότερο τέτοιο κλίμα στην πόλη που βοηθούσε στο να μη χάνεται η μπάλα εύκολα και να μη σηκώνονται οι μύτες ψηλά. Αυτή είναι η ιδιαιτερότητα που είχε... Η Αθήνα είχε βέβαια φοβερά αγγλόφωνα συγκροτήματα, πιστεύω ότι ακόμα έχει. Υπογείως πιστεύω ακόμα βράζει μια αγγλόφωνη σκηνή. Πάντα μουσικά πιστεύω ότι είχε μεγάλο υπόβαθρο.
Διακρίνω πως εκτός από έναν θαυμασμό στο ταλέντο των φίλων, των γνωστών, του κύκλου τέλος πάντων στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει ένας σεβασμός ο οποίος είναι πολύ σημαντικός για να δημιουργήσεις μουσική, γιατί κατ' επέκταση σέβεσαι και τον εαυτό σου. Αυτός ο σεβασμός πιστεύεις ότι είναι κινητήριος δύναμη στη δική σας μουσική, στη δική σας δημιουργία, στο δικό σας τρόπο να βρίσκεστε και να συνθέτετε;
Πιστεύω ότι είναι μια εσωτερική διαδικασία που κάνει καλό σε όλους τους ανθρώπους, αν θέλουν να μην κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους και αν θέλουν στα αλήθεια να βοηθιούνται από τα ωραία πράγματα που είναι γύρω τους. Εμένα πιστεύω μου κάνει καλό το να έχω τα αυτιά μου ανοιχτά, να προσπαθώ να καταλάβω τι κάνουν και οι άλλοι μουσικοί, τι κατακτούν. Και να βοηθήσω κι εγώ όσο μπορώ, εγώ και οι φίλοι μου δηλαδή. Τα Σπαθιά, προς αυτή την κατεύθυνση, δεν ξέρω αν μπορώ να πω τίποτα άλλο γι' αυτό. Από 'κει και πέρα, είναι πράγματα που τα βιώνει ο καθένας μέσα στην πόλη του.
Πέρα από το πώς εμπνεύστηκες εσύ και τα Σπαθιά και πώς ξεκίνησε αυτό το πράγμα, ξαφνικά καταλήγουμε στο 2003 που ακούμε τη ροκ μουσική σε διαφημίσεις, σε επιδείξεις μόδας, κλπ. Ουσιαστικά το ροκ ξεκινάει σαν sex and drugs and rock n' roll, με μια γλώσσα (το λογότυπο των Rolling Stones) που κοροϊδεύει αυτή την καταναλωτική κοινωνία και ξαφνικά βλέπουμε το ροκ σαν μουσική επένδυση σ' αυτό που παλιά κορόιδευε. Πιστεύεις ότι οι λόγοι που έκαναν το ροκ να υπάρχει τότε, συνεχίζουν να υπάρχουν; Μήπως έχουν αλλάξει, μήπως υπάρχουν άλλοι λόγοι;
Δεν μπορώ να πω ότι έχω την οπτική του ροκά απέναντι σ' όλα αυτά τα πράγματα. Το ροκ ζει αυτό που του αξίζει να ζει, δηλαδή δεν πιστεύω ότι υπάρχει κάποιου είδους κίνημα, π.χ. κάποια συμπεριφορά. Ούτε και τη δεκαετία του 50 καν, δηλαδή πάντοτε υπήρχαν κάποιες προσωπικότητες που με τη στάση τους δίνανε ένα στίγμα, τίποτα παραπάνω. Και παλιότερα συνέβαιναν γελοιότητες σ' αυτό το χώρο όπως δυστυχώς και σε άλλους ίσως. Εξακολουθεί να συμβαίνει σήμερα το ίδιο, να προβάλλεται όμως τελείως διαφορετικά, ακριβώς επειδή το show biz είναι που μεγάλωσε, όχι ότι το ροκ ή οποιοδήποτε άλλο στυλ, γιατί υπάρχουν και τόσα ρεύματα σπουδαία και αυθεντικά. Οχι ότι το ροκ μίκρυνε ξαφνικά τις απαιτήσεις του και τους στόχους του. Πιστεύω ότι πάντα υπήρχαν οι άνθρωποι που διαλέγανε αυτό και άλλοι που διαλέγανε κάτι άλλο. Επιλογές είναι, αλλά καθορίζονται σε κάποιο βαθμό από το ότι το show biz πια είναι ένα τέρας, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αυτό πιστεύω ότι άλλαξε.
Βλέπω τη δική σας πορεία και βλέπω μια προσπάθεια να βρεθείτε έξω από αυτό τον κυκεώνα του show biz. Πόσο εύκολο και πόσο δύσκολο είναι αυτό και τι επιπτώσεις έχει; Γιατί ουσιαστικά κάποια επίπτωση, έστω και εμπορική ενδεχομένως να υπάρχει.
Εχει εμπορική επίπτωση η οποία πολύ καλά κάνει και υπάρχει, είναι το κόστος γι' αυτό που κάνεις. Αυτό το θεωρώ σωστό και υγιές, πρέπει να πληρώνεις αυτό που διαλέγεις, την επιλογή σου. Δεν αισθάνθηκα ποτέ ότι μου έλειψαν οι 100 χιλιάδες άνθρωποι σε μια συναυλία, πάντα μου φτάνουν αυτοί οι άνθρωποι που καταλήγουν στις συναυλίες μας, με νοιάζει να τους κοιτάω στα μάτια και να είναι ο εαυτός μου, να μην ντρέπομαι για τις επιλογές μου. Οι φίλοι μου με βοηθάνε πολύ σ' αυτό, είμαστε συγκρότημα, δεν τα κάνω μονάχος μου αυτά τα πράγματα. Και όλοι οι άνθρωποι σ' αυτή τη μπάντα, τα παιδιά δηλαδή, ποτέ δεν διαπραγματεύτηκαν σε σχέση με αυτό. Οντως θα μπορούσαμε να έχουμε παίξει σε ένα κάρο πράγματα, να εμφανιστούμε σε άπειρες εκπομπές, όχι απαραίτητα σε Πρωινούς Καφέδες και τέτοιες γελοιότητες. Και σε πράγματα που ίσως κάπως θα είχε κάποιο νόημα να εμφανιστούμε, παρόλα αυτά πιστεύω ότι η τηλεόραση έχει τους δικούς της κανόνες και ότι μπορεί να κουτσουρέψει και να οδηγήσει σε λάθος πράγματα ακόμα κι έναν άνθρωπο, ένα μουσικό που με την καλύτερη πρόθεση πηγαίνει να μιλήσει και να κουβεντιάσει. Πιστεύω ότι θέλει προσοχή.
Μιλάς για στόχους, για αφοσίωση και για κόστος που έχει να διεκδικείς έναν στόχο. Η κοινωνία μας δείχνει όμως, οι περισσότεροι αγνοούν το θέμα του κόστους. Οι περισσότεροι άνθρωποι το έχουν ξεχάσει αυτό το πράγμα. Εσείς με τη μουσική σας και με τη στάση ζωής απευθύνεστε σε λίγο περισσότερο συνειδητοποιημένα άτομα. Είναι δύσκολο αυτό, δηλαδή να μπορέσεις να καταλήξεις σε ένα μεγαλύτερο κοινό το οποίο είναι και λίγο πιο απλουστευμένο και δεν τα έχει σκεφτεί τόσο πολύ τα πράγματα;
Σίγουρα έχεις να παλέψεις ένα πράγμα, η τηλεόραση- το λέμε και το ξαναλέμε, νομίζω ότι αξίζει τον κόπο και να το λέμε και να το ξαναλέμε- είναι αυτή τη στιγμή η μεγαλύτερη δύναμη στο χώρο που κινούμαστε, που όπως και να το κάνουμε είναι ο χώρος του θεάματος. Εμείς βγαίνουν πάνω σε πάλκα, μέσα σε φώτα και μας ακούνε και μας βλέπουν. Η δύναμη της εικόνας είναι που καθορίζει πάρα πολλά πράγματα και στα μουσικά δρώμενα, μπορεί να παραπλανήσει τον κόσμο, να επηρεάσει το γούστο του πάνω απ' όλα. Και το κατά πόσο θα σπρώξει η εικόνα τον κόσμο ή θα τον κρατήσει στα ρηχά. Μοιάζει με μανία να κρατάμε τον κόσμο στα ρηχά ακριβώς επειδή βγάζουμε χρήματα. Εκνευρίζομαι με όλο αυτό το πράγμα που βλέπω, προσπαθώ όσο μπορώ κι εγώ και οι φίλοι μου να απέχουμε από αυτό το πράγμα.
Από τη στιγμή που ξεκινήσατε μέχρι τώρα, από το πρώτο σχήμα μέχρι τώρα, πόσο έχετε αλλάξει σαν άνθρωποι, πόσο έχετε διαφοροποιηθεί στη μουσική, στην έμπνευση, στο σχόλιο το κοινωνικό;
Είναι μια πορεία, δηλαδή ξεκινάς με τον Βασιλιά της εικόνας, καταλήγεις στο Τροφή για τα θηρία, τελείως διαφορετικά πράγματα. Αυτό είναι καλό επειδή είναι αυτό που είναι δικό σου. Θα χαιρόμουν οι πρώτοι μας δίσκοι να είναι πιο συμπαγείς, πιο ενοποιημένος ο ήχος, υπάρχει κάποιου είδους συνονθύλευμα που με ενοχλεί καθώς ακούω πίσω τους προηγούμενους δίσκους, υπάρχει απειρία στην παραγωγή, στο στούντιο κυρίως. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να μάθεις από τα λάθη σου και να πας παρακάτω. Υγιές μου φαίνεται όλο αυτό, το να προχωράς, μακάρι και να καταφέρεις να αγαπήσεις την προηγούμενή σου εκδοχή επειδή αυτό μπορούσες να κάνεις, αυτό ήσουν, ως εκεί έφτανες. Παρόλα αυτά εξακολουθεί να είναι για 'μας συναρπαστικό το ότι εκεί πέρα, γυρνάμε στα στούντιο, γυρνάμε στις πόλεις, στο πάλκο κυρίως εδώ και αρκετά χρόνια αυτή η μπάντα κάνει την έρευνά της, μου αρέσει πολύ που δεν ξέρω τι θα ακούσω κάθε βράδυ. Παλιά κομμάτια μοιάζει να είναι ευκαιρία για τελείως καινούργια μουσικά πεδία δηλαδή και τελείως καινούργιες μουσικές εικόνες. Μπορώ να πω χθες ήταν η τελευταία συναυλία στη σειρά, παίζαμε την Παρασκευή στη Θεσσαλονίκη, το Σάββατο στη Ν. Ερυθραία και χθες στον Πειραιά. Καμιά συναυλία δεν ήταν η ίδια, παρόλο που ήταν τρία βράδια στη σειρά. Ετσι δουλεύουμε, μου φαίνεται ότι καλό είναι αυτό.
Υπάρχουν κομμάτια σας που θα θέλατε να ξαναμπείτε στο στούντιο και να τα αλλάξετε με έναν συγκεκριμένο τρόπο; Ακούς κάτι παλιό, το επεξεργάζεσαι πάνω στη σκηνή π.χ. και ξαφνικά λες «αυτό θα μπορούσαμε να μπούμε μέσα και να το κάνουμε διαφορετικό, να το αλλάξουμε τελείως»; Υπάρχουν δηλαδή ιδέες παλιές που τις θεωρείς πολύ ωραίες και τώρα θα τις διατύπωνες με έναν τρόπο πιο συναρπαστικό;
Αν δεις τα Ξύλινα Σπαθιά live νομίζω δεν κάνουν τίποτα άλλο. Αλλους τους δυσαρεστεί αυτό και γι' άλλους είναι η αφορμή να έρθουν στην επόμενη συναυλία. Εμείς είμαστε από τη δεύτερη περίπτωση. Και ο τελευταίος δίσκος, το live δηλαδή από τα Σπαθιά είναι απόδειξη αυτού του πράγματος, ότι είναι μια μπάντα που περισσότερο χρησιμοποιεί τα παλιά της κομμάτια για να οδηγήσει σε νέες φόρμες. Δεν ξέρω αν θα έπρεπε να κάνουμε κάτι άλλο, πάντως ο νέος κόσμος καθώς προχωράνε και τα ακούσματα, γιατί και η νεολαία παρακολουθεί αρκετά όσο και να μας δίνουν την εντύπωση ότι έχουν ισοπεδωθεί τα πάντα από την τηλεόραση δεν είναι ακριβώς έτσι. Θα τους επιστραφεί σ' αυτούς τους ανθρώπους που εκ του πονηρού δουλεύουν. Βλέπω ότι όλο και περισσότερο έχουν εξοικειωθεί τα νέα παιδιά με την ιδέα ότι θα έρθουν και δεν θα ακούσουν τη Φωτιά στο λιμάνι όπως είναι στο δίσκο. Κι εγώ σαν ακροατής αν καμιά φορά πάω σε κάποια συναυλία και ακούσω τελείως διαφορετικό ένα κομμάτι στα όρια του να το αναγνωρίζω, μπορεί να αιφνιδιάζομαι στην αρχή. Παρόλα αυτά αν πρόκειται για κάτι που είναι ωραίο, αργά ή γρήγορα το καταλαβαίνω. Κι εγώ και φαντάζομαι όλοι μας.
Μέσα από τα live έχετε τη δυνατότητα να είστε συνεχώς σε επαφή με τον κόσμο, βλέπετε τη νέα γενιά σε τι αντιδρά, τι θέλει, πώς είναι. Πώς τη βλέπεις τη νέα γενιά απέναντι στη μουσική; Είσαι αισιόδοξος για τη νέα γενιά, είσαι αισιόδοξος για τα παιδιά, σου δίνουν την ενέργεια που θα ήθελες για να συνεχίζεις να κάνεις αυτό που κάνεις;
Πολύ όμως, πολύ έντονα το ζω. Ειδικά η χθεσινή βραδιά ήταν ακραίο παράδειγμα για μένα. Σκέψου, ήταν τρεις βραδιές στη σειρά και με το ταξίδι από τη Θεσσαλονίκη δεν προλάβαμε καθόλου να ξεκουραστούμε, μια ώρα πριν τη συναυλία νόμιζα ότι θα πέσω κάτω και με το που ανεβήκαμε στο πάλκο ήταν απίστευτο αυτό το αίσθημα, σαν να έχεις ξυπνήσει μόλις εκείνη τη στιγμή. Είναι τα βλέμματα που το κάνουν αυτό το πράγμα. Πιστεύω ότι πολλές φορές συμβαίνουν σπουδαία πράγματα χωρίς να τα συνειδητοποιούμε απαραίτητα σ' όλη τους την έκταση. Είναι μοναδικό αυτό το πράγμα, αν και η δουλειά μου είναι να περιγράφω δεν ξέρω αν μπορώ να το περιγράψω όσο θα ήθελα αυτό το αίσθημα.
Τόσα χρόνια συναυλίες live, έντονη ζωή, δίσκοι, υποχρεωμένος όταν βγαίνεις να έχεις μια ενέργεια, να δίνεις τον καλύτερό σου εαυτό, τι είναι αυτό που γεμίζει τις μπαταρίες, που σας κρατάει και λέτε ότι «βγαίνω και τα δίνω όλα»; Γιατί κακά τα ψέματα, να καταθέτεις την ψυχή σου είναι δύσκολο, χρειάζεται όχι μόνο δύναμη, χρειάζεται να είσαι και γενναίος. Δεν το κάνει οποιοσδήποτε αυτό, να ξεβρακώνεται μπροστά στη σκηνή, που αυτό είναι ένα ουσιαστικό ξεβράκωμα, τα δίνεις όλα στον κόσμο. Τι γίνεται εκεί, δηλαδή τι σου δίνει την ενέργεια να συνεχίζεις αυτό που λέγεται ροκ, που λέγεται live, που λέγεται μουσική;
Μπορεί να είναι ξεβράκωμα ή μπορεί να είναι και το μεγαλύτερο φτιασίδωμα, ανάλογα από το ποια πλευρά του δρόμου βαδίζεις. Δεν πιστεύω ότι απαραίτητα όποιος βγαίνει πάνω στο πάλκο ξεβρακώνεται ή καταθέτει στ' αλήθεια την ψυχή του. Εχει πολλών ειδών πάλκα. Αν το κάνει κάποιος και στ' αλήθεια θέλει να είναι αυθεντικός, αληθινός, έχει τη δυνατότητα. Ανεβαίνεις, πηγαίνεις στο μικρόφωνο ή στη θέση σου και ή κάνεις αυτό, ή κάνεις και κάτι τελείως άλλο. Οπότε δεν ξέρω κατά πόσο εκ των πραγμάτων δηλαδή κάποιος που κάνει αυτή τη δουλειά, ότι όσοι ανεβαίνουν στο πάλκο κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Αλλά με σιγουριά μπορώ να πω ότι η μία πλευρά του δρόμου είναι καταστροφική και η άλλη είναι στ' αλήθεια σωτήρια, δηλαδή αν διαλέξεις το να μην κρύβεσαι πάνω στο πάλκο, από τον εαυτό σου κυρίως γιατί περί αυτού πρόκειται. Γι' αυτό το πράγμα μιλάμε, ο κόσμος είναι καθρέφτης. Αν διαλέξεις αυτή την πλευρά, αργά ή γρήγορα σου επιστρέφεται ομορφιά. Πιστεύω υπάρχει μια φυσική δικαιοσύνη σ' αυτά τα πράγματα.
Και την ενέργεια αυτή σου τη δίνει ο κόσμος;
Η ίδια η μουσική, ο κόσμος δεν μπορεί πάντοτε να το κάνει αυτό, ούτε και πάντοτε είσαι εσύ σε θέση να το εισπράξεις από τον κόσμο αυτό. Πολύ εξαρτάται το τι βιώνεις κοιτάζοντας τον κόσμο, χορεύοντας μαζί με τον κόσμο, από το πώς ξύπνησες το πρωί ή το μεσημέρι. Οπότε είναι πάρα πολλοί παράγοντες. Καλό είναι να αντλείς την ενέργειά σου από την ίδια τη μουσική. Σε 'μας λειτουργεί πολύ έντονα το ότι ξεκινάει το τραγούδι και μετά το 1-2-3-4, που συνήθως του Γιάννη είναι Η-Ο-Α, τι θα γίνει. Είναι ότι έχεις τη δυνατότητα να ακούσεις το κομμάτι και να το βιώσεις με τόσο καινούργιο τρόπο εκείνη τη βραδιά που αυτό από μόνο του είναι πολύ πράγμα, δεν είναι λίγο αυτό. Πολλές φορές αισθάνθηκα ότι δε βοηθάει ο κόσμος, αλλά ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι με πούλησε η μουσική πάνω στο πάλκο.
Η μουσική, το live σας, καινούργιος δίσκος... Να θεωρήσουμε ότι είναι το κλείσιμο ενός κύκλου ή η αρχή ενός άλλου κύκλου;
Ας πούμε το κοινότυπο ότι είναι και τα δύο, να ησυχάσουμε.
Μελλοντικά σχέδια; Και λέω μελλοντικά σχέδια γιατί υποψιάζομαι ότι συνήθως live ηχογραφήσεις γίνονται η τροφή της δημιουργίας για κάτι καινούργιο, για ένα ξέσπασμα...
Κατά κάποιο τρόπο όντως απελευθερώνεσαι από ένα υλικό όταν αισθανθείς ότι όντως έχει κλείσει τον κύκλο του, έχει φτάσει στα όριά του και ότι έπαιξε το ρόλο του. Τι άλλο μπορεί να ελπίζει μια μπάντα η οποία έχει κλείσει δέκα χρόνια και έχει τελείως ξεκάθαρη πρόθεση να συνεχίσει, από καινούργιο υλικό; Αυτό είναι ο στόχος. Υπάρχει ήδη, υπάρχουν ιδέες, ελπίζω να δουλέψουμε όσο γίνεται πιο ομαδικά. Ολα τα παιδιά αυτό θέλουν, και να βρεθούμε και προ εκπλήξεως. Γι' αυτή την έκπληξη ζούμε, δηλαδή έτσι κι αλλιώς είναι ωραίο το ότι δεν ξέρουμε ούτε καν εμείς οι ίδιοι πώς πάει ο δρόμος μπροστά.
Τις καινούργιες ιδέες και ενδεχομένως καινούργιες εμπνεύσεις, τις δοκιμάζετε στα live καμιά φορά;
Ετσι γίνεται, ναι. Κυρίως τα sound checks. Για μια μπάντα που περιοδεύει είναι μεγάλη πολυτέλεια αυτό ακριβώς, ότι μπορεί να προβάρει σε πραγματικές συνθήκες και με τη χαλαρότητα ότι απλώς κουρδίζεις. Εχω ακούσει πολύ ωραία πράγματα από τα Σπαθιά καθώς κουρδίζανε και πολλά κομμάτια έχουν προκύψει έτσι. Πιάνει ένας ένα λα, κάποιος πιάνει ένα beat για να φτιάξει τον ήχο ο ηχολήπτης και σε λίγη ώρα είσαι μέσα σε ένα τελείως καινούργιο σκηνικό, σε ένα καινούργιο μουσικό τοπίο το οποίο πριν από μια ώρα δεν υπήρχε. Εχω κάποια λόγια καμιά φορά εγώ που με το που ακούω κάποιο beat ή κάποια ατμόσφαιρα που κάνουν τα παιδιά καθώς βοηθάνε ο ένας τον άλλον να φτιάξουμε τον ήχο, και αν έχω κάποια λόγια πηγαίνω στο μικρόφωνο και τα λέω και πολλές φορές έτσι έχουμε ένα καινούργιο κομμάτι. Ετσι κάπως δουλεύουμε.
Υπάρχουν μέσα σας αυτές οι στιγμές μικρής ματαιοδοξίας που θα ήθελες να φτάσεις στο επίπεδο κάποιου, ή να παίξεις με κάποιον γνωστό, μεγάλο, διάσημο; Η να συνεργαστείς;
Παλεύεις και με τίποτα άλλο; Με τη ματαιοδοξία μας παλεύουμε όλοι. Πάντως πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα συνειδητοποιείς ότι όσο μικραίνεις μεγαλώνει ο κόσμος γύρω σου.
Ενδεχόμενες συνεργασίες που θα θέλατε να κάνετε, μέρη που θα θέλατε να εμφανιστείτε, κόσμο που θα θέλατε να συναντήσετε μουσικό και να παίξετε μαζί του;
Θα ήθελα να προκύψει, όχι να το σχεδιάσω. Υπάρχουν άνθρωποι που εκτιμώ πολύ και από διαφορετικούς χώρους, όσο αφορά το μουσικό ύφος. Εκτιμώ απίστευτα τον Σωκράτη τον Μάλαμα, με τιμά ιδιαίτερα η φιλία του, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, είναι άνθρωποι που στ' αλήθεια πιστεύω ότι κάνουν τώρα πολύ σπουδαία δουλειά σ' αυτό το χώρο που έχουμε διαλέξει και ότι ανοίγονται κάποιοι δρόμοι που πολύ καλό είναι να ανοιχθούν, κυρίως για τους στίχους που καταθέτονται εκεί πέρα, άσε την έμπνευση και τη μουσική. Και σίγουρα και άλλοι άνθρωποι από τελείως διαφορετικά μουσικά ρεύματα, φαντάζομαι πως και στην ηλεκτρονική μουσική, στην καθαρόαιμη ηλεκτρονική μουσική αυτή τη στιγμή που μιλάμε πρέπει να υπάρχουν κομπιούτερ γεμάτα με πάρα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι επίκειται κάποιου είδους έκρηξη που θα προκύψει από τα κομπιούτερ και από την αξιοποίηση της τεχνολογίας, πιτσιρικάδες δηλαδή πιστεύω ότι θα το καταφέρουν αυτό το πράγμα. Μακάρι να το ζήσουμε.
Να υποψιαστώ ότι είσαι ένας άνθρωπος που έχει το στίχο να τραβάει τη μουσική ή τη μουσική να τραβάει το στίχο; Τι πυροδοτεί την έκρηξη;
Αυτή την ερώτηση μου την κάνουν πολλά χρόνια και παλιότερα απαντούσα διαφορετικά, αλλά έχω ζήσει, τώρα τελευταία έχω συνειδητοποιήσει αρκετά ξεκάθαρα ότι μπορείς να ακολουθήσεις και τον έναν δρόμο και τον άλλον. Δηλαδή να έχεις μια μουσική και να γράψεις λόγια γι' αυτήν. Βλέπω ότι εγώ λειτουργώ τελείως διαφορετικά όταν ξεκινάω από τους στίχους, όλο και περισσότερο δηλαδή πια θέλω να κατευθύνομαι σ' αυτό, στο να έχω κάποια λόγια και να βρω μετά τη μουσική. Γιατί τα λόγια από μόνα τους έχουν απαιτήσεις. Αισθάνομαι πως έχω στριμώξει λόγια μέσα σε μουσικές. Τα ακούω μετά από τόσα χρόνια και βλέπω ότι θα μπορούσε να είναι πιο άνετα, να ρέουν μέσα στη μουσική. Επειδή βιάστηκα μερικές φορές. Υπάρχουν και τραγούδια που έχουν προκύψει στο στούντιο, δηλαδή καθώς μπαίνεις να κάνεις έναν δίσκο, όταν μπήκαμε π.χ. να κάνουμε το Μια ματιά σαν βροχή δεν υπήρχε το παράξενο τραγούδι καν σαν σύνθεση, καν σαν μουσική. Ηταν ένα jump που έγινε στο στούντιο επειδή ο Τσαπράνης ήθελε να δοκιμάσει το κοντραμπάσο του, κι έτσι προέκυψε το κομμάτι. Εγώ σιγά-σιγά μέχρι να τελειώσει αυτός ο δίσκος, κάθε μέρα έγραφα και από ένα στιχάκι. Ετσι προέκυψε αυτό το Παράξενο τραγούδι. Αλλά βλέπω ότι όποτε έχω ξεκινήσει από τους στίχους έρχεται η μουσική και τους συνοδεύει με έναν πιο φυσικό τρόπο και μου αρέσει αυτό το πράγμα όλο και περισσότερο. Ολο και περισσότερο θέλω να ξεκινάω από τους στίχους πια.
Νομίζω έχει να κάνει και με το γεγονός ότι ο λόγος γενικά είναι περιοριστικός, οπότε στο να εξηγήσεις ουσιαστικά τη λέξη που θέλεις, έτσι όπως θέλεις, τη χρωματίζεις με τη μουσική έτσι και πιάνει περισσότερο όγκο;
Είναι και περιοριστικός από τη μία, από την άλλη όμως είναι και καθοριστικός. Δηλαδή δεν αρέσει σε όλους τους στίχους οποιοδήποτε περιβάλλον μουσικό, εκεί πέρα πιστεύω ότι μετράει κάποιου είδους εμπειρία που μπορεί να έχει ο καθένας ώστε να μην παραβιάζει τη μουσικότητα των στίχων. Θυμάμαι είχα διαβάσει κάποτε μια συνέντευξη του Ακη Πάνου, του τεράστιου συνθέτη, πολύ εμπνευσμένος άνθρωπος και ιδιαίτερη προσωπικότητα, ότι είχε πει πως «όταν έχω τους στίχους είναι αυτονόητο πως έχω τη μουσική, αφού οι ίδιοι οι στίχοι μου τραγουδάνε τη μουσική». Πιστεύω ότι στο παρελθόν, ελπίζω στο παρόν και στο μέλλον όλο και λιγότερο, το πρόβλημα που είχαν τα ελληνόφωνα γκρουπ είναι ακριβώς αυτό, ότι επειδή μεγαλώσαμε με ξένα συγκροτήματα, διαβάζαμε τους στίχους τους από τα βιβλία σε άθλια μετάφραση, στις 9 στις 10 περιπτώσεις οι μεταφράσεις των βιβλίων και των Stones και των Doors και του Dylan, αξιόλογα γραπτά έχουν βιαστεί με τον χειρότερο τρόπο. Και βλέπω ότι πάρα πολλά παιδιά ξεκινήσανε να γράφουν στα ελληνικά όπως κακώς μεταφράστηκαν εγγλέζικα πράγματα, και παραβιάστηκε και η αισθητική τους φόρμα, ο λόγος που έχει να μπει μια λέξη πίσω από την άλλη δηλαδή. Πιστεύω ότι εκεί πέρα είναι που μοιάζει κακόγουστο το ελληνόφωνο ροκ, λυπάμαι που το λέω αλλά γιατί όχι, αφού έτσι το βλέπω. Και είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που ελληνόφωνα συγκροτήματα καταφέρνουν και ταιριάζουν τη μουσική με το στίχο. Αν παρακολουθούσες τη δεκαετία του 80, το πρώτο πράγμα που ρωτούσαν όλους είναι αν πιστεύουν ότι ταιριάζει ο ελληνικός στίχος με το ροκ. Είναι αυτονόητο πως οτιδήποτε μπορεί να ταιριάξει με οτιδήποτε, φτάνει να έχει μουσικότητα. Παραβιαζόταν η μουσικότητα του λόγου λοιπόν και γι' αυτό είχαν από μετρίως έως κακά αποτελέσματα. Οσο θα εκλείπει αυτό και όσο η μουσική θα τιμάει το λόγο και θα τον στηρίζει, πιστεύω ότι μπορεί να έχουμε αριστουργήματα. Διαφορετικά το πολύ η μετριότητα θα μας αξίζει.
Και αν ήθελες να κάνεις μια πρόβλεψη για το μέλλον, πώς βλέπεις τη μουσική...να μην πω το ροκ μόνο;
Δεν μπορώ να το πω αυτό, αλλά σε λίγο μπαίνω στα 40 και συνειδητοποιώ ότι η μουσική κάνει κύκλους. Δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσιάζει με τον τρόπο που το κάνει αυτό η μουσική βιομηχανία. Οταν δηλαδή δεν ξέραμε τι να κάνουμε το 80, κάναμε αυτό που κάνανε το 60, στο 90 το 70. Βλέπω ότι γενικώς ο συρμός και η μόδα είναι που κάνουν κύκλους, οπότε... Μου αρέσει και να εκτιμώ κάποια τελείως κλασικά πράγματα που δεν έχουν να κάνουν ούτε καν με την εποχή τους, μου αρέσει π.χ. ο Cave, στον ήχο του μοιάζει πια σχεδόν παλιομοδίτης, μοιάζει να μην ακολουθεί τα ρεύματα της εποχής, παρόλο που κάποτε ήταν πρωτοπόρος. Αλλά είναι τόσο όμορφο το αποτέλεσμα, τόσο ανθρώπινο που το εκτιμώ όσο και την μεγαλύτερη πρωτοπορία που μπορούμε να φανταστούμε.
Η πρωτοπορία είναι να είσαι γενναίος;
Δεν πιστεύω στη γενναιότητα, το έχω πει πολλές φορές. Μου αρέσει ένα βιβλίο του Σκαρίμπα που λέγεται Φυγή προς τα εμπρός. Καμιά φορά οι πιο δειλοί καταφέρνουν τα πιο φοβερά πράγματα ακριβώς επειδή τους πιάνει τρεχάλα και φεύγουν μπροστά και λες «μα πώς έφτασε αυτός μέχρι εκεί πέρα;». Κανείς δεν είναι έτοιμος επειδή φοβόταν να μείνει εκεί πέρα που ήταν. Οπότε και αυτό το θεωρώ σωστό, ας μην ξεχωρίζουμε τους ανθρώπους σε δειλούς και γενναίους. Δεν πιστεύω σ' αυτό το πράγμα. Δεν αισθάνθηκα ποτέ γενναίος στη ζωή μου.
