Με την ευκαιρία της γενέθλιας μέρας του σήμερα, παραθέτω 2 εξαιρετικά τραγούδια σε στίχους αυτού του σπουδαίου στιχουργού και ανθρώπου (ως προς τη στάση της (μουσικής) ζωής του). Αν δεν κάνω λάθος από Οκτώβρη ξαναρχίζει και η εκπομή του στο Δεύτερο, "Εδώ μεσάνυχτα" κάθε Τρίτη στις 12.
Ανεμολόγιο
Έβγαλε βρώμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε
είμαστε λέει το παρατράγουδο στα ωραία άσματα
και επιτέλους σκασμός οι ρήτορες πολύ μιλήσαμε
στο εξής θα παίζουμε σ' αυτό το θίασο μόνο ως φαντάσματα
Κάτω οι σημαίες στις λεωφόρους που παρελάσαμε
άλλαξαν λέει τ' ανεμολόγια και οι ορίζοντες
μας κάνουν χάρη που μας ανέχονται και που γελάσαμε
τώρα δημόσια θα έχουν μικρόφωνο μόνο οι γνωρίζοντες
Βγήκαν δελτία και επισήμως ανακοινώθηκε
είμαστε λάθος μες το κεφάλαιο του λάθος λήμματος
ο σάπιος κόσμος εκεί που σάπιζε ξανατονώθηκε
κι οι εξεγέρσεις μας είναι εν γένει εκτός του κλίματος
Δήλωσε η τσούλα η ιστορία ότι γεράσαμε
τις εμμονές μας περισυλλέγουνε τα σκουπιδιάρικα
όνειρα ξένα ράκη αλλότρια ζητωκραυγάσαμε
και τώρα εισπράττουμε απ' την εξέδρα μας βροχή δεκάρικα
Ξέσκισε η πόρνη η ιστορία αρχαία οράματα
τώρα για σέρβις μας ξαποστέλνει και για χαμόμηλο
την παρθενιά της επανορθώσαμε σφιχτά με ράμματα
την κουβαλήσαμε και μας κουβάλησε στον ανεμόμυλο
Μπουμ
Έπειτα απ' το μεγάλο μπουμ
χίλιοι φακοί να κάνουν ζουμ,
πλάνα ωραία της καταστροφής
με φωτιές και σάρκες να τραφείς
όταν η αράχνη θα νοιώθει ευφυής
στριμωγμένη στο μπετόν της οροφής.
Είχες πει χρειάζεται καιρός
να φτιαχτούν σκουπίδια ένας σωρός
να σκεπαστούνε φεγγίτες και φωταγωγοί
να συμβούνε θάνατοι αργοί
να γεννηθούνε καινούργιοι πυροτεχνουργοί
για να αξίζει να επιστρέψεις στον πλανήτη γη.
Τη ζωή που σκότωσα εγώ
είναι η ζωή που νοσταλγώ
με τα σκεπάσματά σου έχω σκεπαστεί
το κορμί σου έχω αφουγκραστεί
η ύπαρξή σου καράβι που έχει βυθιστεί
με φωνάζεις τελευταίο ασυρματιστή.
Μπαίνοντας πρωί σε ένα ταξί
καίγομαι μέσα στο οξύ
βλέπω στα μάτια των περαστικών
ξυραφιές ονείρων χθεσινών
σου κοκκινίζει τα νύχια το μανόν
και είσαι θύτης μα και το θύμα συνθηκών
[ Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/την : spiroos στις 16-09-2006 19:43 ]
Μια καταπληκτική παρουσίαση του Κώστα Τριπολίτη.
(Πηγή: tamystikatoukolpou.blogspot.com)
(Συγχαρητήρια στον δημιουργό)
Σκέφτηκα να επιλέξω δέκα τραγούδια και να περιορίσω σ’ αυτά την παρουσίαση, αλλά κόλλησα στα είκοσι έξι και δε μου πήγαινε το χέρι να κόψω κανένα. Ήδη δεν συμπεριέλαβα αρκετά, που το άξιζαν. Κανένα από τα όμορφα τραγούδια του Γιώργου Χατζηνάσιου και του Αντώνη Βαρδή – ένα μονάχα από εκείνα του Δήμου Μούτση, δύο από τις μελοποιήσεις του Διονύση Τσακνή, τρία από τα πολλά καλά του Σταμάτη Κραουνάκη, τέσσερα του Μίκη και …δεκαέξι του Θάνου Μικρούτσικου – τη μονομέρεια αυτή θα την δικαιολογήσετε, φαντάζομαι: Το δίδυμο Τριπολίτης –Μικρούτσικος είναι ό,τι καλύτερο στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι, με μόνο εφάμιλλο το δίδυμο Άλκης Αλκαίος – Μικρούτσικος.
Ο Κώστας Τριπολίτης, όπως και ο Άλκης Αλκαίος και ο κάπως παλιότερος Μιχάλης Μπουρμπούλης, ανήκει σε μια κατηγορία δημιουργών που δεν τους συναντάμε συχνά στα περιοδικά και τις εφημερίδες – προφανώς κανείς δεν κάνει PR για λογαριασμό τους, κι αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Ξεκινάμε με ένα ερωτικό τραγούδι: Ξημερώνει (Μίκης, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Η σκοτεινιά της κάμαρας
θα ‘ρθει μαζί σου
ντύσου
κι η νύχτα αυτή που κράτησες δική σου
ντύσου
Ο κόσμος ξημερώνει
με τα φιλιά που κάρφωσα
εδώ βαθιά σου
βιάσου
κι αυτά που απόψε κέρδισες δικά σου
βιάσου
Δεν σας θυμίζει κάτι το θέμα του; Είναι ακριβώς το ίδιο θέμα με εκείνο που έκανε σουξέ πριν λίγα χρόνια ο Γιώργος Μαργαρίτης: Οι δρόμοι του πουθενά (Φίλος ροκάς ισχυρίζεται πως ο Θοδωρής Μανίκας βούτηξε τη μουσική από ένα τραγούδι του Γκάλαχερ). Βέβαια κάθε στιχουργός και συνθέτης το ίδιο θέμα το κάνει εντελώς διαφορετικό τραγούδι. Ο Μίκης βάζει μια μελαγχολική μελωδία, που ταιριάζει γάντι στο κενό που αφήνει πίσω η νύχτα που φεύγει: Μην περιμένετε από τον Τριπολίτη «σ’ αγαπώ /μ’ αγαπάς – τι ωραία!» Δεν έχει τέτοια. Τα ερωτικά του τραγούδια έχουν την ίδια ειλικρίνεια με αυτά του Άκη Πάνου – αλλά και κάποιες σημαντικές διαφορές, που θα δούμε στη συνέχεια. Επόμενο τραγούδι: 1-0 (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Ωραίο πράγμα ο έρωτας
μόνο που έχει μια δυσκολία
χρειάζονται το λιγότερο δύο
στη φαντασία του ενός
Έτσι που το ένα μηδέν του άλλου
να 'ναι μηδέν μηδέν του μηδενός
Μεγάλο πράγμα το αίσθημα
μα έλα που έχει και λίγο ζόρι
χρειάζεται το λιγότερο έναν
για να υπάρξει γενικώς
Έτσι που το ένα μηδέν του άλλου
να 'ναι μηδέν μηδέν του μηδενός
Να η διαφορά με τον Άκη Πάνου: ο έρωτας του Τριπολίτη βλασταίνει στη φαντασία, δεν είναι σωματική και ψυχική (αυτο)πυρπόληση των δύο – ή και του ενός. Είναι απόλυτα εγωιστικός και δε διστάζει να το παραδεχτεί. Κυνικός, καθόλου ρομαντικός. Δεν αφήνει κανένα περιθώριο για παραμύθι (ο Πάνου το κάνει, το σκηνοθετεί το σκληρό αλλά και τόσο τρυφερό ερωτικό παραμύθι – κι όταν δεν, τραγουδά τον πόνο του επειδή δεν). Είναι ο έρωτας που κυκλοφορεί στους στενούς, πολυσύχναστους δρόμους του άστεως, μεταξύ ψυχικά κλειδαμπαρωμένων ανθρώπων, που δεν μπορούν πια να επιτρέψουν στη φαντασία τους να τους παραμυθιάζει. Ας δούμε το πρόσφατο (2002) Μηχανικός baby (Τσακνής, το τραγουδάει ο ίδιος)
Πίσω απ’ τα μάτια σου θα βάλω μπαταρίες
να φωσφορίζουνε και ν’ ακτινοβολούν
Πολλά να υπόσχονται, να δίνουν ευκαιρίες...
για κείνους που σε βλέπουνε και ονειροπολούν
Πίσω απ’ τα μάτια σου αντί για κάνες κρύες
Θα βάλω ηφαίστεια για να με πυρπολούν...
Κι εγώ, μηχανικός
Δημιουργός σου
πρώτος να καίγομαι απ’ τις εκρήξεις
και το φως σου....
Κάτω απ’ το δέρμα σου θα βάλω θερμοστάτες
Θερμοκρασίες να κρατάνε δυνατές
Στη μαύρη λίμνη σου να πέφτουν κωπηλάτες...
βαθειά σου να βυθίζονται γυρεύοντας ακτές
Κάτω απ’ το δέρμα σου αντί για κρύες πλάτες
Θα βάλω σίγουρα δυο πυροκροτητές
Είναι από τα πιο πικρά τραγούδια για τον έρωτα που έχω ακούσει. Σαν κάτι σκληρά, μαύρα κόμιξ ή σαν μαύρες ταινίες – που δεν καταδέχονται ούτε την παραμικρή υπόνοια αισιοδοξίας. Η απόλυτη ειρωνεία: για να γίνει το πρόσωπο ερωτικό πρέπει να πάψει να είναι πρόσωπο, πρέπει να μετατραπεί σε cyborg – ερωτικός μετάνθρωπος δηλαδή. Ο Τριπολίτης μας λέει: δεν υπάρχει έρωτας, όπως τον ξέραμε ή τον φανταζόμαστε. Η τεχνολογία θα μας δώσει το υποκατάστατο – κι εμείς θα παραμυθιαζόμαστε με δαύτο, μέχρι να το τινάξουμε στο αέρα. Υπερβολή; Για κάποιους, που έζησαν ή ζουν ακόμα και τώρα τον παραδοσιακό έρωτα (ζουν δηλαδή λιγότερο ή περισσότερο μ’ ένα παραδοσιακό τρόπο ζωής) είναι ανατριχιαστική υπερβολή. Κι όμως, δεν είναι καθόλου εκτός πραγματικότητας – τουλάχιστο για όσους είναι σε θέση να βλέπουν την πραγματικότητα χωρίς παραμορφωτικούς – παρηγορητικούς φακούς. Ας ακούσουμε όμως ένα παλιότερο τραγούδι με παραδοσιακό (κατά Τριπολίτη…) έρωτα: Κοντρόλ (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Αγάπησα μια γυναίκα ευνούχο,
με ψηλό τακούνι και πέτσινο ρούχο.
Με τρύπια μυαλά γεμάτα φουρκέτες,
κολλημένη χρόνια
στις ίδιες κασέτες.
Έχω τον έλεγχο
των πιο κρυφών κυττάρων σου,
του οργασμού, της πείνας σου,
της μάρκας των τσιγάρων σου.
Αγάπησα μια γυναίκα τανάλια,
με καρφιά στα χέρια, σκισμένη βεντάλια,
που κάνει λαβές με κόλπα καράτε,
σπάει φαρμακεία
και στα πάρκα κοιμάται.
Η ερωτική γυναίκα στον κόσμο του Τριπολίτη δεν είναι η καλοβαλμένη, γυμνασμένη νοικοκυρούλα που παρακολουθεί επιμελώς τις συνταγές τις Βέφας και τα σήριαλ της TV, ούτε η σιδερωμένη, επιθετική ερωτικά γιάπισσα που μιμείται ανοήτως τον άντρα για να καλύψει την ανασφάλειά της, ούτε βέβαια η καλοκάγαθη (τρεις λαλούν και δυο χορεύουν) διανοούμενη που συνηθίζει να πασπαλίζει τη ζωή με χρυσόσκονη –ούτε οι παραλλαγές τους. Κι επειδή στον στιχουργικό κόσμο του Τριπολίτη δεν κυκλοφορούν καλόκαρδες, ερωτικές, ζεστές, νορμάλ γυναίκες – μένει η «γυναίκα – ευνούχος» να γίνεται τραγούδι. Την αγαπάει – έτσι λέει. Μάλλον από συνήθεια – όπως όλες οι «αγάπες» στις σχέσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η λέξη «έρωτας» - η μόνη που έχει σημασία σε μια σχέση - απουσιάζει από το συγκεκριμένο τραγούδι. Φυσικά, ακόμα κι ένα τέτοιος λύκος, έχει δικαίωμα να φαντασιώνεται : Προσπέκτους (Μουσική και ερμηνεία: Θάνος Μικρούτσικος)
Φαντάζομαι τις έγχρωμες γυαλιστερές γυναίκες
στον τελευταίο τους χορό μ 'ένα στο χέρι κέρμα
Μπροστά από το παλιό τζουκ μποξ τα ρούχα τους να σκίζουν
και ρίγος να διαπερνά το αμείλικτο τους δέρμα
Απρόσιτες στον πύργο τους έχοντας δραπετεύσει
για μια συνάντηση κρυφή με κάποιον εραστή τους
Στης θάλασσας των ηδονών βουλιάξαν το βελούδο
και βρέθηκαν αιχμάλωτες μες στην κοιλιά του κήτους
Ναι, λάμπουνε φωσφορικά νιώθοντας στο κορμί τους
ενός παράφρονα θεού να τους χαϊδεύουν χάδια
Λικνίζονται στα δάπεδα λύνοντας το σπασμό τους
κι από τα μέλη τους τα ανοιχτά βγαίνουν υγρά διαμάντια
Κυνηγημένες μάγισσες χωρίς την πυρκαγιά τους
μιλώντας με ακατάληπτες περίπλοκες διαλέκτους
Ωραίες αλλοπρόσαλλες και απομακρυσμένες
ίδιες με αυτά τα μανεκέν που βλέπω στα προσπέκτους
Το υπόκωφο τραγούδι τους κρατά φυλακισμένο
μες στο βυθό του Ιωνά τη σάρκινη μεμβράνη
Αυτή που τις παγίδεψε σε ηλιοτροπίων τόπους
και που το κάθε ανόητο κορίτσι δεν την πιάνει
Φαντάζομαι τις έγχρωμες γυαλιστερές γυναίκες
στον τελευταίο τους χορό μ' ένα στο χέρι κέρμα
Να με κοιτάζουν σαν τζουκ μποξ να με περιγελάνε
κι όλο να μου επιστρέφουν το ματαιωμένο σπέρμα
Με το πρώτο, βλέπουμε πως η φαντασία του Τριπολίτη είναι ...αχαλίνωτη. Αλλά και η εκφραστικές του δυνατότητες, απεριόριστες. Δύσκολες ιδέες και σκέψεις (δύσκολες και απαιτητικές στη διατύπωσή τους) περνάνε εντελώς φυσικά, καθώς οι κοπελιές χορεύουν τον τελευταίο τους χορό. Ο ίδιος ξεγυμνώνεται αφοπλιστικά, χωρίς να κρατά για τον εαυτό του την παραμικρή ωραιοπάθεια, σ’ αυτό το τραγούδι – όνειρο. Πρέπει, ωστόσο, να επισημάνουμε και την εκπληκτική ερμηνεία του Θάνου Μικρούτσικου – κυρίως όμως να σταθούμε στο γεγονός ότι ο Μικρούτσικος δε δίστασε (ευτυχώς) να μελοποιήσει τους πιο δύσκολους, ερμητικούς, τολμηρούς στίχους του συνεργάτη του. Δεν μπορώ να γνωρίζω αν τους είχαν δει αυτούς (και τους …άλλους) τους στίχους άλλοι συνθέτες, αλλά είναι γεγονός ότι τους έκανε τραγούδια ο Μικρούτσικος. Καταπληκτικά τραγούδια – τα τραγουδάνε δυο κορυφαίες φωνές: ένας ώριμος και κατασταλαγμένος Γιώργος Νταλάρας δίνει (μερικές από) τις κορυφαίες ερμηνείες της καριέρας του. Δεν χορταίνεις να τον ακούς, έτσι που έχει χωνέψει ως το μεδούλι τα τραγούδια – και τα αποδίδει συγκλονιστικά. Και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κάνει την καλύτερη (μακράν- μαζί με την ερμηνεία του στον κορυφαίο, αλλά παντελώς αγνοημένο δίσκο Φυσάει του Γιώργου Τσαγκάρη, σε στίχους Θάνου Λειβαδίτη) δισκογραφική δουλειά της καριέρας του, στο δίσκο «Όλα από χέρι καμένα», του 1988. Κανένας δίσκος του στη συνέχεια, με τον Μικρούτσικο ή οποιονδήποτε άλλο συνθέτη, δε μπόρεσε να προσεγγίσει το αριστούργημα που τους «ετοίμασε» ο Κώστας Τριπολίτης.
* * *
.
Καμιά φορά, η «αγάπη» είναι απλώς το πρόσχημα για να ζωγραφιστεί, με γκρίζα πάντοτε χώματα, το σκηνικό: Αγάπη (Μίκης, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Αγάπη του ψωμιού και της φωτιάς
αγάπη της αρμύρας
ρεκλάμες θα μας πνίξουν κι αδειανά
κονσερβοκούτια μπύρας
Πού να σε ταξιδέψω
γυαλιά και λαμαρίνες
γεμίσανε τα χρόνια
με εκτελεσμένους μήνες
Αγάπη του ψωμιού και της βροχής
αγάπη στα μπαλκόνια
στην άσφαλτο τα αίματα θα δεις
και πλαστικά μπιτόνια
Ήταν μια εποχή προσδοκιών και αισιοδοξίας, όχι όμως για όλους: 1981, δίσκος ραντάρ. Ο Τριπολίτης ψάχνει ακόμα το στυλ του (που θα λάμψει λίγα χρόνια αργότερα, στα τραγούδια του Μικρούτσικου) αλλά οι στίχοι του είναι ήδη εξαιρετικοί. Ατυχώς, δεν «παντρεύτηκαν» ιδανικά με τις μουσικές του Μίκη – ο οποίος για πρώτη φορά συνεργαζόταν με ένα τέτοιο «δύσκολο» στιχουργό (σε δυο δίσκους: μην ξεχνάμε τον επιβάτη, επίσης του 1981). Οι στίχοι του Τριπολίτη ζητούσαν άλλον ήχο – και ο Μίκης τους πάλεψε με ό,τι είχε διαθέσιμο και οικείο. Η συνεργασία θα μπορούσε να είναι σταθμός, αλλά τελικά δεν ήταν. Ωστόσο έμειναν μερικά πανέμορφα τραγούδια – το Ξημερώνει που ακούσαμε πρώτο συγκαταλέγεται στα κορυφαία ελληνικά τραγούδια του 20ου αιώνα. Υπάρχουν όμως και κάποια τραγούδια που είναι μοναδικές, συγκλονιστικές καταθέσεις: Σύνοψη (Μίκης, το τραγουδά μαζί με τον Γιώργο Νταλάρα)
Με κομπίνες και φτηνές βιοτεχνίες
από το σαράντα ένα κι ως εδώ
λογαριάζοντας συνθήκες κι ευκαιρίες
και πληρώνοντας συντριπτικό δασμό
Ο τιμάριθμος, η μοναξιά κι η βία
με της φτώχειας σου τη διαλεκτική
ανατρέπουν τη λεπτή σου ισορροπία
και γυρεύουνε μια λύση εκρηκτική
Ξαναπαίζεται στο νου σου η ταινία
Συρματόπλεγμα, άλφα δύο, υπογραφή
η προσέγγιση μια κούφια ειρωνεία
κι ένας χρόνος που δεν κάνει επαφή
Τα υπάρχοντα σχεδόν κατασχεμένα
το δυάρι, το παλιό σου γιωταχί
είναι σήματα σαν κρυπτογραφημένα
που σε μπάζουν σε μιαν άλλη εποχή
Κι όμως ξέρω ότι είσαι σαν και μένα
σε συνάντησα στην άσφαλτο θαρρώ
περιμένοντας μαζί καινούργια γέννα
με σημαίες κι ενδοφλέβιο ορό
Με σημαίες και φτηνές βιοτεχνίες
από το σαράντα ένα κι ως εδώ
δίχως μελανά σημεία κι απορίες
ψάχνεις σπίρτο κι υλικό για εμπρησμό
Οι παλιότεροι θυμούνται καλά την εποχή: το ΠΑΣΟΚ κάλπαζε προς την εξουσία με εμβατήρια (θα τον μεθύσουμε τον ήλιο…) ενώ το ΚΚΕ περνούσε την καλύτερη στιγμή του, από άποψη επιρροής και αισιοδοξίας – από το 1945 και μετά (ο στίχος βέβαια δε μιλάει τυχαία για το ’41 και μετά) . Κι όμως, μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό αισιοδοξίας, ο Τριπολίτης (και ο Μίκης!) είχαν την πολιτική οξυδέρκεια και τη σοφία να παραμείνουν μαχητικά απαισιόδοξοι, βλέποντας (αντίθετα από το σύνολο της αριστεράς) λίγο μακρύτερα από τη μύτη τους. Ταυτόχρονα, ο Τριπολίτης μας δίνει με μοναδικής δύναμης λέξεις και εικόνες την ουσία της μεταπολεμικής ελληνικής κοινωνίας και του κομματιού της που εκείνος αγαπούσε: για τους αριστερούς, ο Τριπολίτης δεν επιφυλάσσει παρά μόνο μια πικρόχολη και ακριβέστατη ανατομία, όπως και για τις γυναίκες. Λαχταράει και πονάει, αλλά παραμένει σκληρός. Ίσως γιατί δεν πρόκειται για αγάπες (=τρίχες) αλλά για σφοδρούς έρωτες. Τα αυτά ισχύουν και για το όλον: Επιβάτης (Μίκης, το τραγούδησε η Μαργαρίτα Ζορμπαλά - και σε άλλη ηχογράφηση η Μαρία Φαραντούρη)
Επιβάτης στην εξουσία αυτού του κράτους
που τα κάγκελά του χτίζει
υπογράφοντας θανάτους.
Επιβάτης στην υστερία αυτού του τόπου
που τα κόκαλα τσακίζει
και τα όνειρα του ανθρώπου.
Έβγαλα εισιτήριο
στο γήπεδο και στο νοσοκομείο
έβγαλα εισιτήριο στο κρατητήριο.
Έβγαλα εισιτήριο
σαν επιβάτης...
στη χώρα αυτή που τρώει τα παιδιά της.
Επιβάτης στην υποψία αυτή του πλήθους
που ζωές υποστηρίζει
ανατρέποντας τους μύθους.
Επιβάτης στη γεωγραφία αυτού του τόπου
που νεκρούς υπερασπίζει
στις φωτιές της λεωφόρου.
* * *
Η δυνατότητα του Τριπολίτη να στήνει σκηνικά είναι αξιοθαύμαστη: Κάντιλακ (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Παπακωνσταντίνου)
Βγήκα με μια κάντιλακ αρχαία
μ' ένα σκουριασμένο θωρηκτό
μαύρη σημαιούλα στην κεραία
σαρανταπεντάρι φυλακτό.
Νύχτα που μυρίζει μπριγιαντίνη
σπρέι με βαρύ αποσμητικό
γδύνετε στο κάθισμα εκείνη
κι είμαι το μεγάλο αφεντικό.
Με θέλεις - με κακό χορτάρι κι άγρια γκάζια
μα είμαι κόκκινος - κι εσύ χορεύεις στα γρανάζια.
Βγήκα με μια κάντιλακ αρχαία
δίπλα μου μαζί του σκοτωμού
των σφαιριστηρίων η ωραία
λάμπει στην εξέδρα του καπνού.
Νύχτα που την καίνε αναπτήρες
τα κρυμμένα μάτια των γυαλιών
λάστιχα καμένα και λαμπτήρες
η βασίλισσα των ηδονών.
Κάθε μεγάλο τραγούδι είναι μια μικρή, ολοκληρωμένη, θεατρική πράξη (κορυφαίο παράδειγμα: Ο Γιάννης ο φονιάς, των Γκάτσου –Χατζιδάκι). Ο Τριπολίτης, όταν βγαίνει από τα πνιγηρά ερωτικά δωμάτια, έχει ως μόνιμο σκηνικό τους σκληρούς δρόμους της πόλης. Μην περιμένετε εξοχές, ήλιους, φεγγάρια, ακροθαλασσιές, δέντρα, πρασινάδα: πεδίο (έρωτα, σύγκρουσης, ξεδιπλώματος των παθών) είναι αποκλειστικά η άσφαλτος και οι χώροι της τσιμεντούπολης. Όλη του η ζωή εκτυλίσσεται εκεί – ο κατ’ εξοχήν στιχουργός της πόλης και της νύχτας. Τα τραγούδια του – μικρά θεατρικά έργα, με στέρεη δομή– βγαίνουν από ‘κει. Και ανάμεσα στ’ άλλα, δε μπορεί να λείπει το κατεξοχήν «θεατρικό» σχήμα δείχνω ψύχραιμος, αλλά λυσσάω - κατά το κλασσικό ρεμπέτικο βαδίζω και παραμιλώ μέσα στη συφορά μου/ χωρίσαμε και έχω βρει ο δόλιος τη χαρά μου: Πώς έφυγες (Κραουνάκης, τραγουδάει κάτι παραπάνω από ανεπανάληπτα μια συγκλονιστική Βίκυ Μοσχολιού)
Πως έφυγες, απ’ τη ζωή μου έτσι
Και ούτε κλαίω ούτε καν σε συζητώ
Σ’ έχω απορρίψει και απ’ την μνήμη μου
σε έχω σβήσει για πάντα
Και ότι αγάπησα από σένα τώρα το πετώ
Μόνο που τα βράδια, σαν τον τρελό
Μες στα μπαρ κυκλοφορώ και απορώ
Το πρόσωπο σου δεν μπορώ να θυμηθώ και θέλω
Όλα αυτά τα βράδια, να σ’ αγαπήσω
πάλι απ’ την αρχή μωρό μου
Μα, δεν έχω άλλη αντοχή
Πως έγινε και δεν μ’ ενδιαφέρει
Σε ποιες αγάπες την αγάπη σου ξοφλάς
Σ’ έχω διαγράψει κι άλλη πορεία
έχω χαράξει καρδιά μου
Και ότι τράβηξα από σένα τώρα το τραβάς
* * *
Ο Τριπολίτης είναι κατ’ εξοχήν ταξικός ποιητής: έχει ανεξίτηλα στη γραφή του τα σημάδια της ταξικότητας – αλλά αυτό ξεπερνιέται καμιά φορά με εντελώς αναπάντεχο τρόπο, καθώς οι ταξικές διαφορές εκμηδενίζονται μπροστά στο θάνατο, που εξισώνει, ισοπεδώνοντας, τα πάντα: Παλίρροια (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Με φόντο τα ερείπια γλιστράμε απαλά
απαλά στα ρεύματα τα σιωπηλά τα σιωπηλά
τα πολλαπλά τα πολλαπλά τα ήπια
Ίσα κι όμοια η
σάρκα που δε γνώρισε προνόμια
με της χλιδής τη σάρκα
στου τελευταίου ταξιδιού τη βάρκα
ίσα κι όμοια
Με θέα την παλίρροια βουλιάζουμε γλυκά
γλυκά στα γενικά ιδανικά ιδανικά
στα δανεικά στα δανεικά ντελίρια
Η κοινωνική ανάλυση που κάνει στους στίχους του ο Τριπολίτης είναι μεν αριστερής αφετηρίας, αλλά δεν είναι καθόλου μονοδιάστατη και αφελής – το αντίθετο μάλιστα. Έξυπνοι άνθρωποι υπάρχουν σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς χώρους, αυτό είναι μια αλήθεια τόσο σίγουρη όσο και το γεγονός ότι σε όλους αυτούς τους χώρους υπερτερούν συντριπτικά οι βλάκες - και κυριαρχούν οι καπάτσοι βλάκες. Αλλά, ας δούμε ένα αντιπροσωπευτικό τραγούδι, που δείχνει πόσο «ψαγμένος» είναι ο στιχουργός μας: Μίσος (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Του έρωτα το περιθώριο εμπόριο
λίγα χιλιάρικα κι η μέθη
στοργή για όλα τα μεγέθη
δίχως όριο
Απ' την αγάπη του πλησίον
φτιάχνεται η λάσπη και το ψέμα και το μίσος
απ' την αγάπη του πλησίον
να φυλαχτούμε ίσως
Του έρωτα το μονοπώλιο ειδώλιο
στο μακιγιάζ ιδρώτας κόμποι
να περιγράφουνε το λόμπυ
δίχως σχόλιο
Περιθώριο (πόσο περιθώριο είναι;) αγοραία πάθη – τα έχουν πει κι άλλοι. Κανείς όμως δεν αποτόλμησε στιχουργικά να βάλει από την άλλη μεριά της σαπίλας τις περίφημες «καλές προθέσεις» του πλησίον: των οργανώσεων, των κομμάτων, των μεμονωμένων ανθρώπων. Απ΄ την αγάπη του πλησίον να φυλαχτούμε, ίσως…
* * *
Διαπιστώσαμε ως τώρα πως ο Τριπολίτης είναι πικρός, κυνικός, μελαγχολικός. Επειδή η αίσθηση αυτή θα ενταθεί πολύ περισσότερο στη συνέχεια, ας πάρουμε μια ανάσα με ένα απλό σατιρικό τραγούδι – έχει γράψει ένα (και μάλλον μοναδικό) τέτοιο: Επεμβαίνεις (Κραουνάκης, τραγουδάνε η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γιώργος Ζαμπέτας)
[Μοσχολιού:]
Επεμβαίνεις,
επεμβαίνεις στη ζωή μου ασυγχώρητα
σε θέματα προσωπικά κι απόρρητα
με ντέτεκτιβ κι υποκλοπές
μ’ εντάλματα κι επιτροπές
επεμβαίνεις, επεμβαίνεις, επεμβαίνεις
μ’ έκανες μπαλάκι τένις.
[Ζαμπέτας:]
Είσαι σκέτο παρακράτος
είσαι σκέτο παρακράτος
και προβοκατόρισσα
γι’ αυτό σε χώρισα.
[Μοσχολιού:]
Επεμβαίνεις,
επεμβαίνεις με πυρά κατευθυνόμενα
στο σπίτι μου, στους φίλους και το γκόμενο
μ’ εντάλματα και σπαστικά
με κόλπα τρομοκρατικά
επεμβαίνεις, επεμβαίνεις, επεμβαίνεις
μ’ έκανες μπαλάκι τένις.
* * *
Aς επιστρέψουμε, όμως, στο κλασσικό κλίμα του Τριπολίτη: Ανεμολόγιο (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Έβγαλε βρώμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε
είμαστε λέει το παρατράγουδο στα ωραία άσματα
και επιτέλους σκασμός οι ρήτορες πολύ μιλήσαμε
στο εξής θα παίζουμε σ' αυτό το θίασο μόνο ως φαντάσματα
Κάτω οι σημαίες στις λεωφόρους που παρελάσαμε
άλλαξαν λέει τ' ανεμολόγια και οι ορίζοντες
μας κάνουν χάρη που μας ανέχονται και που γελάσαμε
τώρα δημόσια θα έχουν μικρόφωνο μόνο οι γνωρίζοντες
Βγήκαν δελτία και επισήμως ανακοινώθηκε
είμαστε λάθος μες το κεφάλαιο του λάθος λήμματος
ο σάπιος κόσμος εκεί που σάπιζε ξανατονώθηκε
κι οι εξεγέρσεις μας είναι εν γένει εκτός του κλίματος
Δήλωσε η τσούλα η ιστορία ότι γεράσαμε
τις εμμονές μας περισυλλέγουνε τα σκουπιδιάρικα
όνειρα ξένα ράκη αλλότρια ζητωκραυγάσαμε
και τώρα εισπράττουμε απ' την εξέδρα μας βροχή δεκάρικα
Ξέσκισε η πόρνη η ιστορία αρχαία οράματα
τώρα για σέρβις μας ξαποστέλνει και για χαμόμηλο
την παρθενιά της επανορθώσαμε σφιχτά με ράμματα
την κουβαλήσαμε και μας κουβάλησε στον ανεμόμυλο
Τι μπορεί κανείς να πει γι’ αυτό το τραγούδι; Ή το καταλαβαίνεις, σε αφορά και ανατριχιάζεις – ή δεν το καταλαβαίνεις, δε σε αφορά και σηκώνεις αδιάφορα τους ώμους. Περνάει μέσα του η απόγνωση και η απελπισία ενός ολόκληρου κόσμου, που ξαφνικά συνειδητοποίησε ότι ο βηματισμός της ιστορίας τον άφησε οριστικά πίσω. Αλλά όχι μόνον αυτό. Δεν προχωρώ - καταλαβαίνω ότι τα σχόλιά μου είναι πολύ «λίγα». Ξαναδιαβάστε το τραγούδι – ή ακόμα καλύτερα ξανακούστε το, από το δίσκο ή νοερά, αν το ξέρετε ήδη. Μετά, περνάμε στο επόμενο: Δε λες κουβέντα (Δήμος Μούτσης, τραγουδά μαζί με τη Σωτηρία Μπέλλου)
Δε λες κουβέντα,
κρατάς κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα
κι ακούω μόνο
συνθήματα μεταλλικά των μικροφώνων
Ξέρω τ’ όνομά σου
την εικόνα σου και πάλι από την αρχή
ψάχνω για μια διέξοδο γυρεύοντας
μια αλλιώτικη ζωή
Περνούν οι νύχτες,
τα δευτερόλεπτα βαριά στους λεπτοδείκτες
ζητώντας κάτι
που να μη γίνεται ουρλιαχτό κι οφθαλμαπάτη
Στων χιλιομέτρων
την ερημιά και στη σιωπή των χρονομέτρων
ακούγονται τώρα
σειρήνες μεταγωγικά κι ασθενοφόρα
Μέσα στο πνιγηρό αδιέξοδο, κάποιος ακυρώνει τις όποιες πιθανότητες διαφυγής, επειδή δε μιλάει για όσα έχουν συμβεί στο χώρο της αριστεράς; Ή κάποιος Μεγάλος Αδελφός παρακολουθεί και καταγράφει τα πάντα; Μήπως πρόκειται για στιγμιαία απαισιοδοξία; Όχι, φυσικά: Ηλεκτρικό πρόβατο (Μικρούτσικος, τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Το ηλεκτρικό μου πρόβατο κοιμάται,
τον ύπνο του δικαίου του σφαχτού,
στο αίμα του και εσείς κατρακυλάτε,
σαν ένορκοι εγκλήματος φτιαχτού.
Διευθυντές και στρατηγοί πίσω απ' τις κάμερες,
ιχνηλατούν σκιές παράμερες,
τυφλές αρραβωνιαστικιές, αόμματοι λαχειοπώλες
σκοτώνονται σε καραμπόλες.
Το ηλεκτρικό μου πρόβατο κοιμάται…
Οι ποιητές κι οι μουσικοί πίσω απ' τα σύρματα,
ξιφομαχούν με λόγια ασύρματα,
οι χήρες με τ' ορφανά, επαίτες, γέροι, στρατιώτες,
γκρεμίζονται σ' αυτές τις νότες.
Το ηλεκτρικό μου πρόβατο κοιμάται…
Η συμβατική, καλοδουλεμένη, παραδοσιακή έκφραση (Γκάτσος, Παπαδόπουλος) έχει εγκαταληφθεί πια οριστικά και αμετάκλητα από τον Τριπολίτη. Τα θέματά του το ζητούν – οι στίχοι βγάζουν όλη την πολυπλοκότητα, τη σκληράδα, την αντι- ποιητικότητα της καθημερινής ζωής. Ο κόσμος του Όργουελ, ο κόσμος του μετάνθρωπου που «θα ερχόταν» κάποτε στο μακρινό μέλλον, είναι ήδη εδώ, έχει φτάσει, ο Τριπολίτης μας τον δείχνει, τον ψηλαφίζει, τον περιγράφει, τον ερμηνεύει. Επειδή δεν είναι πολιτικός ή προφήτης, είναι μονάχα ένας απλός, σοβαρός άνθρωπος, δεν έχει να προτείνει καμιά λύση, καμιά διέξοδο. Αυτό συνιστά την προσωπική του τραγωδία – αλλά και τη λύτρωση: δεν τρέφει μάταιες ελπίδες. Αυτή είναι και η αβάσταχτη γοητεία των τραγουδιών του. Όσο την αντέχει κανείς. Ούτε κι ο ίδιος την αντέχει για πολύ, μένει στο ίδιο κλίμα, αλλά σε λιγότερο αποπνιχτικές συνθήκες. Επιστρέφει στο πολιτικό τραγούδι (που είναι πια περισσότερο υπαρξιακό, παρά πολιτικό) και καταθέτει ένα απίστευτα δυνατό δείγμα γραφής, : Χαίρε φτώχια (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Άκουσα τα λόγια της βροχής
ήσυχα βαριά προσεχτικά
πάνω στους τσίγκους
Στον καταυλισμό που αντηχεί
μελαγχολικά υπνωτικά
φέρνουν ιλίγγους
Χαίρε φτώχεια και φτώχεια της φωνής
και φτώχεια στις παράγκες χαίρετε!
εκ των πραγμάτων αφανείς παράγωγα της μηχανής
που έχει ανάγκη από τραγούδια με ανάγκες
χαίρετε!
Έφτασα στο τέλος των σκοπών
μίζερη στεγνή λογιστική
με fax και bonus
Ζώντας διαμέσου των σιωπών
δάκρυα με θλίψη αυθεντική
στους βλεννογόνους
Η σκληράδα του δε μπορεί να κρύψει την αυθεντικά ρομαντική φύση, που την ξορκίζει, αλλά δε μπορεί να την κρατήσει αφανή ως το τέλος: δάκρυα με θλίψη αυθεντική στους βλεννογόνους… Υπάρχει αυθεντικότητα – και πόση, στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι; Οι δεκάδες νέοι στιχουργοί με τα όμορφα, καλοβαλμένα στιχάκια, που κυριαρχούν στο χώρο (δεν αναφέρομαι στο σκυλάδικο και το κωλάδικο) θα έπρεπε να μελετάνε τους στίχους του Τριπολίτη. Αλλά, αν τον έπαιρναν στα σοβαρά (την αντισυμβατικότητά του δηλαδή, την ειλικρίνεια και τη δύναμη της αλήθειας που φέρνει) θα κινδύνευαν να μην ξανακάνουν δίσκο: η αγορά άλλα ζητά. Εδώ ο ίδιος, ο καλύτερος στο είδος του – και περνάνε χρόνια μέχρι να δούμε καινούρια δουλειά του στη δισκογραφία. Είναι ντροπή, είναι πάνω απ’ όλα χαμένη ευκαιρία για το ελληνικό τραγούδι: δεν θα ξαναέχουν οι συνθέτες τέτοιον στιχουργό στη διάθεσή τους. Οι μεγάλες δυνάμεις (Μίκης, Μικρούτσικος, Μούτσης) έκαναν αυτό που έπρεπε – και τα τραγούδια που έφτιαξαν με τον Τριπολίτη θα κοσμούν για πάντα την ελληνική δισκογραφία. Οι νεότεροι προτιμούν να πλατσουρίζουν στα ρηχά – καλά είναι κι αυτά που παιδεύουν, αλλά τόσο μα τόσο «λίγα» όταν συγκρίνονται… Τιμητική εξαίρεση από τους (κάπως) νεότερους, πέρα από τον Σταμάτη Κραουνάκη (που, μετά τα Σκουριασμένα χείλια έκανε το μοιραίο λάθος της ζωής του με την επιλογή του βασικού συνεργάτη –στιχουργού, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία) ο Διονύσης Τσακνής. Από το δίσκο «Γέφυρες» του 2002, το επόμενο τραγούδι, που το τραγουδάει ο ίδιος: Πρόεδρε
Πρόεδρε, ο κόσμος πεθαίνει
Με σταυρούς, με σφυροδρέπανα, με μπλακ-εντ-ντέκερ στο προσκεφάλι
Πρόεδρε...
Κάμερες κρυμμένες καταγράφουν άδειες φάτσες,
η ζωή στο φωτοαντιγραφικό
Λούμπεν και πληβείοι αναλώνονται στις πιάτσες,
η απόγνωση στο πρώτο Ενικό
Άμβωνες ουρλιάζουν το μεγάφωνο του μίσους,
λεκιασμένες των Αγίων οι μορφές
Εδρανα και Νόμοι προστατεύουνε τους Κροίσους,
χειροπέδες και πεντάπικρος καφές
Φέρνουν σκυλοπνίχτες λαοθάλασσες της φρίκης,
στα αμπάρια φτώχεια και Αρμαγεδών
Πρόεδρε σου ανήκουν, είναι λάφυρα της Νίκης,
που ζητούν στον ήλιο μοίρα κι εμβαδόν
Γέφυρες δακρύων, άνθρωποι και κατσαρίδες
ονειρεύονται υπόγειους ουρανούς
Πρόεδρε, σου λέω: Της καρέκλας σου οι βίδες
μία-μία σπάζουν με ύπουλους τριγμούς
Ισοβίως βρέχει στις ψυχές των ηττημένων,
γκρίζα λάσπη, κάθε ψίθυρος βροχή
Ροζ πολυεστέρας τ’ άστρο των προσκυνημένων,
που δοξάζει αίσχος και συνενοχή
Μαύρο οξειδωμένο το παγκάρι του σαράφη,
πληθυσμοί στα νύχια των χρηματιστών
Μέλλον, μέλλον, μέλλον, στην εξώπορτά σου γράφει:
«Το κατάστημα προσωρινώς κλειστόν»
Νάυλον η σάρκα, χύμα σταφ οι ζαρντινιέρες,
τα αισθήματα στην πούδρα και στο τζελ
Πρόεδρε, η σιωπή σαβανώνει στους αιθέρες
της οργής τα βέβηλά μου ντεσιμπέλ
Έδεμ των εμπόρων η ανθρώπινη οδύνη,
οι οθόνες καπηλεύονται το φως
Πρόεδρε, της παρτίδας έχεις όλη την ευθύνη,
αλλ’ εσύ δεν περπατάς ποτέ σκυφτός
Ίσως έχουν δίκιο οι νεότεροι συνθέτες: δεν πουλάνε τέτοια τραγούδια… Καλύτερα ας μείνουν στις ανώδυνες σαχλαμαρίτσες (τις πλασάρουν άλλωστε ως σινιέ λαϊκό, και με …τζουρά, άμα λάχει!) – κι ο κόσμος αυτές αναζητάει. Ίσως: Όλα από χέρι καμένα (Μικρούτσικος, τραγουδά ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες,
λάβαρα, κόμιξ, σούπερ-μάρκετ, ηγέτες,
ρήτορες, μπλέντερ, βιταμίνες, μονώσεις,
κι ότι σου τάζουνε για να καυλώσεις.
Κίνημα, χάπια, σελοτέιπ, πτυχία,
άγιοι, σέρβις, μπόντυ μπίλντινγκ, ηχεία,
κάμερες, γκέι, φουστανέλες, ψυχώσεις,
κι ότι σου δίνουνε για να καυλώσεις.
Όλα από χέρι καμένα
και τα σπίρτα μας βρεγμένα…
Λείψανα ,κέικ, χορωδίες, μουστάρδες,
βίζιτες, χύτρες, ινστιτούτα, κονκάρδες,
κόλλυβα , πόστερ, after-shave, διαγνώσεις,
κι ότι σου τάζουνε για να τα χώσεις.
Κλύσματα, σέντρες, γκομενάκια, πακέτα,
άγγελοι, telex, ανθοδέσμες, κουφέτα,
πρόεδροι, κέτσαπ, βαλβολίνες, ενέσεις,
κι ότι σου υπόσχονται για να την πέσεις.
Όλα από χέρι καμένα
και τα σπίρτα μας βρεγμένα…
Έρανοι, άλμπουμ, ονειράκια, πατέντες,
κάψουλες, μπόνους, φωτοκόπιες, κουβέντες,
κίναιδοι, τίτλοι, wind-surfing, εκπλήξεις,
κι' ότι σου δίνουνε για να πηδήξεις.
Ohh, yes! Indeed!
Ακούσαμε ήδη δεκαεννιά τραγούδια του Τριπολίτη και απομένουν άλλα εφτά για να ολοκληρωθεί η παρουσίαση. Η τελευταία ομάδα τραγουδιών είναι από εκείνα που κινούνται στον προσωπικό, ιδιωτικό χώρο. Καταπιάνονται με την αίσθηση του ανεκπλήρωτου, την αποτυχία, την απόγνωση, τη μοναξιά, αλλά και το παιγνίδι με την ιδέα του θανάτου - που κόβει την ανάσα. Οι λεπτεπίλεπτες υπάρξεις και οι εκσυγχρονιστές πάσης φύσεως, αν υποθέσουμε πως έφτασαν ως εδώ, ας μη προχωρήσουν παρακάτω, για λόγους ασφαλείας (τους): Έτσι κι αλλιώς (Κραουνάκης, τραγουδάει -πολύ φτωχή η λέξη για τη συγκλονιστική ερμηνεία- η Βίκυ Μοσχολιού)
Η ζωή σου έτσι κι αλλιώς
κούφιο κόκαλο και φαγωμένος σκελετός
η ζωή σου εδώ κι εκεί
μαύροι έρωτες και καταδίκη μυστική
η ζωή σου όπου κι αν πας
κρύες κάμαρες κι αποκλεισμένος μαχαλάς
Έτσι κι αλλιώς
σε ξέρουνε δυο τρία άτομα
έτσι κι αλλιώς
πεσμένος μια ζωή στο πάτωμα
Η ζωή σου έτσι κι αλλιώς
τρύπιο γόνατο κι ανάπηρος βηματισμός
η ζωή σου εδώ κι εκεί
απομόνωση στην ίδια σου τη φυλακή
η ζωή σου όπου κι αν πας
άδειο τρίκυκλο και φαγωμένος μουσαμάς
Αναρωτιέμαι αν τα ξέρουν αυτά τα τραγούδια, αν τα έχουν ακούσει ποτέ, όσοι συντοπίτες μας (από το Λιγουριό, τα Καμένα Βούρλα, τα Καμίνια και τον Αη Γιάννη Ρέντη) εκστασιάζονται με αλλοδαπούς καλλιτέχνες – ή μήπως δεν τα καταδέχονται, επειδή είναι γραμμένα από Έλληνες – στην ελληνική γλώσσα; Ακούγοντας τα ραδιόφωνα (και τριγυρίζοντας στα ιστολόγια) αναρωτιέμαι καμιά φορά μήπως ζούμε σ’ άλλη χώρα; (στίχος του Μάνου Ελευθερίου) Μπορεί, πάλι, να είναι θέμα marketing, life style – και δε συμμαζεύεται. Μπορεί η μαντάμ Σουσού να έχει μετεμψυχωθεί, πολλαπλώς. Κι αν προσθέσουμε και τα κυρίαρχα σκυλιά, άστα να πάνε… Δε λέω να μην ακούμε τις μουσικές και τους μουσικούς του κόσμου – κι εγώ ακούω και πολύ μάλιστα. Αλλά, έχουμε και ελληνικά τζοβαΐρια και μαλάματα, κι είναι κρίμα να μη τα χαιρόμαστε. Δεν εννοώ μονάχα τον Τριπολίτη, αλλά ολόκληρο το ελληνικό τραγούδι. Όπως και να ΄χει: Μοναξιά χιλιάδες φύλλα (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Τον περισσότερο καιρό σωπαίνεις
στο τζάμι το θαμπό της οικουμένης
κοιτάς αυτά που δεν καταλαβαίνεις
κι ούτε που ξέρεις τι και πώς
Βλέπεις θεάματα πληρώνεις φόρους
επιθυμώντας μ' όλους τους πόρους
να ζεις μονάχα με δικούς σου όρους
και να 'σαι ο ίδιος σου πομπός
Άκου κοινό !
Λάθος προφίλ του ανθρώπου ο νους
δεν αντέχει κόσμους αληθινούς
κόλαση υπάρχει μονάχα για τους ζωντανούς
Τα μανιφέστα του καιρού σου μίλα
κίτρινα λόγια με σινιέ ξεφτίλα
πουλάει η μοναξιά χιλιάδες φύλλα
όταν ποζάρει στο φακό
Γλυκιά ακίνητη θολή νιρβάνα
δεν έχεις έρωτες μα έχεις πλάνα
έχεις οθόνη μα δεν έχεις μάνα
ούτε ένα χέρι φιλικό
Σε αυτό το τραγούδι του Τριπολίτη λέγονται πολλά, με την πυκνότητα που πετυχαίνει συχνά ο στιχουργός. Από αυτά να υποσημειώσουμε τη δήλωση επιθυμίας για αυτο- και όχι – ετερο-καθορισμό (να ζεις μονάχα με δικούς σου όρους / και να ‘σαι ο ίδιος σου πομπός). Την αδυναμία να επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Την αηδία για τη σινιέ ξεφτίλα της καθημερινότητας. Το βούλιαγμα στη μοναξιά, αλλά χωρίς παράδοση σε προφήτες και ψευδαισθήσεις: το μυαλό εξακολουθεί να διατηρεί την αξιοπρέπειά του. Αλλά, στις συνθήκες αυτές, χρειάζεται οπωσδήποτε μια διαφυγή – ένα όνειρο. Όμως, ακόμα και τα όνειρα του Τριπολίτη, είναι ευκαιρίες για ανελέητο σαρκασμό και αυτοσαρκασμό: Ονειρεύομαι (L.A.) (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Εσύ πατάς στο κόκκινο χαλί των επισήμων
κι εγώ είμαι στο ψάξιμο γυναίκας και ενσήμων.
Εσύ αραχτός και ψύχραιμος στη μαύρη λιμουζίνα
κι εγώ τραβάω σίδερο γυρεύοντας βιτρίνα.
Και ονειρεύομαι πισίνες και ονειρεύομαι γκόμενες
και ονειρεύομαι φόρμουλες, γκόμενες και ονειρεύομαι Λος Άντζελες
και ονειρεύομαι και ξυπνάω και σπάζομαι και τραγουδάω.
Εσύ πατάς στο κόκκινο χαλί των επισήμων
κι εγώ είμαι στο ψάξιμο γυναίκας και ενσήμων.
Εσύ αραχτός και ψύχραιμος στη μαύρη λιμουζίνα
κι εγώ τραβάω σίδερο γυρεύοντας βιτρίνα.
Ένας αιώνια απροσάρμοστος… Η προσαρμογή (ένταξη, υποταγή, ενσωμάτωση) – είναι δείγμα υγείας ή το αντίθετο; Το σίγουρο είναι πως όσοι επιμένουν, το πληρώνουν. Ίσως έχουν μια (πανάκριβη σε κόστος, αλλά και ανεκτίμητη σε αξία) αίσθηση ελευθερίας. Και λειτουργούν ως άλλοθι σ’ εμάς τους άλλους, τους συμβιβασμένους, που δακρύζει η ψυχή μας και λαχταρά τις παγωμένες ανάσες της πανάκριβης φαντασίωσης που κάποτε την αγγίξαμε (χαίρε, ω χαίρ’ ελευθεριά!) αλλά δε μας επιτρέπεται πια ούτε να ζυγώσουμε εκεί κοντά - το εξαργυρώσαμε αυτό το υψηλό προνόμιο. Τα τραγούδια αυτά λειτουργούν και θεραπευτικά, ως παραμυθία δηλαδή, όταν τα ακούμε. Είναι πιθανόν, ωστόσο, μια ανάλογη σχέση να χαρακτηρίζει τον ίδιο τον Τριπολίτη και τους στίχους του. Δε μπορώ να το ξέρω, αλλά δεν έχει κιόλας ιδιαίτερη σημασία. Στην τελική, μόνο τα τραγούδια έχουν σημασία – καθώς αρμενίζουν σα μοναχικά καράβια μέσα στο χρόνο και μέσα στις ψυχές: Πρωταθλητής (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Βγάζω τη φόρμα του καλού πρωταθλητή
κρύβω στο ράφι τα αθλητικά μου είδη,
κάνε μονάχη σου και το διαιτητή
το πουλημένο κέρδισέ το το παιχνίδι.
Αν λέω αν, παίζεται το παν
δίχως θεατές, χωρίς ρακέτα
αν θέλεις αν, νίκες δωρεάν
τότε τα παιχνίδια κέρδισε τα,
δεν μπαίνω στο παιχνίδι σου - όχι δωρεάν.
Αν λεω αν, είσαι κάτι σαν
γήπεδο αδειανό, ψυχρή κερκίδα
αν παίζεις αν, με σινιέ μπουφάν
τότε δε σε ξέρω δε σε είδα,
δεν μπαίνω στο παιχνίδι σου -όχι δωρεάν.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, με τις εμμονές και τις επιμονές που είδαμε να ζωγραφίζονται στα τραγούδια, δεν είναι εύκολος στις προσωπικές του σχέσεις. Πληγώνει – και πληγώνεται γι’ αυτό: Συγγνώμη για την άμυνα (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Γιώργος Νταλάρας)
Το πάθος φτιάχνει τρίγωνα
στης πόλης τα τετράγωνα
συγγνώμη που σε πάγωνα
σ' αρνιόμουν και σε πλήγωνα
Με λόγια κατασκότεινα
το πάθος βγάζει εξάμηνα
συγγνώμη για την άμυνα
και για όσα δε σου πρότεινα
Το πάθος ανοξείδωτο
με κρύσταλλα και χρώμια
ξυστά τα πεζοδρόμια
και πάντοτε ανεκπλήρωτα
Για το κλείσιμο, δυο μοναδικά τραγούδια, που δε σηκώνουν κανένα σχόλιο. Το πρώτο: Song blues (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Πρόσφατα, το είπε και ο Χρήστος Θηβαίος)
Ένα μπλουζ η αγάπη μου πένθιμο,
μια πομπή μαύρων αυτοκινήτων.
Με κορδέλες μοβ, με ορχήστρα μοβ,
σε πορεία μοβ, όλα μοβ.
Ένα μπλουζ η αγάπη μου πένθιμο,
μια πομπή μαύρων αυτοκινήτων.
Ένα μπλουζ η αγάπη μου πένθιμο,
η ζωή είναι θέμα πιθανοτήτων.
Και το δεύτερο: Γενέθλια '86 (Μικρούτσικος, τραγουδάει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου)
Γενέθλια κι αγόρασα σκοινί,
τον κόμπο μου τον έχω φτιάξει πρόχειρα,
παραληρώντας πάνω στο σκαμνί,
στον τελευταίο ρόλο του αυτόχειρα.
Πίσω μου τίποτα, τίποτα στο μέλλον,
μονάχα η κηδεία των ψηλών καπέλων.
Γενέθλια και φτύνω τις ευχές,
σοκολατάκια στήνω για ικρίωμα,
ελπίζω με τις πρώτες τις βροχές,
να ξεχαστώ και ‘γω και το σημείωμα.
Ο Κώστας Τριπολίτης παρουσιάζει εδώ και χρόνια μια εκπομπή (Εδώ, μεσάνυχτα) στο Δεύτερο Πρόγραμμα (99.2 στα FM της Αθήνας, 90.0 στα FM της Θεσσαλονίκης) κάθε Τρίτη 12 με 1. Συνήθως σχολιάζει σύντομα την επικαιρότητα και μετά, ανάμεσα στα τραγούδια, διαβάζει στίχους Ελλήνων ποιητών. Κάποιες φορές, έρχεται κι ένας καλεσμένος – θέμα είναι πάντα το τραγούδι. Τι άλλο;
]
