Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Προσπάθησα παλιά να ασχοληθώ με την αρμονία, αλλά δυστυχώς τους 2 τόμους που αγόρασα τους είχα βάλει στο ράφι.

Πιστεύω όμως ότι η γνώση των βασικών στοιχείων της Αρμονίας μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από ατομική μελέτη ,όπως και τα βασικά στοιχεία για οποιαδήποτε άλλη επιστήμη. Εξ’ άλλου θεωρία είναι, δεν είναι πρακτική και δεν είναι Ιατρική που ένα λάθος να αποβαίνει μοιραίο.

Πρόσφατα λοιπόν ξανά ξεκίνησα με πείσμα να μάθω τουλάχιστον τα στοιχειώδη. Μετά από νέο ξεφύλλισμα υπογράμμισα μερικά και υπό μορφή αριθμημένων ερωτήσεων τα έθεσα στο Forum του MusicHeaven στο thread με τίτλο Μαθήματα Αρμονίας.

και περίμενα απαντήσεις σε κάποια, σε όλα ή κάποιοι να προσθέτουν νέες ερωτήσεις , σχόλια και πληροφορίες ώστε οι ερασιτέχνες να αποκτήσουμε έστω εγκυκλοπαιδικές γνώσεις στα πιο βασικά της Αρμονίας-Σύνθεσης:

Δεν έχω εμπειρία για το αν η Αρμονία στα Ωδεία διδάσκεται όπως περιγράφεται στα βιβλία που πιστεύω-για ένα μη φοιτητή μουσικής- είναι περιγραφή χωρίς  την πρακτική της διάσταση και άρα το περιεχόμενό τους να μη γίνεται πραγματικά κατανοητό.

Ο λόγος που επιμένω στην εκμάθηση (έστω εγκυκλοπαιδικά) μερικών γνώσεων περί αρμονίας δεν είναι ότι θέλω να γίνω συνθέτης , όπως και πολλοί άλλοι αναγνώστες, αλλά στην εποχή της πληροφορικής που ζούμε να μπορούμε τουλάχιστον να διαχειριστούμε software που μπορούν να κάνουν πραγματικά θαύματα (και τουλάχιστον όσοι είμαστε ερασιτέχνες μουσικοί συνταξιούχοι να έχουμε ένα δρόμο εναλλακτικής δημιουργικής απασχόλησης ). Χωρίς όμως γνώση βασικών εννοιών αρμονίας η διαχείριση και κατανόηση των δυνατοτήτων τέτοιων προγραμμάτων είναι δύσκολη.

Πιστεύω ότι μοιάζει με την εκμάθηση μιας ξένης  γλώσσας, (έχεις στη διάθεση σου  το λεξικό, τη γραμματική το συντακτικό), όμως το πως θα τα χρησιμοποιήσεις αυτά τα εργαλεία για να φτιάξεις μια πρόταση εξαρτάται από σένα. Αν δε αγοράσεις και μια μέθοδο άνευ διδασκάλου και ακολουθήσεις τους κανόνες σίγουρα θα τα καταφέρεις να συνεννοηθείς. Αυτό θέλω κι εγώ να συζητήσουμε (μόνος μπορεί να τα παρατούσα πάλι) για τα εργαλεία και τους κανόνες της κλασικής αρμονίας και σύνθεσης (δεν ξέρω αν μάθουμε και λίγα απ’ τη μοντέρνα αρμονία και ενορχήστρωση θα είναι σπατάλη χρόνου) αν και έχω διαβάσει ότι οι περισσότεροι συνθέτες αναθεωρούν τη γνώμη τους για τους κανόνες αυτούς (βέβαια για να τους αναθεωρήσουν ή να τους ‘’καταπατήσουν’’  πειραματιζόμενοι πρέπει να τους γνωρίζουν και φυσικά να έχουν μουσικό γούστο , ‘μουσικό αυτί’ , φαντασία…..).

Έτσι αποφάσισα με ατομική μελέτη από βιβλία και threads από ελληνικά και ξενόγλωσσα sites να συνεχίσω με μικρές ενότητες , όπως της έχω καταλάβει εγώ χωρίς να κάνω copy/paste από ήδη υπάρχοντα posts ή αντιγράφοντας από βιβλία αλλά μελετώντας και θέτοντας το δικό μου στύλ και υποβάλλοντας ερωτήσεις αλλά και με τη δική σας συμβολή με σχόλια, διορθώσεις και συμπληρώσεις , στο τέλος, φτιάξαμε αυτό το εκλαϊκευμένο άρθρο που πιστεύω θα βοηθήσει τους ερασιτέχνες που βλέπουν βιβλίο αρμονίας και το βάζουν στο ράφι και ποιος ξέρει ίσως κάποιοι κάποτε το κατεβάσουν απ’ το ράφι , άλλοι αγοράσουν νέες εκδόσεις , άλλοι γραφούν σε Ωδείο, άλλοι  κάνουν ιδιαίτερα μαθήματα….

Φυσικά η συγκεκριμένη δημοσίευση ξαναδόθηκε για τη στήλη ‘’Μαθήματα Μουσικής’’ για να μη χαθεί στο forum και δεν αποσκοπεί στον εντυπωσιασμό (αφού είμαι ‘’μη μουσικός’’) αλλά στην ουσιαστική κατανόηση των βασικών εννοιών της αρμονίας από το μη-ειδικό.

Εξομολογούμαι ότι με αυτά τα λίγα βασικά για την αρμονία άρχισα να καταλαβαίνω τι είναι η μουσική και έκτοτε θεωρώ τον εαυτό μου ‘’μουσικό’’. Φαντάζομαι πως θα αισθανόμουν αν κατείχα το θέμα πλήρως και ήμουν μουσικός.

Επισκόπηση Διαστημάτων

Υπάρχουν 2 ειδών διαστήματα- τα Μελωδικά (όταν οι 2 νότες παίζονται η μία μετά την άλλη , όπως στις μελωδίες) και τα Αρμονικά (όταν οι 2 νότες παίζονται ταυτόχρονα, όπως στα ακόρντα).

Οι νότες κάθε μουσικής κλίμακας, έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο διάταξης μέσα στην κλίμακα και όταν λέμε διάταξη αναφερόμαστε κυρίως στις ηχητικές αποστάσεις που απέχουν οι νότες αυτές μεταξύ τους. Σε αυτές τις αποστάσεις οφείλεται το μοναδικό άκουσμα κάθε κλίμακας πχ οι ματζόρε  κυρίως εκφράζουν χαρά , οι μινόρε κυρίως  λύπη κ.λπ.

Η θέση που κατέχει κάθε φθόγγος στις κλίμακες ονομάζεται "Βαθμίδα". Κάθε βαθμίδα έχει τη δική της ονομασία, όπως:

Οι βαθμίδες μιας κλίμακας συμβολίζονται με λατινική αρίθμηση και ονομάζονται ως εξής:
I (1) ΤΟΝΙΚΗ - II (2) ΕΠΙΤΟΝΙΚΗ - III (3) ΜΕΣΗ - IV (4) ΥΠΟΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑ - V (5) ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑ –

 VI (6) ΕΠΙΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑ - VII (7) ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΑΣ

Τα διαστήματα ορίζονται από την κλίμακα ματζόρε και οι αποστάσεις μεταξύ των φθόγγων της κλίμακας ματζόρε είναι το σημείο αναφοράς για τη σύγκριση – όπως ακριβώς τα εκατοστά, χιλιοστά του μέτρου είναι το σημείο αναφοράς για ένα μάστορα που θέλει να κατασκευάσει κάτι ).

Η αρίθμηση των διαστημάτων και με αραβικούς αριθμούς (ίσως Αμερικάνικος τρόπος), εκτός από Ρωμαϊκους που είναι το πλέον σύνηθες, ονομάζεται Formula.Τα παρουσιάζω και έτσι επειδή οι κλίμακες , οι συγχορδίες ,τα chord progressions ακόμα και η ολόκληρη μελωδία μπορούν να αναλυθούν μ’ αυτή τη Formula. Έτσι:

Η κλίμακα ματζόρε είναι η μοναδική που έχει Formula:

    1 – 2 -  3 -  4 -  5 -  6 – 7 – 8.

Οποιοσδήποτε άλλος τρόπος (πχ Μινόρε , ‘’οι Δρόμοι’’…)   έχει διαφορετική Formula. Βλέπε εδώ σχετικό άρθρο μου

Απλά – Σύνθετα – Καθαρά – Μικρά & Μεγάλα – Αυξημένα & ελατωμένα διαστήματα

                                                                                                   Αξίωμα:

• Η καθαρή 1η είναι 2 νότες που ηχούν το ίδιο. Η καθαρή 8η  λέγεται και οκτάβα. Καθαρά διαστήματα είναι τα:

        1ης – 4ης – 5ης και 8ης και ποτέ δεν πρέπει να τα λέμε μικρά ή μεγάλα.

• Μεγάλα διαστήματα είναι τα: 2ης – 3ης – 6ης – 7ης αν δε αυτά τα μειώσουμε κατά 1 ημιτόνιο γίνονται μικρά
• Αυξημένο διάστημα είναι αυτό που είναι 1 ημιτόνιο ψηλότερα από το καθαρό ή το μεγάλο.
• Ελαττωμένο διάστημα είναι αυτό που είναι κατά 1 ημιτόνιο χαμηλότερα από το καθαρό ή το μικρό.
• ·Σύμφωνα λοιπόν με το ανωτέρω αξίωμα ας δούμε μερικά παραδείγματα:
• ·C – C = 1η καθαρή. C – F = 4η καθαρή. C – G = 5η καθαρή . C – C = 8η καθαρή
• ·C – D = 2η μεγάλη. C – E = 3η μεγάλη . C – A = 6η μεγάλη. C – B = 7η μεγάλη.
• ·C – Db = 2η μικρή. C – Ab = Έκτη μικρή. C – Bb = 7η μικρή
• ·C-C# =1η αυξημένη.      C – D# = 2η αυξημένη.        C -  E#=3η αυξημένη.        C – F# =4η αυξημένη.      C – G# = 5η αυξημένη.C – A# = 6η αυξημένη.C- C# = 8η αυξημένη
• ·C – Gb = 5η ελαττωμένη.

Συμφωνία & Διαφωνία (Consonance & Dissonance )

Ένα από τα αξιώματα της τονικότητας (Tonality) – που είναι οι μελωδικές και αρμονικές σχέσεις μεταξύ των φθόγγων μιας κλίμακας - είναι η ιδέα της Συμφωνίας ή Διαφωνίας που είναι , αν και υπάρχουν διαφωνίες, ο τρόπος κατανόησης της Τονικής Μουσικής

Κάθε συγχορδία είναι είτε σύμφωνη (Consonant) είτε διάφωνη (dissonant).

Σύμφωνη λέγεται όταν οι ήχοι της ικανοποιούν την ακοή μας ενώ

Διάφωνη λέγεται όταν οι ήχοι της απαιτούν μια λύση που πρέπει να καταλήξει στο άκουσμα μιας άλλης σύμφωνης συγχορδίας.

Εμείς εδώ ασχολούμαστε μόνο με τις σύμφωνες και μάλιστα μόνο με τη μείζονα και την ελάσσονα.

Αν μια συγχορδία δεν είναι ούτε ματζόρε ούτε μινόρε τότε θα είναι διάφωνη.

Μια συγχορδία χαρακτηρίζεται από τα διαστήματα που σχηματίζουν οι φθόγγοι που την αποτελούν.

Όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία τα Καθαρά Διαστήματα είναι ΠΑΝΤΑ Σύμφωνα. 

Τα Αυξημένα (και τα ελαττωμένα) είναι  ΠΑΝΤΑ Διάφωνα.

και τα Μεγάλα και τα Μικρά είναι άλλες φορές Σύμφωνα κι άλλες φορές Διάφωνα.

 Σύμφωνα είναι η Μεγάλη και η Μικρή 3η καθώς και η Μεγάλη και η μικρή 6η. Όλα τα υπόλοιπα Μεγάλα και μικρά είναι Διάφωνα

Θα ήθελα να αναφερθώ και στα διαστήματα που ο αριθμός ημιτονίων είναι ο ίδιος αλλά το όνομα στο διάστημα δίνεται από τις νότες πχ το διάστημα C – D# μπορεί να ακούγεται το ίδιο με το διάστημα C – Eb όμως είναι διάστημα 2ηςαυξημένης και όχι 3ηςμικρής δηλαδή δεν ανήκει καν στην κλίμακα του Cm. Η αναφορά σε λάθος όνομα σ’ ένα διάστημα αλλάζει το όλο υπόβαθρο της αρμονίας. Τα 2 παραπάνω αναφερθέντα διαστήματα ναι μεν είναι οι ίδιες νότες όμως μπορούν να παιχτούν από συγχορδίες I –IV –V διαφορετικών κλιμάκων και τότε φαίνεται η διαφορά. Είναι σαν να βλέπεις την ίδια εικόνα τη μία φορά με φόντο έναν τοίχο και τη δεύτερη φορά με φόντο ένα τοπίο, δηλαδή τις δυο φορές μας δημιουργείται διαφορετικό συναίσθημα.

Είδη Συγχορδιών

Επειδή παίζω , ερασιτεχνικά , κιθάρα εδώ και πολλά χρόνια που την έμαθα μόνος με βιβλία και επειδή η κιθάρα είναι όργανο αρμονίας ,οι συγχορδίες (=ακόρντα =ακομπανιαμέντα = chords) στην κιθάρα αποτελούν ιδιαίτερο προσόν ανάμεσα σε άλλα έγχορδα .

Στην κιθάρα οι συγχορδίες πολλές φορές παίζονται με διπλές ή και τριπλές τις ίδιες νότες και αυτός είναι ο λόγος που το άκουσμα τους έχει μια ηχητική μεγαλοπρέπεια.

Τρίφωνες – Τετράφωνες – Πεντάφωνες συγχορδίες

Δείτε τις φωτογραφίες ή κατεβάστε τις από τα LINKS:

https://www.box.com/s/e4443aba5d4d37a20c99

https://www.box.com/s/681a632cce148cc83640

Είδη Τρίφωνων Συγχορδιών

Σχηματισμός των Συγχορδιών

{της Τονικής (tonal) Μουσικής-όχι της ατονικής (atonal) και τροπικής (modal)}

Οι συγχορδίες σχηματίζονται με βάση οποιαδήποτε νότα , από τις C D E F G A B κλπ, πάνω στην οποία βάζουμε άλλες 2 νότες που βρίσκονται σε απόσταση τριών και πέντε βαθμίδων πάνω από την τονική:

Πότε είναι μια συγχορδία ματζόρε και πότε μινόρε;

Αν μελετήσετε λίγο τα παραδείγματα παρακάτω, θα δείτε ότι αυτό εξαρτάται από τα "διαστήματα" ανάμεσα στις νότες της συγχορδίας.

Τη συγχορδία που έχει 3η μεγάλη και 5η καθαρή τη λέμε Ματζόρε (Μείζονα - major)

Πχ παίρνοντας την C για βάση (τονική) και ανεβαίνοντας 3 βαθμίδες (C D E) παίρνω τη νότα Ε αυτή λοιπόν είναι η δεύτερη νότα της συγχορδίας.

Κατόπιν ανεβαίνουμε 5 βαθμίδες από την τονική (C D E F G) και παίρνουμε τη νότα G. Αυτή λοιπόν είναι η Τρίτη νότα της συγχορδίας.

Αυτή λοιπόν η συγχορδία με τις νότες C-E-G λέγεται συγχορδία C Ματζόρε (ή C μείζων ή σκέτο C ) γιατί έχει σαν τονική την C.

Ομοίως εργαζόμαστε αν ξεκινήσουμε από μια άλλη νότα…..

Τη συγχορδία που έχει 3η μικρή και 5η καθαρή τη λέμε Μινόρε (Ελάσσονα - minor)

Εργαζόμαστε όπως με τη ματζόρε:

Πχ D- F - A = Συγχορδία Ρε μινόρε – D minor = Dm

Μια συγχορδία μπορεί να εκτελεστεί με απόλυτα ταυτόχρονο άκουσμα όλων των φθόγγων , μπορεί όμως να εκτελεστεί και αρπεζέ (ή αρπέζ) δηλαδή με τέτοιον τρόπο που να ξεχωρίζουν ελάχιστα ο ένας φθόγγος από τον άλλο και τότε θα πρέπει αυτό το ξεχώρισμα να είναι ομοιόμορφο και ισόχρονο.

Όταν η συγχορδία θέλουμε να ακουστεί ξερή (staccato)-που σημειολογικά σημειώνεται με μια τελεία στην κεφαλή της συγχορδίας- σταματάμε τον ήχο της θέτοντας την παλάμη του δεξιού μας χεριού σ’ όλες τις χορδές μόλις ακουστεί η συγχορδία.

Οι πιο σπουδαίες συγχορδίες που συνδέονται με την τονική {I} είναι: της υποδεσπόζουσας {IV } και της δεσπόζουσας {V}.

Η συγχορδία της τονικής {I} είναι το κέντρο του αρμονικού συνόλου ενώ οι συγχορδίες της υποδεσπόζουσας {IV } και της δεσπόζουσας {V} είναι οι ηχητικοί δρόμοι που οδηγούν στην τονική και οι 3 μαζί χαρακτηρίζουν την κλίμακα στην οποία ανήκουν.

Πχ μια μελωδία γραμμένη σε κλίμακα C Ματζόρε θα έχει τις συγχορδίες (εναρμονίζεται με τις συγχορδίες):

C (τονική)-F (υποδεσπόζουσα) – G (δεσπόζουσα)

Ερώτημα:

Στην αρχή που μάθαινα κιθάρα εναρμόνιζα μια μελωδία κλίμακας πχ D ματζόρε με τις 3 αυτές συγχορδίες D (τονική)-G (υποδεσπόζουσα) – A (δεσπόζουσα).

Αργότερα μαθαίνοντας καλύτερα την κιθάρα και μελετώντας βιβλία τραγουδιών με ακόρντα , χρησιμοποιώ σε πολλά τραγούδια σε D πχ, και δευτερεύουσες συγχορδίες την συγχορδία Β7 και Εm και φυσικά η μελωδία εναρμονίζεται καλύτερα. Πώς;

Απάντηση:

Οι δευτερεύουσες συγχορδίες συμπληρώνουν τον αρμονικό σκελετό των κύριων συγχορδιών

Η διάκριση των συγχορδιών μιας κλίμακας γίνεται σε κύριες (I, IV, V) και δευτερεύουσες (II, III, VI, VII).

Σε μια μελωδία αυτές που κυριαρχούν είναι οι κύριες συγχορδίες και είναι απαραίτητες αλλά όπως είδαμε και πρακτικά αρκούν για να εναρμονιστεί η μελωδία με τη χρήση μόνο των κύριων συγχορδιών.

Οι δευτερεύουσες συγχορδίες απλά συμπληρώνουν τον αρμονικό σκελετό των κύριων συγχορδιών και πλουτίζουν την αρμονία.

Πρόσθεση της 7ης

Τα σχήματα που εγώ χρησιμοποιώ , και συγκράτησα όταν κάποιος καλός δάσκαλος μου έδειχνε τα πρώτα βήματα για την κιθάρα ,είναι:

Θα αναφέρω μόνο τρία σχήματα έτσι για παράδειγμα:

Για μελωδία σε C:

• C-F-G7-C
• C – E7 – Am – G7 –C
• C – A7 – Dm – G7 – C
• C – Am – Dm – G7 – C
• C- Em – Dm – G7 - C

Για μελωδία σε D:

• D – G – A7 – D
• D – F# - Bm – A7 – D
• D – B7 -Em – A7 – D
• D – Bm – Em – A7 – D
• D – F#M – Em – A7 – D

Για μελωδία σε A:

• A – D – E7 – A
• A – C# - F#m – E7 – A
• A – F#m – Bm – E7 – A
• A – F#m – Bm – E7 – A
• A – C#m – Bm – E7 - A

Ερώτημα:

Πως όμως γίνεται και ακούγεται ‘’σωστή’’ η εναρμόνιση μελωδίας μόνο με τις κύριες 3 συγχορδίες;

Απαντώ πρακτικά ως εξής στο ανωτέρω ερώτημα:

Επειδή είμαι παίχτης φυσαρμόνικας και όλες οι διατονικές φυσαρμόνικες παίζουν μόνο στη κλίμακα που είναι η τονικότητα τους (εκτός αν εφαρμόσουμε την τεχνική bendings) θυμήθηκα όσα έγραψα στα ‘’ακομπανιαμέντα’’ σε αυτό το άρθρο μου.

Ότι δηλαδή στις διατονικές φυσαρμόνικες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ΜΟΝΟ 3 ακόρντα. (πχ φυσαρμόνικα τονικότητας C μόνο τα ακόρντα: C – G – Dm (σχετική της F).

Με τη φυσαρμόνικα λοιπόν μπορούμε να συνοδεύσουμε (άρα και να εναρμονίσουμε οποιαδήποτε μελωδία που χρησιμοποιεί αποκλειστικά τους φθόγγους μιας διατονικής κλίμακας μόνο με τις συγχορδίες I - IV - V).

Θεωρητικά θα τολμήσω να απαντήσω ως εξής:

Τα 3 αυτά ακόρντα περιέχουν ΟΛΕΣ τις νότες της διατονικής κλίμακας. Πχ τα ακόρντα C-G-F περιέχουν ΟΛΕΣ τις νότες της C ματζόρε, γι αυτό αυτή η έστω αναγκαστική (με 3 μόνο ακόρντα) εναρμόνιση 'ακούγεται' σωστή.

Σε πολλούς δρόμους δεν ισχύει η βασική αρχή εναρμόνισης “1η - 3η- 5η“ . Δείτε τις συγχορδίες που εναρμονίζουν δρόμους που χρησιμοποιούμε ευρύτατα στην Ελληνική Μουσική εδώ.

Τα βασικά ακόρντα για όλες τις τονικότητες

Κάθε νότα στην κλίμακα μπορεί να θεωρηθεί το σημείο εκκίνησης-τονική-για κάθε ακόρντο. Με άλλα λόγια, υπάρχει μια νότα που την ονομάζουμε 1ηκαι υπάρχει και ένα ακόρντο που αποτελείται από πολλές νότες και που χρησιμοποιεί αυτή την 1ηνότα σαν τονική.

Αυτό το ακόρντο που βασίζεται στην 1ηνότα το ονομάζουμε με το Ρωμαϊκό σύμβολο I.

Άρα ακόρντο της βαθμίδας I σημαίνει αυτό που φτιάχνεται με αρχική νότα την 1ηνότα .

Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες βαθμίδες της κλίμακας¨

Δηλαδή:

2ηβαθμίδα και ακόρντο ii   

3ηβαθμίδα και ακόρντο iii

4ηβαθμίδα και ακόρντο IV

5ηβαθμίδα και ακόρντο V

6ηβαθμίδα και ακόρντο Vi

Τα ακόρντα I, IV, και V είναι αυτά που χρησιμοποιούνται πιο συχνά.

Σύμφωνα με τον πίνακα στην τονικότητα του D ποια είναι τα 3 ακόρντα ματζόρε και ποια τα 3 ακόρντα μινόρε; Η απάντηση είναι:

Τα 3 ματζόρε (I,IV,V) είναι τα D , G , A.

Τα 3 μινόρε (ii , iii, vi ) είναι τα Em , F#m , Bm

Απλές Συνδέσεις Συγχορδιών

Μείζων Τρόπος (Κλίμακα Μείζων ή Ματζόρε ή Διατονική ματζόρε ή major)

Η Δεσπόζουσα έχει την τάση να οδηγεί στην τονική:

Η δεσπόζουσα της CDEFGABC είναι η 5η (V)βαθμίδα (CDEFG) -η G.

Η 3η(III) της δεσπόζουσας είναι η (GAB) – η B.

Αυτή όμως η 3ητης δεσπόζουσας – η Β – είναι ταυτόχρονα και 7η(VII) βαθμίδα της κλίμακας C ματζόρε που βρίσκεται ακριβώς πριν την 8ηβαθμίδα (VIII =I =τονική ) και άγει (οδηγεί) σ’ αυτή.

Αυτός είναι ο λόγος που την VII βαθμίδα την ονομάζουμε ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΑ (=αυτή που άγει προς) γιατί οδηγεί στην τονική.

Η υποδεσπόζουσα δεν είναι απαραίτητο να οδηγεί στην τονική:

Η υποδεσπόζουσα της CDEFGABC είναι η 4η (ΙV) βαθμίδα (CDEFG) -η F

Μετά την υποδεσπόζουσα (IV) θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στην τονική αλλά επίσης να οδηγηθούμε και στην δεσπόζουσα (V) .

Αντίθετα η δεσπόζουσα (V) δεν είναι φυσικό και ακούγεται δυσάρεστα στο αυτί , να οδηγηθεί στην υποδεσπόζουσα (IV) και ο λόγος είναι η ύπαρξη του προσαγωγέα που οδηγεί στην τονική.

Η σύνδεση επομένως V-VIII (Δεσπόζουσας – τονικής) μπορεί να θεωρηθεί σαν σύνδεση υποχρεωτικής επιστροφής στην τονική και ονομάζεται ΤΕΛΕΙΑ ΠΤΩΣΗ ( Cadenza).

Ενώ η σύνδεση IV-VIII που μπορεί να γίνει κατά τη βούληση μας και είναι προαιρετική η επιστροφή στην τονική , ονομάζεται ΠΛΑΓΙΑ ΠΤΩΣΗ (ή και εκκλησιαστική).

Άλλες φυσικές συνδέσεις είναι:

{I-V } και { I-IV }

Άρα το σύνολο των φυσικών συνδέσεων των συγχορδιών σε μια κλίμακα είναι:

{V-I} , {IV-I} , {IV-V) , {I-V } , { I-IV }

O Προσαγωγέας

1. Προσαγωγέας ,όπως είπαμε παραπάνω είναι η προηγούμενη νότα από την      τονική μιας κλίμακας ή η έβδομη βαθμίδα από την προηγούμενη οκτάβα
2. Ο προσαγωγέας πχ για τις παρακάτω κλίμακες (D-G-C-F)είναι: D (C#) - G      (F#) - C(B) - F(E)
3. Προσαγωγέας είναι η έβδομη βαθμίδα (VII) και λέγεται έτσι γιατί “άγει=      οδηγεί” προς την τονική. Πιο λεπτομερέστερα μπορούμε να πούμε ότι η VII      βαθμίδα μιας κλίμακας ονομάζεται "προσαγωγέας" όταν απέχει      ημιτόνιο από την τονική ενώ όταν απέχει τόνο ονομάζεται      "υποτονική".
4. Υπάρχουν ακόρντα Τονικής Περιοχής (περιοχή ηρεμίας), δεσπόζουσας      (περιοχή έντασης) και υποδεσπόζουσας (περιοχή μέτριας έντασης)
5. Από άλλη συζήτηση  βγήκε συμπέρασμα ότι δηλαδή δεν είναι κανόνας τα αναφερόμενα      στο υπ’ αριθμ’ 3 (ειδικά στις: Jazz , Swing, Pop, Funk, Fusion,      RnB, Blues κλπ το άκουσμα χτίζεται σε συγχορδίες 7ης , 9ης , 11ης , 13ης      και ακούγεται υπέροχα χωρίς να περιμένει κάποια λύση, τουλάχιστον      όχι λύση σε τρίφωνο ακόρντο όπως προστάζει η κλασική δυτική αρμονία –      σχόλιο από το μέλος ΜΗ aardvark).

Θα παρακαλούσα τους επισκέπτες να διατυπώσουν τυχόν αντιρρήσεις τους για τα ανωτέρω ή να συμπληρώσουν με νέα στοιχεία

Ελάσσων Τρόπος (Κλίμακα ελάσσων ή μινόρε ή Διατονική Φυσική ή καθαρή Μινόρε ή Natural minor)

Οι ελάσσονες 3 συγχορδίες I – IV – V βρίσκονται στην ίδια σχέση όπως και οι συγχορδίες στο μείζονα (ματζόρε) τρόπο.

Εδώ όμως θα δούμε ότι η 3η της δεσπόζουσας (δηλαδή η 7η της κλίμακας) είναι 3η μικρή και απέχει από την 8η όχι κατά 1 ημιτόνιο αλλά κατά 1 τόνο.

{ πχ στην Φυσική Cm κλίμακα –C-D-Eb-F-G-Ab-Bb-C- η δεσπόζουσα είναι η G – η δε 3η της δεσπόζουσας είναι η Βb που είναι όμως ταυτόχρονα και η 7η της Cm φυσικό -η Bb όμως απέχει 1 τόνο από την 8η  C}.

Άρα εδώ η 7ηδεν μπορεί να παίξει το ρόλο του ΠΡΟΣΑΓΩΓΕΑ {που όπως είδαμε στο ματζόρε τρόπο απέχει 1 ημιτόνιο από την 8ηκαι που έλκεται από την 8η(τονική)}.

Η έλλειψη του Προσαγωγέα στη φυσικό ελάσσονα τρόπο είναι κάτι το ξενικό , το ασυνήθιστο για το αυτί της Ανατολικής κυρίως Ευρώπης (ειδικά δε στην Ελλάδα) και δεν μας δίνει την εντύπωση Αυθεντικής Πτώσης (Cadenza).

Για τη διόρθωση αυτής της ‘’αντινομίας’’, αλλοιώνεται η βαθμίδα VII και υψώνεται κατά 1 ημιτόνιο και τότε παράγεται ένα νέος τρόπος μινόρε που είναι διαφορετικός από τον φυσικό μινόρε και ονομάζεται Αρμονικό Μινόρε και χρησιμοποιείται  στην Ανατολική Ευρώπη κυρίως (στην Ελλάδα το μεγάλο σύνολο των ελληνικών τραγουδιών μινόρε είναι σ’ αυτή την κλίμακα).

{πχ στην Αρμονική Cm κλίμακα –C-D-Eb-F-G-Ab-B-C- η δεσπόζουσα είναι η G – η 3η της δεσπόζουσας G είναι η Β που είναι και  7η της Cm αρμονικό -η B όμως τώρα απέχει 1 ημιτόνιο από την 8η  C – δηλαδή το Bb της Φυσικής Cm το υψώσαμε κατά 1 ημιτόνιο και έγινε Β και η Φυσική Μινόρε μετατράπηκε σε Αρμονική μινόρε}

Ο Αρμονικός λοιπόν τρόπος Μινόρε (harmonic minor) μας δίνει μια Αυθεντική Πτώση (Cadenza) όπου η I και η  IV συγχορδία είναι μινόρε ενώ η V είναι ματζόρε .

Όπως ήδη είπαμε στον υπότιτλο ‘Προσαγωγέας΄΄: ‘’Η VII βαθμίδα μιας κλίμακας ονομάζεται "προσαγωγέας" όταν απέχει ημιτόνιο από την τονική ενώ όταν απέχει τόνο ονομάζεται "υποτονική" (Κλίμακα Φυσικού Μινόρε).

Έκταση Φωνής - Χορωδία

Σαν έκταση φωνής εννοούμε το εύρος των συχνοτήτων που μπορεί να παράγει το φωνητικό όργανο. Η πιο συνηθισμένη εφαρμογή του όρου “φωνητική έκταση” είναι στη χορωδία ,την μικτή χορωδία που αποτελείται από δύο γυναικείες φωνές –Σοπράνο & Κοντράλτο και από δύο ανδρικές φωνές – Τενόρο & Μπάσο.

Ακούστε εδώ μια τέτοια χορωδία:

Στα βιβλία θεωρίας της αρμονίας οι φωνές χωρίζονται σύμφωνα με την έκταση τους:

Οι γνώμονες (κλειδιά)

Η μουσική έκταση περιλαμβάνει περίπου 60 φθόγγους οι οποίοι για να γραφούν σ’ ένα μόνο γνώμονα θα απαιτούνταν πάρα πολλές βοηθητικές γραμμές πάνω και κάτω από το πεντάγραμμο ώστε θα ήταν αδύνατη η μουσική ανάγνωση. Για να αποφευχθεί αυτή η δυσκολία χρησιμοποιούνται οι διαφορετικοί γνώμονες

Πολλοί όταν γράφουν για 4φωνη χορωδία πολλοί αντί για τα 2 κλειδιά (G-F) χρησιμοποιούν τα 4 κλειδιά.

Συγχορδίες Quartal (4ων ) και Quintal (5ων )

Οι περισσότερες των συγχορδιών κατασκευάζονται από τριάδες με μεγάλη ή με μικρή 3η.

Οι συγχορδίες Quartal φτιάχνονται από 4ες και οι συγχορδίες Quintal φτιάχνονται από 5ες.

Οι συγχορδίες αυτές έχουν έναν ‘κρεμάμενο’ ήχο (Sus = suspended) Και σήμερα είναι πολύ σε χρήση στην Jazz , Rock και σε μουσική επένδυσης  films TV. Λέω ‘κρεμάμενα’ διότι όταν παίζεις αυτά τα ακόρντα , έχεις την αίσθηση ότι κάτι γρήγορα περιμένει τη λύση του, ότι κάτι χρειάζεται να αλλάξει. Ακόμα και το ανεκπαίδευτο , μη – μουσικό αυτί το ακούει αυτό και αναμένει ότι κάτι θα αλλάξει.

Οι δε Quartal συγχορδίες παίζονται εύκολα στην κιθάρα εκ του γεγονότος ότι το πρότυπο κούρδισμα κιθάρας είναι , ως επί το πλείστον, σε 4ες.

Έτσι ,απ’ τον κύκλο, απλά ας πάρουμε και αντιστρέψουμε την Quartal τριάδα: C+F+Bb .

Τότε θα προκύψει η τριάδα F+Bb+C  που είναι το ακόρντο Fsus4.

 Ή αλλιώς σκεπτόμενοι:

 To F ματζόρε αποτελείται απ’ τις νότες: F+A+C άρα για να προκύψει το Fsus4 αντικαθιστούμε την 3η (Α) με την 4η (Bb)

Αν συνεχίσουμε την αναστροφή παρατηρούμε με έκπληξη ότι παίρνουμε το ακόρντο Sus2.

 Πχ το Quartal : C + F + Bb έγινε όπως είδαμε με την 1η αναστροφή  F + Bb + C, και τώρα γίνεται Bb + C + F που είναι το ακόρντο Bb sus2.

Ή αλλιώς σκεπτόμενοι: το Bb ματζόρε είναι Bb+D+F και για το Bb sus2 αντικαθιστούμε την 3η (D) από τη 2η (C)}.

Εγώ, ειδικά,  το sus4 ειδικά το χρησιμοποιώ με την κιθάρα μου σε δεκάδες ελληνικές ballades.
 

Κύκλος των 4ων & 5ων

Η σύλληψη του ‘’circle of 5ths and 4ths’’ έγινε από τον Γερμανό Johann David Heinichen το 1728.

Φαίνεται ότι οι άνθρωποι έχουν προτίμηση το ‘’προς τα δεξιά’’, από το ‘’προς τα αριστερά’’. Ψυχολογικό;

Γι αυτούς που έχουν προτίμηση το ‘’προς τα αριστερά’’ από το ‘’προς τα δεξιά’’, υπάρχει ο αντίστροφος κύκλος. Αυτοί (οι λίγοι) χρησιμοποιούν τον παρακάτω κύκλο που είναι αντίστροφος απ’ τον παραπάνω.

Δείτε και διαλέξτε κάποια απ’ τις δεκάδες διαφορετικές φωτογραφίες του κύκλου εδώ.

Χρήση του κύκλου των 5ων

Ο κύκλος των 5ων είναι ένα σύστημα οργάνωσης και μας χρησιμεύει πχ να καταλάβουμε :

• Τους οπλισμούς σε κλίμακες Ματζόρε και Φυσικό Μινόρε {Οι ελάσσονες      παράγονται απ' τις μείζονες και γενικά θεωρείται ότι δεν έχουν ξεχωριστό      οπλισμό} ,
• Την κατασκευή των Πεντατονικών Κλιμάκων Ματζόρε
• Τις σχέσεις μεταξύ οπλισμών,
• Στη σύνθεση και την αρμονία των μελωδιών με φτιάξιμο συγχορδιών ,
• Την εύκολη απομνημόνευση ακόρντων
• ………..

Για να καταλάβουμε τον κύκλο των 5ωνθα εξετάσουμε λίγο πιο αναλυτικά, την ιδέα της 5ης  και της 4ης  στον Κύκλο {εννοώ το γιατί το διάστημα δεν το διαβάζουμε με ημιτόνια} .

Η πέμπτη (Fifth) είναι ένα μουσικό διάστημα που απέχει 5 διατονικές νότες {5 νότες απόσταση– 4 διαστήματα}.

Η δε καθαρή πέμπτη (Perfect Fifth) είναι πέμπτη που μετράει 3 Τόνους και 1 Ημιτόνιο {μαθηματικώς ναι μεν 7 ημιτόνια –όμως το διευκρινίζω γιατί αν το διάστημα το διαβάζαμε με ημιτόνια, τότε θα ήταν 7ης  (και όχι 5ης ) -έχοντας 7 ημιτόνια} .

Οι 5ες  κινούνται κατά τη φορά των δεικτών ωρολογίου.

Η τετάρτη (Fourth) είναι να μουσικό διάστημα που απέχει 4 διατονικές νότες (4 νότες – 3 διαστήματα).

Η δε καθαρή τετάρτη (Perfect Fourth ) είναι τετάρτη που μετράει 2 Τόνους και 1 Ημιτόνιο (μαθηματικώς πέντε ημιτόνια).

Οι 4ες  κινούνται αντίστροφα της φοράς των δεικτών ωρολογίου.

Περιγραφή του κύκλου των 5ων

Στο άνω μέρος του εξωτερικού κύκλου είναι η τονικότητα C ματζόρε και στο άνω μέρος του εσωτερικού κύκλου είναι η σχετική της Am Φυσικό χωρίς διέσεις ή υφέσεις. { Ό όρος ‘’Μινόρε’’ στον κύκλο αναφέρεται πάντοτε στο Φυσικό Μινόρε και στην καθαρή Αιολική του μορφή}.

Αρχίζοντας από το C {χωρίς διέσεις ή υφέσεις} και ΔΕΞΙΟΣΤΡΟΦΑ -ανεβαίνοντας τις καθαρές πέμπτες– συναντάμε το G με 1 δίεση , μετά το D με 2 διέσεις κ.ο.κ

Ο απλός κανόνας λέει ότι: Στη σειρά των διέσεων (ανά 5η καθαρή), η τελευταία δίεση στη σειρά κάθε φορά, είναι ο προσαγωγέας, άρα η κλίμακα πχ με 4 διέσεις έχει για τελευταία δίεση την D# και άρα η κλίμακα είναι η E ματζόρε.

Ομοίως πηγαίνοντας ΑΡΙΣΤΕΡΟΣΤΡΟΦΑ –κατεβαίνοντας τις καθαρές τετάρτες – συναντάμε το F που έχει 1 ύφεση , μετά το Bb πού έχει 2 υφέσεις κ.ο.κ

Στο κάτω μέρος του κύκλου οι τονικότητες γίνονται εναρμόνιες Gb=F#.

Συμπέρασμα:

Η κατιούσα Perfect Fourth είναι ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ της ανιούσας Perfect Fifth

Ο κύκλος –εννοείται ότι μιλάμε για την τονική μουσική (και όχι για την ατονική και την τροπική) και το Συγκερασμένο Σύστημα.

δείχνει επίσης το τι συγγένεια υπάρχει μεταξύ νοτών, βαθμίδων και τονικοτήτων.

Παράδειγμα: Η C με τη G είναι κοντινές κλίμακες και έχουν μία δίεση διαφορά.

Το συμπέρασμα είναι ότι καθίσταται εύκολο να περάσουμε από τη μια στην άλλη (Μετατροπία = Modulation), σε μια μελωδία, χωρίς να ακουστούν πολλές διαφορές.

Αν όμως οι κλίμακες στον κύκλο απέχουν πολύ μεταξύ τους τότε ακόμα και στην κλασική αρμονία η μετάβαση είναι δύσκολη.

Επίσης λέγεται και κύκλος των 4ων  γιατί ακολουθεί εκτός από 5εςκαθαρές και 4εςκαθαρές. Έτσι ή πούμε E A D G C F/ανά 4εςή πούμε F C G D A E /ανά 5εςείναι το ίδιο πράγμα. Αυτό συμβαίνει διότι τα διαστήματα είναι αναστρέψιμα

Ο ‘’κύκλος’’ προέρχεται από το αν συνεχίσεις να φτιάχνεις μια κλίμακα από την 5η  νότα της προηγούμενης κλίμακας τελικά θα καταλήξεις στην αρχική C.

Έτσι:

G  είναι η 5η  της  C

D είναι η 5η  της  G

A είναι η 5η  της  D

E είναι η 5η  της  A

B είναι η 5η  της  E

F# είναι η 5η  της  B

C# είναι η 5η  της  F#/Gb

G# είναι η 5η  της  C#/Db

D# είναι η 5η  της  G#/Ab

A# είναι η 5η  της  D#/Eb

F είναι η 5η  της  A#/Bb

C είναι η 5η  της  F

Δηλαδή ξαναγυρίσαμε στην αρχή απ’ όπου ξεκινήσαμε , σαν να ταξιδεύαμε γύρω από ένα κύκλο.

Πως φτιάχνεται το Αρμονικό Μινόρε

Περιγράφω την κατασκευή της Αρμονικής Μινόρε διότι ο κύκλος των 5ων δεν έχει τη δυνατότητα να το δείξει όπως δεν μπορεί να δείξει και τη Κατιούσα Μελωδική Μινόρε.

Είπαμε ότι η κλίμακες της C και η σχετική της  Am Φυσικό , δεν έχουν οπλισμό.

Τώρα για να μπορέσουμε να 'κατασκευάσουμε' μία κλίμακα από άλλη νότα, ανεβαίνουμε μία 5η  καθαρή πάνω , δηλαδή 5 νότες (πχ C-G, και τα διαστήματα ανάμεσα είναι 3 τόνοι και 1 ημιτόνιο ). Άρα αυτή η άλλη νότα τώρα είναι η G.

Αντίστοιχα ο προσαγωγέας (7η  νότα της κλίμακας – που στην περίπτωση της C είναι το B), πρέπει να ανέβει το αντίστοιχο διάστημα και άρα πάει στο F# (και όχι F, γιατί τότε θα ήταν 2 τόνοι και 2 ημιτόνια (δηλαδή 5η ελαττωμένη-dim). Αυτός ο προσαγωγέας είναι και η 1η  αλλοίωση στη σειρά ( η 1η   δίεση στη σειρά). Αυτή η κλίμακα G, βλέπουμε απ’ τον κύκλο ότι , έχει σχετική την Em Φυσικό . Αν ο

Ο προσαγωγέας της Em φυσικό ο D, αν αυξηθεί κατά 1 ημιτόνιο γίνεται D# και οδηγεί στην τονική με βήμα ημιτονίου και με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η αρμονία της Em Αρμονικής , η οποία θα έχει ακριβώς τον ίδιο οπλισμό με τη Em φυσικό ή τον ίδιο οπλισμό με την αντίστοιχη ματζόρε σχετική που στην περίπτωση μας είναι η G.

Αν αυτό επαναληφθεί θα πάμε στην κλίμακα του D, που έχει οπλισμό F# και C# (το F# πάει 5η  καθαρή πάνω και γίνεται C#) με μινόρε σχετική την Βm Φυσικό  και με προσαγωγέα Α#  για την Bm αρμονικό.

Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιώντας τον κύκλο των 5ων  φτάνουμε :

* Σε όλες τις κλίμακες  και στους 12 τόνους

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Κύκλος των 5ωνμπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσουμε τα chord progressions που είναι το κλειδί για να φτιάξουμε ένα πετυχημένο και ικανοποιητικό τραγούδι.

Εφαρμογή: Γράψτε πχ την κλίμακα Ε ματζόρε.

1.           Ξεκινώ γράφοντας :  E F G A B C D E.

2.           Βλέπω στον κύκλο των 5ων  ότι το Ε έχει 4 # (τις F# C# G# D#)

3.           Άρα η κλίμακα Ε ματζόρε είναι: E F# G# A B C# D# E

Εφαρμογή Ομοίως: Γράψτε την κλίμακα Bb:

1.           Γράφω : B C D E F G A B

2.           Βλέπω στον κύκλο των 5ων  ότι το Bb έχει 2 b ( τις Βb Εb )

3.           Άρα η κλίμακα Bb είναι: Bb C D Eb F G A Bb  

Για να κάνετε περισσότερη εξάσκηση σας δίνω ΟΛΕΣ τις κλίμακες Αρμονικού Μινόρε:

Ανάλυσα προηγουμένως την κατασκευή της Αρμονικής Μινόρε διότι ο κύκλος των 5ων δεν έχει τη δυνατότητα να το δείξει όπως δεν μπορεί να δείξει τη Κατιούσα Μελωδική Μινόρε.  Ό όρος ‘’Μινόρε’’ στον κύκλο αναφέρεται πάντοτε στο Φυσικό Μινόρε και στην καθαρή Αιολική του μορφή.

ΕΡΩΤΗΣΗ 3η: Ποιά είναι η τονικότητα της παρακάτω κλίμακας? Εξηγείστε τον οπλισμό με τον ‘’κύκλο των 5ων’’   .

Η κλίμακα αυτή έχει οπλισμό Bb και Eb αλλά και F# μέσα στο μουσικό κομμάτι.

Οι 2 υφέσεις είναι στον εσωτερικό κύκλο στο G (που είναι το Gm φυσικό) και στον εξωτερικό κύκλο φαίνεται ότι έχει τον οπλισμό της ματζόρε κλίμακας Bb. Το F# είναι ο προσαγωγέας και είναι αυτός ο προσαγωγέας που της δίνει την αρμονία.

Άρα η κλίμακα της φωτογραφίας είναι η Gm ΑΡΜΟΝΙΚΟ. (έχει  Bb , Eb , F#). Δηλαδή:

G A Bb C D Eb F# G η ανιούσα Gm Αρμονικό και 

G F# Eb D C Bb A G η κατιούσα Gm Αρμονικό.

Κλίμακα Ματζόρε και ΣΧΕΤΙΚΗ Μινόρε

Η ΣΧΕΤΙΚΗ Μινόρε φαίνεται στον εσωτερικό κύκλο και όπως είπαμε στον κύκλο των 5ωνπάντοτε αναφερόμαστε στη φυσική μινόρε

ΜΑΤΖΟΡΕ:

Είναι η κλίμακα που σε μια οκτάβα τα ημιτόνια είναι μεταξύ στις νότες 3ημε 4ηκαι 7ημε 8η  ή η κλίμακα της οποίας η 3η και η 6η βαθμίδα σχηματίζει με την τονική μεγάλα διαστήματα (Μεγάλη 3η και Μεγάλη 6η) λέγεται Ματζόρε (μείζων) κλίμακα.

Μινόρε Φυσικό:

Είναι η κλίμακα που σε μια οκτάβα τα ημιτόνια είναι μεταξύ στις νότες 2η  με 3η  και 5η  με  6η  .

Κατασκευή (μία εκ των μεθόδων) των Πεντατονικών Κλιμάκων Ματζόρε:

Μία άλλη εφαρμογή του Κύκλου των 5ωνείναι η κατασκευή των Πεντατονικών Κλιμάκων Ματζόρε:

Η Ματζόρε Πεντατονική Κλίμακα φτιάχνεται από τα διαστήματα:

R - 2 - 3 - 5 - 6 :  Στην κλίμακα του C, θα είναι:  C - D - E - G - A

Ένας όμως απλός τρόπος κατασκευής της Ματζόρε Πεντατονικής από τον ΄΄Κύκλο των 5ων΄΄ είναι να πάρουμε τις  5 νότες αρχίζοντας από την C  δεξιόστροφα : {C, G, D, A, E}.

Δείτε το άρθρο μου: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=3380

Software άμεσης διαδραστικότητας με τον Κύκλο των 5ων

http://randscullard.com/CircleOfFifths/

Έχει τις παρακάτω δυνατότητες

• Βρίσκεις αμέσως τις συγχορδίες με οποιαδήποτε τονική και σε κλίμακες Ματζόρε-Μινόρε και Τρόπων (modes) (εκτός      βέβαια της Αρμονικής και μελωδικής μινόρε)
• Μπορείς εύκολα μεταφορά ενός κομματιού από μια τονικότητα σε μια άλλη      ή πχ από πιάνο σε κιθάρα….
• Να αναλύσεις ένα Chord Progression
• Να βοηθήσει στη σύνθεση τραγουδιού
• Την άμεση αναγνώριση του οπλισμού μιας κλίμακας
• Την κατανόηση των κλιμάκων

Σημείωση: Ο κύκλος των 5ων δείχνει μόνο τη Φυσική Μινόρε (Natural Minor) και όχι , όπως αναφέραμε την Αρμονική και την μελωδική μινόρε.

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΣΤΗ ΦΥΣΑΡΜΟΝΙΚΑ για Blues

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=3172

 Βασικές έννοιες μετατροπίας

ΜΕΤΑΤΡΟΠΙΑ είναι η μετάβαση από μια κλίμακα σε μια άλλη (στην ομιλουμένη λέμε από έναν τόνο σ’ έναν άλλο τόνο). Η μετάβαση μπορεί να είναι προσωρινή(επιστροφή στον αρχικό τόνο) ή οριστική.

Στη μετατροπία οι αρμονίες αλλάζουνε την τονική τους .

Αν πχ κάνουμε μετατροπία στην δεσπόζουσα μιας κλίμακας τότε η συγχορδία της δεσπόζουσας γίνεται συγχορδία της τονικής και οι υπόλοιπες συγχορδίες θα συσχετίζονται πλέον με τη νέα τονική.

Παράδειγμα:

Έστω ένα τραγούδι είναι σε τόνο(κλίμακα) C που έχει ως γνωστόν ακόρντα C-F-G.

Αν αλλάξουμε τόνο (κλίμακα) και πάμε στην πχ στη δεσπόζουσα G (που έχει ακόρντα G-C-D) τότε η G γίνεται η νέα τονική και οι υπόλοιπες συγχορδίες θα συσχετίζονται με την τονική του G , δηλαδή με τα ακόρντα C & D

Παρτιτούρες με mp3 για 91 παραδείγματα μετατροπίας:

http://musictheoryexamples.com/22MT.html

Αναστροφές Συγχορδιών

Η πιο χαμηλή φωνή (το βάσιμο) είναι η πιο χαρακτηριστική αρμονική φωνή όπως η σοπράνο είναι η πιο μελωδική φωνή.

Έτσι όσο πχ έχουμε το C στο μπάσο για το ακόρντο C Ματζόρε μας είναι αδιάφορο αν στη σοπράνο βρίσκεται ο φθόγγος C E G (1o  σχέδιο) ή όσο έχουμε το G στο μπάσο για το ακόρντο G7 μας είναι αδιάφορο αν στη σοπράνο βρίσκεται ο φθόγγος G BDF (2o  σχέδιο) .

Δηλαδή όσο ακούμε αντίστοιχα το C(1ο σχέδιο) , G(2ο σχέδιο)  Δηλαδή τη θεμέλιο της συγχορδίας λέμε ότι συγχορδία σε ευθεία κατάσταση.

 Αν όμως στο μπάσο βάλουμε αντί την τονική του ακόρντου την 3η ή την 5η ή την 7η τότε αυτά τα αρμονικά συμπλέγματα τα λέμε αναστροφές.

Η 1η αναστροφή είναι όταν στο βάσιμο βρίσκεται η 3η της συγχορδίας και τη λέμε και συγχορδία της 6ης γιατί το βάσιμο της (η 3η) σχηματίζει με την τονική διάστημα 6ης.

Η 2η αναστροφή είναι όταν στο βάσιμο βρίσκεται η 5η της συγχορδίας και τη λέμε συγχορδία τέσσερα-έξη διότι το βάσιμο της (η 5η) σχηματίζει με τη θεμέλιο και την 3η διάστημα 4ης και 6ης.

Για πολύ χρήσιμες αναστροφές για την κιθάρα δείτε την παραπάνω φωτογραφία με τα ακόρντα Quantal

 Η αρμονία αποτελεί  την προυπόθεση  για την  προετοιμασία για την αντίστιξη. Δηλαδή, ενώ η αρμονία μελετά τη συνήχηση δύο ή περισσότερων φθόγγων η αντίστιξη μελετά κυρίως τις μεμονωμένες φωνές σ' ένα πολυφωνικό μουσικό έργο και τη μελωδικά και ρυθμικά αυτόνομη ανάπτυξη της καθεμιάς μέσα σ’ αυτό. Έτσι θα ακολουθήσει ειδικό άρθρο με τα βασικά στοιχεία της.

Χρήσιμα

Ετοιμα presets:

http://soundcloud.com/roland-klinkenberg

Σύνθεση Μουσικής με τα παρακάτω 2 προγράμματα που σου επιτρέπουν να :

‘’….......load instruments and samples, play these live or manually enter the note data, record external sounds (from a microphone for example) and play the whole mix back through the 99 channel mixer (adding effects). The completed project can be saved in .flp or .zip formats and/or exported to .wav, .mp3 or .ogg audio..........................’’

1. http://www.image-line.com/support/FLHelp/html/basics_workflow.htm
2. http://www.wikihow.com/Compose-Music-Using-GarageBand

Τα βιβλία :

1. http://www.amazon.com/s/ref=pd_lpo_k2_dp_sr_sq_top/190-3751260-8539114?_
2. http://software.informer.com/discovered/Harmony_Practice_3_Softonic
   

Πηγές

• http://www.mymusictheory.com/grade6/lessons/a1-introduction-to-harmony.html
• http://www.studybass.com/lessons/harmony/
• http://www.standingstones.com/modeharm.html
• http://music.stackexchange.com/questions/6401/whats-the-difference-between-modal-music-and-tonal-music