Zp87 - Ένας χώρος ελεύθερης έκφρασης και πειραματισμού

Γράφει ο Ιουλία Λυμπεροπούλου (ioulialibera)
23 άρθρα στο MusicHeaven

Το Zp87 (Ζωοδόχου Πηγής 87 - Εξάρχεια) αποτελεί ένα χώρο ελεύθερης έκφρασης και πειραματισμού, που συμπληρώνει μόλις τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του. Χωρίς να είναι μαγαζί ή θέατρο συγκεντρώνει στοιχεία «μουσικού δωματίου», θα έλεγε κανείς, που με έναν άμεσο, απλό και ουσιαστικό τρόπο μπορεί να υποστηρίξει διαφόρων ειδών καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και παραστάσεις. Δόθηκε ωστόσο μία κατεύθυνση μουσική, χωρίς αυτό να αποτελεί αυτοσκοπό, έχοντας δημιουργήσει άτυπα μία φωλιά για μουσικούς και μουσικόφιλους. Το Zp87 έχουν ήδη τιμήσει με την παρουσία τους καλλιτέχνες, όπως ο Γιώργος Καλούδης, ο Νίκος Παραουλάκης, οι Γιάννης Κασέτας και Γιώργος Σπανός κ.ά. Σχήματα, επίσης, όπως οι L.S.T., οι Φρικαντέλα, οι Μodern Jazz Duet κ.ά. Ο χώρος είναι ζεστός και φιλόξενος, στοχεύοντας στην επινόηση μέσα από τη μινιμαλιστική διαμόρφωσή του, κάτι που του αποδίδει ένα προσωπικό στοιχείο. Τίποτα πομπώδες και κραυγαλέο δε χαρακτηρίζει το Zp87, το οποίο με το που υποδέχεται το θεατή ‒ ακροατή στο άδυτό του μοιάζει να θέτει ένα όριο με τον έξω κόσμο, βγαίνοντας ακόμα και έξω από το χρόνο. Στο Zp87 επικρατούν η ησυχία, η συγκέντρωση και η αυτοσυγκέντρωση, καθώς μέσα από την εκάστοτε καλλιτεχνική έκφραση ο καθένας βυθίζεται στην αφήγηση του οποιουδήποτε έργου και τελικά στον εαυτό του.

Οι πρωτεργάτες αυτής της προσπάθειας υπήρξαν ο ηθοποιός Γιάννης Κωσταρής και η σκηνοθέτιδα Βαλεντίνη Σιόβα, που μαζί με εξωτερικούς συνεργάτες επιδίωξαν τη διαμόρφωση ενός χώρου για την παρουσίαση και δικών τους παραγωγών, όπως είναι αυτό τον καιρό η μουσική παράσταση «Passport». Και οι δύο ενστάλαξαν την κεκτημένη τους εμπειρία από το εξωτερικό, ο Γιάννης κυρίως από τη Νέα Υόρκη και η Βαλεντίνη από το Βερολίνο. Μετέφεραν, έτσι, την επιθυμία τους να προκύψει κάτι αποκλίνον από ό,τι θα αποκαλούσε κανείς κοινότυπο και Mainstream. Αυτό δεν αφορά μόνο την αισθητική του χώρου αλλά και τον τρόπο λειτουργίας του, καθώς παρουσιάζει στοιχεία κολεκτίβας. «Το Zp87 ξεφεύγει από το πλαίσιο της εμπορευματοποίησης. Επιλέξαμε την ελεύθερη εισφορά και λόγω της κρίσης αλλά και από θέση. Δηλαδή, αν ο θεατής ‒ ακροατής ικανοποιηθεί από την προσπάθεια, να συνεισφέρει με ό,τι επιθυμεί και διαθέτει. Και όχι να επιβληθεί υποχρεωτικά ένα εισιτήριο ανεξαρτήτως προτίμησης. Πιστεύω ότι είναι μία μάχη που έχει αξία και για τον καλλιτέχνη, γιατί πρώτα πείθεις το θεατή και μετά ακολουθούν τα υπόλοιπα. Παλεύεις, δεν ξέρεις ότι είναι εξασφαλισμένο, και έτσι ωθείσαι να δώσεις τον καλύτερό σου εαυτό. Υπάρχει και μία ελευθερία κινήσεων ως προς την καλλιτεχνική δημιουργία. Για παράδειγμα, το βίντεο που παρουσιάζουμε τώρα στο “Passport” μπορεί αλλού να μη γινόταν δεκτό λόγω της πολιτικής του τοποθέτησης. Μετά υπάρχουν χρονικοί περιορισμοί για τον αριθμό των παραστάσεων, κάτι που εδώ δεν ισχύει» επισημαίνει ο Γιάννης, κάνοντας σαφή την ιδιαιτερότητα που διακρίνει το χώρο.

Η σχέση με τον κόσμο επίσης αποτέλεσε ένα ζητούμενο. Η επίτευξη, δηλαδή, μιας αίσθησης οικειότητας, ζεστασιάς και αμεσότητας. Είναι μία διάδραση που μάλλον δύσκολα αναπτύσσεται απουσία ειλικρίνειας και θέρμης, έτσι όπως δε συμβαίνει συνήθως ούτε σε τεράστιους, επιτηδευμένους και απρόσωπους χώρους. Και πράγματι ο χώρος από μόνος του εμπνέει στο θεατή ‒ ακροατή το σεβασμό, καθώς αμέσως αισθάνεται πως βρίσκεται σε μία κατάσταση μετάβασης και προετοιμασίας για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει. Αρκεί εισερχόμενος να αφήσει την αρνητική ένταση της ημέρας απ’ έξω και να αφεθεί στην ηρεμία που προσφέρει η αίθουσα. Η Βαλεντίνη Σιόβα εξηγεί το σκεπτικό της για αυτή την προσέγγιση: «Όταν βρεθήκαμε με το Γιάννη και είπαμε να φτιάξουμε ένα χώρο, σκέφτηκα ότι ήθελα να μπαίνω μέσα και να υπάρχει ησυχία. Απλότητα επίσης. Δηλαδή χωρίς την επισημότητα που συναντά κάποιος στο θέατρο. Και χωρίς τη διαδικασία της αναμονής ή το ανεβοκατέβασμα σκαλιών. Να είναι εύκολα προσβάσιμος, επομένως. Από την άλλη, να υποβάλλει το σεβασμό και με την ηρεμία, γιατί, αν μη τι άλλο, εδώ οι καλλιτέχνες καταθέτουν την όποια αλήθεια τους. Να είναι δηλαδή απλά και ουσιαστικά τα πράγματα. Νιώθω πολύ χαρούμενη γιατί αυτό έχει πετύχει. Όσοι έρχονται εδώ για να παίξουν μας το λένε, αλλά και το κοινό παρακολουθεί με ησυχία. Προσφέρεται η δυνατότητα παρουσίασης σχημάτων που παίζουν ορχηστρική μουσική, κάτι όχι σύνηθες, γιατί στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διαδεδομένη η συνήθεια ακρόασης της μουσικής με αυτό τον τρόπο. Η φωνή βγαίνει πολύ μπροστά και τα όργανα μένουν σε δεύτερο πλάνο. Δεν επιτρέπεται το κάπνισμα επίσης». «Μεταφέραμε το θεατρικό πλαίσιο στο χώρο της μουσικής και λειτουργικά και αισθητικά. Οι κουρτίνες είναι μία καθαρά θεατρική αισθητική» συμπληρώνει ο Γιάννης. Αυτό οφείλεται στη Βαλεντίνη, που ανέλαβε εξαρχής αυτόν το ρόλο με την ιδιότητα του σκηνοθέτη. «Ήθελα ο χώρος να έχει τις περισσότερες δυνατές επιλογές με τα λιγότερα δυνατά μέσα. Να μπορείς, ας πούμε, να ανοίξεις ένα πανί και να μεταμορφωθεί. Να είναι ένας χώρος λειτουργικός» υπογραμμίζει η ίδια.

Όπως φαίνεται οι στοχοθετήσεις τους έφεραν τα αποτελέσματά τους, καθώς ο Γιάννης Κωσταρής δηλώνει επίσης ικανοποιημένος από την έως τώρα εξέλιξη του εγχειρήματος. «Έχουμε εκπλαγεί και από την ανταπόκριση» ισχυρίζεται. «Ξεκινήσαμε πέρυσι το Μάρτη. Το Zp87 κλείνει ένα χρόνο λειτουργίας. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι, γιατί μέσα σε ένα δωμάτιο 100 τ.μ. διαμορφώσαμε ένα ζυμωτήρι. Οι επαφές και οι ζυμώσεις αποτελούν στόχο. Θέλαμε να λειτουργήσει σαν εργαστήρι καλλιτεχνικό. Φτιάχτηκε με μηδέν κεφάλαιο και σε ένα δωμάτιο διοχετεύσαμε το μεράκι, την πίστη και την ιδέα μας. Ήδη από τον πρώτο μήνα αγκαλιάστηκε από σημαντικούς μουσικούς. Βοηθάνε η ακουστική του χώρου και η αισθητική σε αυτό, γιατί παραπέμπει σε underground χώρους, που εντοπίζει κανείς στο εξωτερικό, όπως στο Βερολίνο. Εκεί δεν επικρατεί αποκλειστικά η λογική του “μαγαζιού”. Με αυτήν τη διαφορετική προσέγγιση δένει και η ιδέα της συνεισφοράς. Μία εκδήλωση ή ένα θέαμα, με άλλα λόγια, που θα πληρώσεις 20 ευρώ για να παρακολουθήσεις κάπου αλλού εδώ θα συμμετέχεις κατά βούληση. Καθιερώσαμε αυτό το σύστημα, γιατί στόχος του χώρου είναι η καλλιτεχνική ουσία. Δεν προβάλλεται το θέαμα με πολλά εφέ, μεγάλα σκηνικά, φωτισμούς κτλ. Ο κάθε καλλιτέχνης εισέρχεται στη σκηνή και καταθέτει την αλήθεια του. Εκτός από τη φιλοξενία μουσικών, όμως, έχουν γίνει και θεατρικές παραστάσεις, κουκλοθέατρο, παρουσιάσεις βιβλίων. Υπάρχει επίσης υποδομή για εκθέσεις φωτογραφίας. Θέλουμε να εξελιχθεί σε ένα χώρο όπου θα παρουσιάζονται καλλιτεχνικά δρώμενα γενικότερα».

Το Zp87 είναι μία ήρεμη δύναμη στο κέντρο της Αθήνας, που μάλλον παραφωνεί με τον ταχύρρυθμο παλμό του και με την εκβιαστική επίθεση στο φυσικό ρυθμό της καθημερινότητας, η οποία συμπυκνώνει πολλά σε μικρό χρονικό διάστημα. Είναι ένα ησυχαστήριο αναπάντεχα στριμωγμένο σε μία πυκνοκατοικημένη περιοχή και διατεθειμένο να αποφορτίσει τη συσσωρευμένη ένταση όσων ανήσυχων πνευμάτων αναζητούν μία ενδιαφέρουσα μύηση σε κάτι διαφορετικό. Προσφέρει τέτοιες ευκαιρίες στο μηνιαίο του πρόγραμμα με πολλών ειδών εκδηλώσεις μουσικές και μη, ακόμα και με διάφορα εργαστήρια. Όσες φορές το επισκέφτηκα αισθάνθηκα στο τέλος την πληρότητα της ικανοποίησης πως παρακολούθησα μία μουσική, στη δική μου περίπτωση, ευτυχή συνάντηση δημιουργών καλλιτεχνών επί σκηνής. Και κάθε φορά βίωνα μία μικρή αποκάλυψη κάποιου νέου σχήματος ή ενός καλλιτέχνη που μόλις άνοιγε τα φτερά του, παλεύοντας να αφήσει το δικό αποτύπωμα στις διασταυρώσεις και τις παράλληλες πορείες αμέτρητων διαδρομών. Το Zp87 αποτελεί ένα λίκνο που αγκαλιάζει με την ήρεμη δύναμή του τέτοια γενναία ανοίγματα.

Το ιστολόγιο του Zp87:

http://zita-p87.blogspot.gr/

Βίντεο της ομάδας Shoot the band από live στο Zp87:

Οι LST στο κομμάτι «Σταγόνες»

Σύνθεση: Kλεοπάτρα Bάγια

Mύρωνας Γρεβετζάκης: λύρα

Kλεοπάτρα Bάγια: σάζι

Παναγιώτης Μαύρης: τόμπακ

http://vimeo.com/52333240

Περισσότερα για την παράσταση «Passport», που παρουσιάζεται αυτή την περίοδο κάθε Κυριακή στο Zp87, θα βρείτε στο αντίστοιχο κείμενο: