Μετατροπία, τονική μεταφορά και όργανα μεταφοράς

Πριν γράψω θεωρητικό άρθρο και εκθέσω δημόσια τον εαυτό μου με τα γραφόμενά μου, διαβάζω, μελετώ, ακούω, ψάχνω, ρωτώ γι αυτό πιστεύω ότι είναι σχεδόν τεκμηριωμένα και περιμένω με αγωνία την κρίση από τους πιο ειδικούς από μένα.

Στη μουσική οι όροι μετατροπία και τονική μεταφορά αναφέρονται στην αλλαγή της τονικότητας (του τόνου όπως λέμε στην καθομιλουμένη) ενός τραγουδιού ή μελωδίας σε άλλη τονικότητα γι αυτό μερικές φορές ταυτίζονται. Μιλώντας όμως με την πιο στενή έννοια των όρων έχουν διαφορά.

Το άρθρο αυτό αναλύει :

• την ΜΕΤΑΤΡΟΠΙΑ με την ευρεία έννοια: Αλλαγή από ένα τόνο ή μια κλίμακα σε άλλο τόνο ή κλίμακα: Η ουσία σε κάθε μετατροπία είναι ότι γίνεται αλλαγή τόνου. Αν αλλάξει τόνο ένα μόνο τμήμα του κομματιού είναι ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ, αν αλλάξει τόνο πολύ μεγάλο μέρος ή ολόκληρο το κομμάτι είναι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ( Καλομοίρη Μανώλη Ιδρυτή Μουσικής Σχολής Αθηνών).

• την προσωρινή ή σκέτο Μετατροπία - που φαίνεται ότι είναι η πλέον κατάλληλη λέξη που χρησιμοποιεί το ευρύ μουσικό κοινό - που την ονομάζω και Πέρασμα και Επαφή ενός ξένου τόνου και Modulation, είναι αλλαγή τόνου όπου όμως δεν χάνεται εντελώς το αίσθημα του αρχικού τόνου, αλλά και μετά τη μετατροπία εξακολουθεί να υφίσταται, σε υπολανθάνουσα κατάσταση.
• και την οριστική που την ονομάζω και ‘σκέτο Μεταφορά ή Τονική Μεταφορά – που φαίνεται ότι είναι η πλέον κατάλληλη λέξη που χρησιμοποιεί το ευρύ μουσικό κοινό – αλλά και με ξένες λέξεις όπως: ‘’ transporto- Ιταλικά’’, ‘’ transportation - Γαλλικά’’ και ‘’ transposition- Αγγλικά ’’, ‘’τρανσπόρτο – Ιταλισμός’’,
• Η γνώση των τριών παραπάνω βοηθά να γίνουν άμεσα κατανοητά τα ‘’Όργανα Μεταφοράς’’ ή ‘’ transposing instruments’’ ειδικά της τρομπέτας που ήδη περιγράφτηκε αναλυτικά εδώ.

Μετατροπία

ΜΕΤΑΤΡΟΠΙΑ είναι η μετάβαση από μια κλίμακα σε μια άλλη εντός του ίδιου κομματιού. Η μετάβαση είναι προσωρινή (αφού γίνεται με επιστροφή στον αρχικό τόνο = Πέρασμα )

Δηλαδή όταν λέμε Πέρασμα εννοούμε την αλλαγή της τονικότητας ενός τραγουδιού σε άλλη τονικότητα την ώρα που το τραγουδάμε, για να γίνει μια αλλαγή, μια εξέλιξη στην κίνηση της μελωδίας. Δηλαδή δανειζόμαστε νότες και ακόρντα από άλλη τονικότητα ή και αλλάζουμε τελείως τμήμα του τραγουδιού για να δώσουμε χρώμα, να αλλάξουμε τη διάθεση και να κινήσουμε το ενδιαφέρον των ακροατών.

"Η Jazz ουσιαστικά κάνει μετατροπίες πολλές φορές και σε κάθε μέτρο, αφού ανάλογα με την πυκνότητα του αρμονικού ρυθμού της, μπορεί να δανείζεται συγχορδίες ξένες ως προς το αρχικό της τονικό κέντρο –από φίλο μου της Jazz"

Με το Πέρασμα όμως σε νέα τονικότητα δεν επηρεάζεται μέρος του τραγουδιού της αρχικής τονικότητας. Πχ ένα τραγούδι που κάνει Πέρασμα από C σε Eb θα έχει ένα τμήμα του σε C και ένα άλλο τμήμα του σε Eb. Η μετάβαση δηλαδή είναι προσωρινή (αφού γίνεται επιστροφή στον αρχικό τόνο). Δηλαδή μπορεί κανείς να αφήσει τον αρχικό τόνο και να πάρει εντελώς περαστικά, ή και για αρκετό διάστημα, έναν καινούριο τόνο αλλά να ξαναγυρίσει στον αρχικό. Το Πέρασμα θα το συναντήσετε και με την ορολογία: επαφή ενός ξένου τόνου.

Όπως φαίνεται στο παράδειγμα της φωτογραφίας, η απλούστερη και πιο συνηθισμένη μετατροπία είναι εκείνη που συντελείται μεταξύ συγγενικών τονικοτήτων, πχ μεταξύ C, G και F μείζονος ή ελάσσονος (Ματζόρε ή Μινόρε).

Ένας τρόπος εκμάθησης αλλαγής κλίμακας είναι:

• Ξεκινήστε με τις κοντινές κλίμακες (όταν λέμε κοντινές κλίμακες εννοούμε αυτές που έχουν διαφορά μια δίεση ή μια ύφεση στον οπλισμό τους ( π.χ κοντινές της C είναι η G, που έχει μια δίεση στο F, και η F που έχει μια ύφεση στο B- όπως στη φωτογραφία)
  
  
• Μπορείτε να κάνετε και αλλαγή τρόπου μέσα στο ίδιο το κομμάτι. Πχ πάτε στις σχετικές ελάσσονες αυτών, που είναι η Am, η Em και η Dm αντίστοιχα. Όλες αυτές οι κλίμακες έχουν πολλές κοινές συγχορδίες. (π.χ. η C συγχορδία είναι Τονική (Ι) στην C κλίμακα, Υποδεσπόζουσα (ΙV) στην G, 3η (III) στην Am κ.ο.κ. Μ’ αυτόν τον τρόπο λοιπόν μεταβαίνετε διατονικά στις κοντινές κλίμακες.
  
  
• Η αλλαγή τρόπου (mode) μέσα στο κομμάτι μπορεί να γίνει όπως ακριβώς στο κομμάτι αυτό {και είναι modulation – μετατροπία - αλλαγή τόνου/κλίμακας μέσα στο κομμάτι στο ίδιο mode και είναι μέρος τις σύνθεσης όπου σε κάθε κουπλέ ανεβαίνει η τονικότητα κατά ένα ημιτόνιο}
  
  
• Τα ανωτέρω ναι μεν ισχύουν θεωρητικά, αλλά πρακτικά αν οι κλίμακες δεν είναι κοντινές, αν και πραγματοποιούνται δεν είναι ωραίες και δεν ακούγονται φυσικές.
  
  
• Αν όμως οι κλίμακες δεν έχουν καμιά κοινή συγχορδία, τότε δεν μπορούμε να μεταβούμε μ’ αυτόν τον διατονικό τρόπο (απ’ ευθείας) και μεταβαίνουμε πλαγίως. Δηλαδή περνάμε από μια δεύτερη ή και Τρίτη κλίμακα μέχρι να φτάσουμε στην κλίμακα που θέλουμε να έχει κοινή συγχορδία με τον τόνο στον οποίο θέλουμε να καταλήξουμε. (τότε δηλαδή αντί για μία μετατροπία έχουμε περισσότερες ενδιάμεσες μετατροπίες –περάσματα).
  
  
• Σε περιπτώσεις δε που έχουμε απομακρυσμένες κλίμακες που έχουν εντελώς διαφορετικό οπλισμό από την προς μετατροπία κλίμακα (πολλές διέσεις – υφέσεις) τότε η λύση είναι η εναρμόνια μεταλλαγή των φθόγγων( πχ αντί F# παίρνουμε Gb). Οι εναρμόνιες μετατροπίες απαιτούν αρκετές γνώσεις... και δε χρειάζεται προς το παρόν να μας απασχολήσουν. Βέβαια ήδη ξεφύγαμε από τον σκοπό του άρθρου και γι αυτό θα σταματήσω εδώ.

Τονική Μεταφορά

Η Τονική Μεταφορά μεταφέρει συνολικά ένα ολόκληρο μουσικό κομμάτι σε μια κλίμακα που απέχει συγκεκριμένο διάστημα από την αρχική (και φυσικά συμπαρασέρνει και τις μετατροπίες-περάσματα που λαμβάνουν χώρα εντός του μουσικού κομματιού).

Με την Τονική Μεταφορά αλλάζουν ΟΛΕΣ οι νότες και φυσικά ΟΛΑ τα ακόρντα στο τραγούδι. Πχ αν το τραγούδι είναι γραμμένο στην τονικότητα του C και του γίνει τρανσπόρτο στο D θα πρέπει όλες οι νότες και όλα τα ακόρντα του να αντικατασταθούν από τα ισοδύναμα τους της D τονικότητας.

Δηλαδή όταν γίνεται transposition από μια κλίμακα σε μια άλλη αυτή γίνεται πάντα σε ολόκληρο το κομμάτι {στη μελωδία και στα ακόρντα}.

Η λέξη Μετατροπία και Τονική Μεταφορά, καθώς και η τεχνική της, { αξίζει να δείτε για λεπτομέρειες την τελευταία παράγραφο του άρθρου μου περί ‘’Αρμονίας’’ ΕΔΩ: }, αφορά αποκλειστικά τη Δυτική Μουσική ( Βέβαια και στην Ανατολική Μουσική υπάρχει <<μετατροπία>> αλλά είναι κάτι το διαφορετικό -μεταφορά του βασικού maqam σε άλλη βάση … όμως ξεφύγαμε από το θέμα και δεν έχω γνώσεις επ’ αυτού…).

Η Μεταφορά (ή μεταγραφή) στη Βυζαντινή μουσική έχει άλλη έννοια. Σημαίνει τη μεταγραφή ενός εκκλησιαστικού βυζαντινού μέλους από τη βυζαντινή σημειογραφία στην ευρωπαϊκή και το αντίστροφο – ούτε όμως και σ’ αυτό το θέμα έχω γνώσεις

Η τονική μεταφορά γίνεται είτε στο πεντάγραμμο είτε στην Live εκτέλεση :

Τονική Μεταφορά στο πεντάγραμμο:

• Τίθεται ο οπλισμός της νέας κλίμακας και αντικαθίστανται οι βαθμίδες του τόνου, στον οποίο είναι γραμμένο το κομμάτι, με τις αντίστοιχες του νέου τόνου.
• Αν κάπου υπάρχουν βαθμίδες αλλοιωμένες (τυχαία σημεία #, b) θα αλλοιωθούν το ίδιο και οι αντίστοιχες βαθμίδες του νέου τόνου.
• Ένα παράδειγμα αλλαγής κλίμακας δείξαμε στην προηγούμενη φωτογραφία. Εδώ ένα παράδειγμα Τονικής Μεταφοράς κατά Οκτάβα:

Τονική μεταφορά στην live εκτέλεση :

Εδώ απαιτείται πολύ καλή γνώση όλων των κλειδιών και του οργάνου:

Εγώ συνήθως παίζω ταυτόχρονα κιθάρα και φυσαρμόνικα ταυτόχρονα (έχεις στην τσέπη ή στη ''φυσιγγιοθήκη'' όλες τις τονικότητες φυσαρμόνικων και αμέσως κάνεις τρανσπόρτο σ’ όποια τονικότητα επιθυμείς) καθώς και τη χρήση του καποτάστο για άμεσο τρανσπόρτο συγχορδιών.

ΤΙΡS:

• Μουσική από μια τονικότητα ματζόρε μπορεί να μεταφερθεί σε οποιαδήποτε άλλη τονικότητα ματζόρε.
• Μουσική από μια τονικότητα μινόρε μπορεί να μεταφερθεί σε οποιαδήποτε άλλη τονικότητα μινόρε.
• Αν και θα θεωρηθεί πλεονασμός θα αναφέρω σύμφωνα με τα παραπάνω ότι τρανσπόρτο από μια κλίμακα σε άλλη του ιδίου είδους (από π.χ. C σε F ή Am σε Bbm) είναι εύκολο και γίνεται πολύ εύκολα με πολλά software. Όμως από μείζονα σε ελάσσονα ή το αντίστροφο είναι αδύνατον (?) διότι μεταβάλλονται τα διαστήματα και οι σχέσεις ανάμεσα στις νότες και δεν έχει νόημα. Βέβαια "τεχνικά" μπορεί να το βρεις να γίνεται αλλά σίγουρα θα ακούγεται παράφωνα.

Ποιοι λόγοι μας οδηγούν να κάνουμε Τονική Μεταφορά;

• Το αρχικό τραγούδι να είναι τονικά πολύ υψηλά ή πολύ χαμηλά:

Αν ο τραγουδιστής δεν μπορεί να τραγουδήσει τις υψηλότερες ή τις χαμηλότερες νότες του τραγουδιού απαιτείται μεταφορά σε χαμηλότερη ή υψηλότερη τονικότητα (το λεγόμενο Φωνητικό Τρανσπόρτο). Στο τραγούδι και την εκπαίδευση σ’ αυτό οι όλες διαδικασίες θα πρέπει να είναι όχι μόνο άνετες αλλά και ευχάριστες. Εννοώ ότι θα κάνει κακό στην καλλιέργεια της φωνής η μη σωστή κατάταξη της. {Ένας εμπειρικός κανόνας είναι πως –στο περίπου- οι γυναίκες τραγουδάνε κατά μία 4η ή 5η ψηλότερα. Βέβαια από bass μέχρι Soprano είναι μεγάλη η έκταση. Δείτε το ΕΔΩ: }

Επομένως το τραγούδι θα πρέπει να τραγουδιέται όχι στην αρχική τονικότητα που το τραγουδάει κάποιος επώνυμος τραγουδιστής αλλά στην τονικότητα που εσύ νοιώθεις άνετη { πολλοί βέβαια υποστηρίζουν ότι υπάρχει ψυχολογική διαφοροποίηση του ακροατή ακούγοντας διαφορετικές τονικότητες του ίδιου τραγουδιού. Βέβαια η πιστή τήρηση της αρχικής τονικότητας ισχύει κυρίως για Συμφωνικά Έργα, αν και όταν κάποιος συνθέτης κάνει μεταγραφή έργου κλασσικής μουσικής σε άλλα όργανα θα αλλάζει την τονικότητα ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε οργάνου. Όμως πχ ένα κομμάτι του Bach δεν μπορείς να πεις εντάξει το κατεβάζω άμα λάχει και 2 τόνους άμα δεν μπορεί να το πει μια συγκεκριμένη σοπράνο….διότι το απόλυτο τονικό ύψος ενός κομματιού παίζει μεγάλο ρόλο στην ποιότητα του}.

Άρα σίγουρα η τονικότητα είναι σημαντικός παράγοντας όταν μιλάμε για μουσική που δεν είναι όπως η λαϊκή. "Ο Gershwin συνήθιζε να λέει : ''Η τονικότητα ‘’G’’ είναι "sunny" και ότι υπάρχει κάτι "solid" στην τονικότητα του Ab'' – κάτι παραπάνω θα ήξερε από μας!!

Βέβαια να πούμε ότι θα ήταν ‘’παράλογο’’ να αλλαχθεί η τονικότητα σε μια Συμφωνική Ορχήστρα, με τη έννοια ότι ο αρχιμουσικός θα χρειαζόταν πολλές εργατοώρες για τις πρόβες της ορχήστρας, αν και σήμερα, με τα ειδικά software, για να εκτυπώσεις τις παρτιτούρες με το τρανσπόρτο του συνόλου των οργάνων της ορχήστρας απαιτούνται λίγα λεπτά- φανταστείτε αλλαγή τονικότητας πριν την ανακάλυψη τέτοιων software.

Βέβαια όλα τα παραπάνω αν αφορούν το λαϊκό τραγούδι –πρακτικά μιλώντας- είναι θεωρητική συζήτηση χωρίς ουσία και σημασία για τους πολλούς αφού σε μια μικρή ορχήστρα ενός κέντρου, ‘σκυλάδικου’ ακόμα και σε συναυλία…. τα τραγούδια θα παίζονται από τον τόνο που τραγουδάει καλύτερα ο τραγουδιστής ή το πολύ 1 ημιτόνιο πάνω - κάτω.

Εγώ πχ – αν και δεν έχω κάνει μαθήματα φωνητικής – σ’ όλο μου το γραπτό ρεπερτόριο έχω σημειωμένη την τονικότητα κάθε τραγουδιού, διαφορετικά ή δεν μου ‘’βγαίνει’’ ή με ‘’ξεσκίζει’’ φωνητικά.

Αυτό το τρανσπόρτο, από την τονικότητα που το τραγουδάει κάποιος επώνυμος τραγουδιστής, στη δική μου άνετη τονικότητα το κάνω πάρα πολύ εύκολα και γρήγορα με την κιθάρα μου με την βοήθεια του καποτάστο (capo).

Με το capo ανάλογα στο τάστο που τοποθετείται αλλάζει αντίστοιχα και το μήκος των χορδών αλλάζοντας τη χροιά του ήχου με τον ίδιο τρόπο που ένα barre ακόρντο ηχεί διαφορετικά από το αντίστοιχο του ανοιχτό ακόρντο. Αυτή η διαφορετική χροιά (ειδικά όσο ανεβαίνουμε σε τάστα) είναι αυτή που προσθέτει κάτι το διαφορετικό.

Τα Capos είναι και εκπαιδευτικά εργαλεία :

• για εκμάθηση των κλιμάκων
• για τους τραγουδιστές για να βρίσκουν τη σωστή τονικότητα για ένα τραγούδι τους :
• Οι άλλοι μουσικοί της ορχήστρας που συμμετέχεις παίζουν τη μελωδία σε διαφορετική τονικότητα από ότι την παίζεις εσύ με το όργανο σου:

Αν πχ παίζεις κιθάρα τότε πρέπει να γνωρίζεις καλά τα ακόρντα στην συγκεκριμένη τονικότητα αλλιώς ή να αλλάξεις κούρντισμα-για μικρές αποστάσεις (μέχρι 1 ημιτόνιο) ή να χρησιμοποιήσεις Capotasto.

• Όταν η μελωδία παίζεται ευκολότερα σε άλλη τονικότητα:

Σε μερικά όργανα ορισμένες κλίμακες παίζονται ευκολότερα από άλλες. Πχ σ’ έναν κιθαρίστα είναι πολύ ευκολότερο να παίξει σε Α από ότι σε Β, έτσι στον κιθαρίστα αυτόν συμφέρει να κάνει τονική μεταφορά από Β σε Α.

Αντίθετα στο πιάνο τα μαύρα πλήκτρα στο κλαβιέ είναι έτσι διευθετημένα ώστε να διευκολύνουν το παίξιμο στο Β.

Στα δε ρεμπέτικα – ειδικά του Μάρκου Βαμβακάρη – σχεδόν όλα είναι σε D που εκτός του ότι είναι πολύ καλή τονικότητα για φωνή, είναι το βασικό κούρδισμα του 3-χορδου μπουζουκιού- εδώ δοκιμάστε άλλη τονικότητα και θα με θυμηθείτε ότι θα ‘αισθανθείτε’ διαφορά.

Η απόφαση λοιπόν για το με ποια τονικότητα θα παιχτεί ένα τραγούδι απαιτεί πολλές φορές έναν συμβιβασμό μεταξύ των παιχτών διαφορετικών οργάνων της ορχήστρας και του τραγουδιστή. (Βέβαια εδώ-Ελλάδα- τον πρώτο λόγο έχει ο αρχηγός –ο τραγουδιστής…).

Όργανα Μεταφοράς (Transposing instruments)

Είναι τα όργανα για τα οποία οι νότες στην παρτιτούρα τους γράφονται υψηλότερα ή χαμηλότερα από το πώς ακούγονται. Μια λίστα από τα πλέον γνωστά τέτοια όργανα φαίνεται εδώ:

• Μερικά όργανα όπως: τρομπέτα, κορνέτα, σαξόφωνο, κλαρίνο,.. είναι γνωστά σαν όργανα Bb. Σ’ αυτά λοιπόν τα όργανα γίνεται υποχρεωτικά μεταφορά. Δηλαδή οι παίχτες αυτών των οργάνων πριν παίξουν το κομμάτι μιας ορχήστρας θα πρέπει σ’ αυτό να γίνει η κατάλληλη μεταφορά. Η νότα που οι παίχτες αυτών των οργάνων ονομάζουν C ηχεί σαν Bb -σε κάποιον που παίζει κάποιο από τα παρακάτω όργανα (Μη Μεταφοράς) - καθώς και όλες οι άλλες νότες θα απέχουν κατά την ίδια ποσότητα.
  
  
• Μερικά άλλα όργανα όπως: πιάνο, organ, oboe, βιολί, κιθάρα,.. είναι γνωστά σαν Όργανα Μη Μεταφοράς (Non Transposing instruments). Σ’ αυτά ένας πιανίστας που βλέπει σε παρτιτούρα το C θα παίξει μια νότα που ο βιολιστής, ο κιθαρίστας…θα συμφωνήσει ότι είναι το C.

Ερώτηση: Τι νότα ακούμε αν ζητήσουμε από ένα παίχτη transposing instrument να μας παίξει ένα C (ντο);

Απάντηση: Εξαρτάται από το όργανο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το όνομα του οργάνου μας δίνει και την απάντηση. Πχ ακούμε τη νότα Bb όταν μια τρομπέτα Bb διαβάζει και παίζει ένα C. Δείτε για πλείστες λεπτομέρειες το άρθρο: ΕΔΩ:

Πιθανόν να είδατε στο Forum τα κάλαντα στη Σύρο με συμμετοχή και δική μου και το μικρό ενισχυτάκι Yamaha που χρησιμοποιώ.

Ο φίλος τρομπετίστας έχει δική του πανάκριβη κορνέτα (2.500 ευρώ) σε σχέση με τη δική μου των 100 ευρώ. Βέβαια θα εξομολογηθώ ότι δεν βρίσκω μεγάλες διαφορές στο ηχόχρωμα απλά είναι λίγο πιο ξεκούραστη.

Να επαναλάβω εδώ ότι :

• ενώ στα ‘Κάλαντα Χριστουγέννων’ ο κορνετίστας διαβάζει C – αυτό ηχεί σαν Bb – άρα και εγώ με την κιθάρα μου ακομπανιάρω Bb.
• Ενώ στα ‘Χιόνια στο καμπαναριό’ διαβάζει F- αυτό ηχεί σαν Eb – άρα και εγώ με την κιθάρα μου ακομπανιάρω Εb.

Δείτε αναλυτικά ξενόγλωσσα παραδείγματα μεταφοράς ΕΔΩ:

Δεν αλλάζουν τονικότητα αλλά παίζονται μια οκτάβα υψηλότερα ή χαμηλότερα απ’ ότι γράφονται:

• Οι παρτιτούρες κιθάρας γράφονται μια οκτάβα υψηλότερα απ’ ότι ηχούν.
• Οι ανδρικές φωνές, δοθείσης μελωδίας στο γνώμονα του G, συνήθως τραγουδούν μια οκτάβα χαμηλότερα απ’ ότι γράφονται.
• Οι παρτιτούρες του Κοντραμπάσο γράφονται επίσης μια οκτάβα χαμηλότερα απ’ ότι ηχούν

Τα όργανα λοιπόν που κάνουν μεταφορά κατά μια οκτάβα έχουν ή ψηλότερη ή χαμηλότερη περιοχή. Η μεταφορά τους όμως θέτει την παρτιτούρα εντός πενταγράμμου ώστε να αποφεύγονται οι βοηθητικές γραμμές. Δείτε το κάτω μέρος της φωτογραφίας:

Αποφεύγοντας τη μεταφορά

Σε μερικές περιπτώσεις μπορείς να αποφύγεις τη μεταφορά ή τουλάχιστον να αποφύγεις να την κάνεις εσύ ο ίδιος:

• Στην κιθάρα μπορείς να χρησιμοποιήσεις το capotasto (αν και με το capo η χροιά του ήχου ‘αλλάζει΄) για να παίξεις σε υψηλότερες τονικότητες ή να κάνεις κούρδισμα ένα ή δύο ημιτόνια πιο κάτω ή πιο πάνω( δεν συνιστώ το πιο πάνω– λόγοι σκευρώματος..).
• Ένα καλό ηλεκτρονικό όργανο πλήκτρων μπορεί να κάνει άμεσα την μεταφορά που θέλεις
• Ένα καλό software μπορεί να κάνει μεταφορά το mp3 ή Midi αρχείο σου και να το εκτυπώσει σε παρτιτούρα. Δηλαδή ακούγοντας ένα τραγούδι στο PC μας, υπάρχουν πολλά software (όπως το το Nero το Melodyne το MidiNotate…) που αλλάζουν τον τόνο, ανεβάζοντας ή κατεβάζοντας ημιτόνια, μέχρι να βρούμε τον τόνο που μας ενδιαφέρει. Δείτε ΕΔΩ:

Όργανα μη Μεταφοράς ( Non-Transposing instruments)

Σε αντίθεση με τα Transposing instruments που είδαμε παραπάνω είναι τα όργανα για τα οποία οι νότες στην παρτιτούρα τους γράφονται όπως ακούγονται. Τέτοια όργανα είναι τα έγχορδα (κιθάρα, βιολί …), το πιάνο, το φλάουτο το όμποε το τρομπόνι (tenor trombone ).

ΕΔΩ θα δείτε ένα πίνακα με τις συχνότητες κάθε νότας καθώς και ποια είναι η χαμηλότερη νότα σ’ όλα τα όργανα.

Βαρύτονα χάλκινα

Στην οικογένεια των χάλκινων μπάσων οργάνων ανήκουν όργανα όπως: Το τρομπόνι, το ευφώνιο, η τούμπα ( tuba) και το βαρύτονο. Το euphonium συχνά ονομάζεται και σαν tenor tuba. Το baritone είναι πιο στενό από το euphonium.

Τα αναφέρω εδώ ξεχωριστά γιατί άλλες φορές γράφονται στον γνώμονα του G κι άλλες φορές στο γνώμονα του F. Δηλαδή άλλοτε θεωρούνται Non transposing και άλλοτε transposing Instruments. Το τρομπόνι όμως (ΚΥΡΙΩΣ) θεωρείται Non transposing Instrument.

Eπίσης Δείτε στο 027’ του video:

Τα Trombone, Euphonium , Tuba και Baritone θα μπορούσαν να θεωρηθούν και σαν transposing Instruments (Βλέπε τις παρτιτούρες). Το τρομπόνι όμως αντίθετα με τα περισσότερα χάλκινα θεωρείται Non transposing Instrument δηλαδή παίζει τις νότες που διαβάζει από παρτιτούρα όπως το πιάνο.

Πολλά τρομπόνια έχουν ένα μηχανισμό τον λεγόμενο "F attachment ή και trigger" που δίνει στο όργανο δυνατότητα να κατέβει σε χαμηλότερες νότες την κλίμακα.

Ένα Bb tenor trombone με μεγάλη καμπάνα είναι γνωστό σαν tenorbass trombone και παίζει κομμάτια σε έκταση τενόρου και μπάσου.

Trombone:

Euphonium:

Tuba:

Baritone:

Σημείωση 1: Προσωπική μου άποψη είναι ότι σήμερα στην Ελλάδα τα χάλκινα αντικαθιστούν τα έγχορδα σε πολλές περιοχές και οι μουσικοί που τα παίζουν κερδίζουν περισσότερα. Στο μέλλον πιστεύω θα επεκταθούν σε περισσότερες περιοχές.

Σημείωση 2: Οι αγγλικοί όροι δίδονται απλά για να σας βοηθήσουν να κάνετε googling για περισσότερες πληροφορίες.