Πεταλιέρες κιθάρας

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

Ένας κιθαρίστας Ηλεκτρικής μπορεί να πειραματιστεί και να παράγει με τα πετάλια εκατοντάδες ήχους που να ταιριάζουν σε όποιο είδος μουσικής επιθυμεί - country, Blues, Classic Rock, Metal.

A.     Μαγνήτες (Guitar Magnet Pick ups)

Οι απλοί μαγνήτες χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από την Fender & Telecaster και οι διπλοί από την Gibson.

Λίγα πράγματα για την λειτουργία του ενισχυτή κιθάρας –όπως φαίνεται στη παραπάνω φωτογραφία. (Περιληπτική ανάλυση για τους ενισχυτές έγινε  στο ειδικό άρθρο εδώ:).

• Το καλώδιο από τον μαγνήτη βυσματώνεται στο Input Jack του ενισχυτή
• Το ηλεκτρικό σήμα από τον μαγνήτη είναι πολύ αδύνατο και εισέρχεται στον preamp (προενισχυτή) του ενισχυτή κιθάρας
• Κατόπιν διέρχεται από ένα ή περισσότερα κυκλώματα τα οποία το αλλοιώνουν και παράγουν εφφέ , όπως πχ το reverb. (Αντί αυτού του ενσωματωμένου κυκλώματος αλλοίωσης χρησιμοποιούμε για καλύτερη ποιότητα εφφέ τα πετάλια που θα εξετάσουμε αναλυτικά).
• Το ρυθμιστικό έντασης καθορίζει πόση ένταση θα έχει το σήμα που εξέρχεται από τον προενισχυτή
• Ακολουθεί ένα δεύτερο στάδιο ενίσχυσης από τον τελικό ενισχυτή (power amp)
• Το σήμα εξόδου αυτού του power ενισχυτή οδηγείται στα μεγάφωνα

FootSwitch

B.      Πετάλια (Pedals) 

Τα πετάλια (pedals) είναι ηλεκτρονικές συσκευές οι οποίες αλλοιώνουν τους ήχους των μουσικών οργάνων (εδώ θα εννοούμε της κιθάρας). Άλλα πετάλια χρωματίζουν ελαφρώς τον ήχο και άλλα τον αλλοιώνουν δραματικά. 

Με το πετάλι απλά με μια κίνηση του ποδιού σου εισάγεις/εξάγεις από το σήμα τα επιλεχθέντα από εσένα εφφέ (δηλαδή σαν διακόπτης OΝ/OFF) ή σε μερικά πετάλια σαν ποτενσιόμετρο.

Το πετάλι δυνατόν να έχει 1 εφφέ ή και περισσότερα εφφέ μαζί στο ίδιο ‘’κουτί’’ ή να είναι multi-fx pedal που παράγει mimics effects.

Μπορεί να χρησιμοποιείς πεταλιέρες (αλυσίδα πεταλιών) πριν τον ενισχυτή ή μετά τον ενισχυτή 

Τα εφφέ αυτά μπορεί να είναι:

• Συσκευές σε ράφια (rack-mounted effects)

• Ενσωματωμένα στους ενισχυτές

Γ. Συνδεσμολογίες

• Πετάλια συνδεόμενα στην είσοδο – Input- του ενισχυτή

Συνδέεις το πετάλι / πεταλιέρα μπροστά :  Δηλαδή :

κιθάρα – πετάλια εν σειρά / Input του ενισχυτή (όπως φαίνεται από την περιγραφή αυτή και τις φωτογραφίες η συνδεσμολογία αυτή  απαιτεί 2 καλώδια).

Επειδή το πετάλι εμπεριέχει και preamp θα παράγεται κάποια μίξη , από τον επί της κιθάρας preamp + του preamp του πεταλιού και έτσι αν δεν έχετε εμπειρία ρυθμίσεων η μίξη μπορεί να έχει θόρυβο ειδικά σε ‘’δύσκολα’’ πετάλια.

• Πετάλια συνδεόμενα στο Fx του ενισχυτή

Συνδέσεις το ένα ή την αλυσίδα πεταλιών μετά τον ενισχυτή (Μόνο αν ο ενισχυτής σου έχει στο πίσω μέρος τα 2 jacks : fx send και -fx return )

Τα πετάλια συνδεόμενα (στις υποδοχές : send – return του effects Loop του ενισχυτή)  στους ενισχυτές που έχουν ενσωματωμένα εφφέ καταργούν μερικά ή όλα τα ενσωματωμένα εφφέ (τότε μ’ αυτά τα jacks παρακάμπτεται ο preamp  του ενισχυτή κιθάρας)

και τότε το σήμα οδηγείται απ’ ευθείας στον τελικό του ενισχυτή (Power amp).

• Πετάλια συνδεόμενα και στο Input και στο Fx του ενισχυτή

ή θα συνδέσεις μια την αλυσίδα ‘’εύκολων’’ πεταλιών πριν τον ενισχυτή και μια άλλη αλυσίδα ‘’δύσκολων’’ πεταλιών μετά τον ενισχυτή .

Σειριακό & Παράλληλο Fx Loop

Trick

Δ. multi-fx pedals

Αν το πετάλι είναι  multi-fx pedal  (έχει εκτός από guitar in και direct-live out και άλλες εισόδους-εξόδους με ονομασία fx send και fx return).

Την περίπτωση αυτή ας την εξετάσουμε λεπτομερώς:

• Το πρόβλημα:

Με τα ξεχωριστά ‘’κουτιά εφφέ’’ μπορείς να πετύχεις ωραίο ήχο όμως σε live, πολλοί κιθαρίστες μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα επειδή αυτά απαιτούν ξεχωριστή τροφοδοσία ή κοινό τροφοδοτικό, πολλά καλώδια διασύνδεσης όσα και τα ‘’κουτιά εφφέ’’ και αν σε κάποιο υπάρξει διακοπή τότε ολόκληρη η αλυσίδα θα είναι νεκρή χωρίς ήχο στον ενισχυτή…..

Όμως παρά την πληθώρα καλωδίων πολλοί καλοί κιθαρίστες , ειδικά αυτοί που χρησιμοποιούν λαμπάτους ενισχυτές , προτιμούν, για τον τέλειο ήχο που παρέχουν, τα πολλά ‘’κουτιά εφφέ’’  από τα λεγόμενα multi-fx pedals

• Η λύση στο πρόβλημα:

Όπως είπα παραπάνω για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα πολλοί κιθαρίστες αντί των πολλών μεμονωμένων ‘’κουτιών εφφέ’’ χρησιμοποιούν ΜΟΝΟ ένα από τα λεγόμενα multi-fx pedals που παράγουν “processed” distortion sounds .

Τότε το multi-fx pedal λειτουργεί σαν τα πολλά μεμονωμένα ‘’κουτιά εφφέ’’ δηλαδή ο τόνος από τον ενισχυτή σου διατηρείται πλήρως όπως εσύ έχεις ρυθμίσει τον ενισχυτή σου και απλά τώρα μπορείς να προσθέσεις τα mimics εφφέ που θέλεις (chorus, reverb, delay, flanger, compression,….)  επί του τόνου αυτού .

• Τότε θα χρειαστείς:

Ένα ενισχυτή που να έχει στο πίσω μέρος του “send/return” loop κατά προτίμηση λαμπάτο.

Το πετάλι σου να έχει εκτός από τα jacks  “input” και “output” και τα “send” and “return” πχ δες εδώ το Boss GT series pedals .

• Τότε  κάνεις την εξής σύνδεσμολογία:

Κιθάρα-guitar in της πεταλιέρας-fx send πεταλιέρας στο input του ενισχυτή – το δε fx send του ενισχυτή στο fx return της πεταλιέρας και το live out της πεταλιέρας στο fx return ενισχυτή.

Έτσι έχεις 1 καλώδιο από τα 4 από την κιθάρα σου στο πετάλι και τα 3 που συνδέουν το πετάλι με τον ενισχυτή . Στο μαγαζί που βοηθώ τα 3 αυτά καλώδια τα έφτιαχνα από διαφορετικό χρώμα καλωδίου (ή με ίδιο χρώμα και θέτοντας ταμπελάκι), όλα ίδιου μήκους και τυλιγμένα με ταινία ή πολλαπλό 4-κλωνο καλώδιο  ώστε να συμπεριφέρεται σαν ένα καλώδιο και να μη μας μπερδεύει.

Με αυτόν τον τρόπο συνδεσμολογίας (που όπως φαίνεται από την περιγραφή που έκανα απαιτεί 4 καλώδια) πετυχαίνεις τα εξής:

• Με το 1ο καλώδιο το σήμα από την κιθάρα σου προς το Input της πεταλιέρας περιέχει ή όχι , μόνο τα εφφέ που έχεις επιλέξει να είναι πριν το fx loop της πεταλιέρας (τα ενσωματωμένα εφφέ του ενισχυτή σου). Συνδέοντας δηλαδή την κιθάρα σου με το 1ο καλώδιο στο In της πεταλιέρας μπορείς να προγραμματίσεις ‘’εύκολα’’ εφφέ που δεν εισάγουν θορύβους όταν συνδεθούν στο Input του ενισχυτή (τέτοιο είναι πχ το overdrive) και να μη χρησιμοποιήσεις καθόλου τα ενσωματωμένα εφφέ του ενισχυτή που φυσικά είναι υποβιβασμένης ποιότητας σε σχέση με τα εφφέ της πεταλιέρας.
• Με το 2ο καλώδιο το σήμα από το fx send πεταλιέρας στο input του ενισχυτή  σου δίνει τη δυνατότητα να ρυθμίζεις εσύ το ποιά εφφέ θα είναι πριν και το ποιά μετά.
• Με το 3ο καλώδιο το σήμα από fx send του ενισχυτή στο fx return της πεταλιέρας (εδώ προγραμματίζεις τα ‘’δύσκολα’’ εφφέ όπως volume, delay , reverb..)
• Με το 4ο καλώδιο το σήμα από to live out της πεταλιέρας στο fx return ενισχυτή το σήμα οδηγείται στον Power Amp και από κει στα ηχεία.

Ε. Φτηνά Πετάλια

Μερικά ‘’πετάλια’’ φτηνά είναι απλές προσομοιώσεις ήχων από ενισχυτές κιθάρας διαφόρων γνωστών εταιρειών αλλά σίγουρα υποβαθμισμένης ποιότητας σε σχέση με τα ακριβά πετάλια. Πχ το pocket pod ΕΔΩ : με Interface (vyzex editor) οπότε τότε έχεις περισσότερες επιλογές.

Δείτε και το video ΕΔΩ : όπου το POD HD περιλαμβάνει 16 μοντέλα ενισχυτών όπως:

Fender? Twin Reverb?, Hiwatt? Custom 100, Supro? S6616, Gibson? EH-185, Divided by 13 JRT 9/15, Dr. Z? Route 66, Vox? AC-30 (Top Boost), Marshall? JTM-45 MkII, Park 75, Mesa/Boogie? Dual Rectifier?, ENGL? Fireball 100.

Ζ. Γιατί πετάλια και όχι τα ενσωματωμένα στον ενισχυτή εφφέ;

Τα ηλεκτρονικά εφφέ της κιθάρας (Guitar Effects) ή όπως συνηθέστερα τα λέμε ‘πετάλια’ ,  έχουν αναπτυχθεί τόσο που έχουν δημιουργήσει φανταστικές δυνατότητες στη μουσική έκφραση.

Μια ερώτηση που συνήθως γίνεται είναι: ‘’Γιατί , αφού σχεδόν οι περισσότεροι ενισχυτές ηλεκτρικής κιθάρας έχουν ρυθμιστικά με τέτοια εφφέ, υπάρχουν τόσες ξεχωριστές συσκευές (πετάλια) ;

Η απλή  απάντηση είναι: Επιτυγχάνεις υψηλότερη ποιότητα χρησιμοποιώντας πετάλια.

Ένα από πλεονεκτήματα του να είσαι κιθαρίστας ηλεκτρικής είναι η τεράστια ποικιλία των ήχων που μπορείς να παίξεις.

Μια τρομπέτα , μια φυσαρμόνικα , μια κλασσική ή ακουστική κιθάρα…..είναι ένα ακουστικό όργανο που παράγει έναν συγκεκριμένο ήχο που σίγουρα δεν θέλουμε να αλλοιώσουμε με την όποια ενίσχυση γι αυτό και χρησιμοποιούμε ειδικούς ακουστικούς ενισχυτές (Audio Amps).

Όμως ένας κιθαρίστας Ηλεκτρικής μπορεί να πειραματιστεί και να παράγει με τα πετάλια εκατοντάδες ήχους που να ταιριάζουν σε όποιο είδος μουσικής επιθυμεί - country, Blues, Classic Rock, Metal……

Όμως ο πειραματισμός επ’ αυτών θα είναι ευκολότερος με την κατανόηση μερικών αξιωμάτων του κεφαλαίου Ακουστικής της Φυσικής και αυτό θα προσπαθήσω να κάνω με όσο μπορώ πιο απλοϊκό τρόπο στο επόμενο άρθρο.

Δεν υπάρχει κακό ή καλό είδος πεταλιού, όσον αφορά την επιλογή σου, αλλά τα πάντα είναι ζήτημα γούστου , διάθεσης , πειραματισμού…

Τα εφφέ μπορούν να ορίζουν το στυλ της μουσικής , όπως πχ η συνεχής παρουσία του reverb στα πρώτα Rock and roll της δεκαετίας του 1950 ή να χρησιμοποιούνται για ειδικό σκοπό όπως το γνωστό χαρακτηριστικό ‘’ Fuzz - Stones’’ στο ‘’ I can’t get no’’ των Rolling Stones .

Δείτε και ακούστε εδώ με ένα τέτοιο πετάλι 30 κομμάτια (διαλέγοντας από το αριστερό μενού) διάφορα στυλ μουσικής:

Πιστεύω ότι η αναλυτική εκλαϊκευμένη περιγραφή με φωτογραφίες σκίτσα video & mp3 ηχητικά αποσπάσματα θα βοηθήσουν ακόμα και τον πιο αδαή να επιλέξει, ανάλογα με τα μουσικά κομμάτια του , το ανάλογο πετάλι.

Τις λέξεις που χρησιμοποιούνται τις αφήνω στην αγγλική ορολογία και δεν τις μεταφράζω μονολεκτικά ,(γιατί η μετάφραση μου πιθανόν να είναι εύστοχη αλλά μπορεί και άστοχη) , αλλά περιφραστικά για καλύτερη κατανόηση.

Η φωτογραφίες των συσκευών είναι απλά ενδεικτικές και εξυπηρετούν απολύτως εκπαιδευτικούς σκοπούς και με κανένα τρόπο δεν έχουν σκοπό να διαφημίσουν κάποια συγκεκριμένη εταιρεία και να ‘’θάψουν’’ κάποια άλλη.

Σημείωση: Οι αγγλικοί όροι δίδονται απλά για να σας βοηθήσουν να κάνετε googling για περισσότερες πληροφορίες.

Σκιαθίτης Στέφανος

Ηλεκτρονικός Μηχανικός Μικροκυμάτων