Συμβολισμοί νοτών κιθάρας

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
127 άρθρα στο MusicHeaven

1. Συχνότητα της ανοιχτής χορδής ΛΑ

Η συχνότητα της ανοιχτής χορδής ΛΑ (Α) της κιθάρας είναι Α=110 Hz.

Σε πολλές μουσικές ιστοσελίδες φαίνεται ή έστω υπονοείται λανθασμένα, ότι η χορδή Α είναι Α= 440 Hz ίσως εξαιτίας του κουρδιστηριού κιθάρας (tuner) που δείχνει κουρδίσματα για Α= 430 – 450 Hz με reference την Α= 440 Hz. Έτσι:

Το Α = 110 Hz παίζεται στην κιθάρα με ανοιχτή τη χορδή ΛΑ (Α)

To A= 2X110 = 220 Hz παίζεται στην κιθάρα στο 2ο τάστο της χορδής G

Το Α= 2Χ220 = 440 Hz παίζεται στην κιθάρα στο 5ο τάστο της χορδής Eκαντίνι.

Επομένως και η C, η οποία παίζεται στην κιθάρα στο 3ο τάστο της χορδής ΛΑ (Α) είναι στα 130.8 Hz δηλαδή 1 οκτάβα χαμηλότερα απ’ ότι το middle C στο πιάνο (261.1 Hz).

Όταν παίζετε με πένα παράγονται περισσότερες υψηλότερες αρμονικές ενώ με τα δάκτυλα περισσότερες από τις χαμηλότερες αρμονικές.

• ΚΑΘΕ ΝΟΤΑ ΠΟΥ ΠΑΙΖΕΤΕ ΣΤΗΝ ΚΙΘΑΡΑ ΗΧΕΙ ΜΙΑ ΟΚΤΑΒΑ ΨΗΛΟΤΕΡΑ ΑΠ’ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΕΝΗ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ ή το ίδιο
• Η ΚΑΘΕ ΧΟΡΔΗ ΤΗΣ ΚΙΘΑΡΑΣ ΚΟΥΡΔΙΖΕΤΑΙ ΜΙΑ ΟΚΤΑΒΑ ΨΗΛΟΤΕΡΑ ΑΠ’ ΟΤΙ  ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΕΝΗ
• Με άλλα λόγια μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το γνώμονα του Σολ μιας παρτιτούρας από πιάνο και να την παίξετε στην κιθάρα αλλά θα παίζετε 1 οκτάβα ψηλότερα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κιθάρα παίζει σε κλειδί του Φα και σου ‘’δίνει την εντύπωση’’ ότι παίζει σε κλειδί του Σολ.

Τώρα το γιατί δεν γράφεται στο γνώμονα του Φα αλλά του Σολ η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι γιατί το κλειδί του Σολ είναι το πλέον διαδεδομένο και εύκολο και μαθαίνουν να το διαβάζουν και οι ερασιτέχνες μουσικοί.

Γιατί λοιπόν η παρτιτούρα κιθάρας γράφεται μια οκτάβα ψηλότερα απ’ ότι είναι κουρδισμένη η κιθάρα;

Αν οι νότες γράφονταν όπως ακούγονται δεν θα χωρούσαν μέσα στο πεντάγραμμο και θα χρειαζόταν πλήθος βοηθητικών γραμμών για να δείξουν το τονικό ύψος. Τότε όμως θα ήταν δύσκολη η ανάγνωσή τους.

Είναι δηλαδή πιο εύκολο να διαβάζουμε εντός πενταγράμμου με λίγες βοηθητικές γραμμές και κατόπιν να ρυθμίζουμε κατά οκτάβα.

Ακόμα κι έτσι όμως, δείτε τις αρκετές βοηθητικές γραμμές που χρησιμοποιούνται για τις νότες της χορδής Ε μπάσο. Φανταστείτε πόσες παραπάνω βοηθητικές θα χρειάζονταν αν η παρτιτούρα της κιθάρας δεν γραφόταν μια οκτάβα ψηλότερα.

Στο πιάνο τα 2 ξεχωριστά κλειδιά (Σολ – Φα), απεικονίζουν τις τονικότητες που είναι γραμμένη η παρτιτούρα και το κλειδί του Φα είναι απαραίτητο για το αριστερό χέρι που παίζει πολύπλοκες συγχορδίες και όχι μια απλή μπάσα γραμμή όπως συμβαίνει στην κιθάρα.

Με άλλα λόγια, η μελωδία και οι συγχορδίες που παίζει το πιάνο δεν χωράνε σε ένα και μόνο πεντάγραμμο ενώ της κιθάρας χωράνε.

Σήμερα, όπως στη φυσαρμόνικα, έτσι και στην κιθάρα έχει υιοθετηθεί παράλληλα με το πεντάγραμμο και η ταμπλατούρα (σημειολογική παρτιτούρα - tab – tablature αλλά και video tablature) για να βρίσκετε ευκολότερα το τάστο που ανήκει η νότα που θα παίξετε και για πολλούς αρχάριους θεωρείται μεγάλη ευκολία.

Στο διαδίκτυο αλλά και στα ξένα περιοδικά θα βρείτε εκατοντάδες τέτοιες σημειολογικές παρτιτούρες (το μεγάλο μειονέκτημα της tab είναι ότι δεν δείχνει τη χρονική διάρκεια της νότας).

Εδώ θα ήθελα να πω ότι όταν μια ορχήστρα αποτελείται από διάφορα όργανα (πχ πιάνο, κιθάρα, τρομπέτα, ακορντεόν…) και παίζει πχ μια μελωδία σε τονικότητα Dm μπορεί τότε να ακούγονται 4 διαφορετικά D - δηλαδή 4 διαφορετικά ύψη – σε διαφορετικές οκτάβες (από πρίμα, μέσα, μπάσα σε όλο το εύρος συχνοτήτων) και αυτός είναι ο κανόνας που λειτουργεί η ορχήστρα. Διότι είναι φανερό ότι αν το τονικό ύψος ήταν το ίδιο, τότε θα ήταν ‘’άχρηστη’’ η ορχήστρα.

Παραδείγματα

Όταν παίζετε ένα γραμμένο C σε τρομπέτα, στην πραγματικότητα ακούτε Bb όπως και στο κλαρινέτο (αφού αυτά είναι τονικότητας Bb όργανα).

Όταν παίζετε ένα γραμμένο C σε Alto Saxophone, στην πραγματικότητα ακούτε Εb (αφού αυτό είναι τονικότητας Εb όργανο).

Όταν παίζετε ένα γραμμένο middle C σε κιθάρα, στην πραγματικότητα ακούτε high C (αφού η κιθάρα είναι κουρδισμένη μία οκτάβα ψηλότερα απ’ ότι η γραμμένη νότα).

Παίξτε ένα middle C στο πιάνο και κατόπιν ένα middle C στην κιθάρα. Ηχούν με διαφορά μιας οκτάβας.

Παράρτημα