Η ιστορία του ''Do The Bartman'' των Simpsons

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
224 άρθρα στο MusicHeaven

Το «Do The Bartman» περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «The Simpsons Sing The Blues», που κυκλοφόρησε το 1990.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Fox είχε αρχίσει να καθιερώνεται στις Η.Π.Α. όχι μόνο ως το τέταρτο μεγάλο δίκτυο, αλλά και ως το δίκτυο που απευθυνόταν στους «πραγματικούς» Αμερικανούς. Εκείνη την εποχή, τα περισσότερα shows σε άλλα δίκτυα που απεικόνιζαν αμερικανικές οικογένειες δεν βασίζονταν στον μέσο Αμερικανό. Τότε προβλήθηκε το «Παντρεμένοι Με Παιδιά» που απεικόνιζε μία οικογένεια της κατώτερης μεσαίας τάξης, όπου μόλις και μετά βίας αγαπούσε ο ένας τον άλλο, ήταν αγενείς μεταξύ τους και μνησίκακοι με οποιονδήποτε τα κατάφερνε καλύτερα από τους ίδιους. Αυτή ήταν πράγματι μία αμερικανική οικογένεια. Για να πάει ένα βήμα πιο πέρα, το 1987 η Fox άναψε το πράσινο φως για μία σειρά κινουμένων σχεδίων με πρωταγωνίστρια μία οικογένεια κίτρινων καρτούν ονόματι Simpsons. Και το 1990 συνέβη μία μεγάλη αλλαγή: αντί να βασίζονται οι Simpsons στις πραγματικές αμερικανικές οικογένειες, οι αμερικανικές οικογένειες βασίστηκαν στους Simpsons.
   
Το φθινόπωρο του 1990 η μανία για τους Simpsons σάρωνε τις Η.Π.Α., παρόλο που η εκπομπή ήταν στον αέρα για λιγότερο από ένα χρόνο. Το μεγάλο αστέρι ήταν ο Bart, ο νεαρός παραβατικός που χειριζόταν τη διχαλωτή σφεντόνα. Όλες οι προσπάθειες προώθησης της σειράς –αλλά και τα επεισόδια- ήταν επικεντρωμένα στον προβληματικό και παμπόνηρο Bart Simpson. Οτιδήποτε με τη λέξη «Bart» στον τίτλο του ήταν εγγυημένη επιτυχία. Τα εμπορεύματα που έφεραν το πρόσωπο του Bart πλημμύρισαν τα καταστήματα της χώρας, από τα αναπόφευκτα προϊόντα (μπλουζάκια, σχολικά είδη, τσάντες, καπέλα και διακοσμητικά) μέχρι τα εντελώς αδικαιολόγητα (αποσμητικά χώρου, ομιλούσες οδοντόβουρτσες κ.α.), αν και τα σχολεία απαγόρευσαν τη φανέλα με την ατάκα «Underachiever and Proud of It», που σήμαινε κάτι σαν «είμαι αδύναμος μαθητής και είμαι περήφανος γι’ αυτό». Περιττό να πούμε ότι αυτό δεν κατάφερε παρά να εξυψώσει τον Bart στα μάτια των μαθητών. Ήταν ένας τόσο απαθής χαρακτήρας κινουμένων σχεδίων που κυριολεκτικά δεν θα μπορούσες να περπατήσεις στο σχολείο φορώντας μπλούζα με τον Bart.
Κατά τη διάρκεια αυτών των μεθυστικών ημερών και χωρίς εμφανή το φόβο της υπερβολικής έκθεσης, οι άνθρωποι πίσω από τους Simpsons αποφάσισαν ότι ήρθε η ώρα για την καρτουνίστικη οικογένεια να αναταράξει τις Pop επιτυχίες. Αυτό μπορεί ν’ ακούγεται λίγο τρελό σήμερα, αλλά τότε συνέβη αφού έκανε μπαμ στο MTV η Paula Abdul με το «Opposites Attract», που περιείχε ένα ντουέτο με τον MC Skat Kat. Αν ένα κινούμενο σχέδιο γάτας μπορούσε να γνωρίσει επιτυχία, γιατί όχι και ο Bart Simpson;

Η δημοσιότητα περιτριγύρισε το τραγούδι «Do The Bartman» ήδη από τη σύλληψή του. Το καλοκαίρι του 1990, ο David Geffen ανέθεσε τη δημιουργία ενός άλμπουμ με τους Simpsons, προγραμματισμένο να κυκλοφορήσει πριν τα Χριστούγεννα. Οι ηχογραφήσεις ξεκίνησαν το Σεπτέμβριο και αρκετά κομμάτια είχαν ήδη ηχογραφηθεί όταν ο Michael Jackson φέρεται να πήρε από το πουθενά τηλέφωνο τον δημιουργό των Simpsons, Matt Groening, για να ρωτήσει αν θα μπορούσε να συνεισφέρει μ’ ένα τραγούδι. Ο Michael Jackson ήταν μεγάλος θαυμαστής των Simpsons, και ιδιαίτερα του Bart. Άλλωστε ο Bart έχει περίεργο χρώμα δέρματος, έχει μία θρυλική δυσλειτουργική οικογένεια και είναι μονίμως 10 ετών. Ο Michael Jackson ήταν ένας οργισμένος, ανυπάκουος άνθρωπος. Μία βιαστική ματιά στα τραγούδια «They Don’t Care About Us», «Dirty Diana», «Smooth Criminal», «Beat It» και πολλά άλλα δείχνουν έναν πραγματικό θυμό που έβραζε κάτω από το προσωπείο του «Heal The World». Ο Bart Simpson ήταν πιο άμεσος στις αντιδράσεις του και πιθανόν να άσκησε έντονη έλξη στον Jackson και είναι ενδιαφέρον (και στο βάθος καταθλιπτικό) να σημειώσουμε το πώς ο Jackson ταυτίστηκε τόσο έντονα με ένα άτακτο 10χρονο αγόρι που εναντιώνεται στην εξουσία, η ίδια που τρομοκρατούσε τον Michael Jackson κατά την παιδική του ηλικία. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Michael Jackson ταυτίστηκε με τον Bart Simpson. Έτσι, πρότεινε να γράψει για τον Bart ένα Νο 1 τραγούδι και να εμφανιστεί σ’ ένα επεισόδιο. Βέβαια, αυτό το επίπεδο ευγενικής αλαζονείας μπορεί να επιτευχθεί μόνο μετά από μία καριέρα σαν αυτή του Michael Jackson.

Ο Groening νόμισε πως όλο αυτό το πράγμα ήταν φάρσα –και δικαιολογημένα: κανένας δεν δεχόταν κλήση από τον Michael Jackson έτσι απλά. Μόνο που ήταν πράγματι ο Michael Jackson και μιλούσε πολύ σοβαρά. Ήθελε όντως να γράψει ένα τραγούδι για τον Bart. Και το ήθελε απεγνωσμένα. Τόσο απελπισμένα ώστε, για να αποφύγει τη ρήξη με τη δισκογραφική του εταιρία, τη SONY, ήταν πρόθυμος να βγάλει το όνομά του από το τραγούδι και να αρνηθεί οποιαδήποτε συμμετοχή στην παραγωγή του.
 
Το άλμπουμ «The Simpsons Sing The Blues» μπήκε άρον-άρον στην παραγωγή στο τέλος της πρώτης σεζόν της σειράς. Βγήκε στα ράφια έγκαιρα, πριν τα Χριστούγεννα, και το «Do The Bartman» άρχισε ν’ ακούγεται από το ραδιόφωνο.
   
Το τραγούδι ηχεί όπως κάθε άλλο ελαφρύ ραπ τραγουδάκι της εποχής του (όπως το «Opposites Attract») και περιέχει στίχους όπως «είμαι το παιδί που έκανε την παραβατικότητα τέχνη. Επώνυμο: Σίμσον. Όνομα: Μπαρτ» (I'm the kid that made delinquency an art / Last name Simpson, first name Bart)  και «Αν μπορείς να κάνεις τον Μπαρτ, είσαι κακός σαν τον Michael Jackson» (If you can do the Bart, you're bad like Michael Jackson), ολοκληρώνοντας το επίτευγμα της συνένωσης δύο πολιτιστικών συμβόλων: του Bart και του Michael Jackson.

Αυτό το rap/hip hop κομμάτι φέρει ως μοναδικό δημιουργό τον Bryan Loren, έναν Αμερικανό τραγουδοποιό που έγινε γνωστός από τη συνεργασία του με την Whitney Houston και τον Barry White. Ωστόσο, αναπτύχθηκε έντονη φημολογία ότι στην πραγματικότητα το τραγούδι γράφτηκε από τον Michael Jackson. Η φήμη αυτή άρχισε να εξαπλώνεται από το καλοκαίρι του 1990 (δηλαδή πριν την κυκλοφορία του τραγουδιού) όταν ακουγόταν πως ο Michael Jackson θα έγραφε ένα τραγούδι για τον Bart Simpson. Κάποια στιγμή διέρρευσε και ο τίτλος του: «Do The Bartman». Εντούτοις, το όνομα του Michael Jackson δεν υπήρχε πουθενά στα επίσημα credits του τραγουδιού.

Η αναφορά που κάνουν οι στίχοι στον Michael Jackson ήταν η μόνη ένδειξη για την εμπλοκή του στο τραγούδι. Την πρώτη φορά είναι στο στίχο «If you can do the Bart, you're bad like Michael Jackson», που ακούγεται περίπου στα μισά του τραγουδιού, και η δεύτερη φορά είναι προς το τέλος όπου ο Bart απευθύνεται προσωπικά στον Jackson («Eat your heart out, Michael!»), κατά τρόπο που θυμίζει τον Paul McCartney στο «The Girl Is Mine» όταν απευθυνόταν στον Michael Jackson.

Η πατρότητα του «Do The Bartman» βρέθηκε στο επίκεντρο της συζήτησης, όμως ο παραγωγός James L. Brooks εξέδωσε δελτίο Τύπου το Σεπτέμβριο του 1990, ζητώντας συγνώμη για την παρεξήγηση, υποστηρίζοντας ότι οι αναφορές περί συμμετοχής του Michael Jackson ήταν εσφαλμένες και δηλώνοντας ότι το τραγούδι γράφτηκε στην πραγματικότητα από έναν φίλο του Michael Jackson, τον Bryan Loren.

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε το Σεπτέμβριο του 1990 στα Record One Studios, που βρίσκονται στο Sherman Oaks του Los Angeles, και το ερμήνευσε η Nancy Cartwright, η ίδια που δίνει και τη φωνή στον Bart Simpson της τηλεοπτικής σειράς «Simpsons». Παραγωγός ήταν ο Bryan Loren, ο οποίος έπαιξε και τα όργανα, και μηχανικός ήχου ο Richard Cottrell. Πρόσθετα φωνητικά, έκανε ο Michael Jackson και ο Dan Castellaneta και κιθάρα ο Paul Jackson Jr. Η μίξη έγινε στα Larrabee Sound Studios από τον Bryan Loren.

Το «Do The Bartman» κυκλοφόρησε σε single στις 20 Νοεμβρίου του 1990, με διάρκεια 3:59, ενώ στο άλμπουμ η διάρκεια του τραγουδιού είναι 5:10. Κυκλοφόρησε επίσης σε διάφορες εκδοχές: 7’’ House Mix/Edit, A Cappella, Bad Bart House Mix, LP Edit, LP Version και Swingin’ In The House Mix.
 
Ήταν το πρώτο single που βγήκε από το άλμπουμ. Οι κριτικές του τραγουδιού ήταν ως επί το πλείστον θετικές. Αυτό που άρεσε ήταν η απεμπλοκή του τραγουδιού από την Blues ετικέτα του άλμπουμ και η ενσωμάτωση πιο σύγχρονων στοιχείων στον ήχο του. Το τραγούδι έχει έναν πιασάρικο ρυθμό κι ένα κολλητικό ρεφρέν. Άλλοι το βρήκαν κακόγουστο. Το περιοδικό Entertainment Weekly το περιέγραψε ως «δεν είναι κακό» και σχολίασε ότι η ψηλή φωνή του Bart «απηχεί τα beats όμορφα». Η εφημερίδα Press-Telegram αποκάλεσε το τραγούδι «αναπάντεχα funky μελωδία».
  
Το status του «Do The Bartman» ασκούσε έλξη ως ένα αυθόρμητο, καινοτομικό τραγούδι. Τρελό, ερεθιστικό, κωμικό και άσκοπο, όλα τα στοιχεία ενός καινοτομικού τραγουδιού ήταν παρόντα, με επιστέγασμα μία αστεία φωνή. Καθησυχαστικά ανόητο και ασυνείδητα απλό, δεν θα μπορούσε ν’ αποτύχει.
  
Αν και παίχτηκε κατά κόρον από τα ραδιόφωνα, το «Do The Bartman» δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε single στις Η.Π.Α. αφού η δισκογραφική εταιρία ήταν δύσπιστη όσον αφορά την αγορά μουσικών τεχνασμάτων που βασίζονται σε χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων. Έτσι, το κυκλοφόρησε μόνο σε ραδιοφωνικούς σταθμούς. Στις άλλες χώρες, όμως, όπου η δόση Simpsons ήταν λιγότερο υπερβολική, χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα χρήματα για την απόκτηση αυτής της τραγουδιστικής ανοησίας.

Το «Do The Bartman» έγινε Νο 1 στη Μεγάλη Βρετανία, Αυστραλία, Ιρλανδία, Νέα Ζηλανδία και Νορβηγία, Νο 3 στην Ολλανδία και Σουηδία, Νο 4 στο Βέλγιο, Νο 5 στη Γερμανία και Φινλανδία, Νο 12 στην Ελβετία και Νο 17 στην Αυστρία και Καναδά. Στη Μεγάλη Βρετανία το τραγούδι ανέβηκε για τρεις εβδομάδες στην κορυφή, όταν στις 16 Φεβρουαρίου του 1991 έριξε από το Νο 1 το «3 A.M. Eternal» των KLF, και έγινε το έβδομο σε πωλήσεις singles στη χώρα για εκείνη τη χρονιά. Η επιτυχία του τραγουδιού ήταν αξιοσημείωτη, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή οι Simpsons παίζονταν μόνο από τον βρετανικό δορυφορικό τηλεοπτικό σταθμό Sky One και έπρεπε να περάσουν άλλα πέντε χρόνια ώστε να προβληθεί για πρώτη φορά από επίγειο τηλεοπτικό σταθμό, το BBC One, και αργότερα το BBC Two.

Το σίγουρο είναι ότι η μεγάλη επιτυχία του τραγουδιού κατέστησε τους Simpsons ένα διεθνές φαινόμενο. Το τραγούδι πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σ’ όλο τον κόσμο. Μέρος αυτής της απήχησης οφειλόταν σχεδόν σίγουρα στην ανισορροπία μεταξύ της φήμης της εκπομπής (τεράστια) και της εμβέλειας (μέτρια). Αγοράζοντας ένα αντίτυπο ήταν μια ευκαιρία για όλους να νιώσουν μέρος της πιο μοδάτης τηλεοπτικής τρέλας της χρονιάς, ακόμα κι αν δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν το λόγο όλης αυτής της αναστάτωσης. Έφερε έναν αέρα εξωτικού, εναλλακτικού και ολίγον επικίνδυνου.

Αλλά ακούγοντας το «Do The Bartman» σήμερα, υπάρχουν δύο πολύ μικρά θέματα. Τα πραγματικά προβλήματα ξεκινούν με την πρώτη νότα.
Το τραγούδι είναι απελπιστικά ξεπερασμένο. Η παραγωγή φωνάζει ότι είναι από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και όχι με την καλή έννοια. Δεν υπάρχουν ζωντανά όργανα που να ακούγονται στο κομμάτι. Όλα είναι δημιουργήματα των synthesizers, συμπεριλαμβανομένων και των drums. Αυτό από μόνο του δεν είναι αρνητικό –δύο από τα καλύτερα άλμπουμ του 1990 δεν περιείχαν σχεδόν τίποτα παρά μόνο μουσική που δημιουργήθηκε ηλεκτρονικά: το «Behaviour» των Pet Shop Boys και το «Violator» των Depeche Mode. Αυτό που είναι πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν τα synthesizers: επανειλημμένα και χωρίς καμία απολύτως διαφοροποίηση.

Ο ίδιος συμπιεσμένος ξηρός ήχος των πλήκτρων διατρέχει όλο το τραγούδι. Τίποτα δεν σπάει τη μονοτονία: καμία αλλαγή κλειδιού, καμία γέφυρα, τίποτα. Ξανά και ξανά, το αυτί του ακροατή περιμένει ενστικτωδώς ότι κάτι άλλο θα συμβεί: μία νέα μελωδία, ένας νέος ρυθμός, ακόμα και κάποια νέα όργανα. Κι όταν δεν έρχονται, απογοητεύεται.

Η ηλεκτρονική χορευτική μουσική δεν χρειάζεται ν’ ανησυχεί γι’ αυτό, επειδή η επανάληψη είναι η ταυτότητά της. Αλλά η ταυτότητα ενός καινοτομικού τραγουδιού είναι η καινοτομία και απ’ αυτή δεν υπάρχει αρκετή στο «Do The Bartman» ώστε να κρατήσει το ενδιαφέρον για πάνω από δύο λεπτά. Μέχρι το τραγούδι να φτάσει τα τρία λεπτά, η προσοχή του ακροατή περιπλανιέται. Όταν φτάσει στα πέντε λεπτά, η προσοχή έχει ήδη φύγει από το δωμάτιο.

Υπάρχουν κάποιες ελπιδοφόρες πινελιές στην αρχή: ένα riff που εφορμά στα πλήκτρα σε κάθε πρώτο beat του μέτρου, μία ενδιαφέρουσα μπασογραμμή και ένα κυλιόμενο beat που κάνει το τραγούδι να λειτουργεί καλά, χάρη σ’ ένα hi-hat που παίζει σ’ έναν ρυθμό 12/8 και όχι 4/4. Αλλά όλα αυτά τα στοιχεία χάνουν την επίδρασή τους όσο περνάει η ώρα, μέχρι να καταβάλει η πλήξη τον ακροατή και να ξεχάσει οτιδήποτε ήταν καλό.

Στη συνέχεια υπάρχει η μελωδία του τραγουδιού –ή, μάλλον, η απουσία μελωδίας, καθώς αυτό δεν είναι καν τραγούδι. Οι περισσότεροι στίχοι ραπάρονται από τον Bart, ενώ το ρεφρέν αναπαράγει απλώς τις νότες της συνοδευτικής αλληλουχίας των τεσσάρων συγχορδιών. Τα λόγια είναι ένα μίγμα από βλακώδεις ρίμες και ανοησίες: δεν είναι έγκλημα στο πάνθεον των καινοτομικών τραγουδιών, αλλά η ανοησία μπορεί να είναι εμπνευσμένη και όχι απλά ασυναρτησίες ή χοντράδες.

Ακόμα χειρότερα, ο Bryan Loren και ο Michael Jackson επέλεξαν να απεικονίσουν τον Bart ως πεζό και μικροπρεπή ταραχοποιό, του οποίου τα εγκλήματα περιλαμβάνουν την τοποθέτηση ναφθαλίνης μέσα στο κρέας και το ρίξιμο φλούδων μπανάνας σε όλο το πάτωμα. Ο Bart, όπως τον γνωρίζει το κοινό από τους Simpsons, ποτέ δεν θα συμβιβαζόταν μ’ αυτή την εικόνα. Όλο αυτό είναι του στυλ «τι αλήτης» και «ο Bart ως ο Νο 1 απόβλητος της αμερικανικής κοινωνίας»: ένα επακόλουθο του πως τα media περιέγραφαν τους Simpsons στις αρχές του 1990 και που το Νοέμβριο ήταν ήδη ξεπερασμένο.

Η Nancy Cartwright ερμηνεύει το τραγούδι με κέφι, ωστόσο δεν μπορεί να επικριθεί για τον ενθουσιασμό ή την ενέργειά της ακόμα κι όταν φορτώνεται μ’ ένα δίστιχο όπως αυτό: «I’m the kid that made delinquency an art / Last name Simpson, first name Bart».

Το ρεφρέν, που τραγουδάνε ο Bryan Loren και ο Michael Jackson, είναι απόλυτα αλαμπουρνέζικα: «Everybody if you can, do the Bartman / Shake your body, turn it out if you can, man / Front to the back to the side, as you can can / Everybody in the house, do the Bartman». Παρόλα αυτά ήταν αρκετά πιασάρικο για να σφηνωθεί μέσα σε αρκετά εκατομμύρια κεφάλια ανθρώπων, πολλά εκ των οποίων θα μπορούσαν ακόμα και σήμερα να απαγγείλλουν το ρεφρέν, μαζί με ολόκληρα αποσπάσματα στίχων.

Φαίνεται πως οι ακροατές έχουν την τάση να ελκύονται από τραγούδια που δίνουν οδηγίες βήμα-βήμα για το πώς να τα χορέψει κανείς. Έτσι, σύμφωνα με το τραγούδι, για να κάνεις σωστά τον Bartman πρέπει να ακολουθήσεις τους στίχους πάνω στο ρυθμό της μουσικής: «Move your body, if you've get the notion / Front to back in a Rock-like motion». Το πρόβλημα είναι ότι όλο αυτό είναι μάλλον αινιγματικό. Το ρεφρέν ρίχνει λίγο περισσότερο φως στα πράγματα καθώς προσπαθεί να καθοδηγήσει τον ακροατή «Shake your body» και «turn it out if you can, man», «Front to the back to the side…» και στο τέλος δίνει την εντολή: «Everybody in the house, do the Bartman».

Βέβαια, ενώ είναι πολύ πιασάρικο, στην πραγματικότητα ποτέ δεν είναι αρκετά σαφές για το πώς μπορεί κάποιος να κάνει τον Bartman.   
Υπάρχει, επιπλέον, ένα συστατικό που κάνει το «Do The Bartman» να κρατιέται ψηλά μετά από τόσα χρόνια: το βίντεο.      

Για την προώθηση του «Do The Bartman», κυκλοφόρησε ένα μουσικό βίντεο σκηνοθεσίας του Brad Bird. Κανένας από το επιτελείο της σειράς Simpsons δεν ήθελε να το σκηνοθετήσει, επειδή ήταν απασχολημένοι με τη σειρά. Όμως ο Brad Bird συμφώνησε τελικά να το κάνει αφού ρωτήθηκε τέσσερις φορές. Είχε πολύ σύντομο χρόνο για να ολοκληρώσει το βίντεο γιατί έπρεπε να συμπέσει με την κυκλοφορία του άλμπουμ «The Simpsons Sing The Blues».

Ολόκληρο το μουσικό βίντεο σχεδιάστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μόλις δύο μέρες. Στη συνέχεια, ο Bird πήρε το αεροπλάνο για τη Βουδαπέστη στην Ουγγαρία, όπου δημιουργήθηκαν τα κινούμενα σχέδια από το Varga Studio. Αυτοί νόμιζαν ότι το βίντεο θα σχεδιαζόταν απλά σαν τα πρωτότυπα σχέδια της σειράς, όπως προβάλονταν στο Tracey Ullman Show, κι έτσι όταν ο Bird τους είπε ότι θα γίνει με πλήρη γραφικά, χωρίς επαναλαμβανόμενες σκηνές, έπαθαν σοκ.

Το μουσικό βίντεο του «Do The Bartman» δείχνει τον Bart να κάνει τα κέφια του. Περιέχει και τη χαρακτηριστική πλοκή με τον Bart να επαναστατεί ενάντια στην εξουσία, όταν αποφασίζει να βάλει τη δική του κίνηση σε μία αυστηρά χορογραφημένη παρουσίαση στο δημοτικό σχολείο του Springfield. Τη χορογραφία έκανε ο ηθοποιός και χορευτής Michael Chambers, ο οποίος είχε εμφανιστεί στο video clip του «I Feel For You» της Chaka Khan και στο «All Night Long» του Lionel Richie καθώς και σε κινηματογραφικές ταινίες.

Το βίντεο προσφέρει σχεδόν όλα όσα δεν έχει το τραγούδι: ποικιλία, φαντασία, ακόμη και γοητεία. Για αρχή, έχουμε ένα ολόκληρο επιπλέον λεπτό πριν καν αρχίσει η μουσική, με τον Bart και τους συμμαθητές του να χαζεύουν σ’ ένα θλιβερό σχολικό ρεσιτάλ.

Αυτό το πρελούδιο καθορίζει μέσα σε λίγα λεπτά το είδος της διασκεδαστικής ασέβειας που τόσο πολύ λείπει από το ίδιο το τραγούδι. Στη συνέχεια, αφού αρχίζει το beat, ο Brad Bird και η ομάδα του χρησιμοποιούν κάθε τέχνασμα για να συνεχίσετε να παρακολουθείτε το βίντεο: γρήγορα κοψίματα, αντίθετες γωνίες της κάμερας, πονηρό μοντάζ και αλλαγές χρωμάτων, αφηρημένα σχήματα και σκιές, συν κάποιες πραγματικά εντυπωσιακές χορευτικές κινήσεις που επινοήθηκαν από τον επαγγελματία χορογράφο Michael Chambers. Εμφανίζεται ακόμα κι ο Sideshow Bob, γκρινιάζοντας από το κελί του.

Η δράση κορυφώνεται με μία αβίαστη σάρωση από το Springfield έως την Αίγυπτο και από το Σινικό Τείχος της Κίνας πίσω στο Springfield: μία φαντασία γεωγραφίας, της οποίας η ομοιότητα με το εξωφρενικό φινάλε του βίντεο του «Black Or White» του Michael Jackson είναι σίγουρα κάτι περισσότερο από μία σύμπτωση. Επίσης, στο βίντεο δείχνει ένα δρομάκι όπου υπάρχει μία αφίσα που γράφει «Ben & His Rat Army». Αυτό αποτελεί αναφορά στην ταινία «Μπεν» (Ben, 1972) για την οποία ο Michael Jackson ερμήνευσε το ομώνυμο τραγούδι.

Στο μουσικό βίντεο υπάρχει ένα λάθος, καθώς ο Milhouse Van Houten –ο καλύτερος φίλος του Bart Simpson- απεικονίζεται με μαύρα μαλλιά αντί για μπλε. Λάθος χρωματισμό έχει επίσης ο διευθυντής του σχολείου, Skinner. Ο Jacques, ο άντρας με τον οποίο κόντεψε να κάνει σχέση η Marge, εμφανίζεται να χορεύει με τον Karl και την πριγκίπισσα Kasmir, δύο άνθρωποι που έθεσαν σε κίνδυνο το γάμο του Homer. Στη σκηνή με το χορό στην ταράτσα, ο θεατής μπορεί να δει το πίσω μέρος του –κίτρινου- κλόουν Krusty, τον Capital City Goofball και μία παλαιότερη εκδοχή του ίδιου του Bart.
    
Το «Do The Bartman» και το μουσικό του βίντεο έγιναν υλικό μελέτης για τα μαθήματα κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Μπέρκλεϊ, όπου χρησιμοποιείται για να εξετάσουν ζητήματα παραγωγής και αποδοχής πολιτιστικών αγαθών και, στην περίπτωση αυτή, μίας σατιρικής παράστασης κινουμένων σχεδίων, προκειμένου να διαπιστώσουν τι σημαίνει «το να προσπαθείς να πεις στο κοινό πράγματα σχετικά με τις πτυχές κυρίως της αμερικανικής κοινωνίας και, σε μικρότερο βαθμό, άλλων κοινωνιών».

Το βίντεο του «Do The Bartman» προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 6 Δεκεμβρίου του 1990 μετά από ένα επεισόδιο της σειράς Simpsons και στη συνέχεια παιζόταν συχνά στο αμερικανικό MTV. Μάλιστα ήταν το πρώτο σε προβολές βίντεο από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάρτιο του 1991 και για πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως ήταν η πρώτη γεύση που πήραν από το κινούμενο σχέδιο του Bart Simpson. Σε πολλά μέρη, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Ιρλανδία, ήταν κι η μοναδική επαφή με τους Simpsons για πολλά χρόνια και γι’ αυτό το λόγο το βίντεο αποτελεί τον πιο σημαντικό πρεσβευτή του show σ’ ολόκληρη την ιστορία του.

Το βίντεο ήταν υποψήφιο στα MTV Video Music Awards του 1991, στην κατηγορία Best Special Effects. Όμως, βλέποντας σήμερα το βίντεο, φαίνεται οπτικά ακατέργαστο και μουσικά μακράν καλύτερο από πολλά άλλα που κυκλοφορούν σήμερα.

Ο σκηνοθέτης Brad Bird έγινε αργότερα γνωστός ως σκηνοθέτης ταινιών, όπως «Ο Ατσάλινος Γίγαντας» (The Iron Giant, 1999), «Οι Απίθανοι» (The Incredibles, 2004, για την οποία ο Brad Bird βραβεύτηκε με Oscar), «Η Επίθεση Του Τζακ-Τζακ» (Jack-Jack Attack, 2005), «Ο Ρατατούης» (Ratatouille, 2007, για την οποία ο Brad Bird βραβεύτηκε για δεύτερη φορά με Oscar) και «Επικίνδυνη Αποστολή – Πρωτόκολλο: Φάντασμα» (Mission: Impossible – Ghost Protocol, 2011).

Μετά το θάνατο του Michael Jackson στις 25 Ιουνίου του 2009, το μουσικό βίντεο προβλήθηκε από το δίκτυο της Fox στις 28 Ιουνίου –μαζί με μία επανάληψη ενός επεισοδίου της σειράς- αποτίοντας φόρο τιμής στον Michael Jackson.

Άλλες εκτελέσεις:

• De MiniStars (1991, με τίτλο «Doe De Mafkees» στο άλμπουμ «De MiniStars 1»).
• Shonen Knife (1992, στο άλμπουμ «Do The Knife»).
• Sim-Son Dance (1992, στο άλμπουμ «Pullover»).
• Kool Killers (1996, ως sample στο τραγούδι «Whistling Whistling»).
• MrSimon (2011, ως sample στο τραγούδι «Planetcore»).

 Το «Do The Bartman» ακούστηκε στην τηλεοπτική σειρά «Οι Σίμσονς» το 1998 στο επεισόδιο «Simpson Tide». Η ίδια σειρά έκανε αναφορά στο τραγούδι στο επεισόδιο «The Heartbroke Kid» (2005, όπου ο Homer Simpson λέει στον Bart «Do the Bartman!»), ενώ στο επεισόδιο «The Father, The Son, And The Holy Guest Star» (2005) ο Bart αναφέρθηκε στο τραγούδι.

Πολλοί πιστεύουν ότι η συμμετοχή του Michael Jackson στο «Do The Bartman» συγκαλήφθηκε γιατί, την εποχή που κυκλοφόρησε το τραγούδι, ο Michael Jackson είχε συμβόλαιο με τη SONY Music, ενώ το κομμάτι κυκλοφόρησε από την Geffen, γεγονός που καθιστούσε απαγορευτική την αποκάλυψη της εμπλοκής του και, συνεπώς, ο Michael Jackson έπρεπε να κρατήσει το στόμα του κλειστό.

Το 1998, ο Matt Groening δήλωσε σε ένα συνέδριο κινουμένων σχεδίων στην Pasadena ότι ο Michael Jackson ήταν συνδημιουργός και συμπαραγωγός του τραγουδιού, αλλά δεν γινόταν να μπει το όνομά του διότι είχε συμβόλαιο με άλλη δισκογραφική εταιρία. Ο Groening είπε επίσης στο κοινό του συνεδρίου ότι «ήταν πάντα εκπληκτικό για μένα το γεγονός ότι δεν ανακάλυψε κανείς ότι ο Michael Jackson έγραψε το τραγούδι. (…) Ήταν μεγάλος θαυμαστής της σειράς».

Ο Michael Jackson συμμετείχε σ’ ένα επεισόδιο της σειράς το 1991 με το ψευδώνυμο John Jay Smith. Επίσης, έγραψε ένα τραγούδι για κείνο το επεισόδιο, με τίτλο «Happy Birthday Lisa», το οποίο συμπεριλήφθηκε αργότερα στο άλμπουμ «Songs In The Key Of Springfield» (1997). Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Michael Jackson δεν τραγούδησε στην εκπομπή και η διαφορά στον ήχο της φωνής του έκανε πολλούς να νομίζουν ότι δεν ήταν πραγματικά ο Michael Jackson, επεκτείνοντας έτσι τη σύγχυση σχετικά με το πέρασμά του από την εκπομπή.   

Εξαιτίας του συμβολαίου του με τη δισκογραφική εταιρία, η οποία δεν του επέτρεπε να τραγουδήσει για κανέναν άλλον, τόσο η εκτέλεση του «Billy Jean» όσο και το «Happy Birthday Lisa» ερμηνεύτηκαν από τον συχνό συνεργάτη των Simpsons, Kipp Lennon. Για τους ίδιους λόγους υπήρχε μεγάλη σύγχυση στο κατά πόσο αναμείχθηκε ο Michael Jackson και στη δημιουργία του «Do The Bartman», η πατρότητα του οποίου παρέμενε υπό αμφισβήτηση.

Σύμφωνα με τον Matt Groening, ο Bryan Loren (ο επίσημος δημιουργός του τραγουδιού) δεν συνέβαλε καθόλου στους στίχους και είχε μόνο έναν συμβολικό ρόλο στην ηχογράφηση. Ο Loren, όμως, επέμενε ότι ο Groening κάνει λάθος και ότι ο ίδιος έγραψε το μεγαλύτερο μέρος.
Το 2000, η Nancy Cartwright, η οποία κάνει τη φωνή του Bart Simpson στην τηλεοπτική σειρά, κυκλοφόρησε το βιβλίο «My Life As A 10-Year-Old Boy», όπου αποκαλύπτει ότι ο Michael Jackson έκανε την παραγωγή του τραγουδιού.

Δεν θα μάθουμε ποτέ την άποψη του Michael Jackson για την πατρότητα του «Do The Bartman». Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις αγωγές που έκανε η οικογένεια Jackson σε άλλες περιπτώσεις, σίγουρα θα είχαν κινηθεί νομικά αν υπήρχε μία πιθανότητα να εισπράξουν δικαιώματα από αυτό το τραγούδι που αποτελεί κομμάτι της Pop κουλτούρας. Βέβαια στην πραγματικότητα, αν και τα πρώτα χρόνια από την κυκλοφορία του τραγουδιού τα δικαιώματά του ήταν αρκετά προσοδοφόρα, στη συνέχεια τα έσοδά του έπεσαν. Σήμερα, το «Do The Bartman» είναι περισσότερο ένα ιστορικό μπιμπελό παρά η κότα που κάνει το χρυσό αυγό, καθώς έχει τη χαμηλότερη οικονομική απόδοση πνευματικών δικαιωμάτων από κάθε τραγούδι που ανέβηκε στο Νο 1 και που έβαλε το χεράκι του ο Michael Jackson.

Τελικά, τον Ιούλιο του 2015, ένας ανώνυμος πλειοδότης πλήρωσε το ποσό των 24.679 αγγλικών λιρών -σχεδόν όσος ο μέσος ετήσιος μισθός στη Μεγάλη Βρετανία- για να αγοράσει τα εκδοτικά και δημιουργικά δικαιώματα των τραγουδιών του Bryan Loren, συμπεριλαμβανομένου και του «Do The Bartman».

Με αφορμή την πώληση των δικαιωμάτων του, ο Bryan Loren –που κουράστηκε από τους υπαινιγμούς για την πατρότητα του τραγουδιού- έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. Συγκεκριμένα, ο Loren, ο οποίος είναι καταξιωμένος τραγουδοποιός και με σημαντικές συνεργασίες, δήλωσε ότι η συμβολή του βασιλιά της Pop περιορίστηκε στην ενίσχυση των στίχων και ότι δεν ήταν ο Michael Jackson ο κύριος εγκέφαλος πίσω από το «Do The Bartman».

Bryan Loren: Η ιστορία του τραγουδιού και της δημιουργίας του ήταν ένα αγκάθι στο πλευρό μου από τότε που το έκανα. Παρά τις επανειλημμένες εξομολογήσεις του Matt Groening, είμαι ο μοναδικός δημιουργός του τραγουδιού. Αυτό που είναι αλήθεια είναι ότι, μαζί με μένα, δεύτερη φωνή κάνει ο Michael Jackson. Και ήταν δική του ιδέα να ονομαστεί το τραγούδι «Do The Bartman». Και επέμεινε να συμπεριλάβω το όνομά του στο στίχο «If you can do the Bart, you’re bad like Michael Jackson». Κι έτσι, προφανώς, είχε εμπλακεί. Ίσως αυτή η πληροφορία δεν είναι τόσο εντυπωσιακή όσο ότι ο Michael Jackson συνέγραψε το τραγούδι, αλλά σας διαβεβαιώνω, ότι δεν το έκανε.

Σε μία άλλη συνέντευξη είπε: Υπάρχει ακόμα και βιβλίο με παράξενα αληθοφανή γεγονότα που λέει ότι «ο Bryan Loren είναι ψευδώνυμο του Michael Jackson»! Προφανώς, δεν υπάρχω καν στην πραγματικότητα. Εγώ είμαι ο δημιουργός (του «Do The Bartman»). Αν και ποτέ δεν έχω αρνηθεί ότι ήταν ιδέα του Michael Jackson να ονομαστεί το τραγούδι «Do The Bartman» και ότι κάνει δεύτερες φωνές μαζί μου στο ρεφρέν –όχι στη γέφυρα- εγώ είμαι ο μοναδικός δημιουργός.

Επίσης πρόσθεσε ότι «ο Matt Groening ήταν στο στούντιο και με συνάντησε ενώ κάναμε το βίντεο. Μάλιστα προσφέρθηκε να συμπεριλάβει την εικόνα μου στα κινούμενα σχέδια για το βίντεο. Ποτέ δεν του έδωσα τη φωτογραφία που μου ζήτησε. Το μετάνιωσα κάπως που δεν το έκανα».

Γεγονός είναι ότι το «Do The Bartman» πέτυχε δημοτικότητα εντελώς δυσανάλογη με την αξία του. Σε αντίθεση, όμως, με τα περισσότερα καινοτομικά τραγούδια, ποτέ δεν είχε την πονηριά για να επιβιώσει στη συνείδηση του κοινού με την ίδια ισχύ που τράβηξε το ενδιαφέρον στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Ανόητα τραγούδια-επιτυχίες μπορούν να σταθούν στη μνήμη για δεκαετίες, αν έχουν αρκετά ιδιόμορφη ειλικρίνεια για να επιβιώσει της μετάβασης από την επίκαιρη τρέλα στο νοσταλγικό ρίγος. Το «Do The Bartman» απέχει πολύ από άλλα καινοτομικά τραγούδια, είτε ως μουσικό περίεργο είτε ως πολιτιστικό λείψανο. Ανήκει στην ίδια κατηγορία με άλλα ιδιότροπα Νο 1 τραγούδια που γνώρισαν μαζικές πωλήσεις στη στροφή εκείνης της δεκαετίας, όπως το «Let’s Party» των Jive Bunny and the Mastermixers, το «Itsy Bitsy Teenie Weeny Yellow Polka Dot Bikini» των Bombalurina και το «Ice Ice Baby» του Vanilla Ice, για να αναφέρουμε μόνο τρία. Είναι εύκολο να αισθανθεί κανείς περίεργα συναισθηματικά για κάποιο τραγούδι σαν το «Whispering Grass» των Windsor Davies και Don Estelle, αλλά είναι δύσκολο να αισθανθεί το ίδιο και για το «Do The Bartman». Το βίντεο μπορεί να είναι ακόμα αντικείμενο θαυμασμού και το αντίκτυπό του να επευφημείται, αλλά η λούμπεν μουσική και οι άτεχνοι στίχοι είναι αδύνατον να αγαπηθούν… 

Σε ό,τι αφορά την τηλεοπτική σειρά, οι Simpsons ως γνωστόν επέζησαν της πρόωρης εμπορευματοποίησης και γρήγορα οι ιθύνοντες της σειράς έστρεψαν την προσοχή τους από τον Bart στον Homer.

DO THE BARTMAN – The Simpsons

Yo! Hey, what's happening, dude?
I'm the Guy with the rep for being rude.
Terrorizing people wherever I go,
It's not intentional, just keepin' the flow.

Fixin' test scores to get the best scores.
Droppin' banana peels all over the floor.
I'm the kid that made delinquency an art
Last name Simpson, first name Bart.

I'm here today to introduce the next phase,
The next step in the big Bart craze.
I've got a Dance real easy to do;
I learned it with no rhythm, and so can you.

So move your body if you've got the notion
Front to back in a Rock-like motion.
Now that you've got it, if you think you can
Do it to the music--that's the Bartman.

Everybody, if you can, do the Bartman (Whoa!)
Shake your body, turn it out if you can, man (Check it out, man!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Bartman!)
Everybody in the house, do the Bartman (Uh-huh!)
Everybody if you can, do the Bartman.
Shake your body, turn it out if you can, man (Whoa, mama!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Whoa!)
Everybody in the house, do the Bartman.

It wasn't long ago, just a couple of weeks
I got in trouble, yeah, pretty deep.
Homer was yellin' (Bart!) Mom was too,
Because I put mothballs in the beef stew.
Punishment time, in the air lurks gloom
Sitting by myself, confined to my room
When all else fails, nothin' else left to do
I turn on the music, so I can feel the groove.

Move your body, if you've got the notion (Whoa, I'm feelin' the groove now, baby!)
Front to back in a Rock-like motion (Bring it back, whoa!)
Move you hips from side to side now (Do the Bartman!)
Don't you slip; let your feet glide now (Whoa, Lisa. Ha!)
If you gotta groove, you gotta use it (Ha, ha, ha!)
Rock rhythm in time with the music (Ha, ha, ha, check it out, man)
You just might start a chain reaction.

If you can do the Bart, you're bad like Michael Jackson.

Everybody, if you can, do the Bartman (Oh, yeah!)
Shake your body, turn it out if you can, man (Shake your body!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Huh!)
Everybody in the house, do the Bartman (Yeah, do the Bartman!)
Everybody if you can, do the Bartman (Everybody, yeah, do the Bartman!)
Shake your body, turn it out if you can, man (Check it out!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Whoa, mama!)
Everybody in the house, do the Bartman (I'm bad, I'm bad!)

Do the Bartman.
(Do the Bartman!
Everybody back and forth, from side to side).
Do the Bartman.
(Do the Bartman!
Pick your feet up off the floor, let 'em glide!)
Do the Bartman.
(Do the Bartman!
She can do it, he can do it, so can I).
Do the Bartman.
(Do the Bartman!
Now here's a Dance beat that you can't deny).
Turn it down! Will you stop that infernal racket?!
Do the Bartman!

Oh, my ears! Lisa! Put that saxophone away!
U can't touch this.
(I didn't do it. Nobody saw me do it. You can't prove anything).

Oops!

Now I'm in the house, feeling good to be home,
‘Til Lisa starts blowing that damn saxophone.
And if it was mine, you know they'd take it away,
But still I'm feeling good, so that's okay.

I'm up in my room, just a singin' a song,
Listen to the kick drum, kickin' along.
Yeah, Lisa likes jazz; she's her number one fan,
But I know I'm bad, 'cause I do the Bartman.

Everybody, if you can, do the Bartman (Hey, everybody!)
Shake your body, turn it out if you can, man (May I remind you?)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Ooh! Ah! Yeah! Yeah!)
Everybody in the house, do the Bartman (Bart! Man! Huh!)

Do the Bartman.
(Do the Bartman!
Everybody back and forth, from side to side)
Do the Bartman.
(Do the Bartman!
She can do it, he can do it, so can I)

Move your body, if you've get the notion
Front to back in a Rock-like motion (Move it!).
Move you hips from side to side now (Fling it!).
Don't you slip, let your feet glide now.

If you gotta groove, you gotta use it.
Rock rhythm in time with the music.
You just might start a chain reaction.

I'm the Bartman.

Everybody, if you can, do the Bartman (Fling it, baby! Woo!)
Shake your body, turn it out if you can, man (Oh yeah!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (I'm bad. Real bad!)
Everybody in the house, do the Bartman!

Everybody, if you can, do the Bartman (Woah! I’m bad!)
Shake your body, turn it out if you can, man (Do the Bartman!)
Move your butt to the side, yes, you can, can (Ha, ha!)
Everybody in the house, do the Bartman!

(Do the Bartman)

Everybody, if you can, do the Bartman

Move your body, if you've got the notion (Oh, yeah! You call that dancin'?)
Shake your body, turn it out if you can, man!

Front to back in a Rock-like motion.
(Do the Bartman)

(Ha! Watch this rhythm!)
Move your butt to the side, yes, you can, can

Move your hips from side to side now
Everybody in the house, do the Bartman! (Ha-ha, yeah!)
Don't you slip, let your feet glide now.
(Do the Bartman)
Everybody if you can, do the Bartman!

If you gotta groove, you gotta use it (Ha-ha, fling it!).
Shake your body, turn it out if you can, man!

Rock rhythm in time with the music.

(Do The Bartman)
Move your butt to the side, yes, you can, can

You just might start a chain reaction (Eat your heart out, Michael! Whoo!)
Everybody in the house, do the Bartman!
Do the Bartman.

Κωνσταντίνος Παυλικιάνης