Βήμα-βήμα με τον στιχουργό Χριστόφορο Μπαλαμπανίδη

Γράφει ο Κωνσταντίνος Παυλικιάνης (CHE)
223 άρθρα στο MusicHeaven

Ο Χριστόφορος Μπαλαμπανίδης είναι ένας θα λέγαμε «αφανής» εργάτης του στίχου, με την έννοια ότι το όνομά του δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό, παρά το γεγονός ότι έχει συνεργαστεί με όλα σχεδόν τα μεγάλα ονόματα της ελληνικής δισκογραφίας και έχουμε όλοι τραγουδήσει τους στίχους του μόνοι ή με παρέα. Από το «Βήμα-Βήμα», που ερμήνευσε μοναδικά η Χάρις Αλεξίου, μέχρι την «Πίπα της Ειρήνης» του Μιχάλη Εμιρλή αλλά και μια από τις τελευταίες ολοκληρωμένες δουλειές του Χρήστου Νικολόπουλου (με τίτλο «Αυτός Που Ανοίγει Το Χορό», με ερμηνευτή τον Μανώλη Λιδάκη), καταλαβαίνει κανείς ότι η διαδρομή του είναι μακριά και με εκπλήξεις.

Ευκαιρία, λοιπόν, να περπατήσουμε «βήμα-βήμα» με τον Χριστόφορο Μπαλαμπανίδη και να μας ξεναγήσει στους στίχους του αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά τις ιστορίες που κρύβονται πίσω από τα τραγούδια του.

Πού μεγαλώσατε;
Χ.Μ.: Μεγάλωσα στα Άνω Πετράλωνα, κάτω από το θέατρο της Δώρας Στράτου, τότε που δεν ήταν η εναλλακτική και η in γειτονιά που είναι σήμερα. Τότε ήταν μια παρατημένη προσφυγική συνοικία με χωμάτινους δρόμους και γείτονες που σχεδόν όλοι ήταν ΑΕΚ και ΚΚΕ. Η άσφαλτος ήρθε αρχές του ’70 για να μας απαλλάξει από τη σκόνη. Τα Άνω Πετράλωνα τα είχε σώσει από τη λαίλαπα της αντιπαροχής, νόμος που απαγόρευε να κτίσεις τρίτο όροφο από τη Δημοφώντος και πάνω. Μοναδική ενασχόληση, βέβαια, ήταν το ποδόσφαιρο στους δρόμους, μπροστά από τη μεγάλη προσφυγική πολυκατοικία ή στο βουνό, όπως λέγαμε εννοώντας το λόφο Φιλοπάππου.

Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με το στίχο;
X.M.:Το τραγούδι μπήκε στη ζωή μου λίγο περίεργα. Κόρη του νονού του πατέρα μου ήταν η μεγάλη Σώτια Τσώτου. Τότε είχε γράψει τους στίχους στο «Να ’τανε Το 21» (1969) και είχε πάρει το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το «Αν Ήμουν Πλούσιος» (1972, σύνθεση-ερμηνεία: Δώρος Γεωργιάδης) και τα ραδιόφωνα δεν έπαιζαν τίποτε άλλο. Τότε πήγαινα στο Δημοτικό, αλλά το μυαλό μου άρχισε να φτιάχνει σενάρια. Ήμουν αρκετά μοναχικός και ο πατέρας μου μού είχε πάρει ένα ραδιοφωνάκι με ακουστικά και θυμάμαι ν’ ακούω με ευλάβεια τόσο τα παλιά τραγούδια, λαϊκά από τους πειρατικούς, αλλά και τα Pop-Rock τραγούδια της εποχής. Στην εφηβεία μου άρχισα να γράφω, ποτέ όμως ελεύθερα. Πάντα τα γραπτά μου ήταν στίχοι.

Πιστεύω ότι το τραγούδι που μου άνοιξε την πόρτα για έναν καινούργιο κόσμο ήταν το «Θολωμένο Μου Μυαλό» (1974, μουσική-στίχοι: Άκης Πάνου, ερμηνεία: Στέλιος Καζαντζίδης). Δεν ξέρω πως μετέφρασα μέσα μου αυτό το συγκλονιστικό τραγούδι αλλά ήταν ο λόγος και η αφορμή να γράψω. Τα τετράδιά μου ήταν γεμάτα από λόγια τραγουδιών. Για μένα δεν υπήρχαν Pop, Rock, ελαφρά (γιατί άραγε «ελαφρά»?) ή λαϊκά τραγούδια. Ήταν τραγούδια που μου άρεσαν. Και τα λόγια τους μου έλεγαν πολλά. Μάλιστα, σαν από ένστικτο, είχα αρχίσει να βάζω στίχους και σε ξένα πολύ γνωστά τραγούδια.

Θυμάμαι το «Ti Amo», ένα ιταλικό που έκανε θραύση τότε (1977, ερμηνευτής: Umberto Tozzi). Ο πατέρας μου, μού υποσχέθηκε ότι κάποια στιγμή θα με πήγαινε στη Σώτια να δει αυτά που γράφω και να μου πει τη γνώμη της. Βέβαια, κρυφά εγώ είχα ήδη δείξει στίχους μου στον Θεόδωρο Δερβενιώτη. Θυμάμαι που πήγα στη Μάρνης, στο γραφειάκι του. Δεν ήμουν ούτε 15 τότε. Κι όμως, με πόση υπομονή κάθισε και τα διάβασε και μου είπε τη γνώμη του. Που να το φανταζόμουν ότι μετά από 10 χρόνια θα είμασταν στο συμβούλιο της ΕΜΣΕ (Ένωση Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδας), στιβαρός πρόεδρος αυτός κι εγώ ταμίας, αντιμέτωποι με την ΑΕΠΙ και τις προκαταβολές της… Τελικά, μόλις τελείωσα το Λύκειο, ήρθε η πολυπόθητη συνάντηση με τη Σώτια. Της έδειξα κάποιους στίχους μου, κάτι είδε σε μένα και ξαφνικά βρέθηκα ένα ολόκληρο καλοκαίρι να ανεβοκατεβαίνω Αθήνα-Σαρωνίδα, όπου είχε ένα μικρό διαμέρισμα κι έκανε διακοπές το καλοκαίρι με τη μητέρα της και τα δύο κορίτσια της, τη Δέσποινα και την Ασημένια, παιδούλες τότε. Η Σώτια μού έμαθε πώς γράφεται ένα τραγούδι. Η ίδια βέβαια ήταν μια άφατη τεχνίτρα των λέξεων. Μου έδειξε πως κάθε τραγούδι έχει μια δομή που εγώ πρέπει να σεβαστώ και να υπηρετώ αυστηρά. Βέβαια ήταν φυσικό τους πρώτους στίχους μου να τους δώσω στον μεγάλο Κώστα Χατζή. Μετά από λίγο καιρό κυκλοφόρησε το πρώτο μου τραγούδι, με τίτλο «Τριγύρω Τοίχοι Και Σιωπή» (1982, μουσική-ερμηνεία: Κώστας Χατζής), στο δίσκο «Νταουλιέρικα». Βέβαια η στιγμή που άκουσα το πρώτο μου τραγούδι στον θρυλικό Σκορπιό στην Κυδαθηναίων είναι κειμήλιο για μένα. Το τραγούδι ακούστηκε στα ραδιόφωνα και αργότερα ακολούθησε κι ένα δεύτερο με τίτλο «Αντιγράφω» (1984, ερμηνευτής: Κώστας Χατζής) σε άλλο δίσκο («Στίγματα Του Καιρού»).

Θα σας διαβάσω τίτλους τραγουδιών, των οποίων τους στίχους έχετε γράψει εσείς, και θα ήθελα να μας πείτε την ιστορία τους.

ΒΗΜΑ, ΒΗΜΑ – Χάρις Αλεξίου
(1984, μουσική: Χρήστος Νικολόπουλος)
Χ.Μ.: Κάποια στιγμή ρώτησα τη Σώτια αν ήξερε τον Χρήστο Νικολόπουλο για να του δώσω στίχους. Έτσι βρέθηκα στην Columbia, όπου ο μαέστρος ηχογραφούσε τον «Τραγουδιστή» (1983, ερμηνευτής: Γιώργος Νταλάρας). Ο Χρήστος άρχισε να διαβάζει τους στίχους μου και στο δεύτερο στίχο σταμάτησε και μου είπε ότι θα μου δώσει μουσικές, τις οποίες αργότερα δούλεψα. Μετά από λίγο καιρό, μου ζήτησε στίχους για έναν τραγουδιστή από τη Θεσσαλονίκη.

Ήταν ο Πασχάλης Τερζής. Εγώ τον ήξερα από το «Λέω» (1982), έναν υπέροχο λαϊκό δίσκο που είχε κάνει με τον μαέστρο πριν λίγο καιρό. Του έδωσα, λοιπόν, το «Μίλα Μου Στον Ενικό» (1983), που είναι και ο τίτλος του δίσκου, καθώς και το αγαπημένο μου «Τί Έχεις Πάνω Σου». Εκείνο, βέβαια, που μου έμεινε είναι ότι από το studio παρέλασαν μύθοι, με πρώτο και καλύτερο τον Μανώλη Αγγελόπουλο. Περνούσε τακτικά ο Μανώλης Ρασούλης κι εκεί γνώρισα για πρώτη φορά τον κ. Μάκη Μάτσα, ο οποίος μού έδειξε ιδιαίτερη συμπάθεια, και τον Αχιλλέα Θεοφίλου. Ήταν αρχές του 1984 και ο Χρήστος μού έδωσε μουσικές για έναν δίσκο που ετοίμαζε με τραγουδίστρια τη Χαρούλα Αλεξίου. Πήρα τις μουσικές, ξέροντας βέβαια ότι αυτές οι μουσικές θα δίνονταν σίγουρα και σε πολλούς άλλους. Άρχισα και δούλευα μ’ ενθουσιασμό. Μέσα σ’ αυτές τις μουσικές υπήρχε και μία ταξιδιάρικη μουσική που με ξετρέλανε. Ήταν το «Βήμα-Βήμα». Εν τω μεταξύ ήταν ο καιρός που μόλις είχα τελειώσει την ΑΣΟΕΕ και ετοιμαζόμουν να καταταγώ. Λίγο πριν καταταγώ, πήγα στην Columbia και άκουσα τρία τραγούδια μου να τα λέει η Χαρούλα. Τώρα πώς να περιγράψω την ευλογία, να ακούς και να βλέπεις ένα πλάσμα με δύο κάρβουνα για μάτια, που αδειάζει μπροστά σου για να δώσει ανάσα και να ζωντανέψει δικές σου λέξεις; Ο Χρήστος μού είπε:
- Μικρέ, καθάρισες! Μπράβο!
Ιδιαίτερα άκουσα έναν στίχο μου με τίτλο «Όλο Ταξιδεύω» και μου ανέφεραν ότι μάλλον έτσι θα λέγεται ο δίσκος. Ήταν ένα τραγούδι με απίστευτη ενορχήστρωση, πολύ μπροστά από την εποχή του. Έφυγα, λοιπόν, για Τρίπολη χωρίς βέβαια να έχω καμία επαφή με το τι ακριβώς γίνεται στην Columbia.

Με την ορκωμοσία πήρα 2-3 μέρες άδεια και γύρισα στην Αθήνα. Την τελευταία μέρα της άδειας, με πήρε ο Χρήστος και μου είπε να πάω οπωσδήποτε στην Columbia γιατί υπήρχε κάποιο θέμα με τα τραγούδια. Πήγα και βρέθηκα μπροστά στην εξής πραγματικότητα: να έχω πια μόνο ένα τραγούδι στο δίσκο, που δεν ήταν άλλο από το «Μη Με Ρωτήσεις» -για μένα ίσως ό,τι πιο ωραίο έχω γράψει-, το «Όλο Ταξιδεύω» να έχει γίνει μια μπαλάντα με δυναμικό ρεφρέν γραμμένη όμως από άλλον στιχουργό, και η γρήγορη ταξιδιάρικη μουσική να έχει γίνει βαλς. Εκείνη τη στιγμή, μου ζήτησαν να γράψω στίχους από την αρχή, γιατί στο τραγούδι υπήρχε μια μικρή αλλαγή στα μέτρα, και απλά να διατηρήσω την αρχή του ρεφρέν που λέει «Βήμα-βήμα». Είπα:
- Συγνώμη, αλλά εγώ σε μία ώρα θα πρέπει να είμαι στο σταθμό για Τρίπολη!

Με κοίταξαν παράξενα γιατί ήταν ήδη τέλη Οκτωβρίου και ο δίσκος θα πρέπει να βγει πολύ πριν τα Χριστούγεννα και, απ’ ό,τι έμαθα μετά από χρόνια, είχαν δοκιμάσει σχεδόν όλοι οι Έλληνες στιχουργοί πάνω στη μελωδία. Έκατσα, λοιπόν, στο μπαρ της Columbia, αφού άκουσα την καινούργια εκδοχή της μελωδίας, που είναι βέβαια απίστευτη, και σχεδόν με αυτόματη γραφή τής έβαλα λόγια. Με είχε βοηθήσει ότι είχα δουλέψει πολύ την αρχική μελωδία και βέβαια ότι είχα την αρχή του ρεφρέν. Τους άρεσε ευτυχώς κι εγώ έφυγα τρέχοντας για να προλάβω τα λεωφορεία του στρατού για Τρίπολη. Κυκλοφόρησε ο δίσκος κι ένα βράδυ που έκανα σκοπιά στο φυλάκιο, άκουσα για πρώτη φορά το «Βήμα-Βήμα» από το ραδιόφωνο. Συγκινήθηκα, βέβαια, αλλά και έμεινα έκπληκτος ταυτόχρονα γιατί στο ρεφρέν μού είχαν αλλάξει μια λέξη που για μένα είχε ιδιαίτερη σημασία. Ο αρχικός στίχος ήταν «σαν το κύμα να με ναυαγήσεις» και το είχαν αλλάξει σε «σαν το κύμα να με νανουρίσεις», λέξη που εγώ δεν θα έβαζα ποτέ. Επειδή τα τραγούδια μου θέλω να είναι άμεσα και, αν μπορούν, να πληγώνουν με τις λέξεις, το «νανουρίσεις» ήταν για μένα εντελώς άστοχο. Δεν μπορεί να σου λείπει ο άλλος τόσο οδυνηρά, όπως περιγράφουν τα κουπλέ, και να του ζητάς να έρθει απλά για να σε νανουρίσει. Ήταν μια εποχή που υπήρχε η γραμμή για απλότητα στο στίχο. Το ίδιο έγινε και στο άλλο τραγούδι μου (το «Μη Με Ρωτήσεις»). Ο στίχος στο ρεφρέν ήταν «μες στο σώμα σου να σκύψω» και επειδή θεωρήθηκε τολμηρός έβαλαν «μες στα χέρια σου να σκύψω».  Η έκπληξη για μένα ήρθε μετά από χρόνια, όταν σε ραδιοφωνική εκπομπή η Χαρούλα, χωρίς κανείς να τη ρωτήσει, είπε ότι κακώς αλλάχτηκε ο αρχικός στίχος και έπρεπε να πει «να με ναυαγήσεις». Για μένα ήταν μια μικρή δικαίωση. Θα μου πείτε ότι ίσως είναι υπερβολικά όλα αυτά, αλλά θέλω να με πιστέψετε ότι δεν είναι. Το τραγούδι είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση και αποτελείται από μουσική και λόγο. Και όταν καρφώνεις μια λέξη ιδιαίτερα πάνω σε μουσική, θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός. Βέβαια αυτά δεν θα είχαν καμία σημασία αν το «Βήμα-Βήμα» δεν είχε αυτή την απίστευτη αποδοχή από τον κόσμο. Δε νομίζω να υπάρχει Ελληνίδα τραγουδίστρια που δεν το έχει πει. Κρατάω δύο εμπειρίες από την παρουσίαση του τραγουδιού σε συναυλίες. Η πρώτη κάπου στην Κρήτη, όπου η Χαρούλα από τη συγκίνηση τελείωσε το τραγούδι με τη βοήθεια της Δήμητρας, και η δεύτερη στο Ηρώδειο, όπου μαζί με την Αρβανιτάκη το τραγούδησε και όλο το κοινό. Η επανεκτέλεση από την Τάνια Τσανακλίδου (2005) και ότι η Νατάσσα Μποφίλιου το έλεγε για χρόνια στο πρόγραμμά της, του έδωσαν την ευκαιρία να περάσει και στη νέα γενιά. Μετά με τον μαέστρο δώσαμε τρία τραγούδια στην Ελένη Βιτάλη (1985, «Δε Θέλω Μη», «Παράλογα Αγαπάς», «Ρέστα Απόψε Δίνω»).

220 VOLT – Γιάννης Πάριος
(1991, μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος)
Χ.Μ.: Ήταν μια εποχή που έκανα παρέα με τον Θανάση Πολυκανδριώτη, δώσαμε και κάποια τραγούδια στη Γλυκερία (1986, «Γίνομαι Καθρέφτης»), και ήταν τότε που συνεργαζόταν με τον Στράτο Διονυσίου. Περνούσε σχεδόν κάθε βράδυ από τα Άνω Πετράλωνα, με έπαιρνε και πηγαίναμε παραλία. Σχήμα Διονυσίου, Σακελλαρίου, Διαμάντη. Τα λόγια περιττεύουν. Οι βραδιές ήταν απίστευτες. Εμπειρίες ζωής. Ξεκίνησα μάλιστα να γράφω στίχους για τον Στράτο.

Ένα χάραμα, μόλις τελείωσε το πρόγραμμα, ζήτησε από τον Θανάση και πήγανε στους Θρακομακεδόνες και ηχογραφήσανε έναν στίχο μου που του άρεσε, σε μουσική του Θανάση. Το τραγούδι λεγόταν «Στα Ξενυχτάδικα Της Αγκαλιάς Σου». Τελικά αυτή η υποτυπώδης ηχογράφηση έμελλε να ήταν η τελευταία του Διονυσίου. Κυκλοφόρησε μετά το φευγιό του Στράτου, σ’ ένα δίσκο που έχει τον ομώνυμο τίτλο (1991). Κακώς ίσως. Κάποια στιγμή, εκείνο τον καιρό, μου είπε η μητέρα μου ότι με ζητήσανε από τη Minos και να τηλεφωνήσω στον κ. Μάτσα. Μου ακούστηκε κάπως παράξενο αυτό και υπέθεσα ότι μάλλον είχε ακούσει το τραγούδι με τον Στράτο και θα ζητάει να κάνω κάποια διόρθωση. Η αλήθεια είναι ότι άργησα να πάρω, αλλά όταν πήρα άκουσα τον κ. Μάκη Μάτσα να με ρωτάει αν θέλω να γράψω με τον Γιώργο Χατζηνάσιο δίσκο για τον Γιάννη Πάριο. Τώρα, βέβαια, ίσως φανεί παράξενο που μου έγινε η πρόταση αυτή, αλλά ο κ. Μάτσας είχε ακούσει πριν λίγο καιρό μια ολοκληρωμένη μου δουλειά με τον Γιάννη Σπανό. Αξίζει να μοιραστώ μαζί σας αυτή τη στιγμή. Στην οδό Μοσχονησίων, ο Σπανός έκατσε στο πιάνο, πάτησε το κουμπί ενός κασετοφώνου και άρχισε για περίπου τρία τέταρτα να γράφει μουσικές για να μου τις δώσει. Εγώ είχα πάθει σοκ. Δεν πίστευα ότι μπορούσε κάποιος να γράφει μουσική τόσο εύκολα. Το να γράψω στίχους πάνω σε μουσικές του Σπανού ήταν για μένα το πιο εύκολο πράγμα. Οι μελωδίες ήταν τόσο ατμοσφαιρικές που με βοηθούσαν απίστευτα. Τελικά η δουλειά αυτή δεν προχώρησε στην κυκλοφορία για λόγους που ποτέ δεν κατάλαβα. Βέβαια εδώ πρέπει να πω ότι το να ζητήσεις από μένα εκείνη την εποχή να γράψω τραγούδια για τον Πάριο ήταν το μεγαλύτερο δώρο. Από μικρός μπορώ να πω ότι είχα σχεδόν ψύχωση με τη φωνή του. Γνώριζα απ’ έξω όλη τη δισκογραφία του και ένας άλλος λόγος ήταν ότι στα τραγούδια του ο αποκλειστικός στιχουργός ήταν ο Πυθαγόρας, τον οποίο και μελετούσα για να μάθω να γράφω σαν από ένστικτο. Και χάρηκα όταν μετά, μιλώντας με τη Σώτια, μου τον υπέδειξε σαν εγχειρίδιο γραφής στίχων. Έκανα ραντεβού, λοιπόν, με τον Χατζηνάσιο -αυτόν τον άρχοντα μουσικό- και μου έδωσε κάποιες μελωδίες. Μέσα σε αυτές ήταν και η μελωδία του «220 Volt». Μια πολύ δύσκολη για στίχους μελωδία γιατί είχε ένα σωρό τρισύλλαβες λέξεις. Όταν σκέφτηκα το θέμα, το έγραψα αλλά ντρεπόμουν να το πω στον Χατζηνάσιο, γιατί θεωρούσα ότι ήταν… κάπως για τον Πάριο. Προς το τέλος, λοιπόν, κάποιας συνάντησης, του είπα διστακτικά:
- Έχω βάλει αυτά τα λόγια στη μελωδία, αλλά δεν ξέρω πως θα σου φανεί. Μήπως δεν κάνει για τον Γιάννη…

Ο Χατζηνάσιος με το που είδε τον στίχο, τον δέχτηκε αμέσως. Άρεσε και στον Γιάννη, που έκανε μια πολύ επιτυχημένη αλλαγή. Ο στίχος έλεγε «τέρμα γκάζι σε τοίχο μπροστά» και ο Γιάννης το έκανε «τέρμα γκάζι για το πουθενά». Ήταν ένα υπέροχο καλοκαίρι γιατί πολλές φορές συναντιόμουν με τον Πάριο στη Βουλιαγμένη, όπου έμενε τότε, και καθόμασταν και δουλεύαμε το υλικό. Νομίζω ότι μεγαλύτερο σχολείο για μένα δεν μπορούσε να υπάρξει. Οι παρατηρήσεις του, η εντατικοποίηση της δουλειάς που μου επέβαλε, μόνο καλό μού έκανε, όσο κι αν μερικές φορές αντιδρούσα λίγο υπερβολικά. Εκείνος μου έμαθε ότι ο στιχουργός πρέπει να ξέρει πως μια λέξη είναι αρκετή για να κάνει τραγούδι. Ο Πάριος είναι μια κατηγορία μόνος του. Η θητεία του δίπλα στον Πυθαγόρα τού έχει δώσει υπεροπλία απέναντι σε όλους μας. Είναι δεκάδες τα τραγούδια που έχει διορθώσει πριν την κυκλοφορία τους, όταν υπήρχε δισκογραφία. Αξέχαστες είναι οι στιγμές που καθόταν και έπαιζε στο πιάνο το «Σε Λίγο Θα Παραδοθείς», ένα τραγούδι που το είπε η Αλέξια λίγο καιρό αργότερα (1994).

Στην ηχογράφηση του «220 Volt», ο Χατζηνάσιος είχε καλέσει στο στούντιο τη μισή κρατική ορχήστρα. Κι εγώ δεν ξέρω πόσα έγχορδα παίζουν. Ο δε Γιάννης πέρα από κάθε περιγραφή. Είχαμε για δεύτερες φωνές τη Λία Βίσση, την Καίτη Γαρμπή, τον Γιάννη Σαββιδάκη και 2-3 ακόμα και τον είχαν βάλει 5 μέτρα μακριά τους γιατί τους σκέπαζε. Είναι φαινόμενο. Το τραγούδι, όταν κυκλοφόρησε ο δίσκος, ήταν πρώτο σε μεταδόσεις για 4 μήνες, τότε μόλις είχε σκάσει και η ελεύθερη ραδιοφωνία και το βοήθησε πολύ. Μάλιστα φτιάχτηκε κι ένα video-clip, που φλερτάρει η αισθητική του με το κιτς, σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή. Βέβαια θα πρέπει να πω ότι η περιβόητη σκηνή από τα «Εγκλήματα» το ξαναθύμισαν στον κόσμο.

ΜΟΝΟ ΕΣΕΝΑ ΕΧΩ – Γιάννης Πάριος
(1991, μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος)
Χ.Μ.: Στον ίδιο δίσκο έχω γράψει ακόμα την «Επίθεση Αγάπης», που είναι και ο τίτλος του δίσκου, θέλοντας ο Γιάννης να πει και κάτι πιο δυναμικό πάνω στο ερωτικό θέμα, και το «Μόνο Εσένα Έχω», που είναι γραμμένο πάνω σ’ αυτήν την υπέροχη αλά Hollywood μουσική. Ο Γιάννης σε κάθε συνεργασία του με τη Μαρινέλλα το έλεγαν ντουέτο, γιατί αυτή του το ζητούσε. Ας σημειωθεί εδώ ότι προσπάθησαν και άλλοι συνάδελφοι να γράψουν πάνω σ’ αυτή τη μελωδία-τέρας αλλά σήκωσαν τα χέρια. Εγώ είχα γράψει πάνω από 10 εκδοχές, για να διαλέξουν τελικά την… πρώτη. Στην εγγραφή άκουσα τον Γιάννη να λέει ότι ίσως είναι η πρώτη φορά που «φοβάται» τραγούδι. Βέβαια μπήκε και το είπε απνευστί. Απορώ γιατί όταν έκανε συναυλίες, στο Ηρώδειο ειδικά, δεν το είπε.

ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΟΛΥ – Γιάννης Πάριος
(1991, μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος)
Χ.Μ.: Ο Πάριος μου είχε ζητήσει να του γράψω ένα «Βήμα-Βήμα» για τον δίσκο. Έγραψα, λοιπόν, το «Όλο Και Πιο Πολύ». Στην ηχογράφηση, ο Γιάννης το είπε μέσα σε συγκίνηση και όταν τελείωσε μου είπε:
- Μου έδωσες ένα άλμα, όχι βήμα!

Όταν το έπαιξε ο Χατζηνάσιος στην πρώτη παρουσία του υλικού στον κ. Μάτσα, στον Αχιλλέα Θεοφίλου και στον Πάριο, υπήρξε ενθουσιασμός. Ο κ. Μάτσας φίλησε τον Χατζηνάσιο κι εγώ εισέπραξα τα επαινετικά σχόλια όλων. Αισθάνθηκα λίγο ότι δικαίωσα τον κ. Μάτσα που με είχε επιλέξει. Ακόμα θεωρώ ότι το εν λόγω τραγούδι είναι ίσως το πιο αδικημένο μου. Πιστεύω ότι δεν πήρε ποτέ όσα του άξιζε.

Η ΠΙΠΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ – Μιχάλης Εμιρλής
(2005, μουσική: Μιχάλης Εμιρλής)
Χ.Μ.: Κάπου το 2005, ο εργοδότης της δεύτερης γυναίκας μου, Εύας, μου ζήτησε ν’ ακούσω κάποια τραγούδια του γιου του για να του πω τη γνώμη μου. Ήταν ο Μιχάλης Εμιρλής. Είδα κάτι ιδιαίτερο, κυρίως στη φωνή του, και του πρότεινα να μην τα πάει σε μεγάλες εταιρείες γιατί κανείς δεν θα του έδινε σημασία, αλλά να τα πάει σε μικρή εταιρεία που έβγαζε παιδικά τραγούδια και τα διαφήμιζε από το Alter. Πράγματι τα πήγε, τους άρεσαν, αλλά του ζητήσανε άλλο ένα τραγούδι το οποίο θα χρησίμευε στην προώθηση του CD. Η αλήθεια είναι ότι, τόσα χρόνια που έγραφα, δεν είχα βγάλει ποτέ Pop και Rock κομμάτια μου, αν και πιστεύω ότι μια Rock ματιά διαπερνά ό,τι γράφω. Έτσι του έδωσα έναν στίχο με τον τίτλο «Η Πίπα Της Ειρήνης» που τον είχα τουλάχιστον 10 χρόνια στα συρτάρια μου. Ο Μιχάλης πήρε τον στίχο, τον έφτιαξε, τον παρουσίασε στην εταιρεία και πήρε το Ο.Κ. Με την κυκλοφορία του CD, το τραγούδι στην αρχή παιζόταν συστηματικά από έναν ραδιοφωνικό σταθμό που είχε το εκδοτικό συγκρότημα και σιγά-σιγά από πολλούς άλλους. Όλοι άρχισαν να ρωτάνε ποιος είναι ο τραγουδιστής που το λέει, γιατί κανείς δεν τον ήξερε. Τώρα να πω ότι περίμενα αυτό που συνέβη με το συγκεκριμένο τραγούδι, θα είναι ψέμα. Εγώ είχα γράψει μια έμμετρη ταινία μικρού μήκους -το κάνω συχνά αυτό- όπου ένα ζευγάρι τσακισμένο από τα προβλήματα επιβίωσης μαλώνει και στο τέλος τα βρίσκει, γιατί πάνω απ’ όλα είναι η αξία της σχέσης που έχει κάθε ζευγάρι και που δουλεύετε με υπομονή και αγάπη. Θέλει χρόνο και δουλειά να δεχτείς την ιδιαιτερότητα του άλλου. Λίγο αργότερα το τραγούδι κέρδισε στα βραβεία του MAD το βραβείο του καλύτερου Rock τραγουδιού. Προφανώς αυτό το κλείσιμο του ματιού, που είναι καλά κρυμμένο μέσα στο τραγούδι, λειτούργησε καταλυτικά. Έφτασε να γίνει μέχρι γηπεδικό σύνθημα των οπαδών της ΑΕΚ, που το τραγουδούσαν στον Ντέμη Νικολαΐδη. Το τραγούδι είχε πάνω από 60.000 μεταδόσεις, ίσως λέω λίγες, πέρασε σε όλα σχεδόν τα κέντρα, στην Κύπρο δε, μέσα στις πρώτες 15 μέρες, είχε σχεδόν 15.000 ringtones.

ΤΖΕΡΩΝΥΜΟ – Μιχάλης Εμιρλής
(2008, μουσική: Μιχάλης Εμιρλής)
Χ.Μ.: Έμαθα ότι θα γινόταν ξανά το φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης και στείλαμε με τον Μιχάλη το «Τζερώνυμο». Το τραγούδι πέρασε την προεπιλογή και τον Οκτώβρη πέρασε στη δεύτερη και τελική βραδιά. Το κοινό, απ’ ό,τι έμαθα μετά, μας έδωσε την 3ηθέση και η επιτροπή τη… 10η! Εκείνο που μου έμεινε είναι τα λόγια του Σταμάτη Κραουνάκη, που μπροστά σε όλους τους διαγωνιζόμενους, στις πρόβες για παρουσία των τραγουδιών, τόνισε την αξία του στίχου του τραγουδιού. Αλλά δεν θα ξεχάσω ακόμα, κυκλοφορώντας στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, τα λόγια που μας έλεγαν διάφοροι άγνωστοι αναγνωρίζοντας τον Μιχάλη. Για μένα το τραγούδι αυτό είναι σαν αυτοβιογραφία. Είναι ένα τραγούδι που λες κι έχει πέσει από τον ουρανό, γιατί ενώ δεν έχει μέτρο, ο λόγος έχει μουσικότητα και οι ομοιοκαταληξίες του δεν έχουν μπει σε κανένα άλλο τραγούδι. Γενικά η συνεργασία μου με τον Μιχάλη αλλά και τον εξαιρετικό κιθαρίστα Στέλιο Μακρυπλίδη εκείνο τον καιρό γέννησε τραγούδια με εκατομμύρια views, που στα εφηβικά πάρτι και καλοκαιρινά clubs ακούγονται ακόμα, όπως το «Αυτό Που Σ’ Αρέσει» και το «Μη Μου Μιλάτε Για Κείνη». Βέβαια, υπάρχουν και ο ξεχωριστός «Κουβανός», το Όσα Η Αγάπη Μου Χρωστά», το «Πάλι Θα Ξημερωθώ», το «Τρένο Εκτός Τροχιάς» και μια σειρά από Pop και Rock κομμάτια που για μένα έχουν ξεχωριστή σημασία κι αυτό γιατί μου δόθηκε η δυνατότητα να γράψω και κάτι άλλο εκτός από λαϊκά και έντεχνα, αλλά και η ευκαιρία να επικοινωνώ μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο με την έφηβη τότε κόρη μου Βασιλίνα.

Ποιες άλλες συνεργασίες σας ξεχωρίζετε στα 40 χρόνια παρουσίας σας στην ελληνική δισκογραφία;
Χ.Μ.: Συνεργάστηκα με τον Ηλία Ανδριόπουλο στον κύκλο τραγουδιών «Μουσικογραφία», όπου είχα την τιμή να ερμηνεύσει λόγια μου η Μαρία Δημητριάδη. Τελικά τα τραγούδια μπήκαν σ’ ένα δίσκο με τον τίτλο «Τα Λόγια Της Αγάπης» (1989), όπου τραγουδήσανε ο Αντώνης Καλογιάννης και ο Νικόλας Μητσοβολέας. Με τον πρόεδρο (σ.σ. Λευτέρη Παπαδόπουλο) βάλαμε λόγια στις μουσικές του Χρήστου Νικολόπουλου για την ταινία «Χάραμα» (1993) του Αλέξη Μπίστικα. Εκεί υπάρχει το εξαιρετικό «Καινούργια Ζωή» με την Κατερίνα Κούκα. Έδωσα αρκετούς στίχους στη Δέσποινα Βανδή, τρεις από αυτούς έχουν μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου (1996, «Εμείς Οι Δυο Μαλώνουμε», «Ένοχος», «Πρώτη Νύχτα»). Από τα άλλα ξεχωρίζω τα «Ένοχα Βράδια» (1996) σε μουσική του Τόνυ Κονταξάκη. Μου είχε κάνει εντύπωση η αφοσίωσή της στη δουλειά και η δίψα που είχε για να μαθαίνει. Με τον Χρήστο δώσαμε τρία τραγούδια και στον πρώτο δίσκο του Δημήτρη Μπάση, όπου υπάρχει το αγαπημένο μου «Μένω Εδώ» (1997). Όλο αυτό το διάστημα είχα δώσει και πολλούς στίχους για συμμετοχές σε διάφορους δίσκους, όπως -για τους γνωρίζοντες- στον Μάκη Χριστοδουλόπουλο το «Δεν Μπορεί Να Είσαι Εκείνη» (1992, μουσική: Νίκος Καραγιάννης), στην Άντζελα Δημητρίου (1996, «Παιχνίδια Απαγορευμένα» σε μουσική του Ανδρέα Μέξα) και σε πολλούς άλλους. Μετά, διάφορα προσωπικά θέματα με ανάγκασαν να απομακρυνθώ από τη δισκογραφία. Μοναδική νησίδα δημιουργίας ήταν κάποια τραγούδια μου με την Ηρώ. Για την Ηρώ μού είχε ζητήσει τραγούδια παλιά ο Αχιλλέας Θεοφίλου και του είχα δώσει μερικά γιατί την είχα επισημάνει από τον πρώτο της δίσκο. Έτσι έχω κι εγώ το «Είσαι Όπου Είμαι» (2001, μουσική: Ηρώ) στην ιστορική της «Απογείωση». Μετά ακολούθησαν και μερικά άλλα με καλύτερο το «Οκτώ Φλεβάρη» (2002, μουσική: Ηρώ) με την απίστευτη Αλέκα Κανελλίδου. Είναι παράσημο να τραγουδήσει λόγια σου αυτή η γυναίκα. Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά τη συνεργασία μου με τον Μιχάλη Εμιρλή, και που η δισκογραφία πάτησε φρένο ή μάλλον… χειρόφρενο, θέλω να αναφέρω την ολοκληρωμένη δουλειά με τίτλο «Αυτός Που Ανοίγει Το Χορό» (2015) σε μουσική του μαέστρου μου Χρήστου Νικολόπουλου -πόσα άραγε του χρωστώ;- με ερμηνευτή τον μεγάλο Μανώλη Λιδάκη, όπου μέσα εκεί, εκτός από το ομώνυμο, υπάρχει το «Χαρμάνι», ίσως το καλύτερο ζεϊμπέκικο που έχω γράψει, το «Σπίτι Στη Θάλασσα», το «Συμπέρασμα», αλλά και τα «Κρύα Καφενεία», που το έγραψα στη μνήμη του πατέρα μου, Λουκά. Ακόμα, κάποια τραγούδια σε μουσική του εξαιρετικού μουσικού Θοδωρή Κουέλη, με πρώτο και καλύτερο το «Πλοίο» (2018) σε ερμηνεία της Βάλιας Τσιργιώτη και, τέλος, ένα πολύ ωραίο ζεϊμπέκικο, που πιστεύω ότι θα χάλαγε κόσμο άλλες εποχές, με τη φωνή της μεγάλης Πίτσας Παπαδοπούλου με τίτλο «Για Τα Δύσκολα Είμαι Εγώ» (2018) σε μουσική του Χρήστου Νικολόπουλου. Τελικά είμαι ευτυχής για όσα κατάφερα αυτά τα περίπου 40 χρόνια που γράφω, όσο κι αν πιστεύω ότι τα στιχάκια μου είχαν ατυχία να τα γράψω εγώ. Όσοι με ξέρουν καταλαβαίνουν τι εννοώ.

Υ.Γ. συντάκτη: Αυτή η συνέντευξη έγινε εν μέσω... καραντίνας δια αλληλογραφίας. Ωστόσο, ακόμα και μέσω ανταλλαγής μηνυμάτων, αυτή η εξ αποστάσεως επικοινωνία ήταν αρκετή για να εκτιμήσω ακόμα περισσότερο τον σπουδαίο αυτό στιχουργό Χριστόφορο Μπαλαμπανίδη και φυσικά τον ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου έκανε.

Παρακάτω ακολουθούν άλλα 4 βίντεο με τραγούδια των οποίων τους στίχους έγραψε ο Χριστόφορος Μπαλαμπανίδης. Απολαύστε τα: