Συνεχίζουμε λοιπόν…

«Κόφτης-φόβητρο». Κάθε σχολή έχει τουλάχιστον και έναν τέτοιο. Φόβος και τρόμος των φοιτητών. Το μάθημά του είναι εφιάλτης, θεωρείται «μισό πτυχίο» αν και μπορεί να είναι θεωρητικά εύκολο. Μπορεί κάλλιστα να ανήκει και στην κατηγορία «γέννημα-θρέμμα» (βλ. (Ι)), Άτομα περίεργης ψυχοσύνθεσης, γεμάτοι συμπλέγματα. Προσπαθεί να φτιάξει με αυτόν τον εύκολο τρόπο σοβαρό προφίλ, αλλά το μόνο που καταφέρνει είναι γενιές φοιτητών να τον στολίζουν με καντήλια και εξαπτέρυγα, να παρακαλάνε να πάρει το μάθημά τους μια «χρυσή μετριότητα» (βλ. (Ι)), ενώ σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις κάποιοι από αυτούς έχουν φάει ξύλο (ν΄ αγιάσει το χεράκι τους) ή τους έχουν χτίσει στα γραφεία τους. Επειδή οι περισσότεροι είναι θρασύδειλοι,  αν απειληθούν μαζεύονται, εκτός και αν ανήκουν ταυτόχρονα και στην κατηγορία «τρελός», οπότε τότε την έχεις κάτσει τη βάρκα και δεν βλέπεις πτυχίο ούτε με τηλεμπάνιστρο.

«Τρελός».  Εδώ, υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που η συνεννόηση μαζί τους φαντάζει αδύνατη. Δεν τους πιάνεις πουθενά, είναι να μην μπλέξεις μαζί τους, δεν παλεύεται η φάση. Έχουν πρόβλημα συνεννόησης και συνεργασίας ακόμα και με τους συναδέρφους τους, οι οποίοι τους ανέχονται, αλλά ευτυχώς σπάνια τους αναθέτουν διοικητικές θέσεις, τους περιθωριοποιούν. Δημιουργούν εκρηκτικό μίγμα με την κατηγορία «κόφτης». Συνήθως βγαίνει βρώμα γι’ αυτούς κι έτσι δεν πηγαίνει κανένας σώφρων άνθρωπος για μεταπτυχιακά μαζί τους. Δίνουν την περισσότερη τροφή για κουτσομπολιό σε φοιτητές και συναδέρφους. Δεν είναι όλοι απαραίτητα κακοί. Υπάρχουν και περιπτώσεις που προκαλούν τη συμπάθεια. Ακραίο παράδειγμα τέτοιου παράφρονος, ο γνωστός στο πανελλήνιο καθηγητής της φιλοσοφίας Λιαντίνης, όπου είχα την τύχη να τον γνωρίσω.  Επρόκειτο για άτομο που είχε χάσει τη μπάλα, ζούσε μέσα σε κόσμο που είχε πλάσει ο ίδιος και τελικά κατέληξε αυτοκαταστροφικά.

«Στην κοσμάρα του». Δεν πρέπει να  συγχέουμε με την προηγούμενη κατηγορία. Είναι διαφορετική περίπτωση. Από τους πλέον συμπαθείς τύπους της πανεπιστημιακής κοινότητας, θα έλεγα το αρχέτυπο του πραγματικού ρομαντικού επιστήμονα. Είναι τόσο απορροφημένος με την έρευνά του, αγαπάει τόσο αυτό που κάνει που δεν τον ενδιαφέρουν ούτε οι θέσεις, ούτε οι δολοπλοκίες και τα «κονέ», ούτε να πουλήσουν μούρη στο συνάφι στα διάφορα συνέδρια-πανηγύρια. Ενώ οι γνώσεις τους είναι εξαιρετικές, λόγω του ιδιόμορφου χαρακτήρα τους μπορούν να μείνουν κολλημένοι στη βαθμίδα του επίκουρου ή και του λέκτορα μέχρι και το τέλος της καριέρας τους, και αυτό επειδή μπορεί να μην έχουν δημοσιεύσει επαρκώς το έργο τους. Μπορούν να ξεχαστούν αφηρημένοι μέχρι τα μεσάνυχτα στα γραφεία ή τα εργαστήριά τους. Ατημέλητης εμφάνισης, θυμάμαι ένα καθηγητή αυτής της κατηγορίας που ερχόταν να κάνει μάθημα με σορτς και σαγιονάρες. Το κακό μ΄ αυτούς τους φευγάτους είναι ότι δεν έχουν επίγνωση της δυσκολίας των θεμάτων που βάζουν, άσε που πολλές φορές μπορεί να χάσουν τα γραπτά. Κάποτε μάλιστα ο συγκεκριμένος που προανέφερα είχε χάσει το γραπτό κάποιου, ο οποίος είχε δώσει λευκή κόλλα, το λαμόγιο, και πάει και τον βρίσκει, του κάνει φασαρία ότι δήθεν είχε γράψει άριστα και αυτός του βάζει 9! Το να συνεργαστείς σε μεταπτυχιακό επίπεδο με έναν τέτοιο πρέπει να είναι εμπειρία που να συγκρίνεται με σαφάρι χωρίς εξοπλισμό από τον Αμαζόνιο μέχρι το Περού: κακουχίες, δυσκολίες, κίνδυνοι αλλά γεμάτο εμπειρίες και γνώσεις αν κατορθώσεις να επιβιώσεις. Δυστυχώς, ως επακόλουθο των σημείων των καιρών αυτή η κατηγορία τείνει να εκλείψει, καθώς η γενιά μου που πλέον παίρνει θέσεις κάθε άλλο παρά ρομαντική είναι.

«Αυστηρός παλαιάς κοπής». Και αυτή η κατηγορία εκλείπει σιγά σιγά. Ο καθηγητής της παλαιάς σχολής, ντυμένος πάντα συντηρητικά, αυστηρός που σπάνια αστειεύεται, εγκυκλοπαιδιστής με εύρος γνώσεων, που εμπνέει το σεβασμό αλλά και τον φόβο των νεότερων. Το μάθημά του δύσκολο, στο αμφιθέατρο δεν ακούγεται κιχ, είναι απαιτητικός αλλά όχι κόφτης. Συνήθως έχει εγνωσμένη επιστημονική αξία και αποδοχή όμως δεν είναι της κατηγορίας «φίρμα» διότι απλώς δεν θέλει να γίνεται καραγκιόζης. Αδέκαστος, ακριβοδίκαιος, δε χαρίζει κάστανα ούτε επαίνους εύκολα. Όταν όμως διαγνώσει αξία και εργατικότητα, ανταμοίβει και βοηθά. Όσους τέτοιους είχα την τύχη να γνωρίσω καλύτερα σε μεταπτυχιακό επίπεδο (τώρα είναι οι περισσότεροι ή ομότιμοι ή μακαρίτες), αν και στην αρχή φοβόμουν ακόμα και να τους μιλήσω, τελικά αν σε αποδεχθούν σου δίνουν πάρα πολλά πράγματα, με σημαντικότερα από αυτά το ήθος τους, που κατά τη γνώμη μου από αυτό πάσχει κυρίως το ελληνικό πανεπιστήμιο. Επειδή αυτοί οι παλιοί έφυγαν και άφησαν όλα αυτά τα φρούτα που περιγράφω εδώ πίσω τους, γι’ αυτό τα ΑΕΙ βρίσκονται σ΄ αυτή την κατρακύλα…

«Ξενοσπουδαγμένος».  Ο πολλά υποσχόμενος επιστήμων με περγαμηνές και επιτυχίες εις την αλλοδαπήν που έρχεται ως μεσσίας να δώσει τα φώτα του στην πτωχή πλην τιμία Ψωροκώσταινα, όποτε του επιτρέψουν βέβαια οι «γέννημα-θρέμμα», να σώσει την παρτίδα και να δώσει νέα πνοή με ευρωπαϊκό ή ακόμα καλύτερα αμερικάνικο αέρα. Τις πλείστες των περιπτώσεων είναι εκπληκτικό το πώς μέσα σε πολύ λίγο καιρό τον ενσωματώνει, τον χωνεύει κυριολεκτικά το σύστημα της ελληνικής πραγματικότητας. Μιλά με αμερικάνικη, γαλλική ή γερμανική ορολογία, ανάλογα με την «κουλτούρα» του, κάθε δεύτερη κουβέντα, ότι τάχα μου δεν θυμάται πως λέγονται στα ελληνικά οι όροι.  Ακόμα και αν έχουν περάσει είκοσι χρόνια που έχει γυρίσει, έχει ως σημείο αναφοράς του το εξωτερικό και κάνει συνεχώς απαξιωτικές για την Ελλάδα κρίσεις και συγκρίσεις, σαν να μην είναι και ο ίδιος μέλος του εδώ συστήματος και συνυπεύθυνος για τα κακώς κείμενα.  Οι περισσότεροι αν και με καλό επιστημονικό έργο πριν έρθουν, όταν βολευτούν εδώ μετά τους φταίνε όλα, η ανοργανωσιά, η υποχρηματοδότηση, οι κλίκες και δεν μπορούν να αποδώσουν όπως θα ήθελαν. Πιθανώς να έχουν και δίκιο.  Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις πολύ δυνατών επιστημόνων που όντως αναβαθμίζουν το επίπεδο. Αν εξαιρέσεις τη γκρίνια τους σε γενικές γραμμές είναι από τις υποφερτές περιπτώσεις, εκτός αν ενταχτούν στις κατηγορίες των άλλων «φρούτων» διότι όπως είπαμε πολύ εύκολα ενσωματώνονται στα κακώς κείμενα που οι ίδιοι αρχικά βρίζουν…

«Λαμόγιο». Με το γνωστό αυτό προσωνύμιο εννοώ αυτούς τους «πανεπιστημιακούς» που έχουν τη θέση τους για βιτρίνα, χρησιμοποιούν την ιδιότητά τους για τρελές κονομισιές ασκώντας ελεύθερο επάγγελμα εκτός πανεπιστημίου, το οποίο το έχουν για πάρεργο και αγγαρεία. Όπως είναι φυσικό σπανίως πατάνε στη σχολή, καθώς είναι εργασιομανείς και αχόρταγοι με το χρήμα. Το μισθό του πανεπιστημιακού τον έχουν για τσίχλες. Βίλλες με πισίνες σε Εκάλες, Μερτσέντες CLK και πόρσε για τον μικρό για να παίζει. Το είδος αυτό ευδοκιμεί κυρίως σε σχολές όπως η Ιατρική (πήγα επίσκεψη να με δει «Καθηγητής», πέσε 200 ευρώ για 20 λεπτά), στη Νομική όπου όλοι οι καθηγητάδες έχουν τα δικηγορικά τους γραφεία και εκμεταλλεύονται στεγνά δίνοντας ψίχουλα στα ασκούμενα δικηγοράκια που βγάζουν όλη τη δουλειά,  αρχιτέκτονες ή πολιτικοί μηχανικοί που από τα τεχνικά τους γραφεία παίρνουν εργολαβίες χοντρές συνήθως με απ΄ ευθείας αναθέσεις ή άλλων ειδικοτήτων μεγαλομέτοχοι σε κολλέγια… Τέτοιοι τύποι, μόνο κακό κάνουν στην πανεπιστημιακή κοινότητα, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Θα έπρεπε να απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά η οποιαδήποτε δεύτερη ενασχόληση του πανεπιστημιακού με οτιδήποτε άλλο και σε τέτοια περίπτωση να διώχνονται με τις κλωτσιές και όχι αντιθέτως να καλύπτονται από το νόμο. Ή παπάς-παπάς ή ζευγάς-ζευγάς κύριοι. Στην πυρά.

«Ανικανοποίητος φιλόδοξος».  Αυτός που θέλει να κάνει πάντα κουμάντο σε όλα, η απόλυτη αρχή, αυτός που ηδονίζεται με την εξουσία ή την προοπτική της. Δημιουργεί πάντα «αυλή» μεταπτυχιακών και παρατρεχάμενων, και ό, τι δουλειά έχει κάνει που τις περισσότερες φορές είναι δυνατή, έρευνα και δημοσιεύσεις, την κάνει έχοντας στο μυαλό του υψηλές θέσεις και εξουσία. Έχει αυτοσκοπό την παραγωγή επιστημονικού έργου (γι΄ αυτό έχει δημιουργήσει και μεγάλη ομάδα που δουλεύει για πάρτη του) όχι για την επιστήμη, αλλά για την τόνωση του πρεστίζ και του CV του. Δεν διστάζει να προσχωρήσει σε πολιτικούς σχηματισμούς που θα τον ωθούν σε θέσεις, θέλει πάντα να κινεί τα νήματα. Χώνεται με θαυμαστή ευκολία σε επιτροπές, συμβούλια και όργανα της σχολής, σε editorial board επιστημονικών περιοδικών, σε εταιρείες και συλλόγους. Θα τους βρείτε σε θέσεις προέδρων τμήματος, διευθυντών τομέων και οι πιο καπάτσοι αναρριχώνται σε κοσμητείες και πρυτανείες. Πολλοί φτάνουν στην αυτοπραγμάτωσή τους όταν φτάσουν στην κατηγορία «φίρμα».  Από ένα σημείο και μετά, τα διοικητικά τους καθήκοντα δεν τους αφήνουν χρόνο και διάθεση για οτιδήποτε άλλο, αλλά γι΄αυτό υπάρχουν άλλοι… Αν υπάρχουν σε μία σχολή δύο-τρείς η περισσότεροι τέτοιοι, τότε αρχίζει το μεγάλο πανηγύρι της επικράτησης, της επιβολής, της επιρροής και του σχηματισμού ομάδων και παρατάξεων, και το πράγμα πηγαίνει κατά διαόλου.