05 Ιουλίου 2021, 12:02
Pleonasmi Graeci Απόλαυση Γλωσσικό Διπλός Ελάττωμα Έξω Επιτυχία Ευχή Καινοτομία Κακός Καλός Κατευόδιο Κάτω Κούρεμα Κρασιά Κρυστάλλης Λάθος Λεξιλόγιο Λευτεριά Μέσα Νεολογισμός Νοηματικό Πάνω Παπαδιαμάντης Παράδεισος Πλεονασμός Προκοπή Πρόοδος Πρόσημο Σιδεροκέφαλος
 Οι Έλληνες, είμαστε ξεχωριστός λαός. Είμαστε το έθνος που πρωτοστάτησε σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Είμαστε η χώρα της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και του πολιτισμού. Ανταλλάσσουμε ευχές με την παραμικρή αφορμή κι εκδήλωση στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Λέμε σε κάποιον "με γεια το κούρεμα" επειδή κουρεύτηκε, και έχουμε δημιουργήσει ευχές, που μόνο με ευχές δε μοιάζουν, όπως ας πούμε "σιδεροκέφαλος" ή "και του χρόνου διπλός".
Παρόλα αυτά, τις περισσότερες ευχές, όταν τις λέμε μπορεί να μην τις νιώθουμε, αλλά τις λέμε για να δείξουμε την αγάπη μας στον συνάνθρωπό μας.
Αφορμή γι αυτό το κείμενο στάθηκε η καθιερωμένη τώρα τελευταία ευχή, που δίνεται –καλοπροαίρετα βέβαια- στους συνανθρώπους μας, που αντιμετωπίζουν την απώλεια ενός αγαπημένου τους προσώπου. Λέμε μια και δυο φορές στις νεκρώσιμες τελετές τη φράση "καλό παράδεισο». Η φράση αυτή δεν είναι καινούργια, διότι την συναντάμε σε έργα λογοτεχνών όπως ο Παπαδιαμάντης και ο Κρυστάλλης, αλλά σήμερα πλεονάζει στις επιθανάτιες ευχές.
Αν την κοιτάξουμε νοηματικά, δεν στέκει, διότι υπονοεί ότι υπάρχει και "κακός παράδεισος". Κατά συνέπεια λοιπόν, η πλεοναστική έκφραση "καλό παράδεισο", καλό είναι να μην λέγεται έτσι, και αντί αυτής να λέμε τη φράση "με το καλό στον παράδεισο".
Αυτές οι καινοτομίες και οι νεολογισμοί δυστυχώς κατακλύζουν το καθημερινό μας λεξιλόγιο που αν τις μελετήσουμε θα διαπιστώσουμε ότι πολλές απ’ αυτές είναι γλωσσικά λάθη.
Μερικές από αυτές είναι: "Καλή επιτυχία". Μα τι σημαίνει "καλή επιτυχία"; Υπάρχει δηλαδή και "κακή επιτυχία"; Η επιτυχία είναι μία και είναι εξ ορισμού καλή! Στην ίδια μοίρα βρίσκεται και η φράση "καλή απόλαυση", η οποία είναι κι αυτή πλεονασμός, αφού η απόλαυση είναι κι αυτή εξ ορισμού καλή, και εκ φύσεως ευχάριστη. Επομένως τι χρειάζεται η λέξη "καλή";
Όταν λέμε "καλή λευτεριά" είτε απευθυνόμαστε σε έγκυο, είτε σε σκλαβωμένο λαό, τι περισσότερο προσθέτει η πλεοναστική λέξη "καλή"; Δηλαδή υπάρχει και λευτεριά που είναι "κακή"; Καλύτερα να λέμε "με το καλό να έρθει η λευτεριά".
Πολλές καθιερωμένες εκφράσεις αν τις εξετάσουμε θα τις βρούμε πλεοναστικές. Όπως όταν λέμε: "Βγες έξω". Το "έξω" προφανώς είναι περιττό, διότι δεν γίνεται να βγει κανείς "μέσα". Έτσι δεν είναι; Κι όμως κανείς αυτό δεν το θεωρεί εκφραστικό λάθος. Όπως και το "κατέβα κάτω". Το "κάτω" είναι πλεονασμός και λάθος, διότι δεν μπορεί κάποιος να κατέβει "πάνω". Δεν γίνεται. Είναι αδύνατον. Επομένως η λέξη "κάτω" περισσεύει!
Επίσης λέμε πως ο τάδε έχει ένα "κακό ελάττωμα". Κι εδώ πάλι είναι πλεονασμός, διότι εξ ορισμού "καλά ελαττώματα" δεν υπάρχουν! Το σωστό λοιπόν είναι ότι ο τάδε έχει ένα "ελάττωμα".
Άλλη μια περίπτωση πλεονασμού είναι όταν λέμε "καλή προκοπή". Υπάρχει άραγε και "κακή" προκοπή; Καλύτερα να λέμε "με το καλό να έρθει η προκοπή".
Το ίδιο συμβαίνει και με τις εντελώς καθιερωμένες ευχές "καλή πρόοδο" και "καλό κατευόδιο", διότι όπως είναι γνωστό η "πρόοδος" και το "κατευόδιο" είναι λέξεις με πρόσημο.
Θα μπορούσα να βρω κι άλλους πλεονασμούς -και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν- αλλά… καλά κρασιά!!!
|