Στις μοντέρνες κοινωνίες, όπου οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα, επιθυμούν ή είναι αναγκασμένες να αναλάβουν και άλλους ρόλους πλην του μητρικού, πολλά παιδιά αναγκάζονται να αποχωρισθούν τις μητέρες τους από πολύ νωρίς. Τα περισσότερα από αυτά φαίνεται πως καταφέρνουν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της εμπειρίας αυτής αρκετά έως πολύ καλά. Το πρόβλημα είναι πως ΔΕΝ μπορούμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων εάν ένα μικρό παιδί διαθέτει ένα αρκετά στιβαρό νευρικό σύστημα, που θα του επιτρέψει να διαχειρισθεί ικανοποιητικά την εμπειρία αυτή, ή όχι.

Τα μικρά παιδιά χρειάζονται αυτό που από πάντα οι ιθαγενείς-γονείς δίνουν στα παιδιά τους, δηλαδή, το να είναι συνεχώς κοντά τους για όσο διάστημα αυτά το έχουν ανάγκη. Εάν δεν δοθεί σε ένα παιδί η δυνατότητα να δημιουργήσει μια ασφαλή και σταθερή σχέση δεσμού με τους γονείς του, στη διάρκεια των δύο πρώτων χρόνων της ζωής του, τότε ο κίνδυνος να εκδηλώσει σοβαρές ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές ως ενήλικας -για παράδειγμα, ανικανότητα δημιουργίας και διατήρησης σχέσεων αγάπης- είναι πολύ μεγάλος, αν όχι βέβαιος…

Γονείς που αφήνουν παιδιά που σπαράζουν στο κλάμα στον παιδικό σταθμό, θεωρώντας πως έτσι θα συνηθίσουν, ή στο κρεβατάκι τους για να μην τα «κακομάθουν» και συνηθίσουν την αγκαλιά, είτε έχουν οι ίδιοι βιώσει ανάλογες εμπειρίες ως παιδιά και τις επαναλαμβάνουν, είτε συνεχίζουν την ίδια παλιά στρέβλωση που προέκυψε από άλλες ανάγκες άλλων δύσκολων εποχών. Το παιδί πράγματι συνηθίζει, αλλά αυτό που συνηθίζει είναι η απουσία και η έλλειψη ανταπόκρισης του γονιού. Το παιδί απλά ΠΑΡΑΙΤΕΙΤΑΙ…

Μπορεί να ζούμε πλέον σε μοντέρνες -όπως αποκαλούνται- κοινωνίες, αλλά μοντέρνα παιδιά δεν γεννιούνται. Κάθε μικρό παιδί ήταν από πάντα και συνεχίζει να είναι -όπως και κάθε άλλο μικρής ηλικίας θηλαστικό άλλωστε- απόλυτα εξαρτημένο από τους γονείς του και από τον τρόπο που αυτοί αντιμετωπίζουν τις βασικές του ανάγκες. Έχει διαπιστωθεί πειραματικά πως μικρά πιθηκάκια, που δεν έχουν αρκετή σωματική επαφή με τη μητέρα τους, εξελίσσουν συμπεριφορές  παρόμοιες με αυτές ατόμων εξαρτημένων από αλκοόλ ή άλλου είδους ουσίες.

Μικρά παιδιά, που έχουν μια εγγενή ευαλωτότητα απέναντι στο στρες, αντιδρούν με υπερβολικό τρόπο απέναντι σε απειλητικά αισθήματα, όπως ο φόβος, η εγκατάλειψη, η λύπη, η οργή κ.ά. Εάν οι ενήλικες στο περιβάλλον του παιδιού δεν αντιληφθούν, δεν έχουν χρόνο ή/και γνώση να αντιμετωπίσουν και να αντισταθμίσουν τα τρομακτικά συναισθήματα του παιδιού, οι συνέπειες είναι σοβαρότατες. Δημιουργείται αυτόματα ένα χάσμα ανάμεσα στο πώς βιώνει το παιδί τον περίγυρό του και στην εικόνα που προσπαθούν να του παρουσιάσουν οι ενήλικες για τον κόσμο. Το παιδί προσαρμόζεται, μαθαίνει να θάβει μέσα του τα «λάθος» συναισθήματα. Αυτά, όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν εντός του ως βασικό κομμάτι της προσωπικότητας και να επηρεάζουν καθοριστικά, αν και πολύ υποδόρια και αδιόρατα την κάθε πτυχή της ζωής του…

Η αίσθηση εγκατάλειψης σε ένα μικρό παιδί είναι κάτι ανάλογο με μια ελεύθερη πτώση στο κενό. Το παιδί ίσως να μην κλαίει, ούτε και να δείχνει προς τα έξω την απόγνωση που βιώνει. Αν έχει χάσει κάθε ελπίδα ανταπόκρισης, τότε δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσει να προσπαθεί να δείχνει το τι νιώθει. Παραιτείται και σιγά-σιγά εξοικειώνεται με την αίσθηση ενός μόνιμα παρόντος άγχους, αβεβαιότητας και ανασφάλειας…

Αργότερα, στην εφηβεία, η αίσθηση αυτή αποκτά νέα ένταση κάτω από τις επιτακτικές ανάγκες αυτονόμησης του εφήβου από τους δικούς του, αλλά και την ταυτόχρονη ανάγκη νέων προσεγγίσεων και συναισθηματικών δεσμών. Η αίσθηση κενού, πως δεν ανήκει πουθενά και πως δεν τον καταλαβαίνουν είναι συνεχώς παρούσες, και η παραμικρή ματαίωση μπορεί να πάρει δραματικές διαστάσεις εντός του. Η χρήση ουσιών, αλκοόλ, η ψυχογενής ανορεξία, η βουλιμία, η παραπτωματική/αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, το συστηματικά ευκαιριακό σεξ και η συμμετοχή σε ομάδες που χρησιμοποιούν βία αποτελούν πιθανές εκβάσεις.

Η άμεση, ήρεμη και καλοδιάθετη γονική παρουσία στη ζωή του παιδιού τα 2-3 πρώτα χρόνια της ζωής του αποτελεί την πιο εγγυημένη παρακαταθήκη  για μια προβλέψιμη και γόνιμη συνέχεια. Ας μοιραστούμε το μεγάλο ΤΩΡΑ του παιδιού, αποπνέοντας μια αίσθηση πως εκείνες τις στιγμές δεν θέλουμε να είμαστε πουθενά αλλού και πως δεν θέλουμε να κάνουμε τίποτα άλλο. Αυτό είναι μία εκδοχή μιας αγάπης άνευ όρων προς το παιδί…

Η προσπάθεια αλλαγής του κόσμου καθώς και αυτή για μια συνύπαρξη χωρίς την άσκηση βίας είναι τόσο παλιά όσο και η ανθρωπότητα. Υπάρχει όμως και η ακριβώς αντίθετη άποψη…

Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, υπάρχει μια σειρά αλλαγής καθεστώτων -ακόμα και δικτατοριών- κάτω από την πίεση μαζικών κινημάτων και κινητοποιήσεων χωρίς τη χρήση όπλων ή βίας. Παράδειγμα τέτοιου είδους αποτελεσματικού κινήματος είναι η σερβική φοιτητική οργάνωση Octpor, που μαζί με το συνδικάτο των ανθρακωρύχων και έναν κομματικό συνασπισμό της τότε αντιπολίτευσης κατάφεραν να ανατρέψουν τον Μιλόσεβιτς, κάτι που ούτε καν οι ανελέητοι Νατοϊκοί βομβαρδισμοί και οι τεράστιας έκτασης στρατιωτικές επιχειρήσεις των νατοϊκών συμμάχων κατάφεραν.

Άλλα παραδείγματα είναι οι μαζικές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στις Φιλιππίνες που έτρεψαν σε φυγή τον δικτάτορα Μάρκος, η πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος της Ν. Αφρικής, μετά από μεγάλες απεργίες, πολιτική ανυπακοή και διαδηλώσεις που διοργανώθηκαν από το Μαζικό Δημοκρατικό Κίνημα -μιας ευρείας συμμαχίας πολλών οργανώσεων, συνδικάτων και εκκλησιών- καθώς και η ανατροπή του καθεστώτος Γιαρουσέλσκι στην Πολωνία τη δεκαετία του ’80 από το συνδικαλιστικό κίνημα της Αλληλεγγύης.

Ο όρος «μη χρήση βίας» μπορεί να ορισθεί με πολλούς τρόπους, κάτι που έχει οδηγήσει σε πολλές αντιφάσεις και στρεβλώσεις. Η μη χρήση βίας δεν αποτελεί συνώνυμο της παθητικότητας και της χριστιανικού τύπου στάσης «μη χρήσης βίας». Ακόμα και ο Μ. Γκάντι, που διάφοροι υποστηρικτές μιας παρεξηγημένης θεώρησης περί μη άσκησης βίας επικαλούνται, όχι μόνο δεν δέχθηκε ποτέ τον τίτλο του ειρηνιστή που του απέδιδαν αλλά ήταν υπέρ μιας ενεργητικής αντίστασης χωρίς όμως άσκηση βίας. Ο Γκάντι στράφηκε δυναμικά απέναντι σε κάθε μορφή παθητικής αντίστασης, θεωρώντας την παθητικότητα χειρότερη ακόμα και από αυτήν την ίδια τη χρήση βίας!!! Πίστευε πως η βία απέναντι στη βία ή την καταπίεση είναι, αν μη τι άλλο, μία μορφή αντίστασης, ενώ η παθητικότητα είναι κατά βάση μία έκφραση δειλίας που καθιστά εφικτή την καταπίεση. Η στάση αυτή είναι το εντελώς αντίθετο της πρώιμης χριστιανικής θέσης περί «μη βίας», δηλαδή της αποφυγής…

Όταν η όποια μορφή βίας που ασκείται δεν αποτελεί ενσωματωμένο μέρος κάποιου ευρύτερου κοινωνικού κινήματος, τότε οδηγεί σε μια βία αποκομμένη από τις υπάρχουσες κοινωνικές συνθήκες, δηλαδή στην αυθαίρετη άσκηση βίας μιας φράξιας, που εύκολα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τρομοκρατία, όχι μόνο χωρίς το παραμικρό κοινωνικό έρισμα αλλά και ως πράξη που αποπροσανατολίζει πολιτικά, βάζοντας στο περιθώριο τα πραγματικά κοινωνικά προβλήματα, μετατρέποντας τα χρησιμοποιούμενα μέσα σε στόχο και δίνοντας άλλοθι στη χρήση κρατικής βίας και στην αστυνομοκρατία…

Ο κυριότερος λόγος που κάποιες από τις μεγαλύτερες οργανώσεις ένοπλου αγώνα -όπως π.χ. οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και η «Μπάαντερ-Μάινχοφ»- απέτυχαν και τελικά διαλύθηκαν ήταν η κοινωνική τους απομόνωση. Όποιος παραβλέπει την ουσιαστικότατη αυτή παράμετρο, ανάγοντας τον ένοπλο αγώνα -πολύ περισσότερο την τρομοκρατία- σε αυτοσκοπό, παίζει στην ουσία το παιχνίδι του συστήματος που υποτίθεται πως θέλει να ανατρέψει.

Αυτού του είδους η άσκηση βίας από διάφορες ομάδες δεν είναι παρά η ψευδαίσθηση περί μίας δήθεν πολιτικής, ιδεολογικής και κοινωνικής κοινότητας που οδηγεί, εν τέλει, είτε στη διάλυσή τους είτε στη μετατροπή τους σε νέες ομάδες άσκησης εξουσίας. ΟΛΕΣ οι ηγεσίες των απανταχού ενόπλων επαναστάσεων που γνώρισε η σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας και που οδήγησαν σε κατάληψη της εξουσίας μετατράπηκαν σχεδόν αυτόματα σε αυταρχικά καθεστώτα απίστευτης καταπίεσης, ανελευθερίας, άσκησης βίας και διωγμών, εν ονόματι των πιο αγνών πανανθρώπινων αξιών και ιδεολογιών…

Ακόμα και η σχέση μεταξύ αναρχισμού και βίας έχει πάμπολλες φορές παρεξηγηθεί. Η φυσική βία, όπως και ο τιμωρητικός τρόπος σκέψης αποτελούν μορφές αυταρχισμού και ως εκ τούτου δεν έχουν, καμία σχέση με το αξιακό σύστημα του αναρχισμού. Οι ειρηνικές μορφές πάλης θα πρέπει πάντα να έχουν με κάθε δυνατό τρόπο προτεραιότητα. Η ηθική του αναρχισμού θεωρεί πως τα μέσα και οι στόχοι θα πρέπει πάντα να συμφωνούν μεταξύ τους.

Ο Ε. Μαλατέστα λέει πως «οι αναρχικοί είναι πολέμιοι της βίας. Η κύρια κατεύθυνση ενός αναρχικού είναι η εξάλειψη της βίας από κάθε είδους ανθρώπινη σχέση…».

Άσκηση βίας, λοιπόν, ή όχι και υπό ποιες προϋποθέσεις; Η όποια απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, μεταξύ άλλων, γιατί προσκρούει και σε υπαρκτούς υφάλους της ανθρώπινής μας φύσης και της διάχυτης βίας -ωμής ή με προσωπείο- που ασκείται με άπειρους τρόπους, μέσα και άλλοθι σε ολόκληρο τον κόσμο και σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας…

Ποια η δική σας άποψη;