Ένα υπέροχο νοσταλγικό τραγούδι που αραδιάζει όμορφες εικόνες που ευωδιάζουν από παλιά Θεσσαλονίκη, σαν νεόκοπη Άνοιξη που βιάζεται να δείξει την ατέλειωτη ομορφιά της. Εικόνες που καθώς ξεδιπλώνονται σε λιγώνουν από συναισθήματα χαρμολύπης και νοσταλγίας για εποχές δύσκολες, αλλά συνάμα όμορφες, που πέρασαν ανεπιστρεπτί, μα που το αυθεντικό άρωμά τους, ευτυχώς, δεν χάθηκε ακόμα...

Περπατώ πάνω στα κάστρα, μέσα στο βαθύ σκοτάδι. Αγγίζω τα τείχη που άλλοτε προστάτευαν και άλλοτε φυλάκιζαν αυτήν την πολύπαθη πόλη. Ακουμπώ πάνω τους το αυτί μου και νομίζω πως ακούω ποδοβολητά αλόγων πάνω σε καλντερίμι, παλιά ρεμπέτικα, καντάδες, καλέσματα πραματευτάδων που διαλαλούν την πραμάτεια τους, γέλια παιδιών που περιφρονούν το χρόνο, ψίθυρους και κοφτές ανάσες ερωτευμένων ζευγαριών, πυροβολισμούς και μετά μια βαθιά σιωπή…

Συνέρχομαι και νιώθω την υγρασία των δακρύων στα μάγουλά μου που θέλησαν να συναντήσουν τον βουβό λυγμό που ξεπόρτισε από τα τρεμάμενα χείλη. Θεέ μου, πόση ομορφιά υπάρχει γύρω μας μα δεν τη βλέπουμε. Πόσο πολύτιμο φαντάζει κάθε δευτερόλεπτο όταν δεν είσαι σίγουρος πόσα ακόμα θα ακολουθήσουν…

Περπατώ πάνω στα κάστρα, μέσα στο βαθύ σκοτάδι. Η πόλη εδώ πάνω, αν και κοιμάται, νιώθεις πως ανασαίνει. Δεν φοβάμαι το βαθύ σκοτάδι, έχω παρέα τις πολύτιμές μου μνήμες, τα αρώματα από τα γιασεμιά, το δενδρολίβανο, τον βασιλικό και τις βιολέτες. Τυχερός όποιος μπορεί να ζήσει πολλές ακόμα τέτοιες Άνοιξες….

Διαχρονικό θέμα συζητήσεων και ένα από τα κλασσικά φιλοσοφικά ερωτήματα που έχουν απασχολήσει και εξακολουθούν να απασχολούν τον Άνθρωπο. Πως μπορεί να περιγραφεί, όμως, ο όρος «ευτυχία»; Εννοούμε όλοι το ίδιο, αναφερόμενοι σ΄αυτήν; Είναι η ευημερία, η οικονομική άνεση, η κοινωνική αναγνώριση ή μια μονιμότερη αίσθηση συνέχειας και νοήματος στη ζωή μας; Είναι κάτι που κάποιος μπορεί να επιδιώκει συνειδητά ή κάτι απρόσμενες και, συνήθως, σύντομες στιγμές στη ζωή μας;

Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες τουλάχιστον, η ευτυχία έχει αναχθεί σε ενός είδους τρόπαιο. Μας μαθαίνουν με κάθε δυνατό τρόπο πως η ευτυχία είναι κάτι που σχεδόν ο καθένας μας μπορεί να κατακτήσει. Με τον τρόπο αυτόν, η λαχτάρα μας για γαλήνη ψυχής, ασφάλεια, εγγύτητα και για μια αίσθηση ευ ζην γίνεται αντικείμενο ανελέητης εκμετάλλευσης και εμπορευματοποίησης, το συλλογικό ναρκωτικό από το οποίο προσδοκάται να εξαρτηθούν, αν είναι δυνατόν, όλοι. Το δικαίωμα στην ευτυχία έχει μετατραπεί σε καταναγκασμό. Αναζητώντας την άμεση ικανοποίηση των επιβαλλόμενων εκ των έξω αναγκών μας, έχουμε μετατραπεί σε εμπόδια του ίδιου μας του εαυτού. Νιώθουμε δυστυχισμένοι επειδή δεν είμαστε ευτυχισμένοι! Μοιάζει να πιστεύουμε πως δεν υπάρχει τίποτα το ενδιάμεσο. Είτε είμαστε ευτυχείς και επιτυχημένοι είτε δυστυχείς και αποτυχημένοι…

Παλαιότερα, οι πολλοί πίστευαν, όπως υπαγόρευε η θρησκεία, πως απώτερος στόχος είναι η συγχώρεση των όποιων αμαρτημάτων μας που θα οδηγούσε στη σωτηρία της ψυχής και σε μια θέση στον Παράδεισο, μετά θάνατον. Στις σύγχρονες ναρκισσιστικές και ατομιστικές κοινωνίες μας, όμως, η σωτηρία είναι ταυτόσημη με την επιτυχία. Αυτή είναι ο Παράδεισος επί γης. Κόλαση είναι η αποτυχία, μετρημένη, όμως, με τα μέτρα της μοντέρνας καταναλωτικής κοινωνίας που, χωρίς αυτά, ίσως και να νιώθαμε ευτυχισμένοι…

Στα μέρη όπου αντικαταστήθηκε ο καπιταλισμός από τον αποκαλούμενο υπαρκτό σοσιαλισμό, οι ελπίδες εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων για ένα καλύτερο αύριο ματαιώθηκαν άδοξα. Όχι μόνο δημιουργήθηκαν νέου τύπου δεινά, αλλά αγνοήθηκαν -ως εκδηλώσεις μικροαστισμού- και τα όσα εγγενή με την ανθρώπινη φύση προβλήματα υπάρχουν πάντα.

Πολλοί πίστεψαν πως επαναστατική δεκαετία του -60 λύτρωσε ή θα λύτρωνε την κοινωνία από τον διαβρωτικό μικροαστικό τρόπο ζωής και τη βαριά σκιά της θρησκείας. Τα φαντάσματα, όμως, έχουν επιστρέψει και πάλι μέσα από ενοχές και από το συνεχές κυνήγι της ευτυχίας, μιας ευτυχίας, όμως, που βασίζεται στην επιτυχία και στον καταναλωτισμό που την υπόσχεται. Όταν αποκτούμε τα όσα υποτίθεται συνιστούν την ευτυχία, νιώθουμε πως αυτοί που μας ζηλεύουν είναι λιγότερο ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι από εμάς. Ταυτόχρονα όμως, διαπιστώνουμε σιωπηρά, και προς μεγάλη μας απογοήτευση, πως τα όσα καταφέραμε να αποκτήσουμε και να επιτύχουμε δεν μας έχουν κάνει πραγματικά ευτυχισμένους. Αυτή είναι η διαπίστωση πολλών ερευνών γύρω από το θέμα αυτό.

Η ευτυχία δεν είναι ταυτόσημη με την ευημερία, και τα όποια «ευαγγέλια ευτυχίας», αν όχι κακόβουλα, τουλάχιστον αποπροσανατολιστικά είναι. Καμία κοινωνία δεν έχει το δικαίωμα να ορίσει τι είναι ευτυχία ή ευτυχισμένη ζωή, παρά μόνο να δημιουργήσει προϋποθέσεις ευημερίας. Ευτυχία είναι στιγμές προσωπικές και σύντομες που έρχονται απρόβλεπτα και ενδεχομένως χωρίς λόγο, εκεί που δεν το περιμένουμε, και που ίσως, κάποιες φορές, να το αντιλαμβανόμαστε εκ των υστέρων.

Είναι μήπως τυχαίο το ότι δεν υπάρχουν λογοτεχνικά έργα, μεγάλα ή μικρά, που να πραγματεύονται αποκλειστικά ευτυχισμένες ζωές ή ευτυχισμένους ανθρώπους; Ο Τσέχωφ έλεγε πως οι πλέον ευτυχισμένοι είναι οι πλέον βαρετοί και κουραστικοί άνθρωποι, ο δε Έ. Χεμινγκγουέι πως οι πραγματικά ευτυχισμένοι και, ταυτόχρονα, έξυπνοι άνθρωποι αποτελούν πολύ σπάνιο φαινόμενο.

Ας ζήσουμε, λοιπόν, τις όποιες στιγμές ευτυχίας, όποτε και αν έρθουν. Ας μην τις εκβιάζουμε, αλλά και ούτε να τις επιδιώκουμε γιατί, με τον τρόπο αυτόν, άθελά μας, τις εμποδίζουμε. Ας μην προσπαθούμε να τις διατηρήσουμε εκβιαστικά ή να νιώθουμε παραπονεμένοι που χάθηκαν, και, όταν συμβαίνει να έχουμε την αίσθηση πως η ζωή είναι άδικη, ας παρηγορηθούμε με τη σκέψη πως, αν ήταν δίκαιη, ίσως τα πράγματα να ήσαν ακόμα χειρότερα, όχι μόνο γενικότερα, αλλά, ενδεχομένως, και για εμάς τους ίδιους…

Πόση ντροπή, πόση προσπάθεια και πόση κατασπατάληση ενέργειας για να αποκρύψουμε τις όποιες αδυναμίες ή ευάλωτες πλευρές μας. Η όποια τυχόν αποκάλυψή τους είναι, για τους περισσότερους, ταυτόσημη με ένα οδυνηρό ξεγύμνωμα ψυχής, έκθεσής της στις όποιες κακόβουλες προθέσεις του οποιουδήποτε και μιας αίσθησης προσωπικής απαξίωσης, μειονεξίας ή οίκτου από την πλευρά των άλλων.

Αυτό που χαρακτηρίζει όλους τους σύγχρονους, αλλά και παλαιούς, ήρωες, θεούς και ημίθεούς μας είναι το άτρωτο της ύπαρξής τους. Παρόλ΄αυτά, όμως, οι περισσότεροι από αυτούς -αν όχι όλοι- έχουν και τα τρωτά και ευάλωτα σημεία τους. Πόσο βαρετές και χωρίς ενδιαφέρον θα ήταν οι ιστορίες και οι όποιοι μύθοι γύρω από τη ζωή και τα απίθανα κατορθώματά τους χωρίς αυτά. Πόσο ενδιαφέρον θα είχε, για παράδειγμα, ο μύθος του Αχιλλέα, εάν δεν υπήρχε το μυστικό ευάλωτό του σημείο;

Μετά από ένα σημείο και ύστερα, κάθε προσπάθεια να είμαστε άτρωτοι είναι εντελώς μάταια. Οι πιθανές απειλές που μας περιβάλλουν είναι πλέον τόσο πολλές και τρομακτικές που η όποια προσπάθεια αποφυγής τους δεν έχει νόημα. Οι ασπίδες, οι πανοπλίες και τα κάστρα των προγόνων μας δεν αρκούν πλέον για να μας προστατέψουν από τα τρομακτικά όπλα μαζικής καταστροφής του «πολιτισμένου» ανθρώπου. Οι όποιες μεμονωμένες πράξεις βίας και αντεκδίκησης σε διάφορες  «υποανάπτυκτες» χώρες ή και στη δική μας προκαλούν οργή και αποτροπιασμό. Όταν, όμως, αυτές γίνονται από F 16, θανατώνοντας εκατοντάδες αμάχων, αποτελούν απλά μια είδηση μεταξύ άλλων, το ενδιαφέρον της οποίας δεν συγκρίνεται με αυτό του Survivor….

Τα τελευταία χρόνια, η συνειδητοποίηση του μάταιου να προσπαθούμε να είμαστε άτρωτοι, οδηγεί σταδιακά -ιδιαίτερα αυτούς που έχουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη- σε μια προσπάθεια να έρθουν κοντύτερα ψυχικά με άλλους. Αυτό δεν αντιπροσωπεύει απλά την πιο βασική ανθρώπινη ανάγκη, αλλά αποτελεί και ένδειξη πραγματικού πολιτισμού. Η επισήμανση και αποδοχή των ευάλωτων πλευρών μας, καθώς και το μοίρασμά τους με άτομα του άμεσού μας περιβάλλοντος που εμπιστευόμαστε, μετατρέπει σταδιακά την ευαλωτότητα σε δυνατότητα και ψυχική δύναμη.

Όλοι μας έχουμε ευάλωτα σημεία. Η αντιμετώπισή τους ως κάτι που χρειάζεται να γιάνει και να μετατραπεί σε μια θετική πτυχή της προσωπικότητάς μας ανοίγει το δρόμο προς μια αμοιβαία εμπιστοσύνη και πρωτόγνωρη αίσθηση εγγύτητας με τους άλλους. Σημαίνει πως αυτοί που έχουμε στο άμεσο περιβάλλον μας δεν πρόκειται να μας βλάψουν και είναι δίπλα και όχι απέναντί μας. Εξοικειωνόμαστε στην ιδέα και εμπειρία πως μπορούμε να εμπιστευόμαστε τους αγαπημένους μας, πως μπορούν να μας βοηθήσουν να ξαναβρούμε το κουράγιο μας να συνεχίσουμε να ζούμε και να ελπίζουμε, και, αν χρειαστεί, να αφεθούμε στα χέρια τους, όπως ένα παιδί στην αγκαλιά ενός αγαπημένου προσώπου…

Η συνειδητοποίηση πως όλοι μας είμαστε ευάλωτοι απέναντι στην προσβολή, στην απαξίωση, στην αδιαφορία των άλλων, στην εγκατάλειψη και στην απουσία ή στην απόσυρση της αγάπης από το άτομο ή τα άτομα που αγαπάμε ή συναναστρεφόμαστε, δηλαδή απέναντι στον μικρότερο ή μεγαλύτερο συναισθηματικό «θάνατο», οδηγεί στη συνειδητοποίηση πως όλοι κάτω από την ίδια στέγη στεγάζουμε τη συναισθηματική γύμνια ή ευαλωτότητά μας. Η εγγύτητα προς τα άτομα του άμεσου κυρίως περιβάλλοντός μας  δημιουργεί την αίσθηση πως ο κόσμος γίνεται μικρότερος, πιο προβλέψιμος και άρα λιγότερο «επικίνδυνος»…

Τέτοιες μέρες, είναι σχεδόν αναπόφευκτο να μην κάνει κάποιος σκέψεις που να έχουν σχέση με το Θεό και τον κόσμο που υποτίθεται πως με τόση σοφία έπλασε. Εάν κοιτάξουμε το τι συμβαίνει γύρω μας, στη Συρία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ και σε όλες τις άλλες χώρες που έχουν πληγεί από τυφλά χτυπήματα ωμής βίας, είναι αδύνατον να μη σκεφθεί κανείς «Μα δεν υπάρχει Θεός;».

Πως είναι δυνατόν όλοι αυτοί, που με τόση ευκολία θανατώνουν ή έχουν θανατώσει εκατομμύρια ανθρώπων σε πολέμους και εκστρατείες στο διάβα της ιστορίας του Ανθρώπου, να το κάνουν επικαλούμενοι σχεδόν πάντα τη θέληση και το νόμο του Θεού ή των θεών τους; Μήπως θα ήταν καλύτερα τα πράγματα, εάν οι απανταχού στρατηλάτες ή αρχηγοί κρατών δεν επικαλούνταν το όνομα και τη θέλησή Του για να δικαιολογήσουν την επιθετικότητα και τις υστερόβουλες επιδιώξεις τους; Μάλλον, όχι όμως. Κάθε είδους πίστη ή ιδεολογία προέρχεται από την ίδια πηγή που δεν είναι άλλη από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Θέλει κάποιος να εξοντώσει, να αφανίσει, να θανατώσει, να βιάσει, να καρπωθεί πράγματα που δεν του ανήκουν, θα το πράξει με ή χωρίς την επίκληση της ύπαρξης του θεού. Τα προβλήματα του ανθρώπινου είδους δεν είναι πρωτίστως θρησκευτικά, αλλά υπαρξιακά, φιλοσοφικά και υλιστικά. Απλά, γαρνίρονται, εκ των υστέρων, με τρόπο που να βολεύει τους εκάστοτε επιδρομείς, κατακτητές και λεηλάτες. Είναι πολύ πιο απλό να επικαλεστείς το θέλημά Του από το να δικαιολογήσεις τις επιλογές σου λογικά. Όχι πως δεν γίνεται, όμως…

Κάποτε ο Ντοστογιέφσκι είπε πολύ σοφά: «Εάν πεθάνει ο Θεός, τότε όλα θα επιτρέπονται». Ένας από τους σοβαρότερους λόγους που ο άνθρωπος έπλασε το Θεό  είναι το ότι πίστευε πως δεν είναι τα πάντα επιτρεπτά. Ο Ντοστογιέφσκι φοβόταν το μηδενισμό και τους μηδενιστές. Ο Άνθρωπος, όμως, δεν μπορεί να είναι μηδενιστής περισσότερο από ένα λεπτό. Με την πρώτη δυσκολία, θα επικαλεστεί το θέλημα του Θεού, τη θεία δίκη, το κράτος δικαίου, την ιδεολογία του ή την αναγκαιότητα τού να μπει γύψος στον παραστρατήσαντα λαό…

Εάν παρατηρήσει κάποιος το βίο και την πολιτεία των περισσοτέρων ανθρώπων στον πλανήτη –είτε πιστεύουν σε κάποιον Θεό είτε όχι- θα διαπιστώσει πως απέχουν έτη φωτός από αυτό που υποτίθεται πως πιστεύουν ως σωστό ή ως θέλημα του Θεού, ενεργώντας πρακτικά σαν να μην υπάρχει Θεός. Όταν αγοράζουμε ένα ελαττωματικό προϊόν, επιρρίπτουμε, συνήθως, την ευθύνη στον κατασκευαστή του. Όταν όμως οι άνθρωποι διαπράττουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, κανείς δεν επιρρίπτει την ευθύνη σε αυτόν που υποτίθεται πως έπλασε τον Άνθρωπο, ιδίως οι θρήσκοι…

Ερμηνείες υπάρχουν και, αν δεν είναι επαρκείς, θα πρέπει να αναζητηθούν, αλλιώς η ανθρωπότητα θα συνεχίζει με μαθηματική ακρίβεια το δρόμο προς τον πραγματικό ή συμβολικό αφανισμό της χωρίς έρμα ή φρένα…

Ο Αντίοχος, γιος ενός εκ των στρατηγών του Μ. Αλεξάνδρου, ερωτεύθηκε τη νεαρή μητριά του. Το βάσανό του μεγάλο. Τα αισθήματά του ηφαίστειο, μα έπρεπε με κάθε τρόπο να παραμείνουν κρυφά. Αυτό τον αρρώστησε βαριά. Κανένας γιατρός δεν μπόρεσε να βρει κάτι που να δικαιολογεί την αρρώστιά του. Κάποια στιγμή, όμως, διαπιστώθηκε πως η κατάστασή του χειροτέρευε όταν η όμορφη και νεαρή μητριά του έμπαινε στο δωμάτιό του. Τότε η καρδιά του άρχιζε να χτυπά τρελά, δυσκολεύονταν να αρθρώσει λέξη, ψεύδιζε έντονα, τον περιέλουζε κρύος ιδρώτας και το πρόσωπό του γίνονταν κατακόκκινο. Μετά από τις διαπιστώσεις αυτές, οι γιατροί του μπόρεσαν με βεβαιότητα να διαγνώσουν  πως η ασθένειά του ήταν…«Έρωτας»!

Η Α. ήταν μια όμορφη, μα ντροπαλή και χαμηλών τόνων κοπέλα. Ένα χρόνο κράτησε η ετοιμόρροπη σχέση της, πριν ο καλός της την εγκαταλείψει. Αίφνης, η χαμηλών τόνων ντροπαλή κοπέλα μετατράπηκε σε αφηνιασμένη μέγαιρα χωρίς όρια. Εισέβαλε στο χώρο όπου αυτός εργάζονταν δημιουργώντας σκηνές απείρου κάλλους, εμφανίζονταν έξω από το διαμέρισμα που έμενε η νέα σύντροφός του, απειλώντας, προκαλώντας και παρακαλώντας, φθάνοντας έτσι στο τελευταίο σκαλοπάτι εξευτελισμού και αυτοταπείνωσης. Τηλεφωνούσε οποιαδήποτε ώρα του 24ωρου και έστειλε γράμματα για τα οποία μετάνιωσε πολύ πικρά αργότερα.

Όσο περισσότερο αυτός αδιαφορούσε για αυτήν τόσο πιο ακραίες ήταν οι αντιδράσεις της. Στο τέλος, έπεσε σε πλήρη απάθεια, δεν μπορούσε πια να κοιμηθεί, δεν είχε κουράγιο να σηκωθεί από το κρεβάτι της και το μόνο που υπήρχε στις σκέψεις της ήταν Αυτός. Ντρέπονταν υπερβολικά για όλες τις υπερβολές της, αυτός της έλειπε αφόρητα, τον επιθυμούσε και νοσταλγούσε την κάθε τους στιγμή όσο ασήμαντη κι αν ήταν. Όταν, τελικά, ζήτησε βοήθεια, η διάγνωση ήταν «κατάθλιψη»….

Είναι γνωστό από πολύ παλιά πως ο έρωτας μπορεί να αρρωστήσει κάποιον, όχι μόνο εξαιτίας της έντονης ευφορίας που προκαλεί αλλά και εξαιτίας της απώλειας της πηγής έμπνευσής του. Ο καθένας μας αντιδρά διαφορετικά απέναντι σε έντονα φορτισμένες συναισθηματικά καταστάσεις, όπως, για παράδειγμα, ο αποχωρισμός. Είναι αποδεδειγμένο πως πρώιμες αγχογόνες καταστάσεις στη ζωή μας μειώνουν αισθητά την ικανότητά μας να μπορούμε να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικά παρόμοιες εμπειρίες αργότερα στη ζωή. Μια συστηματική έκθεση σε τέτοιου είδους πρώιμες αγχογόνες καταστάσεις μπορεί να δημιουργήσουν ένα αντίστοιχο βιολογικό αποτύπωμα ευαισθησίας, π.χ. απέναντι σε έναν αποχωρισμό.

Η Α. έδωσε έναν πολύ σκληρό αγώνα απέναντι στην πολύ σοβαρή κατάθλιψή της. Στο τέλος όμως βγήκε νικήτρια. Το βασικό της πρόβλημα ήταν η εξάρτηση που σ΄αυτήν εκδηλώθηκε μέσω του έρωτά της για έναν άντρα. Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια εξάρτηση από το αλκοόλ, τα ναρκωτικά, το τζόγο ή από εναλλαγές μεταξύ όλων αυτών.

Υπάρχει, όμως, και η άλλη όψη του νομίσματος που δεν είναι άλλη από αυτούς που αποφεύγουν, όπως ο διάολος το λιβάνι, να νιώσουν έντονα ερωτικά αισθήματα για κάποιον. Και οι δύο αυτές όψεις του νομίσματος αντιπροσωπεύουν τον ίδιο φόβο -τρόμο θα ΄λεγα- απέναντι στη συναισθηματική εξάρτηση και στο φόβο της εγκατάλειψης. Συμβαίνει αυτό που λέει το υπέροχο τραγούδι του Λιδάκη «…εγώ με την αγάπη μάλωσα…».

Ζούσε για χρόνια, έχοντας για σκιά της εκείνη την αρρωστημένη και παρανοϊκή του ζήλια. Ότι και να ΄κανε δεν ήταν αρκετό για να την αποτρέψει, έστω να την απαλύνει. Ούτε καν οι άπειρες εκδηλώσεις αγάπης της δεν μπόρεσαν να ξορκίσουν τα δαιμόνια που με το παραμικρό έστηναν χορό ανάμεσά τους. Η ζήλια του είχε τη δική της ζωή, τη δική της λογική που υπερέβαινε κάθε ανθρώπινη λογική, κι αυτή απλή κομπάρσος. Πρωταγωνιστής και σκηνοθέτης της ζωής της, Αυτός…

Με έναν μαγικό τρόπο, κατάφερνε πάντα να τα γυρίζει, μια από ΄δω, μια από ΄κει, και το νοσηρό, όσο εξωπραγματικό κι αν ήτανε, φάνταζε στο τέλος ως το μόνο «σωστό». Και τότε έστηναν, και πάλι, τα δαιμόνια τον τρελό τους χορό. Οι στιγμές ηρεμίας κι αρμονίας σπάνιες σαν το χιόνι στη Σαχάρα…

Ώσπου πήρε τη μεγάλη απόφαση κι έφυγε. Δεν την ενδιέφερε για πού, απλά να φύγει, να χαθεί. Έσφιξε τα δόντια και είπε στον εαυτό της, «Ποτέ ξανά!».

Τώρα πλέον, κοιμάται ήσυχη τα βράδια, μπορεί και μιλά με όποιον επιθυμεί χωρίς φόβο, μπορεί και κοιτά γύρω της ελεύθερα χωρίς την αγωνία πως μπορεί να περνά εκείνη τη στιγμή κάποιος που στα μάτια του ήταν ένας που αυτή σίγουρα θα ήθελε να κάνει έρωτα μαζί του…

Απολαμβάνει την ηρεμία, και η μοναξιά της είναι πλέον φίλος. Διαπιστώνει με χαρά πως τώρα νιώθει πολύ λιγότερο μόνη απ΄ότι πριν. Τώρα μπορεί να μιλά και να συναντά όποιον θέλει, φίλους, συγγενείς, συναδέλφους, γείτονες, όλους αυτούς τους γνωστούς αγνώστους μέχρι και πριν από λίγο. Μοιράζεται μ΄αυτούς που θέλει την κόλαση που έζησε για χρόνια και είναι τόσο λυτρωτικό αυτό. Δεν νιώθει πια ντροπή και ενοχές…

Τώρα πλέον, είναι η ίδια πρωταγωνίστρια και σκηνοθέτης της ζωής της, κανένας Άλλος. Δεν επέζησε απλά, μα ξανακέρδισε τη ζωή της…