Photo: Sven

Ακριβώς έτσι ήταν, τέτοια εποχή, το δρομάκι που οδηγούσε στο σπίτι μας, δεξιά ψηλά, εκεί που τελειώνει η σκάλα. Είναι ένα πανέμορφο προάστιο της Στοκχόλμης, 12-15 λεπτά από το κέντρο, που η φύση το προίκισε απλόχερα με κάθε είδους ομορφιές. Κάθε Άνοιξη, έβλεπες καθημερινά να αποκαλύπτεται σταδιακά, με έναν μαγικό τρόπο κάτω από το παχύ χιόνι, ένας πραγματικός παράδεισος πνιγμένος στο πράσινο και στα λουλούδια.

 Αρκούσε ένας περίπατος 15΄ για να βρεθείς δίπλα στο νερό, σε ένα μαγευτικό φιόρδ, στις καταπράσινες πλαγιές του οποίου, φύτρωναν κουκλίστικα -κόκκινα, ως επί το πλείστον- ξύλινα παραδοσιακά εξοχικά σπιτάκια, αλλά και μεγάλες πανέμορφες βίλες, φθάνοντας μέχρι το νερό, όπου λικνίζονταν αργά, στη μικρή προβλήτα τους, κάποιο μικρό σκάφος ή ιστιοφόρο.

Την αγάπησα πολύ τη χώρα αυτή και την ευγνωμονώ απέραντα από τα βάθη της καρδιάς μου για όλα όσα μου έδωσε και μου έμαθε για τη ζωή, τις σχέσεις των ανθρώπων και των δύο φύλων, για το σεβασμό και την αγάπη προς τη φύση, προς κάθε τι το διαφορετικό και τόσα άλλα…

Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, η καρδιά μου ζεσταίνεται από τις θύμησες των χρόνων εκείνων, από τη θαλπωρή του τζακιού και από τη μαγική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων που ήταν διάχυτη παντού. Εύχομαι, σύντομα, να μπορέσω να το ξαναζήσω…

Μία εκπληκτική ερμηνεία από έναν από τους σπουδαιότερους τενόρους του 20ου αιώνα, τον σουηδό Jussi Björling, που "έφυγε" σε ηλικία 49 μόνον χρόνων...

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ και ΚΑΛΟΤΑΞΙΔΑ!

...κι ας αξιοποιήσουμε την εμπειρία πως τίποτα δεν είναι αυτονόητο και δεδομένο και πόσο πολύτιμα, τελικά, είναι τα "ασήμαντα" και καθημερινά....

Έτυχε να διαβάσω, πρόσφατα, μία παλιά, προ 15ετίας περίπου, συνέντευξη της Φιλανδής συγγραφέως Märta Tikkanen όπου αναφέρεται εκτενώς στον μεγάλο έρωτα της ζωής της, το σύζυγό της, και στις τρομερές συγκρούσεις τους, σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της τρικυμιώδους κοινής τους ζωής. Τα όσα διάβασα ήταν πραγματικά συγκλονιστικά και μου έφεραν στο νου, αποδεικνύοντας για μία ακόμη φορά, πως το είδος και η ποιότητα της πρωταρχικής σχέσης, που καταφέρνει να δημιουργήσει ένα μικρό παιδί με το άτομο που το φροντίζει (συνηθέστατα τη μητέρα του), το σημαδεύει ανεξίτηλα για το υπόλοιπο της ζωής του. Αυτά τα πρώιμα βιώματα και το αποτύπωμα που αφήνουν στον ψυχισμό του παιδιού θα καθορίσουν το βαθμό που κάποιος, ως ενήλικας πλέον,  θα αναζητά ή θα αποφεύγει την εγγύτητα στις διαπροσωπικές του σχέσεις…

Προς το τέλος της κοινής τους ζωής, λοιπόν, και όταν αυτός είχε φθάσει πλέον στα πρόθυρα του θανάτου εξαιτίας του αλκοολισμού του, αυτή αποφάσισε να τον εγκαταλείψει. Τότε, όμως, αυτός διαγνώσθηκε με λευχαιμία. Αυτό έγινε αιτία η συγγραφέας να παραμείνει στο πλάι του για τα επόμενα πέντε χρόνια που ακολούθησαν, μέχρι το θάνατό του. Το τελευταίο διάστημα, πριν από το θάνατό του, «ξανασυναντήθηκαν» ως άνθρωποι και σύντροφοι με έναν καινούργιο τρόπο, με ειλικρίνεια και δίχως άμυνες ή τείχη ασφαλείας. Μία ημέρα πριν πεθάνει, της είπε: "Πόσο περιττά ήταν όλα όσα έκανα και ένιωθα. Ήσουν πάντα δίπλα μου, δεν τολμούσα, όμως, να το πιστέψω"…

Τα τελευταία αυτά λόγια του ετοιμοθάνατου συζύγου της συγγραφέως φωτίζουν με έναν πολύ επώδυνο, αλλά σαφή τρόπο, μια πολύ θεμελιακή αρχή της επιστήμης της ψυχολογίας, δηλαδή, της τεράστιας σημασίας της ύπαρξης (ή της επώδυνης απουσίας) μιας βασικής εμπιστοσύνης που εγκαθιδρύει ο καθένας μας ως παιδί για το άμεσό του περιβάλλον. Οι όποιες ψυχικές διαταραχές εμφανισθούν στη συνέχεια της ζωής μας και οι συνέπειές τους στην ποιότητα των διαπροσωπικών μας σχέσεων, είναι το αποτέλεσμα μιας αίσθησης που έχουμε αποκομίσει ως παιδιά, πως, δηλαδή, δεν έχουμε αγαπηθεί και γίνει αποδεκτοί, ως το μοναδικό άτομο που είμαστε, κυρίως, από το άτομο που αποτελούσε τον καθρέφτη του ποιοί είμαστε και του κατά πόσο πόσο αξίζουμε την αγάπη κάποιου. Αυτή η απουσία βασικής εμπιστοσύνης δημιουργεί ένα αίσθημα βαθιάς ανασφάλειας και αόριστου άγχους που, στην ουσία, αντιπροσωπεύει την αίσθηση του παιδιού πως είναι μόνο και αβοήθητο σε έναν κόσμο που βιώνεται ως, εν δυνάμει, άκρως απειλητικός…

Η μόνη πιθανότητα «αποκατάστασης» μιας τόσο θεμελιώδους και απειλητικής αίσθησης, απέναντι σε κάθε είδους συναισθηματική εγγύτητα (πέραν κάποιων πολύ σαφών ορίων), που καθιστά ανέφικτη τη δημιουργία μιας ουσιαστικής και στενής σχέσης με έναν Άλλον, είναι το μακρύ και επώδυνο ταξίδι μιας ψυχοθεραπείας που θα αλλάξει σταδιακά τους υποσυνείδητους κανόνες που κυριαρχούν και διέπουν το τι νιώθει, σκέφτεται, θυμάται και πράττει το άτομο. Δίχως αυτού του είδους την επανασύνταξη του ψυχικού του χάρτη, ένα τόσο ευάλωτο ψυχικά άτομο δεν πρόκειται ποτέ στη ζωή του να εμπιστευθεί και να επιτρέψει στον εαυτό του να προσεγγίσει συναισθηματικά, με έναν ισορροπημένο τρόπο, τον οποιονδήποτε Άλλον, όσο καλοπροαίρετο και συναισθηματικά φερέγγυο άτομο και αν είναι…

Photo: Sven

Για τρεις βδομάδες, έδινες έναν πολύ γενναίο, αλλά άνισο, απ΄ότι αποδείχθηκε, αγώνα. Χωρίς όλους εμάς που τόσο σ΄αγαπήσαμε δίπλα σου, έσβησες μόνος, πνιγμένος στα καλώδια,  στα μόνιτορ και στις διασωληνώσεις.  Δεν σου άξιζε ένα τόσο δραματικό και μοναχικό τέλος, αγαπημένε μας φίλε. Εσύ, που έσωσες τόσες και τόσες ζωές ασθενών σου (συνανθρώπων σου, όπως προτιμούσες να λες), δεν κατάφερες να κρατηθείς στη ζωή για να καθίσουμε, για μία ακόμη φορά, γύρω από το τόσο φιλόξενο χριστουγεννιάτικο τραπέζι του σπιτιού σου και να σου φέρω, όπως κάθε χρόνο, το αγαπημένο σου φαγητό που σου μαγείρευα.

Χθες, σου είπαμε το τελευταίο αντίο, από μακριά, όμως. Κοντύτερα η οικογένειά σου, κι εμείς οι υπόλοιποι, μια χούφτα φίλοι στενοί και συνάδελφοί σου από το πανεπιστήμιο, μακρύτερα, να κοιτούμε βουβοί κι ακίνητοι, σαν σε Αγγελοπουλικό σκηνικό, τους νεκροθάφτες, με στολές εντατικής, να σκεπάζουν με γρήγορες κινήσεις  τον πρόχειρο τάφο…

Δεν σου πήρα στεφάνι από λουλούδια γιατί αυτά μαραίνονται. Σου έπλεξα ένα δικό μου από  όμορφές μας αναμνήσεις, γιατί μόνον τέτοιες υπάρχουν, κι έτσι  δεν πρόκειται ποτέ να μαραθεί. Μπορεί να έφυγες από κοντά μας, μα θα είσαι πάντα παρών μέσα μας, κάνοντάς μας να νιώθουμε ευγνώμονες για όλα όσα μας έδωσες, για όλα όσα ήσουν…

Ευχαριστώ, αγαπημένε φίλε, από τα βάθη της καρδιάς μου, για όλα αυτά τα χρόνια της μοναδικής σου φιλίας που ήταν πάντα ένα ασφαλές κι απάνεμο λιμάνι. Ευχαριστώ για τις όμορφες στιγμές, για την αγάπη και την έγνοια που πάντα γενναιόδωρα μας έδινες. Προσπαθώ να μετριάσω τον πόνο, λέγοντας στον εαυτό μου αυτό που εσύ πάντα έλεγες στους φοιτητές σου, για να τους καθησυχάσεις, όταν δεν καταφέρνατε να σώσετε κάποιον ασθενή: «C’ est la vie». Δεν τα καταφέρνω, όμως, όπως κι εσύ άλλωστε. Μπορεί να το έλεγες, αλλά αμέσως μετά κλεινόσουν στο γραφείο σου για να μη δει κανείς τα βουρκωμένα  όμορφα γαλάζια μάτια σου...