"Αχ, τι τέλειο!", "Δεν είναι τέλειο αυτό το τραγούδι;", "Τέλεια ταινία!", "Η τέλεια γυναίκα..." κοκ. Όλα τελείως τέλεια και όλο και πιο συχνά. Κάθως φορά που χαρακτηρίζουμε κάτι έτσι μοιάζει λες και βάζουμε μια τελεία στα πράγματα, μια κόκκινη γραμμή που τίποτα δεν μπορεί να την υπερβεί πια. Ο ανυποψίαστος μπορεί να νομίσει ότι επιτέλους η αναζήτηση του ’γιου Δισκοπότηρου έφτασε στο τέρμα της, ότι η χίμαιρα της τελειότητας και της ολοκλήρωσης πιάστηκε στα δίχτυα μας. Κάθε άλλο όμως... Το τέλος αυτό, το όριο που χαράζει όποιος αναφωνεί το επίθετο "τέλειος" σε όλα τα πρόσωπα και σε όλες τις πτώσεις είναι πιο εφήμερο κι από όρκο ερωτευμένων. Κάθε φορά που κάτι μας κάνει εντύπωση, του απλώνουμε το χέρι χρίζοντάς το "τέλειο" και δια μιας το επιβιβάζουμε στην ατέλειωτη αμαξοστοιχία της τελειότητας που έχουμε δέσει στην ζώνη μας...

Θα μου πείτε: "Πώς κάνεις έτσι, σαν σχολαστικός φιλόλογος;" Ένα επίθετο είναι κι αυτό που σήμερα χρησιμοποιείται -έστω καταχρηστικά- για να δηλώσει το πολύ ωραίο, το θαυμάσιο, κάτι που μας άρεσε πολύ. Μπορεί να προσθέσετε κιόλας ότι κανείς δεν το εννοεί -τουλάχιστον όχι σε απόλυτο βαθμό. Σύμφωνοι. Μια λέξη είναι. Μόνο όμως; Γιατί αυτό το επίθετο και όχι κάποιο άλλο και γιατί στις μέρες μας και όχι παλιότερα; Η χρήση της γλώσσας μπορεί πολύ συχνά να μας αποκαλύψει πολλά για τους χρήστες της...

Οι σκέψεις αυτές δεν είναι καινούριες για μένα. Η χρήση του συγκεκριμένου επιθέτου με εκνεύρισε σχεδόν από την πρώτη στιγμή που αντιλήφθηκα τη γενικευμένη πλέον χρήση του σε κάθε περίσταση. Ένιωθα αφενός μια προθυμία -ακόμα και εκ μέρους ανθρώπων που ήταν ικανοί να διακρίνουν λάθη και παραλείψεις- για εύκολο ενθουσιασμό και αφετέρου δαιμονιζόμουν με την ιεροσυλία του να θεωρείται στη μουσική, στη λογοτεχνία ή στο σινεμά τέλειο κάτι που δεν έφτανε ούτε στο μικρό δαχτυλάκι καλλιτεχνικά επιτεύγματα που είχαν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν στους τομείς αυτούς και κανείς δεν είχε τολμήσει να τα χαρακτηρίσει "τέλεια". Όμως, αυτές οι ανακλαστικές σκέψεις μπήκαν σε μια τάξη όταν άρχισα να παρατηρώ πιο προσεκτικά ανάλογες αντιδράσεις σε Αμερικανούς και σε, μικρότερο βαθμό, Δυτικοευρωπαίους με τους οποίους είχα έρθει άμεσα ή έμμεσα σε επαφή.

Βέβαια, το δικό τους σήμα κατατεθέν είναι το "ουάου!" (wow!), σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που φτάνω να χαρακτηρίσω την σύγχρονη κουλτούρα τους -ιδίως των Αμερικανών- ως έναν "πολιτισμό του ουάου". Με το παραμικρό πράγμα που θα τους εντυπωσιάσει -είτε πρόκειται για ένα τοπίο εκπάγλου καλλονής ή για το τελευταίο τσιχλοτραγουδάκι- ξεσηκώνουν ένα πολυφωνικό ρεφραίν από "ουάου" κάθε τονικότητας σαν κάργιες που σκυλεύουν το πτώμα του μέτρου και της αυτοσυγκράτησης και ξεμπερδεύουν. Το νόημα όμως είναι το ίδιο. Ευτυχώς για αυτούς μένουν στον παιδικό σχεδόν ενθουσιασμό που εκφράζεται με ένα απλό επιφώνημα (άντε και στο "awesome!") ενώ οι δικοί μας "ουαουιστές" προσέφεραν στην κουλτούρα μας και τη χρήση ενός επιθέτου που θα πρέπει να το φυλάμε στο ψηλό ράφι της κουζίνας αφήνοντας κάθε καλλιτέχνη να προσπαθεί να κλέψει το γλυκό μέσα απ' το βάζο (χωρίς ποτέ να τα καταφέρνει).

Γιατί όμως σήμερα τόσα "ουάου" και "αχ, τι τέλειο!"; Μα, και στις δυο περιπτώσεις αυτός που εκφράζεται έτσι δεν χρειάζεται να προχωρήσει παραπέρα, δε χρειάζεται να δει κριτικά το αντικείμενο του θαυμασμού του, καθώς το μόνο σχόλιο που κάνει είναι άναρθρο, άλογο, στην πρώτη περίπτωση, ενώ στη δεύτερη είναι οριστικό και κλείνει κάθε περαιτέρω συζήτηση. Όλοι αυτοί έχουν απίστευτη ανάγκη να ενθουσιαστούν και δεν θέλουν τίποτα να τους χαλάσει τη γιορτή. Και φυσικά, όλοι αυτοί δεν είναι ποτέ δημιουργοί, είναι "καταναλωτές" εμπειριών και "δέκτες" ερεθισμάτων, που χωρίζονται για αυτούς σε δύο κατηγορίες: στα θετικά που είναι πάντα "τέλεια" και στα αρνητικά που στέλνονται στο πυρ το εξώτερον. Αποχρώσεις, αποκλίσεις, ταλαντεύσεις και όλα τα συναφή δεν έχουν θέση σε αυτή τη νεομανιχαϊστική σκέψη που μας κατακλύζει όλο και πιο πολύ.

Αν δεν έχετε πειστεί ότι η τελειότητα δεν έχει θέση στην τέχνη, παρά μόνον ως διαρκώς άπιαστη χίμαιρα, προσπαθείστε να θυμηθείτε σε πόσα και τι είδους τραγούδια έχετε ακούσει το επίθετο αυτό. Αναρωτηθείτε πώς χρησιμοποιείται το "τέλειος" στους τίτλους βιβλίων ή ταινιών (π.χ. "Ένας τέλειος φόνος"). Θα διαπιστώσετε ότι σχεδόν όλοι οι καλλιτέχνες το αποφεύγουν όπως οι βρυκόλακες ή οι ερωτευμένοι το σκόρδο. Αντίθετα το επίθετο "μισός-ή-ό", ισοδύναμο στην τρέχουσα ομιλία με το "ατελής", έχει την τιμητική του- ιδιαίτερα στα τραγούδια...

Πάντα αντιλαμβάνομαι την τέχνη ως κάτι το ατελές, το ανολοκλήρωτο. Όσο ωραίο και να είναι ένα τραγούδι ή ένα βιβλίο δεν είναι ποτέ τέλειο, και μάλιστα θα έλεγα ότι η ομορφιά σε ένα έργο τέχνης είναι ευθέως ανάλογη αυτής της αίσθησης ότι μας δημιούργησε περισσότερα ερωτήματα από όσες απαντήσεις μας έδωσε. Η τέχνη ποτέ δεν είναι τέλεια. Απλά μας υπενθυμίζει πόσο όμορφη μπορεί να είναι η ατέλεια η δική μας, των άλλων και του κόσμου γύρω μας...