Αυτή την εβδομάδα είπα να διαβάσω ένα βιβλίο που πολύ καιρό είχα στο πρόγραμμα. Την Δίκη του Κάφκα. Παρόλο που ο συγγραφέας είναι πασίγνωστος και τα βιβλία του κατατάσσονται στα καλύτερα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, δεν είχε τύχει ή απλά είχα παραμελήσει να το κάνω.

Το βιβλίο αρχικά μου φάνηκε ψιλοπαράλογο. Να συλλαμβάνουν έναν άνθρωπο μέσα στο ίδιο του το σπίτι, χωρίς να του λένε για ποιο πράγμα είναι ένοχος. Και έπειτα να συνεχίζει κανονικότατα τις δραστηριότητές του με κάποια διαλείμματα για να πάει σε ανακρίσεις, και πάλι όμως χωρίς να μαθαίνει για ποιο λόγο δικάζεται. Σιγά σιγά άρχισα να μπαίνω στο νόημα, να αντιλαμβάνομαι τους συμβολισμούς του και να περιμένω με αγωνία την συγκλονιστική συνέχεια, που κορυφώνεται στο τέλος. Σε κάποια σημεία ομολογώ βέβαια ότι με κούρασε, όμως αδιαμφισβήτητα θαύμασα τον συγγραφέα για την εξαιρετική του ιδέα και την απόδοσή της.

Κατατοπιστικότατο σχετικά με το περιεχόμενο και το κεντρικό μήνυμα της Δίκης είναι το άρθρο από την Βικιπαίδεια:

«Κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος είναι ο τραπεζοϋπάλληλος Γιόζεφ Κ. (το επώνυμο δεν αναφέρεται ποτέ), ενός συνηθισμένου ανθρώπου ανίκανου για οποιαδήποτε έξαρση και στου οποίου τη ζωή δεν συμβαίνει τίποτα το εξαιρετικό.

Ξαφνικά η ισορροπία της ζωής του ανατρέπεται όταν δύο άγνωστοι χτυπούν την πόρτα του και του ανακοινώνουν ότι ήρθαν να τον οδηγήσουν στον ανακριτή. Σίγουρα θα επρόκειτο για παρεξήγηση, είναι αδύνατον να έχει κάνει κάτι κακό ο Γιόζεφ Κ. Μετά την ανάκριση αφήνεται προσωρινά ελεύθερος, ωστόσο έχει χάσει πια την ηρεμία του. Δεν τον έχουν κατηγορήσει φανερά για τίποτα, όμως έχει την αίσθηση ότι τον θεωρούν ένοχο.

Όταν μετά από λίγες μέρες τον καλούν και πάλι για ανάκριση, ο Γιόζεφ Κ. βρίσκεται σ' ένα τεράστιο μουντό δικαστήριο, αντιμέτωπος με μία ομάδα από γέρους δικαστές που τον τυραννούν με τις ερωτήσεις τους. Απόλυτα βέβαιος για την αθωότητά του προσπαθεί με όσες δυνάμεις διαθέτει να υπερασπιστεί τον εαυτό του και φεύγει από το δικαστήριο με την εντύπωση ότι τους έχει πείσει.

Είναι αδύνατον πια να νιώσει ήσυχος και πιστεύει πως ένας δικηγόρος θα μπορούσε να αποδείξει ότι είναι άσχετος με την κατηγορία την οποία ακόμη δεν γνωρίζει. Όμως ο δικηγόρος, όργανο της εξουσίας ο ίδιος, σπρώχνει τον Γιόζεφ Κ. βαθύτερα στο λαβύρινθο που έχει μπλεχτεί. Αναζητά τότε τη βοήθεια ενός φίλου του ζωγράφου αλλά επικαλείται κι έναν ιερέα μήπως θα μπορούσαν λόγω της ιδιότητάς τους να επηρεάσουν ευνοϊκά τους δικαστές, μάταια όμως.

Ούτε η επιστήμη, ούτε η τέχνη, ούτε η θρησκεία μπορούν να τον βοηθήσουν. Ολόκληρο το περιβάλλον του, ολόκληρος ο κόσμος γίνεται προέκταση του δικαστηρίου. Στον κάθε συμπολίτη του βλέπει κι έναν δικαστή, στο κάθε βλέμμα και μια κατηγορία. Αρχίζει να πιστεύει πως όλοι τον κατασκοπεύουν, ψάχνοντας να βρουν ακόμη και στις πιο απλές πράξεις του αποδείξεις ενοχής. Σιγά σιγά βεβαιώνεται πως η δίκη ήδη γίνεται, με κατηγορούμενο τον ίδιο, για ένα έγκλημα που δεν γνωρίζει. Βλέποντας πως καμία προσπάθειά του δεν καρποφορεί, περιμένει υπομονετικά τη μέρα που θα μάθει την ποινή που θα του επιβάλουν.

Ένα βράδυ δύο μαυροντυμένοι άνδρες του ζητούν να τους ακολουθήσει ως την άκρη της πόλης. Ανίκανος πια να καταλάβει αλλά και να αντιδράσει, ο Γιόζεφ Κ. τους ακολουθεί σ' ένα έρημο λατομείο, για να εκτελεστεί σε λίγο ψυχρά και απάνθρωπα με μια μαχαιριά στο στήθος.

Η δίκη και η καταδίκη του Γιόζεφ Κ. για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε ή τουλάχιστον που δεν γνώριζε ότι διέπραξε, είναι μια ανοιχτή κριτική του συγγραφέα προς τη δύναμη της εξουσίας, αυτής που δίνει την αίσθηση στον κάθε πολίτη ότι όλα είναι πιο δυνατά απ' αυτόν και ότι κάθε αντίσταση είναι περιττή. Όπως ο Γιόζεφ Κ. έτσι κι ο κάθε άνθρωπος αφήνεται να παρασυρθεί από την εξουσία που τον απογυμνώνει από τα δικαιώματά του, του στερεί τη διάθεση για αντίσταση, αχρηστεύει κάθε νόμο και στο τέλος τον συνθλίβει.

Λογοτεχνικά Η Δίκη είναι ένα αρκετά "δύσκολο" έργο, σε πολλά δε σημεία του δείχνει ακατανόητο. Με βάση το βιβλίο γυρίστηκαν αργότερα και 2 ταινίες. Το 1962 από τον Όρσον Ουέλς με τον αγγλικό τίτλο The Trial και πρωταγωνιστή τον Άντονι Πέρκινς και το 1993 με τον ίδιο τίτλο από τον Ντέιβιντ Χιουζ και πρωταγωνιστή τον Άντονι Χόπκινς.»

Η έκδοση που έχω είναι της Ελευθεροτυπίας, του 2006, σε μετάφραση του Γιάννη Βαλούρδου. Παραθέτω τμήμα  από την εισαγωγή της:

Ο Φραντς Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα και πέθανε το 1924 στη Βιέννη.  Δεδομένου ότι ήταν γιός εύπορου εμπόρου της γερμανόφωνης εβραϊκής μειονότητας της Πράγας, ο Κάφκα ένιωσε βαθιά την απομόνωση που δημιουργούσαν αυτές οι συνθήκες. Γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Πράγας (1901), αναγορεύτηκε διδάκτορας της νομικής (1906) και διορίστηκε κατόπιν (1908) σε μια ασφαλιστική εταιρεία. Λόγω της καταθλιπτικής επιβολής που του ασκούσε η ισχυρή προσωπικότητα του πατέρα του (Γράμμα στον πατέρα, 1919), αλλά και εξαιτίας της εσωτερικής αδυναμίας του να δημιουργήσει δική του οικογένεια και ζωή, παραιτήθηκε δύο φορές από την ιδέα του γάμου του με τη Φελίτσια Μπάουερ. Από την περίοδο εκείνη χρονολογούνται ορισμένα από τα πιο αγωνιώδη κείμενά του, όπως Η μεταμόρφωση(1916) και Η δίκη(1925). Το 1917 η βεβαιότητα ότι ήταν φυματικός τον απέσπασε ακόμα περισσότερο από τη φυσιολογική ζωή΄ η δουλειά του στο γραφείο εναλλασσόταν με μακρές περιόδους διαμονής στη Βοημία και στα βουνά Τάτρα. Ύστερα από άλλη μία αισθηματική αποτυχία του με τη δημοσιογράφο Μιλένα Γιεσένσκα (τα Γράμματα στη Μιλένα δημοσιεύτηκαν αρκετά μετά το θάνατό του, το 1952), ο Κάφκα βρήκε κάποιο νόημα ζωής κοντά στη Ντόρα Ντίμαντ, με την οποία εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο (1923). Όμως, μια επιδείνωση της ασθένειάς του διέκοψε αυτή την εύθραυστη ισορροπία, και λίγο αργότερα τον οδήγησε στον θάνατο.

Όσο ζούσε δημοσίευσε ελάχιστα έργα του και πάντα με τη στοργική φροντίδα του Μαξ Μπροντ΄ ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν Η κρίση (1913), Η μεταμόρφωση (1916), Στην αποικία των τιμωρημένων (1919). Στον Μπροντ και στον Πούλιτζερ οφείλεται εξάλλου η δημοσίευση μετά το θάνατό του, παρά την αντίθετη γνώμη που είχε εκφράσει, όλων των έργων του.

Η αρνητική στάση του απέναντι στα έργα του είναι χαρακτηριστική της προσωπικότητάς του και προέρχεται από την οδυνηρή του αδυναμία να δεχτεί τη ζωή με όλες της τις εκδηλώσεις. Πολλές φορές ταυτίζει το πρόβλημα της εκλογής με την αγωνιώδη αναζήτηση της ελευθερίας.  Ο άνθρωπος του Κάφκα βρίσκεται μετέωρος μπροστά στο άλυτο αυτό πρόβλημα της εκλογής, όπου η ελευθερία και η φυλακή συμπίπτουν. Είναι λοιπόν πάντα ένοχος, σύμφωνα με μια δικαιοσύνη που του είναι ακατανόητη και την απονέμει μια γραφειοκρατία, η οποία του φαίνεται αποκρουστική και μικρόψυχη.

[…]

Στο έργο του έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες΄ θεολογικές, φιλοσοφικές, ιστορικο-κοινωνικές και ψυχαναλυτικές. Καμία όμως δε θα μπορέσει ίσως να εξαντλήσει ένα πρόβλημα της υπαρξιακής αγωνίας και του άγχους του σύγχρονου ανθρώπου.