Ο Σεργκέι Αιζενστάιν αποτελεί μια από τις πιο σημαίνουσες προσωπικότητες στην Ιστορία του Κινηματογράφου καθώς οι σκηνοθετικές και σεναριακές του οπτικές εμπλούτισαν τη Τέχνη του Σινεμά, ανανέωσαν τη φιλμική προσέγγιση και κατέστησαν το Σινεμά ως την απόλυτη Τέχνη συνύπαρξης των ρευμάτων του Πνεύματος (Λογοτεχνία,Μουσική,Ποίηση).

Γεννήθηκε στη Ρίγα της τότε Σοβιετικής Ένωσης από ευκατάσταστη οικονομικά οικογένεια. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Αγ.Πετρούπολης, ωστόσο ήταν ανήσυχο πνεύμα και αποζητούσε τη καινοτομία σε όλους τους τομείς της ζωής του. Η πρώτη Επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1905 εναντίον του τσαρικού καθεστώτος τον στιγμάτισε, καθώς προσχώρησε στο κίνημα και εργάστηκε μαζί τους. Το 1920 εγκαθίσταται στη Μόσχα για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στη Τέχνη. Εισάγει πρωτοποριακές τεχνικές καθώς “καταργεί” τη θεατρικότητα της σκηνής και συνδιάζει ποικιλόμορφες πτυχές Τέχνης όπως το μπαλέτο και η μουσική στα θέματά του. Θεσπίζει τη “τεχνική των ατραξιόν” με τις αυτόνομες σκηνές δράσης σε σχέση με το ενιαίο θέμα παρουσίασης.

Στα κινηματογραφικά του θέματα καταλύει την ατομικιστική δράση του πρωταγωνιστή θεωρώντας πως το σύνολο της μάζας κινητοποιεί τη δράση που ελκύει το θεατή και θέτει τις βάσεις για μια διαφορετική δραματουργία. Το “στρατευμένο” Σινεμά τον κατακτά και συμμετέχει με τη Τέχνη του στα κοινωνικά τεκταινόμενα. Θεσπίζει την ενότητα “Δικτατορία του Προλεταριάτου” με τη ταινία του “Η Απεργία” το 1924, θεματολογία που αποτελεί προοίμιο για το δημιουργικό του “θηρίο”, το ανυπέρβλητο “Ποτέμκιν” του 1925.

Ποτέμκιν (1925)

Η ταινία-ορόσημο για το παγκόσμιο Σινεμά. Ο Αιζενστάιν χρησιμοποιεί τη δημιουργική του δεινότητα για παρουσιάσει ένα φιλμ-ορχήστρα της Τέχνης. Η ταινία πραγματεύεται την αντίσταση του πληρώματος ναυτών ενός θωρηκτού απέναντι στην εξουσία που υποκινεί το καθεστώς των Τσάρων και αποτελούν τον κινητήριο μοχλό της εξέγερσης του 1905.

Ο σκηνοθέτης παρουσιάζει δύο πόλους δράσης, το θωρηκτό και την πόλη της Οδησσού. Η σκέψη του Αιζενστάιν για χρονολογική σύγχυση προκειμένου να αποδώσει τα ιδεώδη της Επανάστασης, η χρήση του γκρο πλάν για εστιάση σε φυσικά αντικείμενα (τα γυαλιά του καπετάνιου,ο σταυρός του ιερέα του πλοίου, τα ρούχα των ναυτών), εγείρουν συναισθηματική φόρτιση στο θεατή. Ο σκηνοθέτης ποντάρει στα πλάνα ρεαλισμού που προκαλούν σοκ στο θεατή, μέσα από το “μοντάζ των αντιθέσεων” και τον πλουραλισμό των εικόνων και των συνειρμών. Η σκηνή στις σκάλες της Οδησσού αποτελεί σταθμό για το παγκόσμιο Σινεμά. Ολόκληρη η δυναμική της αφήγησης στηρίζεται στις εικόνες και τις ψυχολογικές αλληγορίες.

Το “Ποτέμκιν” υπήρξε το εφαλτήριο για τη σύγχρονη σκηνοθετική σκέψη στο Κινηματογράφο, επηρέασε όσο λίγα φιλμ τις επόμενες γενιές σκηνοθετών (Όρσον Γουέλς, Στάνλεϊ Κιούμπρικ) και έβαλε τις βάσεις για την ανανέωση της τεχνικής του μοντάζ, επηρεάζοντας το ρεύμα της Νουβέλ Βαγκ στη Γαλλία των αρχών του '60. Ο Αιζενστάιν προχώρησε στην υλοποίηση και άλλων σημαντικών κινηματογραφικών αριστουργημάτων, όπως ο “Αλέξανδρος Νιέφσκι”(η παγκόσμια αναγνώριση του σκηνοθέτη με τη χρήση πλάνων σε συνάρτηση με τη κλασσική μουσική του Προκόβιεφ που εισήγαγε τη τεχνική της “σινε- όπερας”) , ο “Ιβάν ο Τρομερός” (που επικρίθηκε από το Σταλινικό καθεστώς λόγω της υπόγειας πολιτικής αμφισβήτησης από τη θεματολογία του φιλμ, κάτι που εκτόπισε το σκηνοθέτη από τη χώρα), ωστόσο το “Ποτέμκιν” ήταν η Τέχνη-ορόσημο για όλη τη μεταγενέστερη κινηματογραφική σκέψη και δημιουργία.