Ο φόβος της αγάπης 

Το να αγνοούμε, να παρακάμπτουμε ή να θάβουμε τα συναισθήματά μας είναι ταυτόσημο με το να αγνοούμε, να παρακάμπτουμε ή να θάβουμε την ψυχή μας και τα αποτυπώματα της ίδιας της ζωής επάνω μας. Ο κυριότερος λόγος της αποφυγής συναισθημάτων είναι ο φόβος. Ο φόβος όχι μόνο του αβάσταχτου ψυχικού πόνου που μπορεί να προκαλέσουν αλλά και της συνάντησης με τις πιο ευάλωτες και μη αποδεκτές πλευρές του ίδιου μας του εαυτού. Ένας τέτοιου είδους φόβος μπορεί να θεωρηθεί και ως απουσία αγάπης στη ζωή μας. Όποιος από εμάς κυριαρχείται και καθοδηγείται από φόβο σημαίνει πως έχει χάσει κάθε αυθεντική επαφή με την αγάπη. Αγάπη, συνύπαρξη και αλήθεια πηγαίνουν πάντα μαζί. Αν κάποιο από αυτά λείπει, τότε λείπουν και τα υπόλοιπα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου φόβου, αποχωρισμού και ψέματος.

Ο φόβος αυτός μπορεί να πάρει εκατομμύρια διαφορετικές μορφές, και το αίσθημα που, ίσως ευκολότερα από οποιοδήποτε άλλο, μπορεί να τον πυροδοτήσει είναι το ενδεχόμενο της αγάπης. Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που, είτε το γνωρίζουν είτε όχι, τρέμουν στην κυριολεξία το ενδεχόμενο να αγαπήσουν ή ακόμα και το να εκφράσουν άμεσα την ανάγκη τους να αγαπηθούν. Αντ΄αυτού, μπορεί να επιδεικνύουν μια μεγαλειώδη αυτάρκεια, να θεωρούν κάθε ένδειξη αγάπης ως αδυναμία και να τη σαρκάζουν, να υιοθετούν το ρόλο του θύματος, του ιερομάρτυρα ή αυτού που επιβάλει η εκάστοτε κατάσταση, να γίνονται επιθετικοί και να μισούν, να εξαπατούν, να υποβάλλονται σε επώδυνες πλαστικές εγχειρήσεις ή να ασκούνται για ώρες καθημερινά με μοναδικό σκοπό να αρέσουν, κάνουν σχεδόν τα πάντα για ένα στιγμιαίο χειροκρότημα, να επιδεικνύουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά κ.τ.λ. Και όλα αυτά γιατί, όταν δεν εισπράττουμε αγάπη για αυτό που είμαστε, θέλουμε να εξακολουθούμε, παρόλα αυτά, να υπάρχουμε, και αυτό γίνεται μόνο διαμέσου μιας οποιασδήποτε συναισθηματικής επικοινωνίας με τους άλλους. Έτσι λοιπόν, αν δεν αγαπιόμαστε για αυτό που είμαστε, τότε επιδιώκουμε το θαυμασμό, που, αν δεν τον εισπράξουμε, επιδιώκουμε το να μας φοβούνται, να μας λυπούνται, να μας μισούν, δηλαδή, να σημαίνουμε κάτι για τους άλλους επιτέλους…

Όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο μερικές από τις εκατομμύρια εκδηλώσεις υποδόριου φόβου, αλλά ταυτόχρονα και μια απεγνωσμένη κραυγή για αγάπη. Γνωρίζω πολλούς διάσημους που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών γιατί δεν αντέχουν τις στιγμές και τα μεσοδιαστήματα που δεν βρίσκονται στο επίκεντρο, που δεν θαυμάζονται, που δεν χειροκροτούνται. Τις στιγμές αυτές, νιώθουν απέραντα μόνοι και χωρίς ΑΓΑΠΗ. Πριν από κάποια χρόνια, μια πασίγνωστη καλλιτέχνιδα από την Αθήνα μου εξομολογούνταν πως μετά από κάθε παράσταση που δίνει, πηγαίνει για φαγητό ή για ποτό μέχρι τις πρωινές ώρες, παρόλο που είναι εξουθενωμένη από την κούραση, μόνο και μόνο για να συνεχίσει να εισπράττει την προσοχή ή τις εκδηλώσεις θαυμασμού του κόσμου, γιατί χωρίς αυτά νιώθει μια εσωτερική ερημιά, είναι σαν να μην υπάρχει…

Ο πιο αυτονόητος τρόπος για να εισπράξουμε κάτι είναι να εκφράσουμε με έναν σαφή τρόπο την ανάγκη μας αυτή. Ως μικρά παιδιά, εκφράζουμε την ανάγκη μας για προσοχή, παρηγοριά και σωματική επαφή, δηλαδή την ανάγκη μας για αγάπη, κλαίγοντας και σπαράζοντας μέχρι να νιώσουμε επιτέλους το τρυφερό χάδι, τη γνωστή γλυκιά φωνή ή τη ζεστή και φιλόξενη αγκαλιά που μας κάνει να νιώθουμε την ασφάλεια πως είμαστε σημαντικοί, πως μας αγαπούν, δηλαδή πως ΥΠΑΡΧΟΥΜΕ. Όταν, όμως, αυτές οι αλλεπάλληλες προσπάθειες έκκλησης για αγάπη δεν τύχουν ανταπόκρισης ή όταν η όποια ανταπόκριση εισπράξουμε δεν μας πείσει και δεν μας ανακουφίσει, τότε παύουμε να τη ζητούμε και να διαμαρτυρόμαστε, παραιτούμαστε, κλεινόμαστε στον εαυτό μας, πενθούμε βουβά και χωρίς δάκρυα, δηλαδή παύουμε να πιστεύουμε στους ανθρώπους, πως μπορεί να αγαπηθούμε, πως αξίζουμε έστω και την ελάχιστη εκδήλωση αγάπης…

Η φλόγα, όμως, της ανάγκης για αγάπη μέσα μας δεν σβήνει, γιατί κάτι τέτοιο θα ήταν ταυτόσημο με την πεποίθηση πως κανένας δεν υπάρχει και δεν ενδιαφέρεται για μας, άρα είναι σαν να μην υπάρχουμε και τότε ίσως να μην έχει νόημα ακόμα και το να συνεχίσουμε να ζούμε…

Ενώ, λοιπόν, τα μικρά παιδιά εκδηλώνουν με σαφή τρόπο την ανάγκη τους για αγάπη, τα πράγματα είναι πολύ δυσκολότερα για εμάς τους ενήλικες. Οι δικές μας κραυγές για αγάπη μπορεί να είναι πολύ πιο δυσανάγνωστες όχι μόνο για τους άλλους αλλά ακόμα και για εμάς τους ίδιους. Έτσι, λοιπόν, κάποιος μπορεί να επιδιώκει τη διασημότητα ή το να γίνει σημαντικός σε κάποιον τομέα, να επιδιώκει και να καταφέρει να αποκτήσει πολλά χρήματα, να αγοράζει ακριβά πράγματα -ακόμα και όταν δεν έχει πολλά χρήματα-, και όλα αυτά ως υποκατάστατα μιας αγάπης που ποτέ δεν εισέπραξε με τον τρόπο που θα ήθελε. Θα μπορούσε, επίσης, να γίνει ένα άτομο «βολικό» και σχεδόν «αόρατο» που ποτέ να μην απαιτεί κάτι για τον εαυτό του, και αυτό γιατί ίσως οι γονείς του να έδειχναν αποδοχή και «αγάπη» μόνον  όταν «συμμορφωνόταν προς τας υποδείξεις» και δεν απαιτούσε τίποτα περισσότερο από αυτά που κάθε φορά του έδιναν. Τέλος, θα μπορούσε κάποιος να υιοθετήσει το ρόλο του θύματος, του μάρτυρα ή ακόμα και του κακού, γιατί ίσως οι γονείς του μόνον όταν ήταν άρρωστος, αδύναμος ή κακός ασχολούνταν μαζί του στα σοβαρά. Όταν συμβαίνουν αυτά, τότε είναι βέβαιο πως έχουν κτισθεί γύρω μας και μέσα μας τείχη απομόνωσης, μοναξιάς και συναισθηματικής ερημιάς…

Ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να νιώσουμε και να εισπράξουμε αγάπη είναι αρχικά να συνειδητοποιήσουμε το φόβο που μας διακατέχει και, κατόπιν, να καταφέρουμε να απαλλαγούμε από αυτόν και από τα αδιέξοδα στα οποία μας οδηγεί. Αν καταφέρουμε και δούμε τον εαυτό μας ως κάποιον που του αξίζει η αγάπη και ο σεβασμός, αν καταφέρουμε να ζητάμε την αγάπη, δίνοντάς την στους άλλους, τότε δεν ποτέ δεν θα χρειαστεί να καταφύγουμε σε κάτι το εξεζητημένο και δυσανάγνωστο. Αν πάλι νομίζουμε πως κάνουμε ό,τι χρειάζεται, αλλά, παρόλα αυτά, δεν εισπράττουμε αγάπη, τότε είναι σίγουρο πως κάτι μας διαφεύγει, πως χρειαζόμαστε την καθαρότερη ματιά κάποιου άλλου για να δούμε την πραγματικότητα από διαφορετική σκοπιά…

Θέλουμε να γίνουμε αντικείμενα αγάπης,

ελλείψει αυτής, αντικείμενα θαυμασμού,

ελλείψει αυτού, αντικείμενα φόβου,

ελλείψει αυτού, αντικείμενα απέχθειας και περιφρόνησης,

θέλουμε να προκαλούμε στους άλλους κάποιου είδους συναίσθημα,

η ψυχή παγώνει στο κενό και αναζητά την επαφή με κάθε τίμημα.

(Ελεύθερη μετάφραση ενός ποιήματος του Hjalmar Söderberg, 1869 – 1941)