Πολλοί ενήλικες, είτε ως γονείς είτε ως προσωπικό παιδικών σταθμών είτε ως νηπιαγωγοί, βλέπουν την ώρα του παραμυθιού με τα παιδιά ως μια επαναλαμβανόμενη αγγαρεία που θα πρέπει να διεκπεραιωθεί, όπως και πολλές άλλες ρουτίνες που απαιτεί η φροντίδα των μικρών παιδιών. Οι περισσότεροι από αυτούς μάλλον δεν γνωρίζουν την τεράστια εξελικτική, γλωσσική, παιδαγωγική και εκπαιδευτική αξία των παραμυθιών και την ευκαιρία που έχουν να διευκολύνουν το παιδί, για παράδειγμα, στη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων, συναισθημάτων, φόβων -ρεαλιστικών και μη- κ.τ.λ., με έναν απόλυτα φυσικό και αβίαστο για το παιδί τρόπο.

Η εμπειρία με τη μονάκριβή μου, ως προς το θέμα αυτό, με δίδαξε απίστευτα πολλά που καμία εκπαίδευση δεν μπορεί να μας διδάξει, μου έδειξε δρόμους άγνωστους που οδηγούν όχι μόνο προς την ψυχή του παιδιού αλλά και στη δική μου ως γονέα και ενήλικα, και, τέλος, μου έδωσε πάμπολλες και γόνιμες ιδέες-εργαλεία στη δουλειά μου με παιδιά που αντιμετωπίζουν ή έχουν σοβαρά οικογενειακά ή/και ψυχικά προβλήματα.

Την αρχική ιδέα μου την έδωσε η τετράχρονη τότε Ν., που ένα βράδυ, ακούγοντας για πολλοστή φορά κάποιο συγκεκριμένο παραμύθι κουρνιασμένη στην αγκαλιά μου, με διακόπτει αλλάζοντας την πλοκή του παραμυθιού.

     -  «Μα δεν είναι έτσι το παραμύθι», της λέω έκπληκτος!

     -  «Το ξέρω», μου απαντά, «όμως έτσι, θα γίνει ένα καινούργιο παραμύθι, αλλά και δεν θα χρειάζεται να μου αγοράζεις συνέχεια άλλα παραμύθια και να ξοδεύεσαι!».

Έμεινα, φυσικά, άφωνος και από τότε άρχισε για τους δυο μας -και όχι μόνο- μια νέα εποχή παραμυθιού και επικοινωνίας. Κατασκευάσαμε με απλά υλικά, στο υπνοδωμάτιό της, μια μικρή ζεστή γωνιά παραμυθιού. Ήταν σαν μια μικρή σπηλιά, με αναπαυτικά μαξιλάρια, με λουλούδια, πεταλούδες και πουλάκια κολλημένα στους τοίχους της, και κάποια αγαπημένα της αντικείμενα. Εκεί κουρνιάζαμε οι δυο μας και αρχίσαμε να «κατασκευάζουμε» τα δικά μας παραμύθια, να αυτοσχεδιάζουμε και να παραλλάσουμε.

Για να κεντρίσω τη φαντασία της, να εξασκήσω την αυτοσυγκέντρωσή της, αλλά και για να γίνει η ώρα του παραμυθιού πιο συναρπαστική, σβήναμε τα πολλά φώτα και κάναμε, για παράδειγμα, το εξής:

      -  Δεν θα κοιτάς τις εικόνες του παραμυθιού, της έλεγα. Θα αρχίσω να διαβάζω και εσύ θα κλείσεις   τα μάτια σου και, αν θέλεις, θα μπορείς να δεις τις δικές σου εικόνες, αυτές που εσύ θέλεις να δεις. Εσύ θα αποφασίζεις πως θα είναι οι εικόνες σου. Αυτό το ονομάζουμε φαντασία.

Μετά το παραμύθι, συζητούσαμε για τις εικόνες που είδε, πως ένιωσε, τι σκέφθηκε. Αυτή η δραστηριότητα έγινε η αγαπημένη της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Διαπίστωσα πως όξυνε τη φαντασία της, εμπλούτισε τη λεκτική της ικανότητα, τη βοήθησε να εκφράζεται αμεσότερα συναισθηματικά, συγκρότησε κατά πολύ τη σκέψη και το λόγο της, και έδωσε κάποιες φορές σε εμένα τη δυνατότητα να εντοπίσω έγκαιρα τι την απασχολεί ή την προβληματίζει, πριν καν μου το εκφράσει άμεσα.

Άλλες πάλι φορές, παίζαμε Καραγκιόζη αυτοσχεδιάζοντας ή δημιουργούσαμε τα δικά μας παραμύθια. Φορούσαμε κάτι (κάποια περούκα, καπέλο, κάποια ρούχα κ.τ.λ.), που να προσδίδει αμεσότητα στο ρόλο μας και μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο όλο εγχείρημα, παίρναμε και μερικά λούτρινα ζωάκια για βοήθεια και βήμα-βήμα -μια ο ένας και μια ο άλλος με τη σειρά- φθάναμε συχνά στις πιο απρόβλεπτες και ενδιαφέρουσες εκβάσεις.

Σε αυτήν την από κοινού δημιουργία μιας ιστορίας/παραμυθιού, έχω καταφύγει αρκετές φορές και στη θεραπεία μικρών παιδιών που έχουν βιώσει κάποιο σοβαρό ψυχικό τραύμα και που έχουν κυριολεκτικά «μπλοκάρει» ψυχικά και συναισθηματικά. Το αποτέλεσμα είναι συχνά συγκλονιστικό, όπως, την προηγούμενη εβδομάδα, με την περίπτωση πραγματογνωμοσύνης δύο μικρών κοριτσιών, 4 και 2 ½ χρονών, που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά από τον πατέρα τους…

Η ζωή των περισσοτέρων από εμάς έχει γίνει δύσκολη και αγχώδης. Ο χρόνος μας, ακόμα και για τα πλέον απαραίτητα, μοιάζει πολλές φορές να μην επαρκεί. Όμως, η αφιέρωση χρόνου για τα παιδιά μας, ιδιαίτερα όταν γίνεται με ένα δημιουργικό, ευχάριστο και ενδιαφέροντα τρόπο, είναι πραγματικά επένδυση ζωής και απόλαυσης και για τα δύο μέρη.