Δίπλα στην λατρεία και το πάθος μου για τον Λουντέμη, φέτος προστέθηκε και μία άλλη μεγάλη αγάπη: ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Και απορώ πως τόσα χρόνια τον άφησα να μου ξεφύγει… Αλλά αυτά είναι θέματα που θα τα αναλύσουμε εν καιρώ… Προς το παρόν ας επικεντρωθούμε στα όμορφα (και χρήσιμα) δικά του λόγια…

«…Εγώ γράφω διηγήματα για τον κόσμο, και θέλω να τα χαίρεται ο κόσμος. Μου αρέσει κάθε μου γραφτό, να είναι στη μορφή του τόσο απλό, ώστε με την ίδια σχεδόν άνεση να μπορεί να το διαβάζει κι ένας μαθητής Γυμνασίου και ο κύριος Παλαμάς. Δεν αγαπώ τα σύννεφα και τα σκοτάδια. εσπούδασα μαθηματικά στα νιάτα μου, κι εσυνήθισα να λέγω τα πράγματα απλά, καθαρά και ξάστερα.»

 ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΔΙΗΓΗΜΑ

Το μικρό διήγημα, το σύντομο –κι όχι τόσο η νουβέλα, που παίρνει  κάποτε την έκταση του μυθιστορήματος-είναι το πιο δύσκολο είδος της λογοτεχνικής δημιουργικής πεζογραφίας. Και τούτο γιατί, πρώτα πρώτα, ένα τέλειο διήγημα πρέπει να κλείνει μέσα του «ολάκερο κόσμο», και τέτοιο πράμα δε χωρεί εύκολα σε λίγες σελίδες. Ένα τέλειο μικρό διήγημα πρέπει να ‘χει και κάτι το δικό του, το ιδιαίτερο, το ιδιόρρυθμο, μια πρωτοτυπία προπάντων στο θέμα, στο μύθο, στην υπόθεση, ώστε να μη μοιάζει με άλλο ούτε του ίδιου του συγγραφέα, ούτε κανενός. Να το διαβάζεις μια φορά και να το θυμάσαι για πάντα.

Στη λογοτεχνική μου ζωή, που ο Θεός θέλησε να ξεπεράσει το μισό αιώνα-ήμουν δεκαεφτά χρονών παιδί όταν εμφανίστηκε το πρώτο μου βιβλίο-έχω γράψει πολλά κι απ’ όλα: μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά πολύπρακτα, μονόπρακτα. Αλλά μπορώ, νομίζω, να ‘μαι ευχαριστημένος, και περήφανος αν θέλετε, που οι ιστοριοκριτικοί της Λογοτεχνίας μας, δικοί μας και ξένοι απ’ όλο μου το έργο, ξεχωρίζουν τα μικρά μου διηγήματα. Τα ονόμασαν «πρότυπα του είδους», κι ακόμα "μικρά αριστουργήματα". Δεν εφαντάσθηκα ποτέ πως είμ’ ένα μεγάλος διηγηματογράφος, κάθε άλλο. Αλλά δεν μπορεί παρά να με κολακεύει το ξεχώρισμα αυτό του «πιο δύσκολου είδους» ανάμεσα στ’ άλλα που καλλιέργησα –ξεχώρισμα που μου δίνει το δικαίωμα να θεωρώ κι εγώ τα μικρά μου διηγήματα σαν το καλύτερο μέρος του όλου μου Έργου. Και τίποτ’ άλλο αν δεν έχουν, όμως τα κάνει να μη μοιάζουν ούτε μεταξύ τους, ούτε με άλλα, νομίζω πως, τα καλύτερα τουλάχιστο, το έχουν. Γι΄ αυτό μόνο τα πρόσεξαν και τα ξεχώρισαν οι ειδικοί.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, Η Αναθρεφτή, εκδ. Αδελφοί Βλάσση