Πριν από ένα μόλις μήνα, έγιναν συζητήσεις επί συζητήσεων σχετικά με τη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Δήμο Ν. Σμύρνης προς τιμήν του μεγάλου μας συνθέτη Μίκη Θεδωράκη. Αφορμή, βεβαίως, δεν στάθηκε η μουσική του ίδιου του Μίκη, αλλά το γεγονός ότι ως ερμηνευτής των λαϊκών τραγουδιών του Άξιον Εστί σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, επιλέχτηκε ο Σάκης Ρουβάς.

Η πολεμική που στήθηκε γύρω από το συγκεκριμένο θέμα είχε πολλών ειδών αντιμαχόμενους. Διάφοροι έντεχνοι, «κουλτουριάρηδες» που κόπτονταν για το αν ο Ρουβάς θα ανταπεξέλθει και αν έχει τις φωνητικές δυνατότητες να προσεγγίσει ερμηνευτικά ένα έργο σαν το Άξιον Εστί. Άλλοι πάλι, ας τους χαρακτηρίσουμε πιο σκληροπυρηνικούς σέρβιραν την κριτική τους με ιδεολογικό περιτύλιγμα αναδεικνύοντας την αντίφαση ανάμεσα στο μουσικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη και αυτού πρεσβεύει ο Ρουβάς (βλ. Lifestyle κτλ) με το «καλλιτεχνικό» του έργο. Επίσης, άλλοι τηλεοπτικοί αστέρες και τηλε-παραθυρολογούντες βρήκαν την ευκαιρία να αναδείξουν μία υπερδημοκρατική ευαισθησία, μιλώντας για τη δυνατότητα κάθε καλλιτέχνη να ερμηνεύει ό,τι θέλει αφού έτσι κι αλλιώς πρόκειται για ένα μουσικό έργο που ανήκει σε όλη την Ελλάδα. Τέλος, πολύς λόγος έγινε υπέρ της άποψης ότι η επιλογή του Σάκη Ρουβά, θα συμβάλλει ώστε να γίνει γνωστό το έργο του Μίκη Θεοδωράκη στη νεολαία. Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η έμμεση και άμεση υπερδιαφημίση της συγκεκριμένης εκδήλωσης από δεκάδες επώνυμους και ανώνυμους bloggers, lifestyle τηλεοπτικές εκπομπές, δελτία ειδήσεων κτλ.

Βεβαίως, ο ίδιος ο Μίκης, φρόντισε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους με την επιστολή του, σύμφωνα με την οποία έλεγε ότι «Η χειρότερη εκτέλεση είναι καλύτερη από μια απαγόρευση».

Σήμερα, στις 3 Ιουνίου ένα μήνα μετά, μία ακόμη πολιτιστική εκδήλωση θα γίνει στο θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη με ελεύθερη είσοδο προς τιμή των 90 χρόνων του Μίκη. Αυτή τη φορά, η συναυλία διοργανώνεται από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ. Όπως έχει ανακοινωθεί, στην εκδήλωση θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ ο Δημήτρης Κουτσούμπας, και θα παρευρεθεί και ο ίδιος ο συνθέτης, όπου θα απευθύνει χαιρετιστήριο μήνυμα. Επιπλέον, θα προβληθεί βίντεο – αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και κατόπιν θα ακολουθήσει συναυλία με τραγούδια από διάφορα έργα του συνθέτη.

Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι το γεγονός, πως ξαφνικά, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αφού ενδεχομένως δεν μπορούν να απαγορεύσουν, επιλέγουν να σωπάσουν…

Φαίνεται πως όλοι εκείνοι που νοιάζονται για την προώθηση του έργου του Μίκη, αλλά και την καλλιτεχνική αισθητική της παρουσίασης του, δεν θεωρούν άξια λόγου την ενημέρωση για μία συναυλία στην οποία θα ακουστεί ο λόγος των Γ. Θεοδωράκη, Γ. Ρίτσου, Μ. Αναγνωστάκη, Κ. Βάρναλη, Τ. Λειβαδίτη, Γ. Σεφέρη, Ο. Ελύτη και σε στίχους των Λ. Παπαδόπουλου, Μ. Ελευθερίου, Μ. Κακογιάννη, Ι. Καμπανέλλη, Μ. Θεοδωράκη με όχημα τις φωνές των Μαρία Φαραντούρη, Λάκης Χαλκιάς, Βασίλης Λέκκας, Γεράσιμος Ανδρεάτος, Μίλτος Πασχαλίδης, Ρίτα Αντωνοπούλου.

Άραγε αυτές οι φωνές με την καλλιτεχνική πορεία τους, αλλά και με τον εκάστοτε κοινωνικό τους λόγο, στο βαθμό που τους αναλογεί, δεν αφορούν κανένα, δεν μπορούν να προωθήσουν το έργο του συνθέτη στη νέα γενιά ή μήπως είναι άλλη η αιτία της αποσιώπησης;

Σε χτεσινή του συνέντευξη στο ραδιόφωνο, ο Νίκος Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τόνισε ότι η εκδήλωση είναι αντίστοιχη του μεγέθους του έργου του μεγάλου συνθέτη, αλλά και τις αδιάλειπτης και συνεχούς σχέσης που έχει με το ΚΚΕ.Επισήμανε ακόμα την αποσιώπηση της εκδήλωσης από την πλειοψηφία των ΜΜΕ, χαρακτηρίζοντάς την επιλογή, γιατί η εκδήλωση έχει πολιτικό μήνυμα, υπενθυμίζοντας ότι «Είναι πρόσφατο το κάλεσμα του Μίκη στα συλλαλητήρια που διοργάνωσε το ΚΚΕ ενάντια στη συμφωνία παράτασης της δανειακής σύμβασης».

Όλοι όσοι εξαίρουν όχι μόνο το μουσικό φαινόμενο Μίκης Θεοδωράκης αλλά και τον πολιτικά σκεπτόμενο, κοινωνικά ενεργό και στοχαστή Μίκη, αδιαφορούν απέναντι σε μία μουσική εκδήλωση που γίνεται προς τιμήν του, και η οποία, πέρα από πολιτιστικό, θα έχει σαφές πολιτικό στίγμα που υπερβαίνει το πλαίσιο του κόμματος που οργανώνει την εκδήλωση και αγκαλιάζει ολόκληρο το λαό, όπως ακριβώς η μουσική του Μίκη.

==============================================================

Δήλωση του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας για τη συμπλήρωση των 90 χρόνων από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη

«Μίκης Θεοδωράκης: Ο πολυτάλαντος, ο πολυδιάστατος, ο πολυσύνθετος, ο πολυδύναμος. Είναι απ’ αυτούς που ''όταν χορεύουν στην πλατεία / μέσα στα σπίτια τρέμουν τα ταβάνια / και κουδουνίζουμε τα γυαλικά στα ράφια''. Ρωμιός. Γνήσιος Ρωμιός. Κι έχει πάντα κρεμασμένο στον κόρφο του, σε χοντρό, λαϊκό, τσαγκαράδικο σπάγκο (κι όχι χρυσή αλυσιδίτσα) γκόλφι του την Ελλάδα. Κι η Ελλάδα αναγνωρίζει στο έργο του το πρόσωπό της''.

Αυτά τα λόγια του Γιάννη Ρίτσου δεν θα μπορούσα να τα καταλάβω όταν 10χρονο παιδί, το 1965, έβλεπα και άκουγα για πρώτη φορά τον Μίκη στη μεγάλη συναυλία του στο Δημοτικό Θέατρο στη Λαμία. Τότε που ζητούσα να μου δώσουν να φορέσω κι εγώ την κονκάρδα με το Ζ, που φόραγαν οι Λαμπράκηδες, για να θυμίζουν σε όλους ότι ο Λαμπράκης ΖΕΙ. Είχε προηγηθεί η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Όμως αυτά τα λόγια μπορούν όσα χρόνια και να περάσουν να μιλήσουν για τον Μίκη Θεοδωράκη που για περισσότερα από εβδομήντα χρόνια ευτύχησε να δει τα έργα του να ριζώνουν στην καρδιά και το μυαλό ενός ολόκληρου λαού γιατί σ’ αυτά τα έργα είναι χαραγμένα οι αγωνίες, οι πόθοι, τα οράματά του.

Και οι ρίζες είναι τόσο βαθιές γιατί το έργο που δημιούργησε ο Μίκης είναι ζυμωμένο με τους ιστορικούς αγώνες του λαού μας. Αγώνες που ο ίδιος ο Μίκης έβαλε τη σφραγίδα όχι μόνο με τη μουσική αλλά και με την προσωπική συμμετοχή και δράση του.

Αυτά τα έργα με το γνήσιο ανθρωπισμό αναδύουν αυτό που έλεγε και ο Μπρεχτ: ''Το πιο σημαντικό μάθημα που έμαθα, ήταν πως το μέλλον της ανθρωπότητας μπορεί να ιδωθεί μόνον «από τα κάτω», από τη σκοπιά των καταπιεζόμενων και των εκμεταλλευόμενων. Μόνο όποιος αγωνίζεται μαζί τους, αγωνίζεται για την ανθρωπότητα''.

Ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης που έβαλε στα χείλη μας και την καρδιά μας, για να ''πολεμάμε και να τραγουδάμε'', τους στίχους των μεγάλων μας ποιητών όπως του Γιάννη Ρίτσου, ''Μικρός λαός και πολεμά, δίχως σπαθιά και βόλια, για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι'', αλλά και … ''τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που πάει να σκύψει… νάτη πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει…'', είναι παρών με το έργο του σε όλους τους μικρούς και μεγάλους αγώνες του λαού μας.

Σήμερα είναι μαζί μας, δίνει το παρών του στη μεγάλη εκδήλωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για τα 90 χρόνια των γενεθλίων του. Τον ευχαριστούμε από καρδιάς».

==============================================================

Συνέντευξη με τον ενορχηστρωτή της εκδήλωσης Μανώλη Ανδρουλιδάκη

-- Η ΚΕ του ΚΚΕ πήρε την πρωτοβουλία να τιμήσει τα 90 χρόνια ζωής του μεγάλου μας μουσικοσυνθέτη, με μια μεγάλη εκδήλωση - συναυλία. Πείτε μας κάποια πράγματα για το μουσικό κομμάτι της εκδήλωσης, στο οποίο είστε ο ενορχηστρωτής.

Είναι αδύνατο να καλύψεις σε μια δίωρη συναυλία το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Στη συναυλία, κατόπιν επιθυμίας του ίδιου, δε θα ακουστούν συμφωνικά έργα του. Θα ακουστούν κυρίως λαϊκά τραγούδια: η «Δραπετσώνα», το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», ο «Ζορμπάς», τραγούδια από τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, τραγούδια από το «Άξιον εστί» του Ελύτη κ.λπ. Δε θα μπορούσαν να λείψουν, βέβαια, λυρικότερα τραγούδια: η «Όμορφη πόλη», τραγούδια από την μπαλάντα του «Μαουτχάουζεν» (με την καταλυτική παρουσία της Μαρίας Φαραντούρη), τραγούδια του αγώνα, όπως το «Θα σημάνουν οι καμπάνες», αλλά και το τραγούδι της εξορίας «Θάλασσες μας ζώνουν».

Η ορχήστρα αποτελείται από 14 εξαιρετικούς έμπειρους επαγγελματίες μουσικούς*, εξειδικευμένους σε αυτό το είδος μουσικής, μια διευρυμένη λαϊκή ορχήστρα, όπου δίπλα στα μπουζούκια, τις κιθάρες, το ακορντεόν και το πιάνο, ακούγονται φλάουτο, φαγκότο, φυσαρμόνικα, χάλκινα πνευστά και κρουστά συμφωνικής ορχήστρας. Επεδίωξα οι ενορχηστρώσεις να είναι κοντά στην αισθητική λογική των πρώτων εκτελέσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελούν πιστή αντιγραφή τους.

Οι τραγουδιστές που συμμετέχουν είναι άνθρωποι συνειδητοποιημένοι, με εξαιρετικές φωνές και βαθιά γνώση αυτού που ερμηνεύουν.

Ολοι οι συντελεστές συμμετέχουν αφιλοκερδώς, με ενθουσιασμό και εξαιρετική διάθεση, για χάρη του Μίκη, της σπουδαίας μουσικής του και του Κόμματος.

--Πώς αισθάνεστε γι' αυτήν τη συμμετοχή σας σε αυτή τη συναυλία;

Έχω μεγαλώσει με τα τραγούδια του Θεοδωράκη - φυσικά και των άλλων σπουδαίων συνθετών μας, αλλά κυρίως με Θεοδωράκη - και αυτό από μόνο του καθιστά, για μένα, τη συγκεκριμένη εκδήλωση ιδιαίτερη. Η τιμή και η ευθύνη της ενορχήστρωσης και διεύθυνσης μιας τέτοιας συναυλίας είναι διπλή: αφενός, γιατί η πρόσκληση έγινε από το ΚΚΕ, που έχει μακρά ιστορία αγώνων και υψηλό πολιτιστικό υπόβαθρο, αφετέρου η συναυλία αφορά τον σημαντικότερο εν ζωή Έλληνα συνθέτη, μία από τις σπουδαιότερες καλλιτεχνικές μορφές του 20ού αιώνα και του αιώνα που διανύουμε, του οποίου το έργο αποτελεί έμπνευση και στήριγμα για το λαό μας και άλλους λαούς. Δικαίως, πολλοί φορείς διοργανώνουν φέτος αντίστοιχες εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα με αφορμή τα 90 χρόνια του Μίκη Θεοδωράκη.

Η συγκεκριμένη εκδήλωση, όμως, θεωρώ ότι είναι ξεχωριστή, γιατί υπάρχει τρόπον τινά, αντιστοιχία ανάμεσα στο μουσικό έργο του συνθέτη, της ιδεολογίας που κουβαλά αυτό το έργο και την ουσία αυτού που αποτελεί το ΚΚΕ. Δηλαδή, ο Θεοδωράκης είναι ένας απόλυτα καταρτισμένος συνθέτης με ευρωπαϊκή παιδεία και βαθιά γνώση της μουσικής, που εμπνέεται από λαϊκούς μουσικούς δρόμους και ρυθμούς και επιστρέφει πίσω στο λαό (απ' όπου κατάγεται και εκπορεύεται) μια τέχνη λαϊκή, τέχνη των ποιητών, εξυψωμένη και αυθεντική. Αντίστοιχα το ΚΚΕ, οπλισμένο με την επιστημοσύνη του μαρξισμού, γεννιέται μέσα από το λαό, εμπνέεται από τους αγώνες του, εξυψώνει και καθοδηγεί το μαζικό κίνημα.

Επίσης, οι σχεδόν συνομήλικοι ΚΚΕ και Θεοδωράκης, βίωσαν μαζί τους αγώνες, τις διώξεις, τις εξορίες, το αντάρτικο, τον εμφύλιο, τα δεινά που πέρασε αυτός ο τόπος και αυτό από μόνο του καθιστά τη συγκεκριμένη εκδήλωση ξεχωριστή.

Τέλος, η παρουσία του ίδιου του Θεοδωράκη, είναι λογικό να φορτίζει όλη την εκδήλωση. Εκ μέρους όλων των συντελεστών, θα ήθελα να ευχαριστήσω το ΚΚΕ για τη συμμετοχή μας σε αυτήν την, κατά τη γνώμη μου, ιστορική στιγμή.

(*) Οι μουσικοί της παράστασης είναι οι εξής: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΤΣΟΥΝΗΣ (τρομπέτα), ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΦΑΛΑΚΟΣ (φυσαρμόνικα- φαγκότο), ΝΙΚΟΣ ΚΡΕΤΣΗΣ (μπουζούκι), ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΙΔΗΣ (μπάσο), ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΣ (τρομπόνι), ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΓΙΟΛΑΣ (μπουζούκι) ΝΕΟΚΛΗΣ ΝΕΟΦΥΤΙΔΗΣ (πιάνο), ΘΥΜΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (πνευστά) ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ (ακορντεόν), ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΡΙΚΟΣ (ντραμς), ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΑΡΙΚΟΣ (κρουστά), ΤΑΣΟΣ ΒΙΤΣΕΝΤΖΑΤΟΣ (τρομπέτα), ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ (κιθάρα)

==============================================================

Το βιογραφικό του συνθέτη

Ο Μίκης Θεοδωράκης, Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο.

Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε σε διάφορες επαρχιακές πόλεις της Ελλάδας: στη Λέσβο και στην Κεφαλονιά, στον Πύργο και στην Πάτρα, όπου πήρε τα πρώτα του μουσικά μαθήματα και κυρίως στην Τρίπολη, όπου δημιούργησε χορωδία, έδωσε την πρώτη του συναυλία παρουσιάζοντας το έργο του Κασσιανή και πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των κατακτητών.

Το 1943, συλλαμβάνεται από τον αρχηγό της ιταλικής αστυνομίας Φεστούτσιο. Αφήνεται ελεύθερος χάρη στη μεσολάβηση του πατέρα του. Οργανώνεται στο ΕΑΜ και αγωνίζεται κατά των Γερμανών κατακτητών. Συγχρόνως, σπουδάζει στο Ωδείο Αθηνών με καθηγητή τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Συμμετέχει στη Χορωδία Αθηνών. Επίσης, δίνει εξετάσεις και περνά στη Νομική.

Ο Μ. Θεοδωράκης συμμετείχε ενεργά στις μεγάλες μάχες και στην ηρωική αντίσταση του λαού μας στην κρίσιμη ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944. Αυτές οι μέρες τον σημάδεψαν τόσο πολύ, που δήλωσε πρόσφατα: «Στον τάφο μου θέλω να γράφει «"Πολέμησε τον Δεκέμβρη. Πάντα είχα μέσα μου τον ήχο της μάχης"»

Τέσσερις περίοδοι δοκιμασίας περίμεναν τον Μίκη Θεοδωράκη λίγο μετά την απελευθέρωση:

• 1947 εξορία στην Ικαρία,
• 1948 παράνομη δράση στην Αθήνα,
• 1948-49 και πάλι Ικαρία και τέλος
• 1949-50 Μακρόνησος.

Η στέρηση της ελευθερίας, οι κακουχίες, η βία και ο φόβος του μαρτυρίου και του θανάτου αναδιαμόρφωσαν τον ψυχικό του κόσμο, του έδωσαν πλούσιο υλικό δημιουργίας.

Το 1950 τελειώνει το Ωδείο με δίπλωμα αρμονίας, αντίστιξης και φούγκας.

Από το 1950 έως το 1954 γράφει μουσική για το ραδιόφωνο και τον κινηματογράφο.

Το 1954 φεύγει με υποτροφία στο Παρίσι, όπου εγγράφεται στο Conservatoire και παρακολουθεί μαθήματα μουσικής ανάλυσης με καθηγητή τον Olivier Messiaen και διεύθυνσης ορχήστρας με καθηγητή τον Eugene Bigot.

Η περίοδος 1954- 1960 είναι μια εποχή έντονης καλλιτεχνικής δραστηριότητας στην Ευρώπη. Γράφει μουσική για φιλμ, για το Covent Garden, το Stuttgard Ballet, το μπαλέτο της Λοντμίλα Τσερίνα.

Κυριότερα έργα του μέχρι το 1960 είναι: «Τρίο», «Μαργαρίτα» (Ορατόριο), «Σεξτέτο», «Το πανηγύρι της Αση- Γωνίας» (συμφωνικό), «Πρώτη Συμφωνία», «Ελληνική Αποκριά», «Κύκλος» (για φωνή και πιάνο), «Σονατίνα για πιάνο», «Σουίτα αρ. 1, αρ. 2 και αρ. 3» (για ορχήστρα), «Σονατίνα αρ. 1» και «Σονατίνα αρ. 2 για βιολί και πιάνο», «Αντιγόνη» (μπαλέτο), «Έρως και θάνατος» (για φωνή και ορχήστρα εγχόρδων), «Οι εραστές της Τερουέλ» (μπαλέτο), «Οιδίπους Τύραννος» (για ορχήστρα εγχόρδων) και «Κοντσέρτο για πιάνο».

Από το 1960 αρχίζει να επισκέπτεται συχνά την Ελλάδα και ηχογραφεί εδώ τον πρώτο του κύκλο τραγουδιών, τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου.

Το 1962 επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα, ιδρύει τη Μικρή Ορχήστρα Αθηνών και το Μουσικό Οργανισμό Πειραιά και δίνει πολλές συναυλίες, ενώ το 1963 ιδρύει τη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη και εκλέγεται πρόεδρός της.

Το 1964 εκλέγεται βουλευτής.

Βασικά έργα της περιόδου αυτής είναι:

α) Κύκλοι τραγουδιών: «Αρχιπέλαγο», «Πολιτεία», «Επιφάνεια»

β) Μουσική για θέατρο: «Ένας όμηρος» (Μπρένταν Μπήαν), «Το τραγούδι του Νεκρού Αδερφού», «Όμορφη Πόλη», «Γειτονιά των Αγγέλων».

γ) Μουσική για κινηματογράφο: «Ζορμπάς» του Μ. Κακογιάννη

δ) Ορατόρια: «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη

Το 1966 μελοποιεί την «Ρωμιοσύνη», σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου.

Από το 1967, που ξεσπά η Δικτατορία, ο Μίκης Θεοδωράκης περνά στην παρανομία ιδρύοντας μαζί με άλλους το Πατριωτικό Μέτωπο. Συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και αργότερα εκτοπίζεται μέχρι το 1970, όταν μετά από έντονη πίεση προσωπικοτήτων και επιτρόπων στο εξωτερικό, που δημιουργήθηκαν με σκοπό την απελευθέρωσή του. Φεύγει στο Παρίσι.

«Αποφασίσαμεν και διατάσσομεν: απαγορεύονται καθ' άπασαν την Επικράτειαν και καθ' οιονδήποτε τρόπον η μετάδοσις ή εκτέλεσις μουσικής και ασμάτων του κομμουνιστού Μίκη Θεοδωράκη, αρχηγού της κομμουνιστικής Νεολαίας Λαμπράκη, τα οποία, εκτός των άλλων, αποτελούν και μέσον συνδέσμου μεταξύ των κομμουνιστών». Με αυτή τη διαταγή του Ιούνη του 1967, η δικτατορία των συνταγματαρχών απαγόρεψε να ακούγονται τραγούδια του Μ. Θεοδωράκη.

Στο μεταξύ έχει συνθέσει μεταξύ άλλων:

α) τους κύκλους τραγουδιών: «Ο Ήλιος και ο Χρόνος», «Τα Λαϊκά», «Οι δέκα Αρκαδίες», «Τα τραγούδια του αγώνα», «Τα τραγούδια του Ανδρέα», «Νύχτα Θανάτου».

β) τα ορατόρια: «Επιφάνεια Αβέρωφ», «Κατάσταση Πολιορκίας», «Πνευματικό Εμβατήριο», «Raven».

Στο εξωτερικό αγωνίζεται για την πτώση της δικτατορίας και την ενότητα των αντιστασιακών δυνάμεων. Δίνει αμέτρητες συναυλίες σ' όλο τον κόσμο, αφιερωμένες στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Τα βασικά έργα αυτής της περιόδου είναι:

α) οι κύκλοι τραγουδιών «18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας» και «Μπαλάντες».

β) το ορατόριο «Canto General» του Πάμπλο Νερούντα.

Από το 1974 με την πτώση της δικτατορίας επιστρέφει στην Ελλάδα και συνεχίζει τη συνθετική του δραστηριότητα, τις περιοδείες του με συναυλίες, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα συμμετέχει πάντα στα κοινά (βουλευτής 1981- 1986 και 1989 μέχρι 1993). Αναλαμβάνει καθήκοντα Γενικού Διευθυντή Μουσικών Συνόλων ΕΡΤ 1993- 1994. Παραιτείται.

Τα κυριότερα έργα αυτής της περιόδου είναι:

α) Κύκλοι τραγουδιών: «Τα Λυρικά», «Χαιρετισμοί», «Διόνυσος». «Φαίδρα». «Η Βεατρική στην οδό Μηδέν», «Μια θάλασσα γεμάτη μουσική», «Ως αρχαίος άνεμος», «Πολιτεία γ». «Ασίκικο Πουλάκη». «Πολιτεία Δ».

β) Μουσική για θέατρο: «Ορέστεια» («Αγαμέμνων», «Χοηφόροι», «Ευμενίδες») σε σκηνοθεσία Σπ. Ευαγγελάτου και «Αντιγόνη» σε σκηνοθεσία Μ. Βολανάκη.

γ) Μουσική για τον κινηματογράφο: «Ιφιγένεια» του Μ. Κακογιάννη.

δ) Ορατόρια: «Θεία Λειτουργία» (Missa Greca), «Λειτουργία 2» (Για παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο), «Requiem» (Ακολουθία εις κεκοιμημένους).

ε) Συμφωνικά: Δεύτερη Συμφωνία, Τρίτη Συμφωνία, Τέταρτη Συμφωνία (των Χορικών), Εβδόμη Συμφωνία (Εαρινή), «Κατά Σαδδουκαίων», «Canto Olympico» (γραμμένο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992 στη Βαρκελώνη), «Adagio», Συμφωνιέτα, Ραψωδία για Τσέλο.

στ) Μουσική μπαλέτου «Ζορμπάς»

ζ) Όπερες: «Κώστας Καρυωτάκης», «Μήδεια», «Ηλέκτρα», «Αντιγόνη».

Ο Μίκης Θεοδωράκης ανέπτυξε επίσης πολυσχιδή κοινωνική δραστηριότητα και σφράγισε με την έντονη προσωπικότητά και παρουσία του τους αγώνες και τη σύγχρονη πολιτική ιστορία του τόπου.

==============================================================

Η γνωριμία με το Γιάννη Ρίτσο

(Απόσπασμα από κείμενα του Μίκη που γράφτηκαν το Γενάρη του 1995 και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Ελίτροχος»)

«... Μετά μπήκαμε ορμητικά στη θύελλα... Χρόνια αντίστασης. Παρανομία, συλλήψεις, μάχες, συλλαλητήρια...

Ο Γιάννης Ρίτσος, τυλιγμένος και αυτός στους ίδιους ανέμους, να ταξιδεύει τις ίδιες τρικυμίες... Τον πρωτοείδα στη Λέσχη της ΕΠΟΝ. Ακαδημίας και Κριεζώτου, την Άνοιξη του 1945, είχα αναλάβει να ανακαλύψω και να συγκεντρώσω του άξιους νέους ποιητές και συγγραφείς, τον Κώστα Κοτζιά, τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Μιχάλη Κατσαρό και τόσους άλλους, που το όνομά τους θα το γνώριζε κάποτε όλη η Ελλάδα.

Ο Ρίτσος, ο Βρεττάκος, ο Ρώτας ήταν αυτοί, που ακούγοντας τα κείμενά τους και συζητώντας μαζί τους μια φορά την εβδομάδα, θα βοηθούσαν ώστε να γεννηθεί μια νέα γενιά ποιητών και συγγραφέων, η Γενιά της Αντίστασης. (...)»

Η συναυλία το καλοκαίρι του '66 στο γήπεδο της ΑΕΚ

(Απόσπασμα από κείμενα του Μίκη που γράφτηκαν το Γενάρη του 1995 και δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Ελίτροχος»)

«Τη "Ρωμιοσύνη" μού την είχαν φέρει στο σπίτι γυναίκες κρατουμένων πολλά χρόνια πριν. Είχαν περάσει πρώτα από τον Ρίτσο, που διάλεξε ο ίδιος τα αποσπάσματα από τη "ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ", για να μου τα εμπιστευθεί. Όμως, τα χειρόγραφα σκεπάστηκαν από άλλα. Χάθηκαν. Ξεχάστηκαν. Ώσπου εκείνη ακριβώς τη στιγμή, κάποιο χέρι (σ.σ. Γιορτή των Φώτων του 1966) τα ανέσυρε και τα ακούμπησε στο πιάνο. Είχαν προηγηθεί συγκρούσεις στον Πειραιά με την Αστυνομία. Ο άγριος ξυλοδαρμός και η κακοποίησή μου, γεγονότα που με επηρέασαν βαθιά. Τόσο που, μόλις διάβασα τον πρώτο στίχο "Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό...", κάθισα, όπως ήμουν λερωμένος με λάσπη και αίματα, και συνέθεσα μονορούφι τη "Ρωμιοσύνη".

Όταν την άλλη μέρα την άκουσε ο Ρίτσος, έμεινε άφωνος. Ποτέ άλλοτε δεν τον είδα τόσο χαρούμενο, τόσο συγκλονισμένο, όσο τη μέρα που στο "Κεντρικόν", που ήταν γεμάτο με αντιστασιακούς, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγούδησε τη "Ρωμιοσύνη".

Το καλοκαίρι του '66, αποφασίσαμε να κάνουμε το μεγάλο άλμα: Συναυλία σε γήπεδο, μιας και δε μας χωρούσαν πια οι μικρές αίθουσες. Διαλέξαμε την ΑΕΚ στη Ν. Φιλαδέλφεια. Ήταν η πρώτη Λαϊκή Συναυλία σε ανοιχτό χώρο. Περάσαμε με το αυτοκίνητο και πήραμε απ' το σπίτι τους τον Γιάννη και την Φαλίτσα. Μπροστά στο γήπεδο, καθισμένοι στα καφενεία, οι ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες, όλοι τους αντιστασιακοί, περίμεναν να μπουν πρώτοι.

Τι δεν έκανε η αντίδραση τότε, για να εμποδίσει το λαό να ‘ρθει να μας ακούσει! Εκατοντάδες με στολές γύρω - γύρω, σαν μπαμπούλες, για να φοβίζουν. Άλλες εκατοντάδες χαφιέδες, για να αναγνωρίζουν και να τρομοκρατούν. Ως και το ηλεκτρικό ρεύμα σταμάτησαν, με αποτέλεσμα να μείνουν στο τούνελ οι συρμοί του Ηλεκτρικού.

Εμείς με τον Ρίτσο βγαίναμε απ' τα αποδυτήρια στο γήπεδο, που ήταν ακόμα άδειο. Κοιτάζαμε τον ουρανό και σαν μέλη κάποιου φανταστικού αρχαίου χορού, φωνάζαμε μισοαστεία - μισοσοβαρά:

- Έλα Λαέ! Νίκησε Λαέ! Λαέ, δείξε τη δύναμή σου!

Και από μέσα, οι γυναίκες μας να μας μαλώνουν, μήπως και μας ακούσει κανείς και μας περάσει για τρελούς... Φαίνεται, όμως, πως οι προσευχές μας εισακούσθηκαν, γιατί αιφνιδίως το στάδιο γέμισε. Λες και ήταν συνεννοημένοι, όρμησαν όλοι μαζί, γυναίκες, άντρες, παιδιά. Ξεχύθηκαν απ' τα σοκάκια και τα στενά...

Παραμέρισαν τη φανερή και τη μυστική τρομοκρατία και έγιναν στην αρχή ένα χαρούμενο, πολύβουο πλήθος, που μας γέμισε αγαλλίαση και αμέσως μετά ένα σιωπηλό, παλλόμενο εσωτερικά εκκλησίασμα.

Διηύθυνα πρώτα το "Μαουτχάουζεν" με την Μαρία Φαραντούρη και μετά τη "Ρωμιοσύνη" με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Ο Γιάννης Ρίτσος, καθισμένος ακριβώς πίσω μου, ρουφούσε τη συγκλονιστική στιγμή με όλους τους πόρους της ψυχής του.

Δεν ήταν μόνο η μουσική, η ποίηση, το τραγούδι. Ήταν προπαντός αυτή η μυστική μέθεξη όλων αυτών των χιλιάδων, που μέσα απ' τη "Ρωμιοσύνη", ξαναζούσαν μέσα τους και ξαναδημιουργούσαν ιδεατά το μέγα όνειρο που είχαν όλοι μαζί ζήσει, αφού οι ίδιοι το είχαν πρώτα δημιουργήσει...».

==============================================================

Δήλωση (σχεδόν προφητική;) του Μίκη Θεοδωράκη με αφορμή το αντικομμουνιστικό μνημόνιο της ΕΕ το 2006

 «Το Συμβούλιο της Ευρώπης αποφάσισε να αλλάξει την Ιστορία. Να τη διαστρεβλώσει εξισώνοντας τα θύματα με τους θύτες. Τους εγκληματίες με τους ήρωες. Τους κατακτητές με τους απελευθερωτές και τους ναζιστές με τους κομμουνιστές.

Θεωρεί ότι αυτοί οι μεγαλύτεροι εχθροί του ναζισμού, οι κομμουνιστές, είναι εγκληματίες και μάλιστα εξίσου με κείνους! Και τώρα ανησυχεί και διαμαρτύρεται, γιατί ενώ οι χιτλερικοί καταδικάστηκαν από τη διεθνή κοινότητα, δε συνέβη ακόμα το ίδιο και με τους κομμουνιστές.

Για τον λόγο αυτόν αντιπροτείνει αυτή η καταδίκη να γίνει τώρα από την Ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 24-27 του προσεχούς Ιανουαρίου.

Στο μεταξύ ανησυχεί γιατί "η δημόσια συνείδηση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα είναι πολύ πενιχρή". Και ακόμα γιατί "τα κομμουνιστικά κόμματα είναι νόμιμα και δραστήρια σε ορισμένες χώρες ακόμα και αν δεν έχουν πάρει αποστάσεις από τα εγκλήματα αυτά".

Με άλλα λόγια, το Συμβούλιο της Ευρώπης προαναγγέλλει τη μελλοντική δίωξη των Ευρωπαίων κομμουνιστών που δεν έχουν κάνει ακόμα δήλωση μετανοίας σαν κι αυτή που ζητούσαν οι δήμιοι της Γκεστάπο και οι βασανιστές στη Μακρόνησο.

Ίσως αύριο να αποφασίσουν να θέσουν εκτός νόμου τα κομμουνιστικά κόμματα μισανοίγοντας έτσι την πόρτα για να περάσουν οι βρικόλακες των Χίτλερ και των Χίμλερ που, όπως είναι γνωστό, ξεκίνησαν την καριέρα τους απαγορεύοντας τα κομμουνιστικά κόμματα και κλείνοντας τους κομμουνιστές σε στρατόπεδα θανάτου.

Τελικά όμως πνίγηκαν μέσα στο αίμα των δικών τους θυμάτων, των 20 εκατομμυρίων νεκρών της Κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης και τόσων και τόσων εκατοντάδων χιλιάδων σκοτωμένων κομμουνιστών, που, όπως συνέβη και στην Ελλάδα, μπήκαν επικεφαλής των κινημάτων εθνικής αντίστασης σε όλη την Ευρώπη.

Όμως, αυτοί οι κύριοι του Συμβουλίου της Ευρώπης, ως προς την επιθυμία τους να νεκραναστήσουν μεθόδους καταδικασμένες στη συνείδηση της Ιστορίας και των λαών, έρχονται δεύτεροι, γιατί τους έχουν ήδη προλάβει οι μεγάλοι τους αδερφοί, οι ΗΠΑ, που με χιτλερικές μεθόδους εξοντώνουν ολόκληρους λαούς, όπως στο Ιράκ, που το κατάντησαν μια κατεστραμμένη χώρα γεμάτη αμερικανικές φυλακές, όπου καθημερινά βασανίζονται φριχτά και φανερά χιλιάδες αθώα θύματα.

Γι' αυτό το μεγάλο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, όπως και για το σύγχρονο χιτλερικό στρατόπεδο βασανιστηρίων, το Γκουαντάναμο, το Συμβούλιο της Ευρώπης δεν έχει τίποτα να πει.

Πώς λοιπόν να τους πιστέψει κανείς ότι ενδιαφέρονται ειλικρινά για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όταν ακόμα και το ίδιο τους το σπίτι, η Ευρώπη, έχει μεταβληθεί σε ένα ξέφραγο αμπέλι, όπου τα αεροπλάνα της CIA, φορτωμένα με ανθρώπους χωρίς δικαιώματα, τους οδηγούν σε ειδικές φυλακές μέσα στην ίδια την Ευρώπη, για να βασανιστούν;

Τέτοιοι πολίτες δεν μπορεί να είναι κατήγοροι. Στο Δικαστήριο της Ιστορίας, που θα καταδικάσει κάποτε τα αμέτρητα εγκλήματα των μεγάλων τους αδελφών, από το Βιετνάμ έως τη Χιλή και από τη Νότια Αμερική έως το Ιράκ, θα είναι υπόδικοι με την κατηγορία της ανοχής, αν όχι της συνενοχής.

Δυστυχώς, σήμερα είμαι υποχρεωμένος να μιλώ περισσότερο στο όνομα των νεκρών παρά των ζωντανών. Στο όνομα, λοιπόν, των νεκρών συντρόφων μου κομμουνιστών, αυτών που πέρασαν από την Γκεστάπο, τα στρατόπεδα θανάτου και τους τόπους των εκτελέσεων για να εξοντωθεί ο ναζισμός και να θριαμβεύσει η λευτεριά, έχω να απευθύνω στους "κυρίους" αυτούς μόνο μια λέξη: ΝΤΡΟΠΗ!».

Πηγές:

• Εφημερίδα "Ριζοσπάστης"
• http://www.902.gr/