Χαρακτήρας ποσότητας της βυζαντινής μουσικής και συγκεκριμένα ανάβασης (βλ. σχετικά στη λέξη «χαρακτήρες» στην εγκυκλοπαίδεια μουσικών όρων του ΜΗ).
Η πεταστή μας δηλώνει ότι πρέπει να ανέβουμε μια φωνή, αλλά ταυτόχρονα με ένα πέταγμα της φωνής (που μοιάζει με απότομο κυματισμό), λειτουργώντας έτσι και με την ιδιότητα χαρακτήρα ποιότητας καλλωπιστικού (βλ. επίσης και στη λέξη «καλλωπισμοί», στην εγκυκλοπαίδεια μουσικών όρων του ΜΗ).
Για παράδειγμα, αν ο πριν από την πεταστή χαρακτήρας αντιστοιχεί στον φθόγγο Πα, η πεταστή αυτή, που τίθεται μετά τον Πα, αντιστοιχεί στον φθόγγο Βου (στη Βυζαντινή μουσική η κλίμακα των φθόγγων είναι : Νη – Πα – Βου – Γα – Δι – Κε – Ζω – Νη).
Σημ. Χαρακτήρες ποσότητας που ανεβαίνουν 1 φωνή είναι τρείς: κεντήματα, ολίγον και πεταστή. Το γιατί υπάρχουν τρεις διαφορετικοί χαρακτήρες που τελούν την ίδια λειτουργία, αντί να υπάρχει μόνο ένας (π.χ το ολίγον) εξηγείται από την επιμέρους ξεχωριστή ιδιότητα καθενός και κυρίως της πεταστής και των κεντημάτων, τα οποία διαθέτουν ιδιότητες περισσότερες από αυτή της ανάβασης μιας φωνής, στην οποία αρκείται το ολίγον. Έτσι η πεταστή δηλώνει ότι όχι απλώς ανεβαίνουμε μια φωνή, αλλά την ανεβαίνουμε κάνοντας ένα ποίκιλμα χρωματικό στη φωνή μας, το οποίο αντιστοιχεί με απότομο κυματισμό (με πέταγμα), τα κεντήματα. Από την άλλη παίζουν ρόλο στην ορθογραφία των βυζαντινών μουσικών κειμένων, καθώς δεν τίθενται ποτέ σε ξεχωριστή συλλαβή λέξης, αλλά συνεχίζουν τη συλλαβή του προηγούμενου φθόγγου (πχ. Στη φράση «των ψυχών ημών», η οποία με ρυθμική μουσική ανάγνωση διαβάζεται: τω – ων – ψυ – υ – χω –ων –η –η – μων, αν π.χ. η συλλαβή «ψυ» αντιστοιχεί στον φθόγγο βου και η συνέχειά της «υ» θέλουμε να εκτελεστεί υψηλότερα κατά μία φωνή τότε θα χρησιμοποιήσουμε όχι το ολίγον για να ανέλθουμε αλλά τα κεντήματα, γιατί πρόκειται για συνέχεια συλλαβής και όχι για ξεχωριστή συλλαβή. Ενώ π.χ. η ίδια αυτή συλλαβή «ψυ», εφόσον η προηγούμενη νότα ήταν μια φωνή χαμηλότερα, τη συμβολίζουμε με ολίγον.)
Βιβλιογραφία:
Διονυσίου Ηλιόπουλου, «Μέθοδος βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1995,
Ιωάννου Μαργαζιώτη, «Θεωρητικόν βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής», εκδ.1960
επιστροφή
7720 |
